Oefeningen online verzekeringsrecht.docx

# Classificatie van verzekeringen Dit document biedt een gedetailleerde classificatie van verzekeringen, waarbij verschillende indelingscriteria worden gehanteerd en specifieke verzekeringstypes worden toegelicht. ## 1. Algemene indelingscriteria van verzekeringen Verzekeringen kunnen op diverse manieren worden geclassificeerd, gebaseerd op hun aard, de gedekte risico's, de wijze van schadevergoeding, en de wettelijke of contractuele verplichting om ze af te sluiten. ### 1.1 Schadeverzekeringen versus persoonsverzekeringen Dit is een fundamentele indeling gebaseerd op hetgeen verzekerd wordt: * **Schadeverzekeringen**: Deze verzekeringen hebben tot doel de schade te vergoeden die de verzekerde lijdt als gevolg van het optreden van een onzeker voorval. Het doel is om de verzekerde terug te plaatsen in de financiële toestand waarin hij zich bevond vóór het schadegeval. Hierbij is het principe van compensatie centraal. * **Voorbeelden**: BA-autoverzekering, brandverzekering, omniumverzekering, rechtsbijstand. * **Persoonsverzekeringen**: Deze verzekeringen hebben betrekking op gebeurtenissen die rechtstreeks het menselijk lichaam of de menselijke persoon treffen. De uitkering is vaak afhankelijk van de gebeurtenis zelf, ongeacht of er concrete schade is geleden. * **Voorbeelden**: Levensverzekering, hospitalisatieverzekering, invaliditeitsverzekering, ongevallenverzekering. ### 1.2 Indemnitaire verzekeringen versus forfaitaire verzekeringen Deze indeling kijkt naar de manier waarop de uitkering wordt berekend na een schadegeval: * **Indemnitaire verzekeringen**: Bij deze verzekeringen is de uitkering beperkt tot de werkelijke schade die de verzekerde heeft geleden. Het doel is om de verzekerde schadeloos te stellen, en niet om winst te maken. De omvang van de uitkering wordt bepaald door de geleden schade. * **Voorbeelden**: BA-autoverzekering, brandverzekering, omniumverzekering. * **Forfaitaire verzekeringen**: Bij deze verzekeringen wordt een vast bedrag (forfait) uitgekeerd wanneer een bepaalde gebeurtenis zich voordoet, ongeacht de werkelijke omvang van de schade. De uitkering is vooraf vastgelegd en is niet direct gekoppeld aan een concrete financiële schade. * **Voorbeelden**: Levensverzekering (uitkering bij overlijden of leven op einddatum), ongevallenverzekering (vaste bedragen bij invaliditeit of overlijden). ### 1.3 Wettelijk verplichte, contractueel verplichte en vrij aangegane verzekeringen Deze classificatie maakt onderscheid op basis van de verplichting om de verzekering af te sluiten: * **Wettelijk verplichte verzekeringen**: De wet bepaalt dat deze verzekeringen verplicht zijn voor bepaalde personen of activiteiten. Het niet afsluiten ervan kan leiden tot juridische sancties. * **Voorbeeld**: De Burgerlijke Aansprakelijkheidsverzekering voor motorvoertuigen (BA-autoverzekering). * **Contractueel verplichte verzekeringen**: Deze verzekeringen zijn niet wettelijk verplicht, maar worden wel opgelegd door een contractuele relatie. * **Voorbeeld**: Een eigenaar die een hypothecaire lening aangaat, kan door de bank verplicht worden een brandverzekering af te sluiten voor de woning. Een verhuurder kan een brandverzekering eisen van de huurder. * **Vrij aangegane verzekeringen**: Dit zijn verzekeringen die men uit eigen vrije wil afsluit, zonder enige wettelijke of contractuele verplichting. * **Voorbeeld**: Een omniumverzekering voor een auto, een hospitalisatieverzekering. ## 2. Toepassing van classificaties op specifieke verzekeringen Hieronder wordt een aantal veelvoorkomende verzekeringen geclassificeerd volgens de bovenstaande criteria. * **BA-autoverzekering**: * Schadeverzekering * Indemnitaire verzekering * Wettelijk verplichte verzekering * **Levensverzekering**: * Persoonsverzekering * Forfaitaire verzekering (bij overlijden of leven) * Vrij aan te gane verzekering (meestal) * **Brandverzekering**: * Schadeverzekering * Indemnitaire verzekering * Wettelijk verplichte verzekering (voor huurder-verhuurderrelaties) * Contractueel verplichte verzekering (bij hypothecaire lening) * Vrij aan te gane verzekering (als eigenaar) * **Hospitalisatieverzekering**: * Persoonsverzekering * Indemnitaire verzekering (vergoedt de werkelijke kosten, binnen bepaalde limieten) * Vrij aan te gane verzekering (meestal) * **Rechtsbijstandverzekering**: * Schadeverzekering (in de zin dat juridische kosten schade zijn) * Indemnitaire verzekering (vergoedt de gemaakte juridische kosten) * Vrij aan te gane verzekering * **BA-privélevensverzekering**: * Schadeverzekering * Indemnitaire verzekering * Vrij aan te gane verzekering * **Omniumverzekering**: * Schadeverzekering * Indemnitaire verzekering * Vrij aan te gane verzekering * **Schuldsaldoverzekering**: * Persoonsverzekering (of een specifieke vorm van levensverzekering gericht op de schuld) * Forfaitaire of indemnitaire (afhankelijk van de structuur, vaak forfaitair m.b.t. het openstaande kapitaal) * Contractueel verplicht (bij leningen) * **Bestuurdersverzekering**: * Persoonsverzekering (dekt letselschade van de bestuurder) * Forfaitaire verzekering (vaste bedragen bij invaliditeit/overlijden) * Vrij aan te gane verzekering ## 3. Verzekeringswet en specifieke bepalingen De Verzekeringswet regelt de rechten en plichten van zowel verzekeraars als verzekeringnemers. Verschillende artikelen van deze wet zijn relevant voor de classificatie en werking van verzekeringen. ### 3.1 Kernartikelen betreffende de overeenkomst * **Artikel 57 §1**: Het verzekeringsvoorstel verbindt noch de kandidaat-verzekeringnemer noch de verzekeraar tot het sluiten van de overeenkomst. * **Artikel 57 §2**: De verzekeringswaarborg gaat in ten laatste de dag volgend op de ontvangst van de verzekeringsaanvraag door de verzekeraar, tenzij anders bedongen. * **Artikel 57 §3**: De verzekeringnemer kan een ondertekende verzekeringsaanvraag opzeggen binnen een termijn van 14 dagen na ontvangst door de verzekeraar. * **Artikel 59**: Opzettelijk verzwijgen van gegevens leidt tot nietigheid van de verzekering. * **Artikel 60**: Onopzettelijke niet-mededeling van gegevens kan leiden tot wijziging van de overeenkomst door de verzekeraar, of bij een schadegeval tot een proportionele vergoeding indien de verzwijging verwijtbaar is. * **Artikel 61**: Medische informatie en genetische tests worden gereguleerd en kunnen de acceptatie beïnvloeden. * **Artikel 62**: De verzekeraar verleent dekking, zelfs bij grove schuld, tenzij deze uitdrukkelijk van dekking is uitgesloten. Opzet leidt echter tot geen dekking. * **Artikel 63**: Oorlogsschade is doorgaans uitgesloten van dekking, tenzij anders bedongen. * **Artikel 64**: Een verzekeringsovereenkomst hoeft niet noodzakelijk schriftelijk opgesteld te zijn om geldig te zijn, maar een schriftelijk bewijs is wel aan te raden. * **Artikel 65**: Indien de verzekerde een specifieke verplichting niet nakomt die tot het optreden van het schadegeval heeft geleid, kan de verzekeraar dekking weigeren. * **Artikel 66**: De verzekeringswet is niet van toepassing op herverzekeringen en goederenvervoer (met uitzondering van bagage- en verhuisverzekeringen). * **Artikel 69-70**: Niet-betaling van de premie leidt niet automatisch tot schorsing van de dekking. De verzekeraar moet de verzekeringnemer eerst aangetekend in gebreke stellen, waarna er een termijn van 15 dagen is om te betalen vooraleer de schorsing intreedt. * **Artikel 71**: De schorsing van dekking na niet-betaling van de premie treedt in na het verstrijken van de termijn gesteld in de ingebrekestelling. * **Artikel 72**: De schorsing van dekking doet geen afbreuk aan het recht van de verzekeraar om nog te vervallen premies te eisen, beperkt tot twee opeenvolgende jaren. * **Artikel 74**: De verzekerde moet het schadegeval zo spoedig mogelijk melden, binnen de in de overeenkomst bepaalde termijn. De verzekeraar kan zich niet beroepen op het niet naleven van deze termijn indien de melding zo spoedig als redelijkerwijze mogelijk was geschied. * **Artikel 75**: De verzekerde heeft de verplichting om schadegevallen te voorkomen. * **Artikel 76**: Indien de verzekerde niet de nodige maatregelen neemt om de schade te beperken, kan de verzekeraar zijn prestatie verminderen indien hij hierdoor nadeel ondervindt. * **Artikel 81**: Elke blijvende en aanmerkelijke risicoverzwaring moet aan de verzekeraar worden gemeld. Voor persoonsverzekeringen geldt deze meldingsplicht niet met betrekking tot het risico zelf. * **Artikel 84**: De opzegging van een verzekeringsovereenkomst moet gebeuren volgens specifieke formaliteiten (aangetekende brief, deurwaardersexploot, aangifte). * **Artikel 85**: De duur van landverzekeringsovereenkomsten mag niet langer zijn dan één jaar, met stilzwijgende verlenging, tenzij tijdig opgezegd. Uitzonderingen gelden voor ziekte- en levensverzekeringen. * **Artikel 86**: Bepaalt de modaliteiten voor opzegging na een schadegeval. * **Artikel 88**: De verjaringstermijn voor vorderingen uit een verzekeringsovereenkomst bedraagt drie jaar, met een mogelijke verlenging tot vijf jaar bij latere kennisname van het voorval of bij bedrog. * **Artikel 93**: De prestatie van de verzekeraar mag de geleden schade niet te boven gaan om verrijking te voorkomen. * **Artikel 94**: Combinatie van verschillende verzekeringen (schadevergoeding en forfaitaire uitkering) is toegestaan. * **Artikel 95**: De verzekeraar heeft verhaalrecht (regres) tegen de aansprakelijke derde. * **Artikel 96**: Bij overschatting van de waarde van het verzekerde goed kan de verzekeraar de uitkering verminderen. * **Artikel 98**: De evenredigheidsregel bij onderverzekering bepaalt dat de uitkering evenredig is met de verhouding tussen het verzekerde bedrag en de werkelijke waarde. Deze regel kan contractueel worden aangepast. * **Artikel 99**: Bij medeverzekering (meerdere verzekeringen voor hetzelfde risico) dragen de verzekeraars de schade naar rato van hun aandeel. De verzekerde mag zich niet verrijken. * **Artikel 100**: Een verzekeringsovereenkomst eindigt bij overlijden van de verzekeringnemer, tenzij de rechten en plichten overgaan op de erfgenamen of nieuwe houder van het belang. * **Artikel 101**: Overlijden van de verzekerde kan leiden tot automatische beëindiging van de overeenkomst, met name bij persoonsgebonden verzekeringen. * **Artikel 103**: Forfaitaire verzekeraars hebben geen regresrecht, tenzij specifiek bedongen. * **Artikel 105**: Een rechtsbijstandverzekering is een indemnitaire verzekering. * **Artikel 106**: Reddingskosten gemaakt om de schade te beperken, worden vergoed door de verzekeraar, bovenop de verzekerde som. * **Artikel 108-109**: Bepalen de wijze van waardebepaling bij zaakverzekeringen. * **Artikel 110**: Er mogen geen veranderingen aan de plaats van het schadegeval aangebracht worden die de taxatie van de schade bemoeilijken, tenzij noodzakelijk. * **Artikel 111 §2**: Specifieke regels voor opzegging van omniumverzekeringen bij verkoop van het voertuig. * **Artikel 115**: Bepaalt de dekking van de brandverzekering voor diverse soorten schade, zoals implosie, schade door derden, enz. * **Artikel 116**: Regelt de vergoeding van reddingskosten gemaakt door derden, bijvoorbeeld de brandweer. * **Artikel 118**: Specificeert dat lichamelijke schade die voortvloeit uit reddingsoperaties wel degelijk gedekt kan zijn. * **Artikel 121**: Procedurele bepalingen voor de brandverzekering, inclusief schadeafwikkeling en termijnen. * **Artikel 123**: Overstromingsschade is niet altijd een standaarddekking binnen de brandverzekering en kan worden uitgesloten. * **Artikel 126**: Opruimingskosten na een natuurramp kunnen worden terugbetaald door de brandverzekeraar. * **Artikel 127**: Risicozones kunnen specifieke uitsluitingen of voorwaarden met zich meebrengen voor de brandverzekering. * **Artikel 129**: Bepalingen omtrent risicozones en de invloed daarvan op de brandverzekering. * **Artikel 147**: De benadeelde heeft vrije beschikking over de schadevergoeding die hij ontvangt uit een aansprakelijkheidsverzekering. * **Artikel 148**: Een kwitantie van afrekening dekt enkel de expliciet genoemde elementen. * **Artikel 149**: De verzekerde mag zonder toestemming van de verzekeraar geen erkentenissen van schuld doen die de verzekeraar binden. * **Artikel 150**: Bij een aansprakelijkheidsverzekering heeft de benadeelde een eigen recht (rechtstreekse vordering) tegen de verzekeraar. * **Artikel 151 §1**: Bij de BA-autoverzekering wordt de benadeelde steeds vergoed. * **Artikel 152**: De verzekeraar kan zijn regresrecht uitoefenen onder bepaalde, uitdrukkelijk in de overeenkomst bepaalde, modaliteiten. * **Artikel 156**: De verzekerde heeft steeds het recht om een advocaat te kiezen in het kader van een rechtsbijstandverzekering. ## 4. Belangrijke aandachtspunten en tips > **Tip:** De classificatie van verzekeringen helpt om de werking en de specifieke kenmerken van elke polis beter te begrijpen. Het is essentieel om de polisvoorwaarden nauwkeurig te lezen en te weten welke indeling van toepassing is. > **Tip:** Wees altijd eerlijk en volledig bij het invullen van verzekeringsaanvragen. Het verzwijgen van informatie kan leiden tot nietigheid van de overeenkomst of tot een verminderde uitkering bij een schadegeval. > **Tip:** Zorg ervoor dat het verzekerde bedrag overeenstemt met de werkelijke waarde van het goed om problemen met onderverzekering te vermijden. > **Tip:** Begrijp het verschil tussen een schadeverzekering en een persoonsverzekering, en tussen een indemnitaire en een forfaitaire verzekering, om de verwachte uitkering bij een schadegeval correct in te schatten. --- # Verplichtingen en rechten in verzekeringsovereenkomsten Dit document behandelt de rechten en plichten van zowel de verzekeraar als de verzekeringnemer binnen de context van een verzekeringsovereenkomst, met specifieke aandacht voor de interpretatie en toepassing van artikelen uit de Verzekeringswet. ## 2. Verplichtingen en rechten in verzekeringsovereenkomsten ### 2.1 Algemene principes van de verzekeringsovereenkomst De verzekeringsovereenkomst is een contract waarbij de verzekeraar zich ertoe verbindt om, tegen betaling van een premie door de verzekeringnemer, een prestatie te leveren bij de realisatie van een onzeker voorval dat schade veroorzaakt aan de verzekerde of diens vermogen, of bij een gebeurtenis die betrekking heeft op het menselijk leven. #### 2.1.1 De verzekeringsovereenkomst: algemene bepalingen * **Vormvereisten:** Een verzekeringsovereenkomst moet schriftelijk worden opgesteld om geldig te zijn. Dit geldt echter niet voor alle verzekeringen. * **Dwingend recht:** De bepalingen van de Verzekeringswet zijn grotendeels van dwingend recht, wat betekent dat partijen er niet van kunnen afwijken ten nadele van de consument. * **Toepassingsgebied:** De Verzekeringswet is niet van toepassing op alle verzekeringen, zoals de verzekering van goederenvervoer, met uitzondering van bagage- en verhuisverzekeringen. Herverzekeringen vallen er ook buiten. #### 2.1.2 Totstandkoming van de overeenkomst * **Verzekeringsaanvraag:** De ondertekende verzekeringsaanvraag zelf verbindt noch de verzekeringnemer, noch de verzekeraar tot het sluiten van de overeenkomst. Het is een voorstel. * **Inschrijvingsdatum:** De verzekeringswaarborg gaat in de dag volgend op de ontvangst van de verzekeringsaanvraag door de verzekeraar, tenzij anders bedongen. * **Termijn reactie verzekeraar:** Indien de verzekeraar niet binnen dertig dagen na ontvangst van het voorstel een aanbod tot verzekering ter kennis brengt, is hij ertoe gehouden de overeenkomst te sluiten. Hij riskeert aansprakelijk te zijn voor de schade die de kandidaat-verzekeringnemer lijdt doordat hij niet verzekerd is. * **Opzegging na aanvraag:** De verzekeringnemer kan een ondertekende verzekeringsaanvraag opzeggen binnen veertien dagen na ontvangst van de aanvraag door de verzekeraar. Als de verzekeraar een schadegeval dekt na deze termijn, dan is dat foutief. #### 2.1.3 Verplichtingen van de verzekeringnemer * **Premiebetaling:** De premie is een haalschuld. De verzekeringnemer moet de premie dus betalen, en niet pas nadat hij een uitnodiging daartoe heeft ontvangen. * **Gevolg niet-betaling:** Niet-betaling van de premie leidt niet automatisch tot schorsing van de dekking. De verzekeraar moet eerst een aangetekende ingebrekestelling versturen. Daarna heeft de verzekeringnemer nog vijftien dagen de tijd om te betalen, alvorens de schorsing intreedt. * **Sancties bij niet-betaling:** Na de ingebrekestelling en de termijn van vijftien dagen kan de dekking geschorst worden. De verzekeraar kan de overeenkomst ook opzeggen. * **Mededelingsplicht:** * **Voorafgaand:** De verzekeringnemer moet alle omstandigheden die van invloed kunnen zijn op de beoordeling van het risico door de verzekeraar, nauwkeurig meedelen. Opzettelijk verzwijgen leidt niet altijd tot nietigheid; het moet opzettelijk zijn. * **Tijdens de overeenkomst:** De verzekeringnemer moet blijvende en aanmerkelijke risicoverzwaringen melden. Dit geldt niet voor persoonsverzekeringen. Bij niet-melding kan de verzekeraar, indien de verzwijging verwijtbaar is, de prestatie verminderen in verhouding tot de betaalde premie en de te betalen premie. Bij bedrog kan de verzekeraar dekking weigeren. * **Melding schadegeval:** De verzekerde moet het schadegeval zo spoedig mogelijk melden. De wet bepaalt geen specifieke termijn, maar de algemene voorwaarden kunnen dit wel doen. Indien de verzekerde de schade niet tijdig meldt, kan de verzekeraar zijn prestatie verminderen voor zover hij hierdoor nadeel ondervindt. * **Schadebeperking:** De verzekerde moet de nodige maatregelen nemen om de schade te beperken. Als de verzekerde dit nalaat en de verzekeraar hierdoor nadeel ondervindt, kan de verzekeraar zijn prestatie verminderen. * **Toegang verlenen:** De verzekerde moet de verzekeraar en de deskundigen alle nuttige inlichtingen verschaffen en hen toelaten de plaats van het schadegeval te inspecteren en de schade te taxeren. Veranderingen aanbrengen waardoor de schade moeilijk te taxeren is, is niet toegestaan, tenzij noodzakelijk. #### 2.1.4 Verplichtingen van de verzekeraar * **Dekking verlenen:** De verzekeraar moet dekking verlenen indien het verzekerde voorval zich voordoet, tenzij er specifieke uitsluitingen van toepassing zijn. * **Grove schuld:** De verzekeraar verleent dekking, zelfs bij grove schuld van de verzekeringnemer, tenzij hij deze gevallen expliciet van dekking heeft uitgesloten. * **Opzet:** De verzekeraar verleent geen dekking bij opzet van de verzekeringnemer. * **Oorlog:** Tenzij anders bedongen, verleent de verzekeraar geen dekking ingeval van oorlog. * **Prestatie leveren:** Na de melding van het schadegeval dient de verzekeraar tot taxatie van de schade over te gaan en de overeengekomen prestatie te leveren. Er zijn termijnen bepaald waarbinnen de verzekeraar tot betaling moet overgaan, met name binnen 121 Verzekeringswet. * **Schadevergoeding ter beschikking stellen:** De benadeelde beschikt vrij over de schadevergoeding. Hij hoeft deze niet noodzakelijk te gebruiken voor herstelling, bijvoorbeeld bij een auto-ongeval. * **Reddingskosten:** Reddingskosten, die gemaakt worden om de schade te beperken, worden betaald door de verzekeraar bovenop de verzekerde som. Deze kosten kunnen ook ontstaan bij lichamelijke schade die onrechtstreeks het gevolg is van een reddingsoperatie. * **Terugbetaling btw:** Bij zaakverzekeringen wordt de btw niet altijd vergoed indien de verzekerde geen herstelfactuur kan voorleggen. #### 2.1.5 Uitzonderingen en speciale bepalingen * **Duur van de verzekeringsovereenkomst:** Een landverzekeringsovereenkomst mag niet langer dan één jaar worden aangegaan, met stilzwijgende verlenging, tenzij een van de partijen zich ten minste drie maanden voor de vervaldag verzet. Dit geldt niet voor ziekte- en levensverzekeringen. * **Opzegging na schadegeval:** De verzekeraar kan de verzekeringsovereenkomst opzeggen na een schadegeval, mits dit recht is voorbehouden in de overeenkomst. Bij BA-autoverzekeringen kan dit enkel indien de verzekeraar slachtoffers heeft moeten vergoeden. De opzegging heeft uitwerking ten vroegste drie maanden na de betekening. * **Medeverzekering:** Bij medeverzekering spreiden meerdere verzekeraars het risico. De prestatie wordt naar verhouding van hun aandeel geleverd. De verzekeraars die het risico dekt, dienen dit te publiceren. * **Vrijwillige zaakwaarneming:** De vrijwillige zaakwaarneming door een derde ter bescherming van het goed van de verzekerde, brengt met zich mee dat de verzekerde gehouden is tot vergoeding van alle nuttige en noodzakelijke uitgaven die door de zaakwaarnemer zijn veroorzaakt. * **Contractuele verplichtingen:** Indien de verzekerde een specifieke verplichting niet nakomt, waardoor het schadegeval zich kon voordoen, mag de verzekeraar dekking weigeren. * **Verhaalrecht van de verzekeraar:** De verzekeraar die een schade vergoedt, kan deze schade verhalen op de aansprakelijke derde. Dit recht van verhaal moet wel aan de verzekerde meegedeeld worden zodra de verzekeraar op de hoogte is van de feiten waarop hij zijn verhaal baseert. Dit recht verjaart na drie jaar, behoudens bedrog. * **Nietigheid van de overeenkomst:** De verzekeringsovereenkomst kan nietig verklaard worden bij opzettelijke verzwijging van gegevens door de verzekeringnemer. ### 2.2 Specifieke rechten en plichten per verzekeringstype #### 2.2.1 Schadeverzekeringen * **Indemnitaire verzekeringen:** Deze verzekeringen hebben tot doel de geleden schade te vergoeden. * **BA-autoverzekering:** Wettelijk verplicht. Dekt schade aan derden veroorzaakt door de wagen. Ook bij roekeloze daden wordt dekking verleend, maar de verzekeraar kan regres uitoefenen op de verzekerde. * **Omniumverzekering:** Vrij aan te gaan. Dekt schade aan de eigen wagen in bepaalde situaties. * **Brandverzekering:** Dekt schade aan gebouw en inboedel door o.a. brand, storm, hagel, waterschade, glasbreuk. Wettelijk verplicht voor huurder/verhuurder, contractueel of vrij aan te gaan voor eigenaars. Reddingskosten worden boven de verzekerde som vergoed. Het is een schadeverzekering. * **Diefstalverzekering:** Kan deel uitmaken van de brandverzekering. De verzekerde kan verplicht worden preventieve maatregelen te nemen, zoals het installeren van een alarm. * **BA-privéleven/familiale verzekering:** Dekt schade aan derden veroorzaakt door de verzekerde of gezinsleden in privé-sfeer. De benadeelde heeft een eigen recht tegen de verzekeraar. * **Rechtsbijstandverzekering:** Biedt juridische bijstand bij geschillen. Is een indemnitaire verzekering, geen forfaitaire. * **Forfaitaire verzekeringen:** Deze verzekeringen keren een vast bedrag uit bij de realisatie van een bepaald voorval, ongeacht de geleden schade. * **Voorbeeld:** Hospitalisatieverzekering (hoewel vaak ook indemnitaire elementen bevat). #### 2.2.2 Persoonsverzekeringen * **Levensverzekering:** Dekt het risico van overlijden of de langdurige invaliditeit van de verzekerde. De verzekeringnemer is verplicht de wijziging van het risico te melden, behalve voor persoonsverzekeringen. De overeenkomst eindigt niet automatisch bij overlijden van de verzekeringnemer. ### 2.3 Belangrijke artikelen uit de Verzekeringswet (selectie) * **Art. 56:** Dwingend recht. * **Art. 57, §1:** Verzekeringsaanvraag verbindt partijen niet. * **Art. 57, §2:** Ingangsdatum dekking. * **Art. 57, §3:** Opzegging na aanvraag. * **Art. 58:** Mededelingsplicht. * **Art. 59:** Gevolgen opzettelijke verzwijging (nietigheid). * **Art. 60:** Gevolgen onopzettelijke verzwijging. * **Art. 61:** Medische informatie en genetische tests. * **Art. 62:** Dekking bij grove schuld en opzet. * **Art. 63:** Uitsluiting oorlogsschade. * **Art. 64:** Vormvereisten (schriftelijk). * **Art. 65:** Gevolgen niet-nakomen contractuele verplichtingen. * **Art. 67:** Premie is een haalschuld. * **Art. 69-71:** Gevolgen niet-betaling premie (ingebrekestelling, schorsing, opzegging). * **Art. 74:** Melding schadegeval. * **Art. 75:** Verplichting tot voorkomen schade. * **Art. 76:** Schadebeperking. * **Art. 81:** Melding risicoverzwaring tijdens de overeenkomst. * **Art. 82-83:** Medeverzekering. * **Art. 84:** Formaliteiten bij opzegging. * **Art. 85:** Duur van de verzekeringsovereenkomst. * **Art. 86:** Opzegging na schadegeval. * **Art. 88:** Verjaringstermijn. * **Art. 93:** Prestatie mag geleden schade niet overschrijden. * **Art. 94:** Combinatie schade- en forfaitaire verzekering. * **Art. 95:** Verhaalrecht van de verzekeraar op aansprakelijke derden. * **Art. 96-97:** Verzekerde waarde en schadeberekening. * **Art. 98:** Evenredigheidsregel bij onderverzekering. * **Art. 99:** Samenloop van verzekeringen. * **Art. 100:** Overgang van rechten bij overlijden. * **Art. 101:** Overlijden van de verzekeringnemer (persoonsverzekering). * **Art. 103:** Forfaitaire verzekeringen en verhaalrecht. * **Art. 105:** Classificatie rechtsbijstandverzekering. * **Art. 106:** Reddingskosten. * **Art. 108-109:** Waardebepaling en bewijsstukken. * **Art. 110:** Gesteldheid van de plaats van het schadegeval. * **Art. 111:** Overgang van de verzekering bij verkoop voertuig. * **Art. 115:** Uitsluiting van bepaalde schadeoorzaken (bv. implosie, schade door wagen). * **Art. 116:** Schade aan derden door brandblussing. * **Art. 121:** Procedure schadeafhandeling en betaling bij brandverzekering. * **Art. 123:** Overstroming en brandverzekering. * **Art. 126:** Opruimingskosten en natuurrampen. * **Art. 127:** Risicozones en uitsluitingen. * **Art. 129:** Definitie risicozones. * **Art. 147:** Vrije beschikking over de schadevergoeding (aansprakelijkheidsverzekering). * **Art. 148:** Kwitantie ter afrekening. * **Art. 149:** Verhaal op de aansprakelijke (aansprakelijkheidsverzekering). * **Art. 150:** Eigen recht van de benadeelde tegen de verzekeraar (aansprakelijkheidsverzekering). * **Art. 151:** Vergoeding van benadeelden bij BA-autoverzekering. * **Art. 152:** Regresrecht van de verzekeraar. * **Art. 156:** Keuze van advocaat bij rechtsbijstand. > **Tip:** Zorg ervoor dat je de verschillen tussen indemnitaire en forfaitaire verzekeringen goed begrijpt, evenals de specifieke verplichtingen en rechten die voortvloeien uit de Verzekeringswet. Besteed extra aandacht aan de artikelen betreffende de mededelingsplicht, premiebetaling en schadeaangifte, aangezien deze vaak leiden tot geschillen. > **Voorbeeld:** Bij een BA-autoverzekering heeft de benadeelde een eigen recht tegen de verzekeraar van de aansprakelijke partij (art. 150). Dit betekent dat de benadeelde zich rechtstreeks tot de verzekeraar kan wenden voor de schadevergoeding, zonder eerst via de aansprakelijke persoon te moeten gaan. > **Tip:** Maak gebruik van de casussen in het document om je begrip van de toepassing van de wet op specifieke situaties te testen. Probeer de oplossing te beredeneren voordat je naar het antwoord kijkt. --- # De verzekeringsaanvraag en polis ## 3. De verzekeringsaanvraag en polis Dit onderwerp behandelt het proces van het aanvragen en afsluiten van een verzekeringsovereenkomst, de informatieverplichtingen van partijen en de geldigheid van de polis. ### 3.1 Het verzekeringsvoorstel en de totstandkoming van de overeenkomst De basis van een verzekeringsovereenkomst wordt gevormd door het verzekeringsvoorstel. Dit voorstel is echter niet direct een bindende overeenkomst. Zowel de kandidaat-verzekeringnemer als de verzekeraar worden door het verzekeringsvoorstel niet direct verbonden tot het sluiten van de overeenkomst. #### 3.1.1 Informatieverplichtingen van de verzekeringnemer Bij het aangaan van een verzekeringsovereenkomst is het cruciaal dat de verzekeringnemer accurate en volledige informatie verstrekt. Dit geldt zowel bij het indienen van het verzekeringsvoorstel als gedurende de looptijd van de overeenkomst. ##### 3.1.1.1 Het verzekeringsvoorstel Tijdens het invullen van een verzekeringsvoorstel dient de kandidaat-verzekeringnemer alle hem bekende omstandigheden nauwkeurig mede te delen die van invloed kunnen zijn op de beoordeling van het risico door de verzekeraar. Dit omvat informatie over het risico zelf, zoals de beschrijving van het voertuig, het gebruik ervan, de woonplaats en de kenmerken van de bestuurders. * **Opzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling:** Indien de verzekeringnemer opzettelijk gegevens onjuist meedeelt of gegevens verzwijgt die van invloed zijn op de beoordeling van het risico, kan dit leiden tot nietigheid van de verzekeringsovereenkomst. Dit betekent dat de verzekeraar geen dekking hoeft te verlenen. * **Onopzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling:** Bij onopzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling van gegevens, zal de verzekeraar in eerste instantie voorstellen de overeenkomst te wijzigen. Dit kan resulteren in een aanpassing van de premie of de polisvoorwaarden. Als de verzwijging uitkomt na een schadegeval, zal de verzekeraar nagaan of de verzwijging verwijtbaar is. Indien dit niet het geval is, dient de verzekeraar volledige dekking te verlenen. ##### 3.1.1.2 Mededelingsplicht tijdens de looptijd van de overeenkomst Gedurende de looptijd van de verzekeringsovereenkomst blijft de mededelingsplicht bestaan. De verzekeringnemer is verplicht om veranderingen in het risico die een aanmerkelijke en blijvende verzwaring van het risico teweegbrengen, aan de verzekeraar te melden. * **Aanmerkelijke en blijvende risicoverzwaring:** Voorbeelden hiervan zijn het plaatsen van een open haard in een woning, het veranderen van het gebruik van een pand (bv. van woning naar café of discotheek) of het aanbrengen van significante aanpassingen aan een voertuig. * **Gevolgen van niet-melding:** Indien de verzekeringnemer een dergelijke risicoverzwaring niet meldt, kan dit, afhankelijk van de verwijtbaarheid, leiden tot een vermindering van de prestatie van de verzekeraar (naar rato van de betaalde premie ten opzichte van de premie die betaald had moeten worden), of zelfs tot weigering van dekking bij bedrieglijk opzet. #### 3.1.2 De reactie van de verzekeraar Nadat de verzekeringnemer een verzekeringsvoorstel heeft ingediend, dient de verzekeraar hierop te reageren. * **Acceptatie of weigering:** De verzekeraar kan het voorstel accepteren, weigeren of een tegenvoorstel doen. * **Termijn van reactie:** Indien de verzekeraar niet binnen dertig dagen na ontvangst van het voorstel een verzekeringsaanbod ter kennis heeft gebracht aan de kandidaat-verzekeringnemer, wordt de verzekeraar geacht de overeenkomst te hebben gesloten. In dat geval kan de verzekeraar aansprakelijk gesteld worden voor de schade die de kandidaat-verzekeringnemer lijdt als gevolg van het feit dat hij niet verzekerd is. De wet specificeert niet onder welke voorwaarden de dekking zou moeten ingaan, noch de hoogte van de schadevergoeding bij weigering tot verzekeren. * **Datum van ingang van de dekking:** Tenzij anders bedongen, gaat de verzekeringswaarborg in op de dag volgend op de ontvangst van de verzekeringsaanvraag door de verzekeraar. #### 3.1.3 De polis De verzekeringspolis is het schriftelijke bewijs van de gesloten verzekeringsovereenkomst. Hoewel een verzekeringsovereenkomst geldig kan zijn zonder schriftelijke polis (art. 64 Verzekeringswet), is een schriftelijke polis gebruikelijk en bevat deze de algemene en bijzondere voorwaarden van de overeenkomst. * **Inhoud van de polis:** De polis bevat onder andere: * Identificatie van de verzekeraar en de verzekeringnemer. * Beschrijving van het verzekerde risico. * De verzekerde som of het verzekerde belang. * De premie en de betalingsmodaliteiten. * De duur van de overeenkomst. * De franchise (het deel van de schade dat ten laste van de verzekerde blijft). * Eventuele uitsluitingen of bijzondere voorwaarden. ### 3.2 Verplichtingen van de verzekeraar en de verzekeringnemer Zowel de verzekeraar als de verzekeringnemer hebben specifieke verplichtingen die voortvloeien uit de verzekeringsovereenkomst en de wet. #### 3.2.1 Verplichtingen van de verzekeraar * **Het verlenen van dekking:** De verzekeraar is gehouden dekking te verlenen conform de polisvoorwaarden, tenzij er sprake is van een geldige reden tot uitsluiting of weigering. * **Grove schuld:** De verzekeraar verleent dekking, zelfs bij grove schuld van de verzekeringnemer, tenzij deze gevallen uitdrukkelijk van dekking zijn uitgesloten in de polis. Bij opzet verleent de verzekeraar echter geen dekking. * **Natuurrampen en oorlog:** Schade veroorzaakt door oorlog is doorgaans uitgesloten, tenzij anders bedongen. * **Het betalen van de schadevergoeding:** Bij een gedekt schadegeval is de verzekeraar verplicht de overeengekomen schadevergoeding te betalen. * **Informatieverplichting:** De verzekeraar dient de verzekeringnemer correct te informeren over de polisvoorwaarden, de premieberekening en de ingang van de dekking. * **Publicatieverplichting:** Voor brandverzekeringen van eenvoudige risico's is de verzekeraar verplicht bepaalde informatie te publiceren. #### 3.2.2 Verplichtingen van de verzekeringnemer * **Het betalen van de premie:** De verzekeringnemer is verplicht de overeengekomen premie te betalen. De premie is een haalschuld, wat betekent dat de verzekeringnemer de premie zelf tijdig moet voldoen. * **Niet-betaling van de premie:** Niet-betaling van de premie leidt niet automatisch tot schorsing van de dekking. De verzekeraar moet de verzekeringnemer eerst aangetekend in gebreke stellen. Na deze ingebrekestelling heeft de verzekeringnemer nog een termijn van vijftien dagen om de premie alsnog te betalen, alvorens de schorsing van dekking intreedt. * **Het aangeven van het schadegeval:** De verzekeringnemer is verplicht een schadegeval zo spoedig mogelijk aan de verzekeraar te melden. De wet bepaalt geen algemene termijn hiervoor, maar de overeenkomst kan wel een specifieke termijn bevatten. Indien de melding niet tijdig geschiedt, kan de verzekeraar, indien hij hierdoor nadeel ondervindt, zijn prestatie verminderen. * **Het verschaffen van inlichtingen:** De verzekerde is verplicht alle nuttige inlichtingen te verschaffen aan de verzekeraar, onder andere om het schadegeval te begroten. Het niet verlenen van medewerking, bijvoorbeeld door de expert niet binnen te laten, kan leiden tot vermindering van de prestatie. * **Het beperken van de schade:** Indien de verzekerde geen noodzakelijke maatregelen neemt om de schade te beperken, kan de verzekeraar zijn prestatie verminderen, voorzover hij hierdoor nadeel heeft ondervonden. * **Melden van risicoverzwaring:** Zoals reeds vermeld onder 3.1.1.2, dient de verzekeringnemer elke blijvende en aanmerkelijke risicoverzwaring te melden. ### 3.3 De geldigheid van de overeenkomst en de polis De verzekeringsovereenkomst is aan strikte wettelijke regels gebonden om de geldigheid te waarborgen en de rechten van alle partijen te beschermen. #### 3.3.1 Dwingend recht De Verzekeringswet is grotendeels van dwingend recht. Dit betekent dat partijen er niet van mogen afwijken, tenzij de wet dit expliciet toestaat. Afwijkingen van dwingende bepalingen zijn nietig. #### 3.3.2 Duur van de overeenkomst * **Algemene regel:** De duur van een verzekeringsovereenkomst mag in principe niet langer zijn dan één jaar. Dit geldt met name voor landverzekeringen. * **Stilzwijgende verlenging:** Een overeenkomst van één jaar wordt, behalve indien een van de partijen ten minste drie maanden voor de vervaldag van de overeenkomst schriftelijk verzet aantekent, stilzwijgend verlengd voor een nieuwe termijn van één jaar. * **Uitzonderingen:** Voor levens- en ziekteverzekeringen kunnen langere looptijden overeengekomen worden. #### 3.3.3 Opzegging van de overeenkomst De opzegging van een verzekeringsovereenkomst dient te gebeuren volgens de wettelijke formaliteiten, meestal bij aangetekende brief of deurwaardersexploot, en met inachtneming van de opzegtermijnen. * **Na een schadegeval:** In bepaalde gevallen, zoals bij autoverzekeringen, kan de verzekeraar de overeenkomst opzeggen na een schadegeval, mits dit in de polis is voorzien en de verzekeraar slachtoffers heeft moeten vergoeden. Deze opzegging heeft pas uitwerking na een bepaalde termijn. * **Bij overlijden:** De verzekeringsovereenkomst eindigt in beginsel niet automatisch bij overlijden van de verzekeringnemer, maar de rechten en plichten kunnen wel overgaan op de erfgenamen. #### 3.3.4 Uitzonderingen op de Verzekeringswet De Verzekeringswet is niet van toepassing op alle soorten verzekeringen. Zo is de wet bijvoorbeeld niet van toepassing op herverzekeringen en op de verzekering van goederenvervoer, met uitzondering van bagage- en verhuisverzekeringen. ### 3.4 Speciale bepalingen en concepten #### 3.4.1 Indemnitaire en forfaitaire verzekeringen * **Indemnitaire verzekering:** Deze verzekeringen strekken ertoe de werkelijke geleden schade te vergoeden. De uitkering is dus afhankelijk van de omvang van de schade. De benadeelde mag zich door de verzekering niet verrijken. * **Forfaitaire verzekering:** Bij deze verzekeringen wordt een vast bedrag uitgekeerd bij het intreden van het verzekerde voorval, ongeacht de werkelijke schade. #### 3.4.2 Franchise De franchise is het deel van de schade dat de verzekerde zelf dient te dragen. Deze kan verplicht zijn (bv. bij de wettelijk verplichte aansprakelijkheidsverzekering voor jonge bestuurders) of contractueel worden overeengekomen (bv. een extra franchise voor niet-opgegeven bestuurders bij een omniumverzekering). #### 3.4.3 Moral Hazard Moral hazard verwijst naar het gevaar dat de verzekerde zich roekelozer gaat gedragen omdat hij weet dat hij verzekerd is. Dit kan zich uiten in nalatigheid of zelfs opzettelijk gedrag dat tot schade leidt. #### 3.4.4 Bonus-malus systeem Dit systeem is vaak van toepassing op autoverzekeringen. Het beloont schadevrij rijden met een premiekorting (bonus) en bestraft schadegevallen met een premieverhoging (malus). #### 3.4.5 Verzekeraar, verzekeringnemer, verzekerde en benadeelde * **Verzekeraar:** De partij die de dekking verleent en de schade vergoedt. * **Verzekeringnemer:** De partij die de overeenkomst sluit met de verzekeraar en de premie betaalt. * **Verzekerde:** De persoon of het goed dat gedekt is door de verzekering. * **Benadeelde:** De persoon die schade lijdt en recht heeft op een uitkering, vaak een derde partij bij aansprakelijkheidsverzekeringen. #### 3.4.6 Medeverzekering Bij medeverzekering zijn meerdere verzekeraars betrokken bij het dekken van hetzelfde risico. In geval van schade zullen de verzekeraars naar rato van hun dekkingspercentage bijdragen aan de schadevergoeding, om te voorkomen dat de verzekerde zich verrijkt. #### 3.4.7 Rechtsbijstandverzekering Dit is een indemnitaire verzekering die juridische bijstand verleent bij geschillen die verband houden met het verzekerde risico. #### 3.4.8 Eigenaar, huurder, gebruiker Deze partijen kunnen allemaal belang hebben bij een brandverzekering, afhankelijk van hun juridische relatie tot het verzekerde onroerend goed. #### 3.4.9 Vrijwillige zaakwaarneming In geval van schade kunnen kosten voor reddingsoperaties of het beperken van verdere schade door een derde (zaakwaarnemer) verhaald worden op de verzekeraar, mits deze kosten noodzakelijk en nuttig waren. #### 3.4.10 Eigen recht van de benadeelde Bij aansprakelijkheidsverzekeringen heeft de benadeelde een eigen recht om zich rechtstreeks tot de verzekeraar van de aansprakelijke partij te wenden voor de schadevergoeding. #### 3.4.11 Verhaalrecht van de verzekeraar De verzekeraar die een schadevergoeding heeft betaald, kan deze in bepaalde gevallen (bv. bij opzet of grove schuld van de verzekerde, of indien uitdrukkelijk voorzien in de polis) verhalen op de aansprakelijke persoon. #### 3.4.12 Verzekering van goederenvervoer Deze verzekeringen vallen buiten de algemene Verzekeringswet, met uitzondering van bagage- en verhuisverzekeringen. #### 3.4.13 Risicoverzwaring en de gevolgen ervan Een aanmerkelijke en blijvende risicoverzwaring die niet aan de verzekeraar wordt gemeld, kan leiden tot een vermindering van de uitkering of zelfs tot nietigheid, afhankelijk van de omstandigheden en de verwijtbaarheid. #### 3.4.14 Verjaringstermijnen Rechtsvorderingen die voortvloeien uit een verzekeringsovereenkomst verjaren in principe na drie jaar, te rekenen vanaf het ontstaan van het vorderingsrecht of vanaf de dag dat de rechthebbende kennis heeft gekregen van het voorval, met een absolute verjaringstermijn van vijf jaar. > **Tip:** Bestudeer de specifieke artikelen van de Verzekeringswet nauwkeurig, aangezien veel oefeningen en casestudies hierop gebaseerd zijn. Begrijp de nuances tussen opzettelijke en onopzettelijke verzwijging, de gevolgen van niet-betaling van de premie, en de verschillende termijnen die van belang zijn voor de geldigheid en de uitvoering van de verzekeringsovereenkomst. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | BA-autoverzekering | Een verzekering die de burgerrechtelijke aansprakelijkheid dekt die voortvloeit uit het bezit en gebruik van een motorvoertuig. Ze vergoedt schade aan derden die door de verzekerde veroorzaakt is. | | Brandverzekering | Een schadeverzekering die dekking biedt tegen schade veroorzaakt door brand, bliksem, rook en roet. Kan ook aanvullende waarborgen bevatten voor storm, hagel, waterschade en glasbreuk. | | Familiale verzekering | Een burgerrechtelijke aansprakelijkheidsverzekering die de schade dekt die door de verzekerde persoon (en zijn gezin) aan derden wordt toegebracht tijdens het privéleven, buiten de professionele context en zonder betrokkenheid van een motorvoertuig. | | Franchise | Het gedeelte van de schade dat de verzekerde zelf dient te dragen. Dit is een vast bedrag of een percentage van de schade dat niet door de verzekeraar wordt vergoed. | | Indemnitaire verzekering | Een schadeverzekering waarbij het doel is om de benadeelde partij schadeloos te stellen tot het bedrag van de werkelijk geleden schade. De uitkering kan nooit hoger zijn dan de werkelijke schade. | | Inschrijver van het voertuig | De persoon die het voertuig heeft ingeschreven bij de bevoegde instanties, wat vaak de eigenaar is of degene die het juridisch gezag over het voertuig heeft. | | Juridische bijstand | Hulp en ondersteuning bij juridische geschillen, zowel in de vorm van advies als in de vorm van dekking van juridische kosten zoals advocaat- en gerechtskosten. | | Levensverzekering | Een verzekering die uitkeert bij overlijden van de verzekerde, of een bedrag uitkeert bij het bereiken van een bepaalde leeftijd. Dit is een persoonsverzekering. | | Moral Hazard | Het gevaar dat een verzekerde zich roekelozer gaat gedragen omdat hij weet dat de financiële gevolgen van zijn handelen door de verzekering gedekt worden. | | Omniumverzekering | Een vrijwillige verzekering die zowel schade aan derden als schade aan het eigen voertuig dekt, inclusief diefstal, vandalisme en eigen schade door een ongeval. | | Persoonsverzekering | Een verzekering die betrekking heeft op de persoon zelf, zoals levensverzekeringen, ongevallenverzekeringen en ziektekostenverzekeringen. De uitkering is niet noodzakelijk gekoppeld aan een werkelijke schade. | | Rechtsbijstandverzekering | Een verzekering die de kosten dekt voor juridische bijstand in geval van geschillen, zowel ter verdediging als om rechten te doen gelden. | | Risico | De gebeurtenis waarvan de verwezenlijking kan leiden tot schade of een verlies, en die het voorwerp uitmaakt van de verzekering. | | Risicoanalyse | Het proces van het identificeren, beoordelen en inschatten van potentiële risico's, teneinde passende preventieve en/of verzekeringsmaatregelen te kunnen nemen. | | Risicoidentificatie | Het proces waarbij potentiële gevaren of gebeurtenissen die schade kunnen veroorzaken, worden geïdentificeerd. | | Risicoverzwaring | Een omstandigheid die de kans op het optreden van het verzekerde risico aanzienlijk vergroot na het afsluiten van de verzekeringsovereenkomst. | | Schadeverzekering | Een verzekering die de schade dekt die geleden wordt als gevolg van een onzekere gebeurtenis. De uitkering is afhankelijk van de omvang van de schade. | | Verzekeraar | De partij die zich, tegen betaling van een premie, verbindt tot het vergoeden van schade of het uitkeren van een bedrag bij het optreden van een verzekerd risico. | | Verzekeringnemer | De natuurlijke of rechtspersoon die de verzekeringsovereenkomst afsluit en de premie betaalt. Dit kan dezelfde persoon zijn als de verzekerde, maar hoeft niet. | | Verzekeringsaanvraag | Een document waarin de kandidaat-verzekeringnemer informatie verstrekt over het te verzekeren risico, waarna de verzekeraar beslist of en onder welke voorwaarden hij de verzekering wil aangaan. | | Verzekeringspolis | Het schriftelijk bewijs van de verzekeringsovereenkomst, waarin de rechten en plichten van de verzekeraar en de verzekeringnemer zijn vastgelegd. | | Verzekeringswet | De wet die de regels bepaalt voor het sluiten en uitvoeren van verzekeringsovereenkomsten. | | Verzekeringswaarborg | De dekking die de verzekeraar biedt tegen het optreden van een specifiek risico, zoals bepaald in de verzekeringspolis. | | Wettelijk verplichte verzekering | Een verzekering die door de wet is voorgeschreven en die door bepaalde personen of voor bepaalde activiteiten verplicht afgesloten moet worden, zoals de BA-autoverzekering. |