Inl burg recht (1).pptx

# Indelingen en bronnen van het recht Dit onderwerp verkent de verschillende manieren waarop het recht kan worden ingedeeld en de diverse bronnen waaruit het voortvloeit. ### 1.1 Indelingen van het recht Het recht kan op verschillende manieren worden ingedeeld om structuur en overzicht te creëren. #### 1.1.1 Privaatrecht en publiekrecht Een fundamentele indeling is die tussen privaatrecht en publiekrecht. * **Privaatrecht**: Regelt de rechtsbetrekkingen tussen burgers onderling. * Burgerlijk recht * Gerechtelijk privaatrecht * Internationaal privaatrecht * **Publiekrecht**: Regelt de verhouding tussen burgers en de overheid, en de organisatie van de overheid zelf. * Staatsrecht * Administratief recht * Strafrecht * Strafprocesrecht * Fiscaal recht Er zijn ook rechtsgebieden die moeilijk eenduidig in deze twee hoofdcategorieën te plaatsen zijn. #### 1.1.2 Andere indelingen Naast de indeling in privaatrecht en publiekrecht, bestaan er nog andere relevante indelingen: * **Objectief recht versus subjectief recht**: * Objectief recht verwijst naar het geheel van rechtsregels (het recht zoals het bestaat). * Subjectief recht verwijst naar een individueel recht dat voortvloeit uit objectief recht (bv. het recht om eigenaar te zijn). * **Materieel recht versus formeel recht**: * Materieel recht omvat de inhoudelijke rechtsnormen (bv. wat is diefstal?). * Formeel recht (of procesrecht) bepaalt hoe het materiële recht wordt gehandhaafd (bv. hoe verloopt een strafproces?). ### 1.2 Bronnen van het recht Het recht vindt zijn oorsprong in diverse bronnen, die samen het juridische landschap vormen. #### 1.2.1 Wetgeving Wetgeving vormt een van de belangrijkste bronnen van het recht. Hieronder vallen verschillende niveaus van regelgeving: * **Internationale verdragen en beslissingen**: * EU-richtlijnen, -verordeningen en -besluiten. * Verdragen tussen staten. * **De grondwet**: Bevat de fundamentele regels voor de inrichting van de staat, de rechten en vrijheden van burgers, en de procedure voor wijziging ervan. * **De wet**: Wetgevende macht (Parlement: Kamer en Senaat) neemt wetten aan. Het tot stand komen van een wet volgt een procedure: initiatief, advies van de Raad van State, voorbereidend werk in de commissie, beslissing in het parlement, bekrachtiging door de Koning, afkondiging door de Koning en publicatie in het Belgisch Staatsblad. * *Voorbeeld*: Een wet die regels stelt rond huiszoekingen (bv. de wet van 7 juni 1969 tot vaststelling van de tijd gedurende welke geen opsporing ten huize of huiszoeking mag worden verricht). * **Decreet**: Een wet die tot stand komt voor een gemeenschap of gewest. Decreten hebben hetzelfde niveau als een federale wet en worden steeds belangrijker door de staatshervormingen. Het Brussels Gewest kent hierbij ordonnanties in plaats van decreten. * **Koninklijk Besluit (KB) en Ministerieel Besluit (MB)**: Deze regelingen dienen ter uitvoering van wetten en worden uitgevaardigd door de Koning of ministers. Ze worden eveneens gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. * *Voorbeeld*: De wegcode is een koninklijk besluit dat de wet betreffende de politie over het wegverkeer (de wegverkeerswet) verder uitwerkt. * **Besluit van gemeenschaps- of gewestregering**: Deze besluiten dienen ter uitvoering van decreten en worden uitgevaardigd door de respectievelijke regeringen of ministers. * **Andere wetgevende bronnen**: Dit omvat ook provinciale en gemeentelijke reglementen. #### 1.2.2 Rechtspraak Rechtspraak omvat de beslissingen van de rechterlijke macht. Deze beslissingen kunnen, vooral via het arrest van het Hof van Cassatie, bijdragen aan de rechtsvorming. Rechtbanken en hoven zijn hiërarchisch georganiseerd in een piramidaal systeem, met het Hof van Cassatie als hoogste instantie. De mogelijkheid tot beroep is een belangrijk kenmerk van het Belgische rechtssysteem. > **Tip:** Het is essentieel om de verschillende niveaus van rechtbanken en hoven te kennen (bv. vredegerecht, rechtbank van eerste aanleg, hof van beroep, Hof van Cassatie) en hun specifieke bevoegdheden te begrijpen. #### 1.2.3 Rechtsleer Rechtsleer verwijst naar de geschriften en meningen van juristen, academici en rechtsgeleerden. Hoewel niet bindend, kan de rechtsleer een belangrijke invloed hebben op de interpretatie en ontwikkeling van het recht. #### 1.2.4 Gewoonte en billijkheid Gewoonte en billijkheid kunnen als rechtsbron optreden, maar doorgaans enkel indien de wet of een contract expliciet naar deze bronnen verwijst. Ze zijn dus subsidiaire rechtsbronnen. ### 1.3 Geldigheid en rechtsmisbruik Binnen het recht zijn er regels die **gebiedend** zijn (waaraan niet kan worden afgeweken, zoals regels van openbare orde en dwingend recht) en regels die **aanvullend** zijn (die richtlijnen bieden en waaraan partijen wel kunnen afwijken). * **Rechtshandelingen** zijn bewuste handelingen met de bedoeling juridische gevolgen te creëren. Indien een rechtshandeling niet aan de geldigheidseisen voldoet, kan deze nietig worden verklaard. * **Rechtsfeiten** zijn feiten die, zonder bewuste bedoeling om juridische gevolgen te creëren, toch juridische gevolgen teweegbrengen (bv. de geboorte van een kind). * **Rechtsmisbruik** treedt op wanneer iemand zijn recht gebruikt met de bedoeling om een ander te benadelen of te hinderen, zonder er zelf significant voordeel uit te halen. --- # Structuren en instellingen van de Belgische staat Dit gedeelte behandelt de fundamentele principes van de Belgische staatsinrichting, de scheiding der machten en de federale opbouw, alsook de diverse instellingen op federaal, regionaal en lokaal niveau. ### 2.1 Algemene beginselen van de staatsinrichting De Belgische staat is georganiseerd rond een aantal kernprincipes die de fundamenten van haar staatsstructuur vormen: * **Democratie:** Dit beginsel impliceert dat de burgers inspraak hebben in het bestuur, voornamelijk door het kiezen van vertegenwoordigers die zetelen in het parlement. Deze vertegenwoordigers nemen vervolgens beslissingen namens de bevolking. * **Scheiding der machten:** Om machtsmisbruik te voorkomen, is de staatsmacht opgedeeld in drie onafhankelijke machten: de wetgevende macht, de uitvoerende macht en de rechterlijke macht. Dit principe zorgt ervoor dat de bevoegdheden van de staat niet bij één persoon of instantie geconcentreerd zijn. * **Rechtstaat:** In tegenstelling tot een politiestaat, is de rechtstaat gebaseerd op het principe dat zowel de burgers als de overheid zich aan de wet moeten houden. Dit garandeert de rechtszekerheid en beschermt burgers tegen willekeur. * **Monarchie:** België is een monarchie, wat betekent dat het staatshoofd een koning is. * **Federale staat:** De Belgische staat is een federale staat, gekenmerkt door de aanwezigheid van gemeenschappen en gewesten die eigen bevoegdheden bezitten. ### 2.2 Instellingen op federaal niveau Op federaal niveau bevinden zich de instellingen die bevoegd zijn voor aangelegenheden die het hele land aanbelangen. #### 2.2.1 De federale wetgevende macht De federale wetgevende macht is samengesteld uit: * **Het Parlement:** Dit bestaat uit de Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat. Het initiatief voor wetgeving kan uitgaan van de regering (wetsontwerp) of van parlementsleden (wetsvoorstel). * **De Koning:** Hoewel het staatshoofd, is de feitelijke macht voornamelijk bij de regering gelegen. #### 2.2.2 De federale uitvoerende macht De federale uitvoerende macht berust bij de federale regering, bestaande uit ministers en staatssecretarissen, geleid door de Eerste minister. Deze regering is verantwoordelijk voor de uitvoering van de wetten en het dagelijkse bestuur van het land. ### 2.3 Instellingen op regionaal niveau De regionale instellingen zijn bevoegd voor specifieke beleidsterreinen die eigen zijn aan de gemeenschappen en gewesten. #### 2.3.1 Gemeenschappen en Gewesten * **Gemeenschappen:** Deze zijn bevoegd voor persoonsgebonden materies zoals taal, cultuur en gezondheidszorg. * **Gewesten:** Deze zijn bevoegd voor plaatsgebonden materies zoals economie, milieu en ruimtelijke ordening. * **Tip:** Brussel is een bijzonder geval, waar twee gemeenschappen actief zijn. #### 2.3.2 De regionale wetgevende en uitvoerende macht * **Wetgevende macht:** Dit wordt gevormd door de parlementen van de gemeenschappen en gewesten, zoals het Vlaams Parlement. * **Uitvoerende macht:** Dit is de regering van de betreffende gemeenschap of gewest, zoals de Vlaamse regering, met een minister-president aan het hoofd. > **Tip:** Decreten, uitgevaardigd door de parlementen van de gemeenschappen en gewesten, hebben hetzelfde juridische niveau als federale wetten. Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest worden deze ordonnanties genoemd. ### 2.4 Instellingen op lokaal niveau Het laagste bestuursniveau in België wordt ingenomen door de provincies en gemeenten. #### 2.4.1 Provincies België telt 10 provincies, elk met een eigen structuur: * **Wetgevende macht:** De provincieraad. * **Uitvoerende macht:** De deputatie en de gouverneur. De gouverneur wordt aangewezen en is geen verkozen ambtenaar. #### 2.4.2 Gemeenten Er zijn 565 gemeenten in België. * **Wetgevende macht:** De gemeenteraad. * **Uitvoerende macht:** De burgemeester en de schepenen. * **Tip:** Het aantal gemeenten daalt doordat er gestimuleerd wordt tot fusies. ### 2.5 Overzicht van rechtbanken en hoven Het Belgische rechtssysteem is piramidaal opgebouwd, wat de mogelijkheid tot beroep biedt. #### 2.5.1 Rechtbanken van eerste aanleg en gespecialiseerde rechtbanken * **Vredegerecht:** Bevoegd voor burgerlijke zaken met een waarde beneden 5000 euro, en voor specifieke zaken zoals burengeschillen en huurgeschillen, ongeacht het bedrag. Het staat het dichtst bij de burger. * **Politierechtbank:** Bevoegd voor overtredingen, met name verkeerszaken. * **Rechtbank van eerste aanleg:** Deze omvat verschillende kamers: * **Burgerlijke rechtbank:** Bevoegd voor burgerlijke zaken boven de 5000 euro en beroep tegen beslissingen van de vrederechter. * **Correctionele rechtbank:** Bevoegd voor wanbedrijven (gevangenisstraf tussen 8 dagen en 5 jaar, of boete). Beroep tegen beslissingen van de politierechter komt hier terecht. * **Familie- en jeugdrechtbank:** Behandelt zaken betreffende familierecht, minderjarigen (zowel in bescherming als delinquenten) en adopties. * **Strafuitvoeringsrechtbank:** Beoordeelt zaken betreffende de uitvoering van straffen, zoals vervroegde vrijlating. * **Arbeidsrechtbank:** Behandelt sociaalrechtelijke geschillen. * **Ondernemingsrechtbank:** Bevoegd voor geschillen tussen ondernemingen en faillissementen. #### 2.5.2 Hogere rechtbanken * **Hof van Beroep:** Hier kan men in beroep gaan tegen uitspraken van de rechtbanken van eerste aanleg. Er zijn vijf van zulke hoven in België. * **Arbeidshof:** Hoger beroep voor beslissingen van de arbeidsrechtbank. * **Hof van Assisen:** Bevoegd voor misdaden (de zwaarste categorie misdrijven). Beslissingen worden genomen door een jury en er is geen beroep mogelijk. Dit hof is niet permanent en wordt samengesteld wanneer er een zaak voorligt. * **Hof van Cassatie:** Dit is het hoogste rechtscollege in België. Het oordeelt enkel over procedurefouten en interpretatiefouten in de toepassing van het recht, niet over de feiten zelf. Bij een vernietiging wordt de zaak verwezen naar een andere rechtbank van dezelfde aard. #### 2.5.3 Bijzondere rechtscolleges * **Grondwettelijk Hof:** Toetst wetgeving aan de Grondwet, met speciale aandacht voor non-discriminatie en bevoegdheidsconflicten. * **Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak:** Toetst beslissingen van de uitvoerende macht aan de wetgeving en vernietigt deze indien ze in strijd zijn. De afdeling wetgeving geeft advies over wetsvoorstellen. ### 2.6 Rechtsgevolgen van handelingen * **Rechtshandeling:** Een bewuste handeling met de intentie om juridische gevolgen te creëren, zoals een huurovereenkomst. * **Rechtsfeit:** Een gebeurtenis die juridische gevolgen met zich meebrengt, zoals de geboorte van een kind. * **Tip:** Het onderscheid is belangrijk voor het bewijsrecht; bij rechtshandelingen is men alerter op bewijsmateriaal. * **Nietigheid:** Een rechtshandeling die niet aan de wettelijke voorwaarden voldoet, wordt geacht nooit te hebben bestaan. * **Rechtsmisbruik:** Het recht gebruiken met de bedoeling om iemand anders te schaden of te hinderen, zonder er zelf voordeel uit te halen. --- # Het Belgische rechtssysteem en rechtbanken Dit document beschrijft de structuur en instellingen van het Belgische rechtssysteem, met een focus op de verschillende rechtbanken en hoven. ## 3. Het Belgische rechtssysteem en rechtbanken Het Belgische rechtssysteem kenmerkt zich door een piramidale opbouw van rechtbanken en hoven, met het Hof van Cassatie als hoogste orgaan. Dit systeem garandeert in principe de mogelijkheid om in beroep te gaan tegen rechterlijke uitspraken, wat dient als een waarborg voor een correcte rechtsgang. ### 3.1 Algemene principes van het rechtssysteem Het Belgische rechtssysteem is gebaseerd op de volgende algemene principes: * **Democratie:** Burgers hebben inspraak via vertegenwoordigers in het parlement. * **Scheiding der machten:** De wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht zijn gescheiden om machtsconcentratie te voorkomen. * **Rechtstaat:** Zowel burgers als de overheid moeten zich aan de wet houden. * **Monarchie:** België is een koninkrijk. * **Federale staat:** De bevoegdheden zijn verdeeld over verschillende niveaus, waaronder gemeenschappen en gewesten. ### 3.2 Instellingen De Belgische instellingen opereren op federaal, regionaal, provinciaal en gemeentelijk niveau. #### 3.2.1 Federaal niveau * **Wetgevende macht:** Kamer van volksvertegenwoordigers en Senaat, samen met de Koning. * **Uitvoerende macht:** De federale regering, bestaande uit ministers onder leiding van de Eerste Minister. #### 3.2.2 Regionaal niveau * **Gemeenschappen en Gewesten:** Elk heeft zijn eigen parlement (wetgevende macht) en regering (uitvoerende macht). * Voorbeeld: Vlaams Parlement en Vlaamse Regering. #### 3.2.3 Provincies en gemeenten * **Provincies:** Wetgevende macht bij de provincieraad, uitvoerende macht bij de deputatie en gouverneur. * **Gemeenten:** Wetgevende macht bij de gemeenteraad, uitvoerende macht bij de burgemeester en schepenen. ### 3.3 Overzicht van rechtbanken en hoven Het Belgische rechtssysteem kent een gelaagde structuur van rechtbanken en hoven, die zowel op kanton-, arrondissement-, rechtsgebied- als op nationaal niveau opereren. #### 3.3.1 Kanton niveau * **Vredegerecht:** Bevoegd voor burgerlijke zaken met een waarde beneden 5.000 euro. Heeft ook exclusieve bevoegdheden in specifieke zaken zoals burengeschillen, huurgeschillen en beschermende opname. Dit is de meest laagdrempelige rechtbank. #### 3.3.2 Arrondissement niveau * **Politierechtbank:** Bevoegd voor overtredingen, met een specifieke focus op verkeerszaken (zowel strafrechtelijk als burgerrechtelijk). * **Rechtbank van eerste aanleg:** Een omvattende rechtbank die verschillende secties kent: * **Burgerlijke rechtbank:** Bevoegd voor burgerlijke zaken boven de 5.000 euro en als beroepsmogelijkheid tegen beslissingen van de vrederechter. Ook bevoegd voor bepaalde exclusieve zaken, zoals de tenuitvoerlegging van buitenlandse rechterlijke beslissingen. * **Correctionele rechtbank:** Bevoegd voor wanbedrijven (gevangenisstraf tussen 8 dagen en 5 jaar, of boetes boven een bepaalde limiet). Behandelt ook beroepen tegen beslissingen van de politierechter en gecorrectionaliseerde misdaden. * **Familie- en jeugdrechtbank:** Bevoegd voor alle zaken met betrekking tot familierecht (echtscheidingen, erfenissen) en minderjarigen. De jeugdrechter kan minderjarigen die in een kwetsbare situatie verkeren of jeugddelinquenten behandelen, en kan in ernstige gevallen besluiten tot doorverwijzing naar een gewone rechtbank. * **Strafuitvoeringsrechtbank:** Bevoegd voor het beoordelen van zaken betreffende de tenuitvoerlegging van straffen, zoals vervroegd vrijkomen, voorwaardelijke invrijheidstelling en verlofregelingen. * **Arbeidsrechtbank:** Bevoegd voor alle zaken gerelateerd aan sociaal recht. * **Ondernemingsrechtbank:** Bevoegd voor alle geschillen die ondernemingen betreffen, ongeacht het bedrag. Behandelt ook beroepen tegen uitspraken van de vrederechter in handelszaken. #### 3.3.3 Rechtsgebied of resort niveau * **Hof van Beroep:** Er zijn vijf hoven van beroep in België. Ze behandelen beroepen tegen uitspraken van de burgerlijke, correctionele, familie- en jeugdrechtbanken. Het beroep is in principe slechts één niveau hoger en éénmalig mogelijk. * **Arbeidshof:** Behandelt beroepen tegen beslissingen van de arbeidsrechtbank. #### 3.3.4 Provinciaal niveau * **Hof van Assisen:** Bevoegd voor de zwaarste misdrijven (misdaden). Dit is geen permanent rechtscollege; het wordt samengesteld telkens er een zaak voor moet komen, inclusief een jury die oordeelt over schuld en straf. Tegen uitspraken van het Hof van Assisen kan geen beroep worden aangetekend. #### 3.3.5 Belgisch niveau * **Hof van Cassatie:** Het hoogste rechtscollege in België. Het is bevoegd voor procedurefouten en interpretatiefouten in de toepassing van de wet. Het oordeelt niet over de feiten zelf, maar controleert of het recht correct is toegepast. Indien een uitspraak wordt verbroken, wordt de zaak teruggestuurd naar een andere rechtbank van hetzelfde niveau en aard. Men kan pas naar het Hof van Cassatie stappen nadat alle andere beroepsmogelijkheden zijn uitgeput. #### 3.3.6 Bijzondere rechtscolleges * **Grondwettelijk Hof:** Toetst of Belgische wetgeving in overeenstemming is met de Grondwet, met name op het gebied van non-discriminatie en bevoegdheidsconflicten tussen deelstaten en de federale overheid. * **Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak:** Toetst beslissingen van de uitvoerende macht (zoals koninklijke besluiten) aan de wetgeving. Kan beslissingen vernietigen die in strijd zijn met de wet. De afdeling wetgeving van de Raad van State geeft advies over wetsvoorstellen. ### 3.4 Procedurele aspecten Het Gerechtelijk Wetboek regelt de procedurele aspecten van gerechtelijke procedures. * **Start van de procedure:** Kan geschieden via dagvaarding (waarbij de andere partij wordt opgeroepen) of via een verzoekschrift (in specifieke gevallen, zoals bij echtscheidingen). * **Zittingen:** Er zijn inleidende zittingen voor afspraken en de voorbereiding, en eigenlijke zittingen voor discussie en bewijslevering. * **Uitspraak:** De rechter doet uitspraak middels een vonnis of arrest. * **Beroep:** Tegen de meeste uitspraken is beroep mogelijk binnen een termijn van één maand. ### 3.5 Types van rechtsregels * **Gebiedende rechtsregels:** Regels waarvan niet mag worden afgeweken. Deze onderverdelen zich in regels van openbare orde (fundamenten van de maatschappij) en dwingend recht (ter bescherming van zwakkere partijen). * **Aanvullende rechtsregels:** Regels die richtlijnen bieden en waarvan partijen kunnen afwijken. ### 3.6 Rechtshandelingen en rechtsfeiten * **Rechtshandeling:** Een bewuste handeling gesteld met de intentie juridische gevolgen te creëren (bv. een huurovereenkomst). * **Rechtsfeit:** Een gebeurtenis die juridische gevolgen heeft, zonder dat deze intentie er noodzakelijkerwijs was (bv. de geboorte van een kind). > **Tip:** Het onderscheid tussen een rechtshandeling en een rechtsfeit is cruciaal voor het bewijs. Bij een rechtshandeling is men alerter voor bewijsmateriaal. * **Nietigheid:** Rechtshandelingen die niet voldoen aan wettelijke voorwaarden worden als nietig beschouwd en doen alsof ze nooit hebben bestaan. * **Rechtsmisbruik:** Het gebruik maken van een recht op een manier die de grenzen van het toelaatbare overschrijdt, vaak met de bedoeling om een ander te schaden of te hinderen. --- # Algemene begrippen burgerlijk recht Dit gedeelte introduceert fundamentele concepten binnen het burgerlijk recht, zoals de indeling van rechtsregels, het onderscheid tussen rechtshandelingen en rechtsfeiten, en de geldigheid en nietigheid van rechtshandelingen. ## 4.1 Gebiedende en aanvullende regels Rechtsregels kunnen worden onderverdeeld in gebiedende en aanvullende regels, afhankelijk van de mate waarin partijen ervan kunnen afwijken. ### 4.1.1 Gebiedende regels (dwingend recht) Gebiedende rechtsregels kennen geen afwijkingen en zijn erop gericht de fundamenten van de maatschappij te beschermen of zwakkere partijen te behoeden. Ze worden onderverdeeld in twee categorieën: * **Regels van openbare orde:** Dit zijn fundamentele principes van de maatschappij waar absoluut niet van mag worden afgeweken. Voorbeelden hiervan zijn de regels met betrekking tot het strafrecht, aangezien het niet toegestaan is om bijvoorbeeld iemand in de gevangenis te laten zitten in ruil voor geld. In het burgerlijk recht geldt ook het principe van gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Een huwelijkscontract waarin een echtgeno(o)t(e) instemt met het verbod om te werken of te studeren, of waarin de ander alle beslissingen over het vermogen mag nemen, is nietig omdat het in strijd is met de openbare orde. * **Dwingend recht:** Deze regels zijn bedoeld om zwakkere partijen te beschermen. Een klassiek voorbeeld is de bescherming van huurders; een verhuurder mag niet zomaar een huurovereenkomst beëindigen. Ook in arbeidsovereenkomsten mag een werkgever een werknemer niet zomaar ontslaan zonder naleving van een opzeggingstermijn. Hoewel deze regels minder strikt zijn dan die van openbare orde, kan er onder bepaalde omstandigheden van worden afgeweken. Zo kunnen werkgever en werknemer overeenkomen om de opzeggingstermijn in te korten als de werknemer direct een andere baan vindt. > **Tip:** Gebiedende rechtsregels zijn essentieel voor de stabiliteit en eerlijkheid binnen het rechtsverkeer. Het niet naleven ervan kan leiden tot nietigheid van rechtshandelingen. ### 4.1.2 Aanvullende regels Aanvullende rechtsregels zijn richtlijnen die mogelijkheden bieden, maar geen verplichtingen opleggen. Partijen kunnen hiervan afwijken of ze aanpassen aan hun specifieke situatie. > **Voorbeeld:** Partners die trouwen, hebben de keuze uit verschillende huwelijksvermogensstelsels, zoals het stelsel van algehele gemeenschap van goederen of scheiding van goederen. Ze kunnen deze keuzes ook aanpassen aan hun specifieke wensen. ## 4.2 Rechtshandeling versus rechtsfeit Het onderscheid tussen rechtshandelingen en rechtsfeiten is cruciaal voor het bewijsrecht. ### 4.2.1 Rechtsfeit Een rechtsfeit is een gebeurtenis die juridische gevolgen met zich meebrengt, zonder dat deze gebeurtenis bewust met die juridische bedoeling is verricht. > **Voorbeeld:** De geboorte van een kind brengt juridische gevolgen met zich mee, zoals de plicht van de ouders om in het onderhoud van het kind te voorzien. ### 4.2.2 Rechtshandeling Een rechtshandeling is een handeling die bewust wordt gesteld met de expliciete bedoeling om juridische gevolgen te creëren. > **Voorbeeld:** Het aangaan van een huurovereenkomst is een rechtshandeling, omdat beide partijen bewust de bedoeling hebben om juridische rechten en plichten te creëren met betrekking tot het huurpand. > **Tip:** Bij rechtshandelingen dient men bedacht te zijn op het bewijsmateriaal, aangezien de handeling bewust met juridische intentie is gesteld. Bij rechtsfeiten is men doorgaans soepeler met bewijslevering. ## 4.3 Geldigheid en nietigheid van rechtshandelingen Rechtshandelingen moeten voldoen aan specifieke voorwaarden om geldig te zijn. Wanneer een rechtshandeling niet aan deze voorwaarden voldoet, is deze nietig, wat betekent dat deze juridisch gezien nooit heeft bestaan, zowel voor de toekomst als met terugwerkende kracht tot het moment van aangaan van de overeenkomst. De tekst geeft aan dat het onderscheid tussen absolute en relatieve nietigheid niet noodzakelijk gekend hoeft te worden voor dit specifieke onderdeel. ## 4.4 Rechtsmisbruik Rechtsmisbruik doet zich voor wanneer iemand zijn recht gebruikt op een manier die oneerlijk is, met de intentie om een ander te hinderen of te benadelen, zonder daar zelf direct voordeel uit te halen. Dit staat tegenover het correcte uitoefenen van een recht. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Privaatrecht | Een tak van het recht die zich bezighoudt met de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling, zoals overeenkomsten, eigendom en familierecht. | | Publiekrecht | Een tak van het recht die de organisatie van de staat en de relatie tussen de overheid en burgers regelt, zoals staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht. | | Wetgeving | Geschreven rechtsregels die door de bevoegde wetgevende macht zijn uitgevaardigd, zoals grondwetten, wetten, decreten en koninklijke besluiten. | | Rechtspraak | De uitspraken en beslissingen van de rechterlijke macht in concrete geschillen, die bijdragen aan de interpretatie en ontwikkeling van het recht. | | Rechtsleer | De opvattingen van rechtsgeleerden, zoals gepubliceerd in boeken, artikelen en adviezen, die als gezaghebbende interpretatie van het recht worden beschouwd. | | Gewoonte | Een langdurige en algemeen aanvaarde gedragsregel die als juridisch bindend wordt beschouwd, mits deze door de rechtsorde wordt erkend. | | Billijkheid | Een rechtsbeginsel dat streeft naar een rechtvaardige en redelijke oplossing in concrete gevallen, met inachtneming van de specifieke omstandigheden van het geval. | | Internationale verdragen | Overeenkomsten tussen staten of andere internationale rechtssubjecten die bindende rechtsregels scheppen op internationaal en nationaal niveau. | | Grondwet | De fundamentele wet van een staat die de inrichting van de staat, de rechten en vrijheden van burgers en de bevoegdheden van staatsorganen regelt. | | Decreet | Een wetgevende akte die, net als een wet, bindende rechtsregels bevat, maar uitgevaardigd wordt door een gemeenschaps- of gewestregering binnen hun bevoegdheid. | | Koninklijk Besluit (KB) | Een uitvoeringsbesluit dat door de Koning, al dan niet op voorstel van een minister, wordt uitgevaardigd ter uitvoering van een wet. | | Ministerieel Besluit (MB) | Een besluit dat door een of meer ministers wordt uitgevaardigd ter uitvoering van een wet of een koninklijk besluit. | | Scheiding der machten | Het principe volgens welk de staatsmacht wordt verdeeld over verschillende onafhankelijke organen: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. | | Rechtstaat | Een staat waarin de macht van de overheid beperkt is door het recht, en burgers beschermd worden tegen willekeur door de overheid. | | Federale staat | Een staat die is samengesteld uit deelstaten die elk een eigen bevoegdheid hebben, maar onderworpen zijn aan een centrale federale overheid. | | Hof van Cassatie | Het hoogste rechtscollege in België dat waakt over de eenheid van rechtspraak en de correcte toepassing van de wet door lagere rechtbanken en hoven. | | Hof van Beroep | Een gerechtshof dat bevoegd is om in hoger beroep uitspraken van rechtbanken van eerste aanleg te toetsen. | | Hof van Assisen | Een rechtscollege dat oordeelt over de zwaarste misdrijven (misdaden) en waarbij de beslissing over schuld en straf wordt genomen door een jury van burgers. | | Vredegerecht | Een rechtbank op het laagste niveau die bevoegd is voor kleine burgerlijke geschillen, huurzaken en bepaalde exclusieve bevoegdheden zoals burenruzies. | | Politierechtbank | Een rechtbank die bevoegd is voor overtredingen, verkeerszaken en in beroep voor bepaalde beslissingen van het vredegerecht. | | Rechtbank van eerste aanleg | Een rechtbank die bevoegd is voor diverse zaken, waaronder burgerlijke geschillen boven een bepaalde waarde, wanbedrijven en familiezaken. | | Arbeidsrechtbank | Een rechtbank die bevoegd is voor geschillen met betrekking tot het arbeidsrecht en sociaal recht. | | Ondernemingsrechtbank | Een rechtbank die bevoegd is voor geschillen met betrekking tot ondernemingen, zoals faillissementen en geschillen tussen ondernemingen. | | Rechtsfeit | Een feit dat juridische gevolgen heeft, zonder dat de betrokkene de bedoeling heeft deze gevolgen te creëren (bv. geboorte, overlijden). | | Rechtshandeling | Een bewuste handeling met de bedoeling om juridische gevolgen te creëren (bv. het sluiten van een contract, het opstellen van een testament). | | Nietigheid | De ongeldigheid van een rechtshandeling die niet aan de wettelijke vereisten voldoet, waardoor deze juridisch gezien nooit heeft bestaan. | | Rechtsmisbruik | Het gebruik maken van een recht op een wijze die kennelijk de grenzen van het uit het recht voortvloeiende doel overschrijdt, vaak met de bedoeling om een ander te schaden. |