Deel II - Giften H 1 - H 2 - H 3 - H 4 - H 5.pptx

# Algemene regels en soorten giften Oké, hier is de studiehandleiding voor "Algemene regels en soorten giften", opgesteld volgens jouw instructies: ## 1. Algemene regels en soorten giften Dit onderdeel introduceert de basisprincipes van giften, waaronder hun definitie, de algemene rechtsregels die van toepassing zijn, en de specifieke kenmerken van schenkingen en legaten. ### 1.1 Giften als beschikkingen om niet Een gift kan worden gedefinieerd als een rechtshandeling waarbij iemand uit vrijgevigheid kosteloos een zaak overdraagt aan een ander. Dit impliceert een rechtshandeling ten kosteloze titel met de intentie om te schenken (animus donandi). ### 1.2 Algemene regels voor giften Er bestaat een reeks algemene rechtsregels die van toepassing zijn op giften. Deze omvatten onder meer de vereisten omtrent toestemming, bekwaamheid, het voorwerp van de gift, de oorzaak, eventuele voorwaarden, en vormvereisten. Specifieke aandacht gaat uit naar het aanbod tot schenking en de onherroepelijkheid ervan. ### 1.3 Schenkingen Een schenking wordt gekenmerkt als een plechtig contract. Essentiële elementen zijn: * **Onmiddellijke afstand:** De schenker doet onmiddellijk afstand van het goed. * **Onherroepelijke afstand:** De afstand is definitief en kan niet worden teruggedraaid. * **Voordeel van de begiftigde:** De schenking strekt tot voordeel van de begunstigde. * **Aanvaarding door de begiftigde:** De begunstigde moet de schenking aanvaarden. #### 1.3.1 Bankgift Een bankgift is een specifieke vorm van schenking die plaatsvindt via een bankoverschrijving. De kernvereisten zijn: * **Verarming van de schenker:** De schenker verliest een deel van zijn vermogen. * **Animus donandi:** De intentie om te schenken, die via de omschrijving in de mededeling van de overschrijving kenbaar gemaakt kan worden. * **Aanvaarding door de begiftigde:** Hoewel stilzwijgende aanvaarding via bijvoorbeeld e-mail mogelijk is, is formele aanvaarding niet strikt noodzakelijk. ### 1.4 Legaten of testamentaire giften Legaten zijn giften die worden geregeld via een testament. Een testament is een laatste wilsuiting met betrekking tot het geheel of een deel van iemands vermogen, alsook andere beschikkingen die geen betrekking hebben op het vermogen. Testamenten zijn steeds herroepbaar. #### 1.4.1 Kenmerken van een testament * **Eenzijdig:** Een testament is een loutere wilsuiting van de testator. * **Toekomstig:** De uitwerking vindt plaats na het overlijden, waardoor het testament steeds herroepbaar blijft. * **Herroepelijk:** De testator kan op elk moment bij leven zijn testament herzien. * **Potestatieve voorwaarde:** Een legaat onder een potestatieve voorwaarde is geldig. Bijvoorbeeld, een legaat kan afhankelijk worden gesteld van het feit of de testator nog samenwoont met de begunstigde op het moment van overlijden. * **Geen lasten tijdens leven:** Een testament mag geen lasten bevatten die tijdens het leven van de testator vervuld moeten worden, omdat het testament geheim is. * **Onafhankelijkheid:** Twee testamenten mogen niet van elkaar afhankelijk zijn. * **Persoonlijk:** Een testament kan niet via vertegenwoordiging of volmacht worden opgesteld. Een conjunctief testament (gezamenlijk opgesteld door echtgenoten) is niet toegelaten. > **Tip:** Hoewel het technisch mogelijk is om twee testamenten op hetzelfde blad te schrijven (met aparte handtekeningen) of spiegeltestamenten op te stellen, wordt dit sterk afgeraden vanwege mogelijke interpretatieproblemen. * **Plechtig:** Het opstellen van een testament vereist specifieke vormen. * **Vormen:** De mogelijke vormen zijn een eigenhandig testament, een notarieel testament of een testament in internationale vorm. Legateren door verwijzing naar een externe brief is niet toegestaan. Datum en handtekening zijn verplichte elementen. #### 1.4.2 Eigenhandig testament Dit type testament moet aan drie voorwaarden voldoen: 1. **Volledig handgeschreven:** Het moet volledig door de testator zelf zijn geschreven, ongeacht de aard of vorm. Hulp van een derde bij het schrijven is toegestaan, maar de tekst moet door de testator zelf worden afgeschreven. Latere toevoegingen zijn toegelaten indien ze ook door de testator zelf zijn geschreven, gedateerd en ondertekend. 2. **Handtekening:** Een loutere naam volstaat niet. De handtekening moet bij voorkeur onderaan het document staan. Het laten meetekenen door een derde als getuige is mogelijk, mits deze de testator niet heeft beïnvloed en geen erfgenaam is. 3. **Datum:** Een datum is verplicht; het ontbreken ervan leidt tot nietigheid (hoewel rechtspraak hier soepel mee kan omgaan). De datum is noodzakelijk om onder andere de bekwaamheid van de testator te bepalen en de volgorde van testamenten te achterhalen. De datum moet minimaal dag, maand en jaar vermelden. Een onvolledige datum wordt soepel geïnterpreteerd. Een valse datum is moeilijk te bewijzen. **Voordelen eigenhandig testament:** Eenvoudig, kosteloos, geheim, en gemakkelijk herroepbaar. **Nadelen eigenhandig testament:** Risico op betwisting (schriftvervalsing), verlies, vernietiging door derden, en juridische onjuistheden. #### 1.4.3 Notarieel testament Dit testament wordt opgesteld door een notaris, in aanwezigheid van twee getuigen of een tweede notaris. * **Opstelling:** Het wordt op schrift gesteld, eventueel op de computer. * **Voorlezen:** Het testament wordt aan de testator voorgelezen. Na eventuele aanpassingen volgt opnieuw een voorlezing. * **Verklaring van formaliteiten:** Het testament bevat een uitdrukkelijke verklaring dat aan alle formaliteiten is voldaan. * **Ondertekening:** Het wordt ondertekend door de testator, de notaris en de getuigen. Indien de testator niet kan tekenen, wordt dit vermeld met opgave van de reden. **Voordelen notarieel testament:** Juridisch correct, grote bewijswaarde, betrouwbaar, absolute bewaring via het Centraal Register voor Testamenten (CRT), en zekerheid tot vrijgave na overlijden. **Nadelen notarieel testament:** Kosten, en de plechtigheid van dicteren, voorlezen en ondertekenen. #### 1.4.4 Testament in internationale vorm Dit testament wordt geregeld door het Verdrag van Washington. * **Kenmerken:** Het moet schriftelijk zijn, maar niet noodzakelijk door de testator zelf. Het mag in elke taal worden opgesteld, in aanwezigheid van een notaris en twee getuigen (een tweede notaris is niet toegestaan). * **Toepasselijkheid:** Een Belg die in België woont en wiens goederen zich in België bevinden, kan een internationaal testament opmaken. * **Uniformiteit:** Het verdrag zorgt voor uniforme wetgeving in de deelnemende staten. **Voordelen internationaal testament:** Juridisch voorbereid, bewijswaarde, betrouwbaarheid, absolute bewaring via CRT, en zekerheid tot vrijgave na overlijden. Een notarieel testament kan hierin worden omgezet. **Nadelen internationaal testament:** Kosten en de aanwezigheid van getuigen. #### 1.4.5 Herroeping van het testament Een later testament dat eerdere testamenten niet uitdrukkelijk herroept, vernietigt alleen de onverenigbare bepalingen. Een uitdrukkelijke herroeping wordt aanbevolen om twijfel te vermijden. #### 1.4.6 Soorten legaten Er zijn drie hoofdsoorten legaten: * **Algemeen legaat:** De begunstigde wordt geroepen tot de gehele nalatenschap, niet noodzakelijk om alles te ontvangen, en niet noodzakelijk om een wettelijke erfgenaam te zijn. Hij erft alles wat niet aan anderen is vermaakt, rekening houdend met schulden, andere legaten, en eventuele samenloop met andere legatarissen. * **Legaat onder algemene titel:** De begunstigde ontvangt een breukdeel van de nalatenschap, een breukdeel van al het onroerend goed, of een breukdeel van al het roerend goed, of een combinatie hiervan. * **Bijzonder legaat:** De begunstigde ontvangt een bepaald goed. Alles wat niet onder de eerste twee categorieën valt, wordt beschouwd als een bijzonder legaat. #### 1.4.7 Belang van het onderscheid tussen legaten Het onderscheid tussen de soorten legaten is van belang voor: * **Aanwas (Saisine):** Het principe van aanwas bepaalt dat indien een legataris verwerpt of vooroverlijdt, zijn deel toekomt aan de andere legatarissen, afhankelijk van het type legaat. * **Schulden:** De omvang waarin legatarissen gehouden zijn tot de schulden van de nalatenschap verschilt per type legaat. Een algemeen legataris is gehouden tot alle schulden. Een legataris onder algemene titel is gehouden tot zijn aandeel. Een bijzonder legataris is in principe niet gehouden tot schulden, maar de betaling van schulden gaat voor op de betaling van bijzondere legaten. * **Heling:** De gevolgen van heling (het achterhouden van goederen van de nalatenschap) verschillen. * **Vruchten:** Het recht op vruchten (zoals huurinkomsten) vanaf de datum van overlijden kan verschillen. #### 1.4.8 Aanwas Bij aanwas, indien één van de legatarissen verwerpt of vooroverlijdt, komt zijn deel toe aan de mede-legataris(sen), afhankelijk van de specifieke formulering en het type legaat. Dit geldt zowel voor legaten onder algemene titel als voor algemene legaten. #### 1.4.9 Schulden * **Algemeen legataris:** Gehouden tot alle schulden. * **Legaat onder algemene titel:** Gehouden tot zijn aandeel in de schulden. * **Bijzonder legataris:** In principe niet gehouden tot schulden, maar de betaling van schulden gaat voor op de afgifte van bijzondere legaten. Indien de nalatenschap onvoldoende is, kan het bijzondere legaat niet worden uitgekeerd. Een testament kan voorzien dat de afgifte van een onroerend goed 'vrij en onbelast' gebeurt. #### 1.4.10 Heling en vruchten * **Heling:** Een bijzonder legataris is niet verantwoordelijk voor heling in de zin van erfrecht, maar kan wel vervolgd worden voor diefstal of misbruik van vertrouwen. * **Vruchten:** Een algemeen legataris en een legataris onder algemene titel hebben recht op de vruchten vanaf de datum van overlijden. Een bijzonder legataris heeft recht op vruchten vanaf de vordering tot afgifte of vanaf vrijwillige afgifte, tenzij de testator anders heeft bepaald. ### 1.5 Drie bijzondere giften Dit onderdeel behandelt drie specifieke soorten giften: contractuele erfstelling, ascendentenverdeling en dubbele giften. #### 1.5.1 Contractuele erfstelling Dit is een contract waarbij de testator kosteloos beschikt over goederen die in zijn nalatenschap zullen vallen. Het is toegestaan tussen echtgenoten of aanstaande echtgenoten en is onherroepelijk. Sinds 1981 heeft dit type erfstelling aan betekenis ingeboet aangezien de langstlevende echtgenoot sowieso wettelijke erfgenaam is. #### 1.5.2 Ascendentenverdeling Dit is een ouderlijke boedelverdeling die kan plaatsvinden bij leven of bij testament. Eén of beide ouders verdelen hun nalatenschap onder hun afstammelingen. Het doel is om ruzies te vermijden, de juiste erfdelen toe te wijzen, of de verbrokkeling van bedrijven te voorkomen. De langstlevende echtgenoot kan hierbij betrokken worden via een contractuele erfstelling of zijn reservataire deel. Er wordt vaak gewerkt met het principe van 'dubbele akte': eerst een globale schenking aan alle kinderen, waarna de kinderen onderling verdelen zonder inmenging van de ouders. #### 1.5.3 Dubbele giften met en zonder bewaarplicht * **Dubbele gift met bewaarplicht:** Dit is uiterst zeldzaam in de praktijk en kent strenge voorwaarden, vooral bij intergenerationele giften. * **Dubbele gift zonder bewaarplicht:** De bezwaarde begiftigde heeft de normale eigenaarsbevoegdheden. De tweede begiftigde (de verwachter) kan enkel de 'rest' verwachten. Dit is vergelijkbaar met een restschenking of gift de residuo. > **Opmerking:** Een gift met 'doorgeefplicht' onderscheidt zich van een dubbele gift zonder bewaarplicht doordat de bezwaarde begiftigde de gift *moet* doorgeven aan de verwachter. De verwachter krijgt bij overlijden van de bezwaarde begiftigde de 'rest' en wordt geacht dit te verkrijgen van de oorspronkelijke gever. De bezwaarde begiftigde krijgt hierbij een verbod opgelegd om te beschikken bij schenking of testament. --- # Testamentaire giften (legaten) Dit hoofdstuk behandelt de essentie van legaten, de verschillende soorten testamenten, hun vormvereisten en de procedure rond herroeping. ### 2.1 Het testament: algemene kenmerken Een testament is een eenzijdige, herroepelijke en persoonlijke uiterste wilsbeschikking die uitwerking krijgt na het overlijden van de testator. Het kan betrekking hebben op het geheel of een deel van iemands vermogen, alsook op andere beschikkingen die geen betrekking hebben op het vermogen, zoals wilsuitingen met betrekking tot de uitvaart of het aanstellen van een testamentuitvoerder. #### 2.1.1 Essentiële kenmerken van een testament * **Eenzijdig:** Het is een loutere wilsuiting van de testator. * **Toekomstig:** De uitwerking vindt plaats na het overlijden, waardoor het testament steeds herroepbaar blijft. * **Herroepelijk:** De testator kan zijn testament op elk moment bij leven herzien. Een legaat onder een potestatieve voorwaarde (een voorwaarde waarvan de vervulling afhangt van de wil van de testator) is geldig, mits de voorwaarde betrekking heeft op het moment van overlijden. Een testament mag geen last bevatten die tijdens het leven van de testator moet worden vervuld, aangezien het testament geheim is. Twee testamenten mogen niet van elkaar afhankelijk gemaakt worden. * **Persoonlijk:** Vertegenwoordiging, volmacht of een conjunctief testament (bv. samen door echtgenoten geschreven) zijn niet toegelaten. Hoewel het mogelijk is om twee afzonderlijke testamenten op hetzelfde blad of op verschillende bladen te schrijven, of spiegeltestamenten te maken, wordt dit afgeraden. * **Plechtig:** Het testament moet duidelijk geschreven zijn. Legateren door verwijzing naar een externe brief met wensen is niet toegelaten. Een datum en handtekening zijn vereist. #### 2.1.2 Wat niet geregeld kan worden via een testament? Bepaalde zaken kunnen niet via een testament worden geregeld, zoals de erkenning van een kind of wilsuitingen met betrekking tot euthanasie, aangezien een testament pas vrijkomt na het overlijden. ### 2.2 Vormen van testamenten Er zijn drie hoofdtypen testamenten: eigenhandig, notarieel en testament in internationale vorm. #### 2.2.1 Eigenhandig testament Een eigenhandig testament moet voldoen aan drie voorwaarden: 1. **Volledig handgeschreven:** Het mag niet getypt zijn en niet door een derde bij het sterfbed geschreven. Hulp van een derde bij het opstellen is wel mogelijk, waarna de testator de tekst zelf afschrijft, met datum en handtekening. Latere toevoegingen zijn toegelaten mits ze volledig van de testator zelf zijn, met datum en handtekening. 2. **Handtekening:** Louter de naam is niet voldoende. De handtekening dient bij voorkeur onderaan het document te staan. Meelaten ondertekenen door een getuige is mogelijk, maar die getuige mag de testator niet beïnvloed hebben en mag geen erfgenaam zijn. 3. **Datum:** Een datum is verplicht; het ontbreken ervan leidt tot nietigheid van het testament, hoewel rechtspraak hier soepel mee omgaat. De datum is noodzakelijk om de bekwaamheid van de testator te bepalen en de volgorde van testamenten te bepalen. Een onvolledige datum (bv. alleen het jaartal) wordt door de rechtspraak vaak aanvaard. Een valse datum is moeilijk te bewijzen. **Bewaring van het eigenhandig testament:** Het kan worden afgegeven aan een notaris, eventueel met registratie in het Centraal Register voor de Laatste Wil (CRT) tegen betaling. **Voordelen eigenhandig testament:** Eenvoudig, kosteloos, geheim, en gemakkelijke herroeping. **Nadelen eigenhandig testament:** Risico op betwisting (bv. schriftvervalsing), verlies, vernietiging door derden, en juridische onjuistheden of onvolledigheden. #### 2.2.2 Notarieel testament Een notarieel testament wordt opgemaakt in aanwezigheid van een notaris en twee getuigen of een tweede notaris. * **Vereisten:** De testator moet meerderjarig zijn en niet ontzet uit het recht om te getuigen. Bepaalde personen mogen geen getuige zijn, waaronder de legataris (of diens echtgeno(o)t(e)/wettelijke samenwoner), bloed- en aanverwanten van de legataris tot de tweede graad, het personeel van de legataris, de geassocieerde notaris, bloed- en aanverwanten van de testator/notaris/geassocieerde notaris tot de tweede graad, personeel van de testator/notaris/geassocieerde notaris, en de echtgeno(o)t(e)/wettelijke samenwoner van de getuige. * **Procedure:** Het testament wordt op schrift gesteld (mag op pc) en door de notaris voorgelezen aan de testator. De testator kan het ook zelf luidop voorlezen. De akte moet uitdrukkelijk vermelden dat aan alle formaliteiten is voldaan. * **Ondertekening:** Het testament wordt ondertekend door de testator, de notaris en de getuigen. Bij onmogelijkheid tot tekenen door de testator, moet de akte de reden hiervan vermelden. **Bewaring van het notarieel testament:** Afgifte aan de notaris, met registratie in het CRT. **Voordelen notarieel testament:** Juridisch correct, grote bewijswaarde en betrouwbaarheid, absolute bewaring via CRT, en zekerheid tot vrijgave na overlijden. **Nadelen notarieel testament:** Kosten, de plechtigheid van dicteren en voorlezen, en de aanwezigheid van getuigen. #### 2.2.3 Testament in internationale vorm Dit testament wordt geregeld door het Verdrag van Washington en erkend in België via de Wet van 2 februari 1983. * **Kenmerken:** Het moet schriftelijk zijn (met de hand of anderszins) en niet noodzakelijk door de testator zelf geschreven. Het mag in elke taal worden opgesteld en gebeurt in aanwezigheid van een notaris en twee getuigen (geen tweede notaris). * Dit is een goede oplossing voor personen die niet kunnen spreken, omdat zij kunnen schrijven dat het om hun testament gaat. * Belgen die in België wonen en wiens goederen zich in België bevinden, kunnen een internationaal testament opmaken; het is dus niet exclusief voor internationale situaties. Er is een uniforme wetgeving in de staten gebonden door het Verdrag van Washington. **Bewaring van het internationaal testament:** Afgifte aan de notaris, met registratie in het CRT. **Voordelen internationaal testament:** Juridisch voorbereid, bewijswaarde, betrouwbaarheid, absolute bewaring via CRT, en zekerheid tot vrijgave na overlijden. Een notarieel testament kan hierin worden omgezet. **Nadelen internationaal testament:** Kosten en de aanwezigheid van getuigen. ### 2.3 Herroeping van het testament Een later testament dat eerdere testamenten niet uitdrukkelijk herroept, vernietigt enkel de beschikkingen die strijdig zijn met het nieuwe testament. Een uitdrukkelijke herroeping is daarom aangewezen om twijfel uit te sluiten. * **Situatie 1:** Eerste testament: 'alles naar mijn broer'. Tweede testament: 'mijn huis voor mijn petekind'. Dit is perfect uitvoerbaar. * **Situatie 2:** Eerste testament: 'mijn huis voor mijn petekind'. Tweede testament: 'alles naar mijn broer'. Dit is een contradictie; enkel het tweede testament is uitvoerbaar. ### 2.4 Legaten en legatarissen Een legataris is een begunstigde die door een testament een bepaald goed of een deel van de nalatenschap verkrijgt. #### 2.4.1 Voorwaarden voor een legataris Een legataris moet: * Ten tijde van het overlijden bestaan (minstens verwekt zijn). * Bepaalbaar zijn (men moet weten over wie het gaat). * Expliciet in het testament door de testator zijn aangeduid. #### 2.4.2 Aandachtspunten bij legaten * **Vooroverlijden van de legataris:** Dit leidt niet automatisch tot plaatsvervulling, behalve in geval van afstammelingen die als legataris zijn aangeduid. Het aanduiden van een subsidiaire legataris is wenselijk. * **Interpretatieproblemen:** Bij legaten die betrekking hebben op familieleden (bv. 'zoon/kleinzoon geboren uit het huwelijk van mijn zoon' en 'stiefzoon') kan er discussie ontstaan. De rechtspraak en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens hebben in bepaalde gevallen gelijkschakeling van een stiefzoon met een geboren zoon erkend. * **Verwerping of uitsluiting van de legataris:** Duidelijke formulering in het testament is essentieel om interpretatieproblemen te vermijden, zeker wanneer er meerdere legatarissen zijn. #### 2.4.3 Soorten legaten Er bestaan drie soorten legaten: algemeen legaat, legaat onder algemene titel, en bijzonder legaat. ##### 2.4.3.1 Algemeen legaat De begunstigde wordt tot de hele nalatenschap 'geroepen'. Dit betekent niet noodzakelijk dat hij alles zal krijgen of een wettelijk erfgenaam is. Hij erft alles wat niet aan anderen werd vermaakt, rekening houdend met: * Het betalen van de schulden van de nalatenschap. * Het uitkeren van andere legaten. * Mogelijke samenloop met andere algemene legatarissen of reservataire erfgenamen. **Verwoordingen voorbeelden:** * "Ik vermaak mijn fortuin aan..." * "Ik stel A en B aan als algemene legatarissen, elk voor een gelijk deel." * "Ik geef alles wat er overblijft aan Z nadat de andere legatarissen hun deel gekregen hebben" (restlegaat). ##### 2.4.3.2 Legaat onder algemene titel Dit betreft een breukdeel van het beschikbaar deel, van de hele erfenis, van alle onroerende goederen (OG), van alle roerende goederen (RG), of een combinatie hiervan. **Verwoordingen voorbeelden:** * "Ik legateer 50% voor de erfgenamen aan vaderskant en 50% voor de erfgenamen aan moederskant." * "Ik legateer een kwart van de verkoopprijs van al mijn RG aan het Rode Kruis." * "Het deel van de erfenis dat ik aan niemand heb gelegateerd, moet voor 5% naar mijn petekindje gaan." ##### 2.4.3.3 Bijzonder legaat Dit houdt de legatering in van een bepaald goed, alles wat niet onder het algemeen legaat of legaat onder algemene titel valt. **Verwoordingen voorbeelden:** * "Ik legateer mijn huisraad aan mijn buurvrouw." * "Ik legateer mijn verzameling muntstukken aan mijn enige kleindochter." * "Ik heb 3 garageboxen en ik legateer deze aan mijn jongste zoon." #### 2.4.4 Belang van het onderscheid tussen legaten Het onderscheid is van belang voor: * **Aanwas (Aanwinst):** Bij verwerping of vooroverlijden van een legataris, kan zijn deel aanwassen bij de andere legataris(sen), afhankelijk van hoe zij geroepen zijn (bv. samen tot alle OG, samen tot een helft, of samen tot de volledige erfenis). * **Schulden:** De algemene legataris is gehouden tot alle schulden. De legataris onder algemene titel is gehouden tot zijn aandeel (kan aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving of verwerpen). De bijzonder legataris is in principe niet gehouden tot schulden, maar betaling van schulden gaat wel voor op de betaling van een bijzonder legaat. Indien de nalatenschap onvoldoende is, kan het bijzonder legaat niet betaald worden. Een bijzonder legaat mag echter vrij en onbelast worden afgegeven, tenzij de hypotheek niet kan worden geweerd. * **Heling:** Bijzondere legatarissen zijn niet onderworpen aan de heling in de zin van erfrecht, maar kunnen wel vervolgd worden voor diefstal of misbruik van vertrouwen en verplicht worden tot een schadevergoeding. * **Vruchten:** De algemene legataris en de legataris onder algemene titel hebben recht op de vruchten vanaf de datum van overlijden. De bijzonder legataris heeft recht op de vruchten vanaf de vordering tot afgifte of de vrijwillige afgifte, tenzij de testator anders heeft bepaald. ### 2.5 Contractuele erfstelling Dit is een schenking van toekomstige goederen via een contract waarbij de testator kosteloos beschikt over de goederen die in zijn nalatenschap zullen vallen. Het is toegelaten tussen echtgenoten of aanstaande echtgenoten en is onherroepelijk. Sinds 1981 verliest dit aan waarde aangezien de langstlevende echtgenoot een wettelijke erfgenaam is. ### 2.6 Dubbele giften met en zonder bewaarplicht * **Dubbele gift met bewaarplicht:** Vooral bij intergenerationele giften, met strenge voorwaarden en zelden in de praktijk. * **Dubbele gift zonder bewaarplicht:** De bezwaarde begiftigde heeft normale eigendomsbevoegdheden. De tweede begiftigde (verwachter) kan enkel de 'rest' verwachten (gift de residuo). Een gift met 'doorgeefplicht' houdt in dat de bezwaarde begiftigde de gift móet doorgeven aan de verwachter. De verwachter krijgt bij overlijden van de bezwaarde begiftigde de 'rest' en wordt geacht dit te verkrijgen van de oorspronkelijke gever. De bezwaarde krijgt een verbod opgelegd om te beschikken bij schenking of testament. --- # Bijzondere vormen van giften Dit gedeelte behandelt drie specifieke, complexere vormen van giften: contractuele erfstelling, ascendentenverdeling, en dubbele giften met of zonder bewaarplicht, inclusief gerelateerde mechanismen zoals de doorgifteplicht. ## 3. Bijzondere vormen van giften ### 3.1 Contractuele erfstelling Een contractuele erfstelling is een overeenkomst waarbij een persoon (de erfsteller) kosteloos beschikt over goederen die in zijn nalatenschap zullen vallen. De begunstigde is de erfgestelde of erfgenaam. * **Toegelaten:** Deze vorm van erfstelling is toegelaten tussen echtgenoten, aanstaande echtgenoten, of voor een echtpaar. * **Karakter:** Het betreft een 'contractuele' en 'onherroepelijke' aanduiding van een erfgenaam. * **Hedendaagse relevantie:** Sinds de wet van 1981 heeft deze vorm van erfstelling aanzienlijk aan betekenis ingeboet, aangezien de langstlevende echtgenoot (LLE) automatisch een wettelijke erfgenaam is geworden. ### 3.2 Ascendentenverdeling De ascendentenverdeling, ook wel ouderlijke boedelverdeling genoemd, vindt plaats wanneer een ouder of beide ouders hun nalatenschap verdelen ten gunste van hun afstammelingen. Dit kan zowel bij leven als bij testament gebeuren. * **Doel:** Het hoofddoel is het vermijden van conflicten tussen kinderen, het toewijzen van specifieke of geschikte vermogensbestanddelen aan elk kind, en het voorkomen van de verbrokkeling van bijvoorbeeld bedrijven. * **Betrokkenheid LLE/LLP:** De langstlevende echtgenoot (LLE) of langstlevende partner (LLP) kan betrokken worden bij de ascendentenverdeling, bijvoorbeeld via een contractuele erfstelling of door diens reservataire deel. * **Kavelvorming:** Dit principe houdt in dat vermogensbestanddelen specifiek worden toegewezen. > **Voorbeeld:** Een schenking van onroerend goed aan een dochter, met de last voor die dochter om binnen zes maanden na het overlijden van de gever een geldbedrag te betalen aan een andere dochter. * **Globale schenking:** Een ouder kan een globale schenking doen aan alle kinderen, met de vrijheid voor de kinderen om de nalatenschap onderling te verdelen. Dit verliest echter aan waarde door de invoering van de 'erfovereenkomst'. * **Dubbele akte principe:** Dit houdt in dat er eerst een schenking in globo gebeurt aan alle kinderen samen, waarna de kinderen onderling de verdeling maken, zonder directe inmenging van de ouders. ### 3.3 Dubbele giften met en zonder bewaarplicht #### 3.3.1 Dubbele giften met bewaarplicht * **Context:** Vooral relevant bij intergenerationele giften, met strikte voorwaarden. * **Praktijk:** Deze vorm is in de praktijk uiterst zeldzaam. * **Bewaarplicht:** De eerste begiftigde (bezwaarde begiftigde) heeft een plicht om het geschonken goed te bewaren voor de volgende begiftigde. #### 3.3.2 Dubbele giften zonder bewaarplicht * **Eigenaarsbevoegdheden:** De bezwaarde begiftigde heeft de normale eigenaarsbevoegdheden. * **Verwachte overdracht:** De tweede begiftigde, ook wel verwachter genoemd, kan slechts aanspraak maken op wat er van het geschonken goed overblijft bij het overlijden van de eerste begiftigde. Dit concept is vergelijkbaar met een restschenking of een gift de residuo. > **Tip:** Dit principe is vergelijkbaar met een restlegaat of een legaat de residuo in het erfrecht. #### 3.3.3 Gift met 'doorgeefplicht' * **Geen bewaarplicht:** In tegenstelling tot de dubbele gift met bewaarplicht, is er hier geen specifieke plicht om het goed te bewaren. * **Verplichting tot doorgeven:** De bezwaarde begiftigde is verplicht de gift door te geven aan de verwachter. * **Verwachte verkrijging:** De verwachter verkrijgt bij het overlijden van de bezwaarde begiftigde de 'rest' van de gift. * **Aansprakelijkheid:** De verwachter wordt geacht de gift rechtstreeks van de oorspronkelijke gever te ontvangen. * **Beschikkingsverbod:** De bezwaarde begiftigde krijgt een verbod opgelegd om bij schenking of testament over het geschonken goed te beschikken. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Gift | Een rechtshandeling waarbij iemand uit vrijgevigheid kosteloos een zaak aan een ander overdraagt. Het betreft een rechtshandeling ten kosteloze titel, waarbij de intentie om te schenken (animus donandi) aanwezig is. | | Schenking | Een plechtig contract dat gekenmerkt wordt door onmiddellijke en onherroepelijke afstand ten voordele van de begiftigde, die deze schenking aanvaardt. | | Legaat of testamentaire gift | Een beschikking in een testament die een deel of het geheel van het vermogen van de erflater overdraagt aan een legataris. Legaten zijn steeds herroepbaar zolang de erflater leeft. | | Testament | Een eenzijdige, toekomstige en herroepelijke wilsuiting van de testator die betrekking heeft op zijn vermogen of andere beschikkingen. Het wordt opgesteld volgens specifieke vormvereisten zoals persoonlijkheid, plechtigheid en schriftelijke vorm. | | Eigenhandig testament | Een testament dat volledig met de hand geschreven is door de testator, gedateerd en ondertekend. Dit vormt een van de mogelijke vormen van testamentaire beschikkingen, naast het notarieel en internationaal testament. | | Notarieel testament | Een testament opgesteld door een notaris, voorgelezen aan de testator en minstens twee getuigen of een tweede notaris. Dit type testament biedt juridische correctheid en grote bewijswaarheid. | | Testament in internationale vorm | Een testament opgesteld conform het Verdrag van Washington, dat een uniforme wetgeving garandeert in de aangesloten staten. Het vereist schriftelijkheid, de aanwezigheid van een notaris en twee getuigen. | | Herroeping van het testament | De actie waarbij een testator zijn eerdere testamentaire beschikkingen wijzigt of intrekt. Een later testament vernietigt enkel de bepalingen die strijdig zijn met het nieuwe testament, tenzij er een uitdrukkelijke herroeping plaatsvindt. | | Legataris | De persoon die in een testament wordt aangeduid om een bepaald goed of deel van de nalatenschap te ontvangen. Een legataris moet bestaan op het moment van overlijden en expliciet zijn aangeduid in het testament. | | Algemeen legaat | Een legaat waarbij de begiftigde geroepen wordt tot de gehele nalatenschap, wat inhoudt dat hij alles erft wat niet aan anderen werd vermaakt. Hij is wel gehouden tot de schulden van de nalatenschap. | | Legaat onder algemene titel | Een legaat waarbij de begiftigde een breukdeel van de nalatenschap, een bepaald type goederen (zoals alle onroerende goederen) of een combinatie daarvan ontvangt. De gehoudenheid tot schulden is beperkt tot zijn aandeel. | | Bijzonder legaat | Een legaat waarbij een specifiek goed wordt gelegateerd aan een begunstigde. De bijzonder legataris is in beginsel niet gehouden tot de schulden van de nalatenschap, maar de betaling van schulden gaat wel voor op de afgifte van bijzondere legaten. | | Aanwas | Het principe waarbij een deel van de nalatenschap dat niet door een legataris wordt aanvaard, toekomt aan een andere legataris die wel aanvaardt. Dit speelt vooral bij legaten ten algemene titel of algemene legaten. | | Contractuele erfstelling | Een schenking van toekomstige goederen, waarbij de erflater kosteloos beschikt over goederen die in zijn nalatenschap zullen vallen. Dit is een onherroepelijk contract dat toegelaten is tussen echtgenoten of aanstaande echtgenoten. | | Ascendentenverdeling | Een ouderlijke boedelverdeling, hetzij bij leven, hetzij bij testament, waarbij één of beide ouders hun afstammelingen vermogen toewijzen. Het doel is ruzie te vermijden en een geschikte verdeling te realiseren. | | Dubbele gift | Een schenking waarbij de bezwaarde begiftigde verplicht is de gift door te geven aan een verwachter. Er kan al dan niet een bewaarplicht rusten op de eerste begiftigde, afhankelijk van de specifieke voorwaarden. |