Asian Literature

# Kenmerken en thema's van Haruki Murakami Haruki Murakami's literaire werk kenmerkt zich door de terugkerende thema's van verdwenen vrouwen, een weemoedig verlangen naar jeugdige onschuld, het bestaan van parallelle universums en de integratie van fantastische elementen. ### 1.1 Wereldwijde erkenning en invloed Murakami is een van de weinige Japanse auteurs die wereldwijd een bestsellerstatus heeft bereikt, met vertalingen in meer dan 40 talen, beginnend met Engelse vertalingen eind jaren tachtig. Zijn werk wordt zowel geprezen als bekritiseerd om zijn vermeende Westerse invloeden, waarbij hij vaak verwijst naar Amerikaanse popcultuur, muziek en levensstijl. ### 1.2 Belangrijke kenmerken en terugkerende motieven De romans van Murakami bevatten een aantal veelvoorkomende elementen: #### 1.2.1 Verdwenen vrouwen en het verlangen naar jeugdige onschuld Een centraal thema in veel van zijn verhalen is het verdwijnen van vrouwenfiguren, wat vaak leidt tot een introspectieve reis van de mannelijke protagonist. Dit hangt samen met een diepgaand, vaak weemoedig verlangen naar de puurheid en onschuld van de jeugd, met name de eerste liefde. Dit verlangen wordt vaak voorgesteld als een ongrijpbaar ideaal dat zowel aantrekkelijk als pijnlijk is. #### 1.2.2 Muziek als integraal onderdeel Muziek speelt een cruciale rol in Murakami's werk. Jazz, popmuziek en klassieke muziek worden niet alleen gebruikt als sfeerelement, maar fungeren ook als sleutel tot karakterontwikkeling, plotontwikkeling en het oproepen van specifieke emoties of herinneringen bij de personages en de lezer. > **Tip:** Let bij het lezen van Murakami op hoe specifieke muziekstukken worden genoemd en welke associaties ze oproepen. Dit kan dieper inzicht geven in de gemoedstoestand van personages. #### 1.2.3 Parallelle universums en fantastische elementen Een ander prominent kenmerk is de aanwezigheid van fantastische elementen en de suggestie van parallelle universums of alternatieve realiteiten. Dit kan variëren van pratende dieren, onverklaarbare gebeurtenissen tot het naadloos overgaan van de realiteit in het surrealisme. Deze elementen dragen bij aan de unieke, dromerige sfeer van zijn romans. > **Example:** In *Hard-Boiled Wonderland en het einde van de wereld* splitst de realiteit zich op in twee parallelle werelden, die op hun eigen manier de thema's van identiteit en bewustzijn verkennen. #### 1.2.4 Anti-autoritarisme en kritiek op kuddegedrag Murakami's personages tonen vaak een zekere afstandelijkheid ten opzichte van maatschappelijke normen en autoriteit. Er is een subtiele, maar consistente kritiek op kuddegedrag en conformisme te vinden in zijn oeuvre. Zijn protagonisten navigeren vaak buiten de gebaande paden en stellen de gevestigde orde in vraag. #### 1.2.5 Gezonde levensstijl en fysieke inspanning Na het runnen van een jazzbar, heeft Murakami de nadruk gelegd op een gezonde levensstijl, wat zich uit in zijn eigen deelname aan marathons en triatlons. Dit weerspiegelt zich soms in zijn personages, die fysieke uitdagingen aangaan als een manier om mentale helderheid te vinden of om met existentiële vraagstukken om te gaan. ### 1.3 Overwegingen rondom vertaling De vertaling van Murakami's werk, met name naar het Nederlands, is een onderwerp van discussie. Critici wijzen soms op het verlies van de "swing" of het ritme dat kenmerkend is voor de Engelse vertalingen. De oorspronkelijke tekst wordt weliswaar als "vertaald Engels" ervaren, wat suggereert dat hij een stijl heeft ontwikkeld die internationaal resoneert, maar de nuances kunnen in verschillende talen anders uitpakken. > **Example:** Een recensent merkte op dat de Nederlandse vertaling van *Dans dans dans* de levendigheid miste van de "Engelse" Murakami, mogelijk door de gemaakte keuzes in de brontekst. ### 1.4 Belangrijke werken (selectie) Murakami's omvangrijke oeuvre omvat een reeks invloedrijke romans en korte verhalenbundels, waaronder: * *Luister naar de wind* (1979) * *De jacht op het verloren schaap* (1982) * *Hard-Boiled Wonderland en het einde van de wereld* (1985) * *Norwegian Wood* (1987) * *Dans dans dans* (1988) * *De opwindvogelkronieken* (1994) * *Kafka op het strand* (2002) * *1q84* (2009) * *De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren* (2013) * *De moord op Commendatore* (2017) Zijn korte verhalen, zoals die in *Mannen zonder vrouw* (inclusief ‘Drive My Car’), hebben ook veel erkenning gekregen. ### 1.5 Verfilmingen en adaptaties Diverse werken van Murakami zijn verfilmd, waaronder *Norwegian Wood*, *Burning* en de veelgeprezen *Drive My Car*. Deze adaptaties tonen de brede impact van zijn verhalen op verschillende media. --- # Oeuvre en verfilmingen van Haruki Murakami Dit overzicht biedt een gedetailleerde kijk op de literaire productie van Haruki Murakami, bestaande uit romans, verhalenbundels en non-fictiewerken, aangevuld met een opsomming van zijn verfilmde werken. ### 2.1 Literaire Oeuvre Haruki Murakami, geboren in 1949, heeft zich gevestigd als een internationaal geprezen auteur, de eerste Japanse schrijver die wereldwijd bestsellerstatus bereikte, mede dankzij Engelse vertalingen die vanaf de late jaren tachtig verschenen en later in ruim veertig talen werden uitgebracht. Kenmerkende thema's in zijn werk zijn de verdwijning van vrouwen, een vaag verlangen naar jeugdige onschuld en de puurheid van de eerste liefde. Muziek speelt een prominente rol, met frequente verwijzingen naar jazz, pop en klassieke muziek. Vaak duiken concepten op als parallelle universums en fantastische elementen, zoals pratende dieren. Murakami's werk kenmerkt zich door een anti-autoritaire ondertoon en een afkeer van kuddegedrag. Na het runnen van een jazzbar richtte hij zich op een gezonde levensstijl, met onder andere deelname aan marathons en triatlons. #### 2.1.1 Romans en verhalenbundels * *Luister naar de wind* (Kaze no uta o kike, 1979) * *Flipperen in 1973* (1973nen no pinbooru, 1980) * *De jacht op het verloren schaap* (Hitsuji o meguru bōken, 1982) * *Hard-Boiled Wonderland en het einde van de wereld* (Sekai no owari to haado boirudo wandaarando, 1985) * *Norwegian Wood* (Noruwei no mori, 1987) * *Dans dans dans* (Dansu dansu dansu, 1988) * *Ten zuiden van de grens* (Kokkyō no minami, taiyō no nishi, 1992) * *De opwindvogelkronieken* (Nejimakidori kuronikuru, 1994) * *Spoetnikliefde* (Supuutoniku no koibito, 1998) * *Na de aardbeving* (Kami no kodomotachi wa mina odoru, 2000) - Verzameling van zeven korte verhalen. * *Kafka op het strand* (Umibe no Kafka, 2002) * *After Dark* (Afutaa daaku, 2004) * *1q84* (Ichi kyū hachi yon, 2009) * *De kleurloze Tsukuru Tazaki en zijn pelgrimsjaren* (Shikisai o motanai Tazaki Tsukuru to kare no junrei no toshi, 2013) * *Mannen zonder vrouw* (Onna no inai otokotachi, 2015) - Bevat onder andere het verhaal 'Drive My Car'. * *De moord op Commendatore* (Kishidanchōgoroshi, 2017) * *Eerste persoon enkelvoud* (Ichininshō tansū, 2020) * *De stad en zijn onvaste muren* (Machi to sono futashika na kabe, 2023) Daarnaast heeft Murakami diverse verhalenbundels samengesteld, zoals *Kangoeroecorrespondentie*, *De olifant verdwijnt* en *Blinde wilg, slapende vrouw*. #### 2.1.2 Non-fictie * *Underground* (Andaaguraundo, 1997) - Een diepgaande analyse van de gifgasaanval op de metro van Tokio in 1995. * *Waarover ik praat als ik over hardlopen praat* (Hashiru koto ni tsuite kataru toki ni boku no kataru koto, 2007) - Een bundel essays over zijn passie voor hardlopen. * *Romanschrijver van beroep* (Shokugyō to shite no shōsetsuka, 2015) - Een bundel essays die dieper ingaat op het schrijverschap, vertalen en zijn persoonlijke visie op literatuur. Dit werk is vergelijkbaar met Max Weber's concept van *Wissenschaft als Beruf* (beroep als wetenschap). ##### 2.1.2.1 Essays in *Romanschrijver van beroep*** De bundel *Romanschrijver van beroep* bevat essays over diverse onderwerpen, waaronder: * Over ‘vertaald Engels’ * Over muzikaal ritme * Over langdradigheid * Over Sōseki Natsume * Over mensenschuwheid * Over zijn doorbraak in het buitenland en identiteit als Japanner ### 2.2 Verfilmingen van Murakami's werk Een aanzienlijk deel van Murakami's oeuvre is verfilmd, hoewel de ontvangst en kwaliteit van deze adaptaties uiteenlopen. * *Kaze no uta o kike* (1981, geregisseerd door Ōmori Kazuki) * *Pan'ya shuugeki* (1982) / *100% no onna no ko* (A Girl, She Is 100%, 1983, geregisseerd door Naoto Yamakawa) * *Tony Takitani* (2004, geregisseerd door Ichikawa Jun) * *All God’s Children Can Dance* (2008, geregisseerd door Robert Logevall) * *Norwegian Wood* (2010, geregisseerd door Tran Anh Hung) * *Burning* (2018, geregisseerd door Lee Chang-dong) - Gebaseerd op het korte verhaal 'Barn Burning'. * *Hanalei Bay* (2018, geregisseerd door Matsunaga Daishi) * *Drive My Car* (2021, geregisseerd door Hamaguchi Ryūsuke) - Gebaseerd op het gelijknamige korte verhaal uit *Mannen zonder vrouw*. Deze film won de Oscar voor Beste Internationale Film. * *Blind Willow, Sleeping Woman* (2022, geregisseerd door Pierre Földes) - Een animatiefilm gebaseerd op verschillende korte verhalen, waaronder "Blind Willow, Sleeping Woman". * *After the Quake* (2025, geregisseerd door Tsuyoshi Inoue) - Gebaseerd op de verhalenbundel *Na de aardbeving*. * *De moord op Commendatore* (2017) - Hoewel de titel hier wordt genoemd, is een directe filmadaptatie minder duidelijk beschreven in de bron, maar de titel refereert aan de roman uit 2017 die in verschillende talen is verschenen. #### 2.2.1 Documentaires over Murakami Er zijn diverse documentaires gemaakt die zich richten op Murakami en zijn werk: * *In Search of Haruki Murakami* (Alan Yentob, BBC 2008) * *Dinner With Murakami* (Yan Ting Yuen, VPRO 2007) * *Dreaming Murakami* (Nitesh Anjaan, 2017) ### 2.3 De invloed van westerse cultuur en vertalingen Murakami's werk wordt vaak gekenmerkt door een sterke invloed van de westerse popcultuur, wat terug te zien is in verwijzingen naar muziek, films en kleding. Dit aspect heeft geleid tot discussies over zijn identiteit als Japanse auteur en de impact van vertalingen op de leeservaring. > **Tip:** Let bij het analyseren van Murakami's werk op hoe hij westerse culturele elementen integreert en hoe dit contrasteert met typisch Japanse thema's of esthetiek. Murakami's romans bevatten frequente verwijzingen naar westerse popcultuur. Een voorbeeld hiervan is de observatie dat er in *A Wild Sheep Chase* geen kimono's voorkomen, maar Levi's. Ook worden McDonald's, Marlboro sigaretten, Bruce Springsteen en Woody Allen-films genoemd in *The Elephant Vanishes*. Deze constante aanwezigheid van westerse elementen, zoals het luisteren naar Bruce Springsteen en het kijken naar Woody Allen-films, dient soms als opmaat voor romantische verwikkelingen, wat door critici soms wordt ervaren als een afbreuk aan de verwachte "wijsheid uit het Oosten". > **Voorbeeld:** De vermelding van specifieke Amerikaanse merken en artiesten in een Japans gesitueerde roman benadrukt de globalisering van cultuur en de persoonlijke smaak van de auteur, maar kan ook discussie oproepen over culturele authenticiteit. De vertaling van Murakami's werk, met name naar het Nederlands, is ook onderwerp van discussie geweest. Critici hebben opgemerkt dat de Nederlandse vertalingen soms de "swing" van de Engelse vertalingen missen, en dat gemaakte aanpassingen in de Engelse brontekst ten goede komen aan de leeservaring. Dit suggereert dat de vertaling een significante invloed kan hebben op de perceptie van Murakami's stijl en ritme. > **Tip:** Vergelijk Nederlandse en Engelse vertalingen van Murakami's werk indien mogelijk om de verschillen in stijl en toon te analyseren. De kritiek op de Nederlandse vertaling van *Dans dans dans*, die de "swing" van de Engelse versie mist, illustreert dit punt. Er is ook opgemerkt dat het Nederlands mogelijk tekortschiet in vergelijking met het rijkere Engels, wat de vertaalervaring beïnvloedt. Dit roept de vraag op of de Murakami die Nederlanders lezen wel dezelfde is als de Murakami die miljoenen anderen wereldwijd lezen. ### 2.4 Nabeschouwing en academische context De oprichting van *The Haruki Murakami Library* aan de Waseda Universiteit sinds 2021 onderstreept zijn academische significantie. Murakami's werk wordt ook bestudeerd in relatie tot andere Japanse grootheden zoals Soseki Natsume, wiens werken (*Ik ben een kat*, *De poort*, *Kokoro*) vergelijkbare thematiek verkennen. Invloeden van eerdere Japanse schrijvers zoals Haruo Sato en zelfs westerse verhalenvertellers zoals Washington Irving zijn te herkennen. Murakami's vroege communicatie met zijn lezerspubliek via (tijdelijke) websites zoals *Asahido* en *Murakami-san no tokoro* toont zijn voortdurende betrokkenheid bij zijn lezers. > **Tip:** Onderzoek de connecties tussen Murakami's thema's en die van klassieke Japanse literatuur om de diepere culturele wortels van zijn werk te begrijpen. --- # Invloeden en receptie van Haruki Murakami Dit onderwerp verkent de literaire invloeden op Haruki Murakami, met name op het gebied van westerse popcultuur en andere auteurs, en analyseert de ontvangst van zijn werk, inclusief de kritiek op vertalingen. ### 3.1 Invloeden op Murakami Murakami's werk is sterk beïnvloed door een verscheidenheid aan bronnen, voornamelijk uit de westerse cultuur. Dit uit zich in frequente verwijzingen naar westerse muziek, literatuur en film, wat soms leidt tot de observatie dat zijn werk meer "Amerikaans dan Japans" is. #### 3.1.1 Westerse popcultuur Een opvallende invloed is de constante aanwezigheid van westerse popcultuur in zijn verhalen. Dit omvat: * **Muziek:** Jazz, popmuziek (zoals Bruce Springsteen) en klassieke muziek spelen een cruciale rol. Muzikale nummers worden soms zelfs als titels gebruikt. * **Merken en consumptie:** Verwijzingen naar fastfoodketens zoals McDonald's en sigarettenmerken zoals Marlboro komen voor. * **Film en literatuur:** Invloeden van filmmakers als Woody Allen zijn te herkennen. > **Tip:** Deze prominente verwijzingen naar westerse popcultuur dragen bij aan de herkenbaarheid en toegankelijkheid van Murakami's werk voor een internationaal publiek, maar kunnen ook een kritiekpunt vormen voor sommigen die meer "authentiek Japanse" elementen verwachten. #### 3.1.2 Andere auteurs en literaire tradities Naast popcultuur, put Murakami ook uit diverse literaire tradities: * **Amerikaanse literatuur:** Invloeden van auteurs als Washington Irving met zijn verhaal 'Rip van Winkle' zijn te zien. * **Japanse klassieke literatuur:** Murakami verwijst ook naar Japanse klassiekers, zoals de werken van Soseki Natsume, met titels als 'Ik ben een kat', 'De poort' en 'Kokoro'. Ook Haruo Satō en het verhaal 'Het huis van de Spaanse hond' worden genoemd. * **Moderne Japanse literatuur:** De werken van Kenzaburo Oe, zoals 'Seventeen' en 'Homo sexualis', zijn ook relevant. > **Voorbeeld:** Het verhaal 'Urashima Tarō', een oude Japanse legende, kan vergeleken worden met elementen in Murakami's werk die te maken hebben met tijd, verlies en terugkeer naar een veranderde realiteit. ### 3.2 Receptie van Murakami's werk Murakami's werk heeft wereldwijd grote populariteit verworven, maar kent ook specifieke kritiekpunten, met name wat betreft de vertalingen. #### 3.2.1 Wereldwijde populariteit en status Murakami is de eerste Japanse auteur die wereldwijde bestsellerstatus heeft bereikt, met vertalingen in meer dan 40 talen. Zijn werk wordt bewonderd om zijn unieke stijl en thematiek. #### 3.2.2 Kritiek op vertalingen Een significant deel van de kritiek betreft de vertalingen van zijn werk, met name naar het Nederlands. * **Verlies van 'swing' en ritme:** Sommige critici beweren dat Nederlandse vertalingen de "swing" en het ritme van de "Engelse" Murakami missen. De Engelse vertalingen zouden baat hebben bij de gemaakte sneden in de oorspronkelijke tekst. * **Langdradigheid:** Nederlandse vertalingen worden soms als langdradig ervaren, wat ten koste gaat van de impact van het verhaal. * **Verschillen tussen vertalingen:** De perceptie kan sterk verschillen afhankelijk van de vertaling. De Engelse vertalingen worden vaak als rijker en directer ervaren dan sommige Nederlandse versies. > **Tip:** Bij het bestuderen van Murakami's werk is het belangrijk om rekening te houden met de vertaler en de specifieke vertaling die wordt geanalyseerd, aangezien dit de leeservaring aanzienlijk kan beïnvloeden. #### 3.2.3 Stereotypen en observaties Er bestaan ook enkele veelgehoorde observaties en soms foute clichés over Murakami's werk: * **Meer Amerikaans dan Japans:** Zoals eerder genoemd, vanwege de prominente verwijzingen naar westerse popcultuur. * **Mensenschuw:** Een karaktertrek die soms wordt toegeschreven aan de auteur zelf, en die zich ook in zijn personages kan manifesteren. * **Beter in het Engels dan in het Nederlands:** Dit verwijst direct naar de kritiek op de Nederlandse vertalingen. #### 3.2.4 Discussie over vertaalde Engels Essays van Murakami zelf (zoals Essay 2) behandelen het thema van "vertaald Engels", wat zijn bewustzijn van de nuances en uitdagingen van meertalige expressie onderstreept. Dit kan de complexiteit van de receptie verder verklaren. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Wereldwijde bestsellerstatus | Een auteur wiens boeken wereldwijd, in vele talen, zeer goed verkopen en een groot publiek bereiken. | | Parallel universum | Een hypothetische alternatieve realiteit die naast de onze bestaat, vaak gebruikt in sciencefiction en fantasy om alternatieve mogelijkheden te verkennen. | | Fantastische elementen | Verhalende onderdelen die afwijken van de realiteit en bovennatuurlijke of onmogelijke gebeurtenissen of wezens bevatten, zoals pratende dieren. | | Anti-autoritair | Een houding of ideologie die zich verzet tegen autoriteit en hiërarchie, en pleit voor individuele vrijheid en autonomie. | | Kuddegedrag | Het neigen van individuen om zich te gedragen op dezelfde manier als de meerderheid van een groep, vaak zonder kritisch nadenken. | | Oeuvre | Het totale werk van een kunstenaar, schrijver of componist, omvat alle gepubliceerde en/of uitgevoerde creaties. | | Verfilmingen | De adaptatie van een literair werk, zoals een roman of kort verhaal, naar een film. | | Murakami-weekend | Een evenement georganiseerd ter ere van de auteur Haruki Murakami, vaak met lezingen, discussies en culturele activiteiten. | | Clichés | Een veelgebruikte uitdrukking, idee of beeld dat zijn oorspronkelijke betekenis heeft verloren door overmatig gebruik. | | Westerse popcultuur | De culturele producten en praktijken die populair zijn in westerse landen, zoals muziek, films, mode en consumentengoederen. | | "Vertaald Engels" | Een stijl van schrijven die sterk beïnvloed is door de Engelse taal en structuur, zelfs wanneer het oorspronkelijk in een andere taal is geschreven en vervolgens vertaald. | | Muzikaal ritme | De regelmatige herhaling van klanken of bewegingen in muziek, die bijdraagt aan de structuur en het gevoel van een stuk. | | Langdradigheid | Een kenmerk van een tekst of verhaal dat te langdurend, repetitief en weinig boeiend is. | | Doorbraak in het buitenland | Het moment waarop een auteur of artiest internationale erkenning en succes verwerft buiten het land van herkomst. | | Identiteit als Japanner | Het zelfbeeld en de culturele belonging die een persoon ervaart als Japanner, inclusief de invloed van tradities en moderne waarden. | | Idea verschijnt | Het moment waarop een nieuw concept, een creatief idee of een plotselinge ingeving ontstaat bij de kunstenaar of schrijver. | | Metaforen verschuiven | De verandering of evolutie van de betekenis of toepassing van metaforen binnen een verhaal of kunstwerk. | | Engelse vertaling | De tekst die is omgezet van het Japans naar de Engelse taal, met specifieke aandacht voor nuance en stijl. | | Nederlandse vertaling | De tekst die is omgezet van het Japans of Engels naar de Nederlandse taal. | | Recensie | Een kritische beoordeling van een boek, film, toneelstuk of ander werk, waarin de sterke en zwakke punten worden geanalyseerd. | | Pina colada | Een tropische cocktail gemaakt met rum, kokosroom en ananassap. | | Vruchtensap | Drank gemaakt van het sap van vruchten. | | Dansorkest | Een muziekgroep die gespecialiseerd is in het spelen van dansmuziek. | | Frenesi | Een muziekstuk, vaak een mambo of cha-cha-cha, bekend om zijn levendige en energieke ritme. |