Samenvatting 1 Beginselen en bronnen van het recht.docx

# Beginselen en bronnen van het recht Dit onderwerp verkent de fundamentele redenen voor het bestaan van rechtsregels, de rol van de overheid en de diverse bronnen waaruit rechtsregels voortkomen. ### 1.1 De noodzaak van rechtsregels De basisgedachte achter rechtsregels is het waarborgen van individuele vrijheid, zoals vrijheid van handel, meningsuiting en vestiging. Echter, rechtsregels fungeren ook als een noodzakelijke correctie op deze individuele vrijheid. Ze beschermen de belangen van zwakkere partijen, gaan misbruik tegen, pakken strijdigheid met algemene waarden en normen aan en regelen schaarste. ### 1.2 De rol van de overheid De overheid speelt een cruciale rol bij de totstandkoming en handhaving van rechtsregels via de scheiding der machten: * **Wetgevende macht:** Deze macht, bestaande uit het parlement (Senaat en Kamer van volksvertegenwoordigers) en de Koning, is verantwoordelijk voor het maken van wetten. Ze controleert tevens de uitvoerende macht. * **Uitvoerende macht:** Bestaande uit de Koning en de regering van ministers en staatssecretarissen, bestuurt deze macht het land en zorgt ervoor dat wetten in concrete gevallen worden toegepast. De producten hiervan zijn koninklijke en ministreriële besluiten. * **Rechtelijke macht:** Deze macht, bestaande uit hoven en rechtbanken, doet uitspraak over geschillen en controleert de wettelijkheid van de daden van de uitvoerende macht. De uitkomsten zijn vonnissen en arresten. Deze machten opereren op verschillende niveaus: internationaal, Europees, federaal, regionaal, provinciaal en gemeentelijk. ### 1.3 Bronnen van rechtsregels Rechtsregels vinden hun oorsprong in diverse bronnen: #### 1.3.1 Wetgeving * **Internationaal:** Verdragen en conventies, zoals de Berner Conventie ter bescherming van werken van letterkunde en kunst. * **Europese Unie:** * **Verordeningen:** Deze zijn rechtstreeks toepasbaar in de lidstaten. * **Richtlijnen:** Deze moeten door de lidstaten worden geïmplementeerd in nationale wetgeving (bv. inzake audiovisuele mediadiensten). * **Uitvoeringsbesluiten/gedelegeerde handelingen:** Deze dienen ter uitvoering van verordeningen en richtlijnen door de Europese Commissie. * **België:** * **Wetten:** Gemaakt door het parlement (Kamer en Senaat), zoals het Wetboek van Economisch Recht. * **Koninklijke besluiten (KB):** Uitvoeringsbesluiten van wetten door de regering (bv. betreffende de vergoeding verschuldigd aan auteurs en uitgevers voor kopiëren voor privé- of didactisch gebruik). * **Ministeriële besluiten:** Uitvoeringsbesluiten van KB's door de bevoegde minister. * **Vlaanderen (en andere deelentiteiten):** * **Decreten:** Gemaakt door het Vlaams Parlement (bv. decreet betreffende radio-omroep en tv). * **Besluiten van de Vlaamse regering:** Uitvoeringsbesluiten van decreten door de Vlaamse Regering (bv. besluit betreffende het gebruik van het logo voor de aanduiding van productplaatsing). #### 1.3.2 Overeenkomsten Overeenkomsten, ook wel contracten genoemd, worden gesloten tussen natuurlijke personen en rechtspersonen. Ze vormen een belangrijke bron van rechtsregels op de 'markt', waar sprake kan zijn van co- of zelfregulering, al dan niet wettelijk verplicht of vrijwillig. **Geldigheidsvereisten voor overeenkomsten:** * Geldige toestemming van de zich verbindende partij. * Bekwaamheid om zich te verbinden. * Een bepaald of bepaalbaar en geoorloofd voorwerp. * Een geoorloofde oorzaak. Overeenkomsten strekken tot wet voor de partijen die ze sluiten. Nietigheid treedt op indien niet aan de geldigheidsvereisten is voldaan of indien de overeenkomst strijdig is met een rechtsregel. De uitvoering van overeenkomsten dient te gebeuren te goeder trouw, net zoals de interpretatie ervan. Ook precontractuele aansprakelijkheid en overmacht zijn relevante concepten. Er zijn in principe geen vormvereisten voor overeenkomsten. #### 1.3.3 Rechtspraak Rechtspraak, bestaande uit vonnissen en arresten van hoven en rechtbanken, speelt een rol bij de interpretatie en toepassing van rechtsregels. #### 1.3.4 Andere toezichthouders Naast de traditionele machten zijn er specifieke toezichthouders op verschillende terreinen: * **Elektronische communicatie:** Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT). * **Media:** * Vlaamse Gemeenschap: VRM * Waalse Gemeenschap: CSA * Duitstalige Gemeenschap: Medierat * **Privacy/GDPR:** Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) - European Data Protection Board (EDPB). * **Concurrentie:** Belgische Mededingingsautoriteit (BMA). #### 1.3.5 Beroepsinstanties Bepaalde instanties bieden de mogelijkheid tot hoger beroep tegen beslissingen van regulatoren en administratieve autoriteiten: * **Raad van State:** Hoger beroep tegen beslissingen van bijvoorbeeld de VRM. * **Marktenhof:** Hoger beroep tegen beslissingen van diverse regulatoren en administratieve autoriteiten. * **Grondwettelijk Hof:** Kan wetgevende initiatieven aanvechten. > **Tip:** Het is essentieel om de hiërarchie van de verschillende rechtsbronnen te begrijpen, waarbij internationale en Europese normen voorrang kunnen hebben op nationale wetgeving. > **Voorbeeld:** Een Europese verordening betreffende de bescherming van persoonsgegevens is rechtstreeks toepasbaar in België en heeft voorrang op een eerdere Belgische wet die hiermee in strijd is. --- # Machtsverdeling en bevoegdheidsverdeling in België Dit onderwerp verklaart de scheiding der machten in België en de specifieke bevoegdheidsverdeling tussen het federale niveau, de gemeenschappen en gewesten, provincies en gemeenten. ### 2.1 Scheiding der machten De Belgische staat is georganiseerd volgens het principe van de scheiding der machten, wat betekent dat de staatsmacht is verdeeld over drie onafhankelijke machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Deze machten controleren en beperken elkaar om de individuele vrijheid te beschermen en misbruik te voorkomen. #### 2.1.1 Wetgevende macht De wetgevende macht is verantwoordelijk voor het maken van wetten. Op federaal niveau bestaat deze macht uit het parlement, bestaande uit de Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat, samen met de Koning. Zij stellen wetten op en oefenen controle uit op de uitvoerende macht. Op regionaal en gemeenschapsniveau zijn er de respectievelijke parlementen en regeringen die wetgevende bevoegdheden uitoefenen in hun domeinen. #### 2.1.2 Uitvoerende macht De uitvoerende macht is belast met het besturen van het land en de concrete toepassing van wetten. Op federaal niveau bestaat deze macht uit de Koning en de regering van ministers en staatssecretarissen. Zij vaardigen koninklijke en ministeriële besluiten uit. Op lager niveaus nemen de regionale en gemeenschapsregeringen, provincies en gemeenten ook uitvoerende taken op zich. #### 2.1.3 Rechterlijke macht De rechterlijke macht, bestaande uit hoven en rechtbanken, doet uitspraak over geschillen en controleert de wettelijkheid van de handelingen van de uitvoerende macht. Hun beslissingen nemen de vorm aan van vonnissen en arresten. ### 2.2 Bevoegdheidsverdeling België kent een complexe bevoegdheidsverdeling die zich uitstrekt over verschillende niveaus: #### 2.2.1 Federaal niveau Het federale niveau is bevoegd voor een breed scala aan domeinen, waaronder buitenlandse zaken, volksgezondheid en justitie. De federale overheid is ook verantwoordelijk voor bepaalde aspecten van de economie, zoals intellectuele eigendom en telecommunicatie, en sociale zaken. #### 2.2.2 Gemeenschappen en Gewesten België is onderverdeeld in gemeenschappen en gewesten die elk eigen bevoegdheden hebben: * **Gemeenschappen:** Deze zijn voornamelijk bevoegd voor persoonsgebonden materies, zoals taal, cultuur en onderwijs. Voorbeelden zijn het Vlaamse Cultuurfonds (VAF) en media. * **Gewesten:** Deze zijn bevoegd voor sociaal-economische en plaatgebonden materies. #### 2.2.3 Provincies en Gemeenten Op het laagste niveau oefenen provincies en gemeenten hun bevoegdheden uit, vaak in nauwe samenwerking met de hogere bestuursniveaus. ### 2.3 Bronnen van rechtsregels Rechtsregels vinden hun oorsprong in diverse bronnen: #### 2.3.1 Wetgeving * **Internationaal:** Verdragen en conventies, zoals de Berner Conventie ter bescherming van werken van letterkunde en kunst. * **Europese Unie:** Verordeningen (direct toepasselijk), richtlijnen (moeten worden geïmplementeerd) en uitvoeringsbesluiten of gedelegeerde handelingen. * **België:** Wetten (opgesteld door het parlement), koninklijke besluiten (uitvoering door de regering) en ministeriële besluiten (uitvoering door bevoegde ministers). * **Regionaal/Gemeenschapsniveau:** Decreten (opgesteld door regionale parlementen) en besluiten van de regionale regeringen. #### 2.3.2 Overeenkomsten Overeenkomsten of contracten tussen natuurlijke personen en rechtspersonen vormen een belangrijke bron van rechtsregels. Geldigheidsvereisten omvatten geldige toestemming, bekwaamheid, een bepaald of bepaalbaar en geoorloofd voorwerp, en een geoorloofde oorzaak. Overeenkomsten moeten te goeder trouw worden uitgevoerd en geïnterpreteerd. #### 2.3.3 Zelfregulering en 'de markt' In bepaalde sectoren kan sprake zijn van co- of zelfregulering, al dan niet wettelijk verplicht of vrijwillig. ### 2.4 Toezichthoudende instanties Verschillende instanties oefenen toezicht uit op specifieke markten en gebieden: * **Elektronische communicatie:** Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT). * **Media:** Mededingingsautoriteiten per gemeenschap (VRM, CSA, Medierat). * **Privacy/GDPR:** Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) en het European Data Protection Board (EDPB). * **Concurrentie:** Belgische Mededingingsautoriteit (BMA). #### 2.4.1 Beroepinstanties * **Raad van State:** Hoger beroep tegen beslissingen van sommige toezichthouders. * **Marktenhof:** Hoger beroep tegen beslissingen van bepaalde regulatoren en administratieve autoriteiten. * **Grondwettelijk Hof:** Toetst wetgevende initiatieven aan de grondwet. > **Tip:** Het is cruciaal om de specifieke bevoegdheden van elke entiteit (federaal, gemeenschappen, gewesten, provincies, gemeenten) goed te onderscheiden, aangezien dit de basis vormt voor veel rechtsvraagstukken in België. > **Voorbeeld:** Een wet betreffende culturele subsidies kan verschillen in de toepassing ervan afhankelijk van of het een federale subsidie betreft of een subsidie van een gemeenschap of gewest, vanwege de gedefinieerde bevoegdheidsverdeling. --- # Rechtsregels en hun oorsprong Dit onderwerp verkent de diverse soorten rechtsregels en hun oorsprong, variërend van internationale verdragen tot lokale decreten, met aandacht voor het proces van hun totstandkoming. ### 3.1 De noodzaak van rechtsregels Het basisprincipe van individuele vrijheid, zoals de vrijheid van handel, meningsuiting en vestiging, wordt gecorrigeerd en aangevuld door rechtsregels. Deze regels zijn essentieel voor: * Bescherming van belangen van zwakkere partijen. * Het tegengaan van misbruik van vrijheden. * Het aanpakken van strijdigheid met algemene waarden en normen. * Het reguleren van schaarste. ### 3.2 De overheid als schepper van rechtsregels Overheden spelen een cruciale rol in de totstandkoming van rechtsregels via verschillende machten: * **Wetgevende macht:** Verantwoordelijk voor het maken van wetten, decreten, richtlijnen en verordeningen. In België omvat dit het parlement (Senaat en Kamer van Volksvertegenwoordigers) en de koning. Zij stellen wetten op en controleren de uitvoerende macht. * **Uitvoerende macht:** Bestaat uit de koning, de regering van ministers en staatssecretarissen. Zij besturen het land en zorgen voor de concrete toepassing van wetten. Dit gebeurt via koninklijke en ministeriële besluiten. * **Rechterlijke macht:** Bestaat uit hoven en rechtbanken. Zij doen uitspraak over geschillen en controleren de wettelijkheid van de daden van de uitvoerende macht, door middel van vonnissen en arresten. Deze machten opereren en controleren elkaar op diverse niveaus: internationaal, Europees, federaal, regionaal, provinciaal en gemeentelijk. ### 3.3 Bronnen van rechtsregels De bronnen van rechtsregels zijn divers en omvatten zowel wettelijke verplichtingen als vrijwillige afspraken: #### 3.3.1 Wetgeving * **Internationaal niveau:** * **Verdragen en conventies:** Internationale overeenkomsten die bindend zijn voor de ondertekenende staten. Een voorbeeld is de Berner Conventie ter bescherming van werken van letterkunde en kunst. * **Europees Unie niveau:** * **Verordeningen:** Rechtstreeks toepasselijk in alle lidstaten zonder verdere implementatie. * **Richtlijnen:** Moeten door de lidstaten worden omgezet in nationale wetgeving. Een voorbeeld is de richtlijn betreffende audiovisuele mediadiensten. * **Uitvoeringsbesluiten/Gedelegeerde handelingen:** Specifieke uitvoeringsbepalingen van verordeningen en richtlijnen door de Europese Commissie. * **Belgisch federaal niveau:** * **Wetten:** Gemaakt door het parlement (Kamer en Senaat). Voorbeeld is het Wetboek van Economisch Recht. * **Koninklijke Besluiten (KB):** Uitvoeringswetten door de regering, bijvoorbeeld het Koninklijk besluit betreffende de vergoeding verschuldigd aan auteurs en uitgevers voor het kopiëren voor privé-gebruik of didactisch gebruik van werken. * **Ministeriële Besluiten:** Uitvoering van KB's door de bevoegde minister. * **Regionaal niveau (Vlaanderen als voorbeeld):** * **Decreten:** Gemaakt door het Vlaams Parlement. Voorbeeld is het decreet betreffende radio-omroep en tv. * **Besluiten van de Vlaamse Regering:** Uitvoering van decreten door de Vlaamse Regering. Voorbeeld is het besluit betreffende het gebruik van het logo voor de aanduiding van productplaatsing. #### 3.3.2 Overeenkomsten Particuliere personen (natuurlijke en rechtspersonen) kunnen onderling afspraken maken in de vorm van contracten of overeenkomsten. Deze hebben als geldigheidsvereisten: * Geldige toestemming van de partijen. * Bekwaamheid van de partijen om zich te verbinden. * Een bepaald of bepaalbaar en geoorloofd voorwerp. * Een geoorloofde oorzaak. Overeenkomsten strekken tot wet tussen de partijen. Nietigheid treedt op indien niet aan de geldigheidsvereisten is voldaan of indien de overeenkomst strijdig is met een rechtsregel. De uitvoering en interpretatie van overeenkomsten dienen te gebeuren te goeder trouw. Hierbij kan ook sprake zijn van precontractuele aansprakelijkheid en overmacht. Er zijn doorgaans geen vormvereisten voor het sluiten van overeenkomsten. ### 3.4 Toezichthouders en beroepsinstanties Naast de klassieke machten zijn er diverse toezichthouders en beroepsinstanties die een rol spelen bij de handhaving en interpretatie van rechtsregels: * **Toezichthouders in de media:** * Elektronische communicatie: Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT). * Media (Vlaamse Gemeenschap): Vlaamse Regulator voor de Media (VRM). * Media (Waalse Gemeenschap): Conseil supérieur de l'audiovisuel (CSA). * Media (Duitstalige Gemeenschap): Medierat. * **Privacy/GDPR:** Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA), met Europees toezicht door de European Data Protection Board (EDPB). * **Concurrentie:** Belgische Mededingingsautoriteit (BMA). * **Beroepsinstanties:** * Raad van State: Hoger beroep tegen beslissingen van onder andere de VRM. * Marktenhof: Hoger beroep tegen beslissingen van diverse regulatoren en administratieve autoriteiten. * Grondwettelijk Hof: Kan wetgevende initiatieven aanvechten op grond van strijdigheid met de Grondwet. --- # Overeenkomsten en hun geldigheid Dit onderwerp behandelt de essentiële vereisten voor de geldigheid van overeenkomsten, de gevolgen van niet-naleving ervan en de interpretatie ervan te goeder trouw. ### 4.1 Geldigheidsvereisten van overeenkomsten Voor de geldigheid van een overeenkomst moeten aan een aantal essentiële vereisten worden voldaan. Indien hieraan niet wordt voldaan, kan de overeenkomst nietig worden verklaard. #### 4.1.1 Essentiële vereisten De kernvereisten voor een geldige overeenkomst zijn: * **Geldige toestemming van de zich verbindende partij**: Beide partijen moeten vrijwillig en bewust instemmen met de inhoud van de overeenkomst. Er mag geen sprake zijn van dwang, bedrog of misleiding die de toestemming heeft beïnvloed. * **Bekwaamheid om te verbinden**: De partijen die de overeenkomst aangaan, moeten juridisch bekwaam zijn om zich te verbinden. Dit betekent bijvoorbeeld dat minderjarigen of personen die onder curatele zijn gesteld, beperkingen kunnen hebben. * **Een bepaald of bepaalbaar en geoorloofd voorwerp**: Het onderwerp van de overeenkomst (de prestatie die geleverd moet worden) moet duidelijk omschreven zijn of op zijn minst bepaalbaar zijn. Bovendien moet het voorwerp geoorloofd zijn, wat betekent dat het niet in strijd mag zijn met de wet of de openbare orde. * **Een geoorloofde oorzaak**: De reden of het motief waarom de partijen de overeenkomst aangaan, moet geoorloofd zijn. Dit impliceert dat de oorzaak niet mag indruisen tegen de wet of de goede zeden. #### 4.1.2 Gevolgen van niet-naleving Indien niet aan de geldigheidsvereisten is voldaan, of indien de overeenkomst strijdig is met een dwingende rechtsregel, kan dit leiden tot **nietigheid** van de overeenkomst. Een nietige overeenkomst wordt geacht nooit te hebben bestaan. ### 4.2 Uitvoering en interpretatie van overeenkomsten De uitvoering en interpretatie van overeenkomsten vinden plaats op basis van bepaalde principes. #### 4.2.1 Uitvoering te goeder trouw Overeenkomsten moeten worden uitgevoerd te goeder trouw. Dit houdt in dat partijen zich redelijk en loyaal moeten gedragen bij de nakoming van hun verbintenissen. #### 4.2.2 Interpretatie te goeder trouw Bij het vaststellen van de betekenis en strekking van een overeenkomst, dient deze eveneens te worden geïnterpreteerd te goeder trouw. Dit betekent dat de intentie van de partijen en de redelijke verwachtingen die zij mochten hebben, centraal staan. > **Tip:** Hoewel er voor veel overeenkomsten geen specifieke vormvereisten gelden, is het altijd raadzaam om belangrijke afspraken schriftelijk vast te leggen om bewijsproblemen te voorkomen. ### 4.3 Aanvullende overwegingen Naast de kernvereisten en uitvoeringsprincipes, zijn er nog andere relevante aspecten met betrekking tot overeenkomsten: * **Precontractuele aansprakelijkheid**: Ook in de fase vóór het sluiten van de overeenkomst kunnen partijen al aansprakelijk zijn voor schade die voortvloeit uit hun handelen of nalaten. * **Overmacht**: Een situatie van overmacht kan de partij die de verbintenis niet kan nakomen, ontslaan van aansprakelijkheid. Dit is echter afhankelijk van de specifieke omstandigheden en de aard van de verbintenis. * **Geen vormvereisten**: Voor veel soorten overeenkomsten zijn er geen specifieke vormvereisten. De wilsovereenstemming van de partijen is vaak voldoende. --- # Toezichthoudende instanties en beroepsinstanties Dit onderwerp onderzoekt de verschillende autoriteiten die toezicht houden op media, privacy en concurrentie, evenals de beroepsinstanties die geraadpleegd kunnen worden bij geschillen. ### 5.1 De rol van overheden in rechtsvorming Overheden spelen een cruciale rol in het creëren van rechtsregels, die dienen als noodzakelijke correctie op de individuele vrijheid. Deze regels beschermen zwakkere partijen, gaan misbruik tegen, pakken strijdigheid met waarden en normen aan, en regelen schaarste. De overheid is georganiseerd in drie machten: * **Wetgevende macht**: Dit is het parlement (Senaat en Kamer van Volksvertegenwoordigers) en de koning. Zij maken wetten en controleren de uitvoerende macht. * **Uitvoerende macht**: Deze macht bestaat uit de koning en de regering (ministers en staatssecretarissen). Zij besturen het land en zorgen voor de concrete toepassing van wetten. Hieronder vallen ook koninklijke en ministeriële besluiten. * **Rechterlijke macht**: Deze macht, bestaande uit hoven en rechtbanken, doet uitspraak over geschillen en controleert de wettigheid van daden van de uitvoerende macht door middel van vonnissen en arresten. Deze structuur bestaat op verschillende niveaus: internationaal, Europees, federaal, regionaal, provinciaal en gemeentelijk. ### 5.2 Bronnen van rechtsregels Rechtsregels vinden hun oorsprong in diverse bronnen: * **Wetgeving**: Dit omvat internationale verdragen en conventies, Europese verordeningen (direct toepasbaar) en richtlijnen (die door lidstaten geïmplementeerd moeten worden), Belgische wetten, koninklijke besluiten (uitvoering van wetten door de regering) en ministeriële besluiten (uitvoering van koninklijke besluiten door de bevoegde minister). Op Vlaams niveau zijn dit decreten (door het Vlaams Parlement) en besluiten van de Vlaamse regering (uitvoering van decreten). * **Overeenkomsten**: Partijen kunnen onderling afspraken maken, zoals contracten. Deze overeenkomsten hebben geldigheidsvereisten zoals geldige toestemming, bekwaamheid om zich te verbinden, een bepaald en geoorloofd voorwerp, en een geoorloofde oorzaak. Overeenkomsten moeten te goeder trouw worden uitgevoerd en geïnterpreteerd. Schending van de geldigheidsvereisten of strijdigheid met een rechtsregel kan leiden tot nietigheid. ### 5.3 Toezichthoudende instanties Verschillende instanties houden toezicht op specifieke sectoren: * **Media**: * Elektronische communicatie: Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT). * Media (Vlaamse Gemeenschap): Vlaamse Regulator voor de Media (VRM). * Media (Waalse Gemeenschap): Conseil supérieur de l'audiovisuel (CSA). * Media (Duitstalige Gemeenschap): Medierat. * **Privacy/GDPR**: Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) op nationaal niveau en het European Data Protection Board (EDPB) op Europees niveau. * **Concurrentie**: Belgische Mededingingsautoriteit (BMA). ### 5.4 Beroepsinstanties Wanneer men het niet eens is met beslissingen van toezichthoudende instanties, kan men terecht bij beroepsinstanties: * **Raad van State**: Biedt hoger beroep tegen beslissingen van instanties zoals de VRM. * **Marktenhof**: Behandelt hoger beroep tegen beslissingen van bepaalde regulatoren en administratieve autoriteiten. * **Grondwettelijk Hof**: Kan ingeroepen worden om wetgevende initiatieven aan te vechten op basis van hun grondwettelijkheid. > **Tip:** Begrijpen op welk niveau (federaal, gemeenschaps-, gewestelijk) een bepaalde regelgeving valt, is cruciaal voor het identificeren van de juiste toezichthoudende en beroepsinstanties. > **Voorbeeld:** Een geschil betreffende mediatoezicht in Vlaanderen zal in eerste instantie behandeld worden door de VRM, met de mogelijkheid van beroep bij de Raad van State. Een geschil inzake telecommunicatie valt onder de bevoegdheid van het BIPT. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Rechtsregels | Normen die het gedrag van individuen en instellingen in een samenleving regelen en die door de staat worden afgedwongen. Ze zijn noodzakelijk om individuele vrijheden te corrigeren en belangen te beschermen. | | Individuele vrijheid | Het principe dat burgers het recht hebben om autonome beslissingen te nemen en hun eigen leven te leiden, mits dit de vrijheden van anderen niet schaadt. Voorbeelden zijn vrijheid van handel, meningsuiting en vestiging. | | Scheiding der machten | Het principe van staatsinrichting waarbij de staatsmacht wordt verdeeld over verschillende, onafhankelijke organen: de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Elk orgaan controleert en beperkt de andere machten. | | Wetgevende macht | Het orgaan dat verantwoordelijk is voor het opstellen en goedkeuren van wetten. In België bestaat dit uit het parlement (Kamer van volksvertegenwoordigers en Senaat) en de koning. | | Uitvoerende macht | Het orgaan dat verantwoordelijk is voor het besturen van het land en het toepassen van wetten in concrete gevallen. In België bestaat dit uit de koning, de regering van ministers en staatssecretarissen. | | Rechterlijke macht | Het orgaan dat oordeelt over geschillen en de wettigheid van handelingen van de uitvoerende macht controleert. Dit omvat hoven en rechtbanken. | | Verdrag | Een bindende internationale overeenkomst tussen staten of internationale organisaties. Bijvoorbeeld de Berner Conventie voor de bescherming van werken van letterkunde en kunst. | | Verordening (EU) | Een wetgevingsinstrument van de Europese Unie dat rechtstreeks toepasbaar is in alle lidstaten zonder dat nationale implementatie nodig is. | | Richtlijn (EU) | Een wetgevingsinstrument van de Europese Unie dat een doelstelling voorschrijft die de lidstaten moeten bereiken, maar de nationale autoriteiten de vrijheid laat in de keuze van de vorm en middelen. | | Decreet | Een wetgevende akte die wordt aangenomen door een parlement van een gemeenschap of gewest binnen België. | | Overeenkomst | Een meerzijdige rechtshandeling waarbij partijen juridisch bindende afspraken maken. Vereist geldige toestemming, bekwaamheid, een bepaald/bepaaldbaar en geoorloofd voorwerp en een geoorloofde oorzaak. | | Nietigheid | De juridische sanctie die een rechtshandeling ongeldig verklaart, waardoor deze geen rechtsgevolgen kan hebben, omdat deze niet voldoet aan wettelijke vereisten of strijdig is met de wet. | | Precontractuele aansprakelijkheid | De aansprakelijkheid die kan ontstaan uit onzorgvuldig gedrag tijdens de onderhandelingsfase van een overeenkomst, nog voordat deze definitief is gesloten. | | Overmacht | Een gebeurtenis buiten de wil van een partij die het onmogelijk maakt om een verbintenis na te komen, waardoor de betreffende partij van haar verplichtingen kan worden ontheven. | | Grondwettelijk Hof | Een constitutioneel hof dat bevoegd is om wetten, decreten en ordonnanties te toetsen aan de Grondwet, en zo de wettelijkheid van wetgevende initiatieven controleert. | | Gegevensbeschermingsautoriteit (GBA) | De nationale toezichthoudende autoriteit in België die verantwoordelijk is voor de handhaving van de privacywetgeving, waaronder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR). |