Arbeidsongevallen en beroepsziekten.pptx

# Arbeidsongevallen: definitie en uitgangspunten Dit onderdeel behandelt de kernbegrippen en wettelijke basis van arbeidsongevallen, inclusief de definitie, de elementen die bewezen moeten worden, en de rol van de werkgever en verzekeraar, met focus op het bedrijfsrisico en risicoaansprakelijkheid. ## 1. Arbeidsongevallen: uitgangspunten Arbeidsongevallen worden beschouwd als een **bedrijfsrisico**. Dit leidt tot een **risicoaansprakelijkheid** ten laste van de werkgever, in plaats van een foutaansprakelijkheid. ### 1.1 Verzekeringsplicht De werkgever is verplicht een verzekering af te sluiten voor arbeidsongevallen. Fedris fungeert als waarborgfonds. ### 1.2 Risicoverzekering De verzekering dekt arbeidsongevallen **ongeacht een (zware) fout van het slachtoffer zelf**. Alleen bij **opzet** (het willens en wetens veroorzaken van het ongeval) is geen tussenkomst mogelijk. ## 2. Definitie van een arbeidsongeval Volgens de wet is een arbeidsongeval **elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt**. Dit omvat de volgende vijf elementen: * Een plotse gebeurtenis * Een letsel * Een causaal verband tussen de plotse gebeurtenis en het letsel * Tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst * Door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst ### 2.1 Te bewijzen elementen door het slachtoffer Het slachtoffer hoeft slechts drie elementen te bewijzen: * De plotse gebeurtenis * Het letsel (wat samen het ongeval vormt) * Dat het ongeval plaatsvond tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst ### 2.2 Wettelijke vermoedens Er gelden twee weerlegbare vermoedens: * Een letsel in combinatie met een plotse gebeurtenis impliceert dat het letsel **door** de plotse gebeurtenis is veroorzaakt. * Een ongeval dat plaatsvindt **tijdens** de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, wordt geacht **door** de uitvoering van de arbeidsovereenkomst te zijn veroorzaakt. ### 2.3 De plotse gebeurtenis Een plotse gebeurtenis is een in tijd en ruimte lokaliseerbare gebeurtenis, inspanning of handeling. Dit staat tegenover de langdurige blootstelling die kenmerkend is voor een beroepsziekte. De interpretatie van 'plots' is soepel; het hoeft niet ogenblikkelijk te zijn. Zelfs de normale uitoefening van dagelijkse taken kan als plotse gebeurtenis worden beschouwd, mits er een specifiek element aanwezig is dat het letsel heeft kunnen veroorzaken. ### 2.4 Het letsel Een letsel omvat elke aantasting van de fysieke of psychische integriteit. De noodzaak van medische verzorging volstaat; arbeidsongeschiktheid is niet vereist. De beschadiging van prothesen of medische hulpmiddelen wordt ook beschouwd als een aantasting van de fysieke integriteit. ### 2.5 Vermoeden van ongeval De combinatie van een plotse gebeurtenis en een letsel leidt tot een weerlegbaar vermoeden dat het letsel is veroorzaakt door de plotse gebeurtenis. De verzekeraar kan dit vermoeden weerleggen, maar de equivalentieleer blijft hierbij van toepassing. ### 2.6 Tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst Dit begrip is ruimer dan enkel het fysiek verrichten van arbeid. Het omvat situaties waarin het slachtoffer onder het "gezag" van de werkgever stond. De juridische mogelijkheid tot toezicht door de werkgever volstaat; effectief arbeid verrichten is niet noodzakelijk. Een arbeidsongeval kan dus ook plaatsvinden voor of na de arbeid, buiten de onderneming of buiten de normale arbeidsuren. #### 2.6.1 Vermoedens met betrekking tot de uitvoering van de arbeidsovereenkomst * **Buiten de uitoefening, door een derde wegens de uitvoering:** Een ongeval dat buiten de directe uitvoering van de arbeid plaatsvindt, maar veroorzaakt wordt door een derde als gevolg van de arbeid. * **Telewerker:** Voor telewerkers geldt een weerlegbaar vermoeden dat een ongeval dat zich voordoet op de gekozen werkplaats tijdens de voorziene werkperiode van de dag, een arbeidsongeval is. ### 2.7 Door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst Het ongeval moet een gevolg zijn van een risico waaraan het slachtoffer als werknemer is blootgesteld, hetzij door de arbeid zelf, hetzij door het milieu of de context waarin de arbeid wordt verricht. Het vermoeden dat een ongeval tijdens de uitvoering ook door de uitvoering is veroorzaakt, is weerlegbaar door de verzekeraar met een beroep op overmacht, een toevallige gebeurtenis of een vreemde oorzaak. Ook hier blijft de equivalentieleer gelden. Een **onweerlegbaar vermoeden** geldt voor terreur (art. 7, lid 2), waarbij een ongeval tijdens de uitvoering ook als door de uitvoering veroorzaakt wordt beschouwd. ## 3. Het begrip arbeidswegongeval Een arbeidswegongeval is een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk. ### 3.1 De arbeidsweg De arbeidsweg wordt gedefinieerd als het "normale" traject dat de werknemer moet afleggen om zich van zijn verblijfplaats naar de werkplek te begeven en omgekeerd. #### 3.1.1 Normale weg De "meest aangewezen" weg, rekening houdend met de concrete omstandigheden, wordt als normaal beschouwd. Dit geldt van "dorpel tot dorpel". #### 3.1.2 Gevolgde weg: onderbrekingen en omwegen Onderbrekingen in tijd en omwegen in ruimte kunnen gerechtvaardigd zijn. * **Gerechtvaardigde omwegen en onderbrekingen:** Volgens de wet zijn dit onder meer het gemeenschappelijk woon-werkverkeer, en het wegbrengen of ophalen van kinderen. * **Rechtspraak:** * Als de omweg of onderbreking lang of groot is, kan dit als overmacht worden beschouwd. * Als de omweg of onderbreking kort of weinig belangrijk is, kan deze een wettige reden hebben (een zekere "dwang", geen puur persoonlijke motieven). * Als de omweg of onderbreking onbeduidend is, is geen specifieke rechtvaardiging vereist. ### 3.2 Verblijfplaats en arbeidsplaats * **Verblijfplaats:** Dit is niet noodzakelijk de woonplaats, maar wel de plaats waar de werknemer regelmatig verblijft. * **Arbeidsplaats:** Dit is de plaats waar de werknemer werkt en de arbeidsovereenkomst uitvoert. #### 3.2.1 Gelijkstellingen met de arbeidsplaats De wet somt niet-limitatief enkele gelijkstellingen op met de arbeidsplaats, zoals de plaats van vorming, de plaats waar een vakbondsafgevaardigde zich bevindt, of een bijeenkomst van de ondernemingsraad of het comité voor preventie en bescherming op het werk. #### 3.2.2 Gelijkstellingen met de arbeidsweg De wet stelt ook specifieke situaties gelijk met de arbeidsweg, waaronder: * Opleiding * Sollicitatieverlof * Maaltijden ## 4. Tussenkomsten bij arbeidsongevallen ### 4.1 Medische kosten Dit omvat: * Geneeskundige, heelkundige, farmaceutische en verpleegkosten (volgens RIZIV-tarieven, inclusief remgeld). * Kosten voor prothesen en orthopedische apparaten (inclusief herstellings- en vervangingskosten). * Sommige verplaatsings- of overnachtingskosten van het slachtoffer, de echtgenoot, kinderen en ouders (bijvoorbeeld op verzoek van de rechtbank, verzekeraar of arts). ### 4.2 Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid #### 4.2.1 Wat? Arbeidsongeschiktheid wordt gedefinieerd als een vermindering van het verdienvermogen, dus de economische waarde. * **Tijdelijke arbeidsongeschiktheid:** Beoordeeld in het licht van het uitgeoefende beroep of een ander passend tijdelijk beroep. Dit kan geheel of gedeeltelijk zijn (bijvoorbeeld via partijdige wedertewerkstelling of tewerkstelling in een voorlopig passend beroep bij dezelfde werkgever). * **Blijvende arbeidsongeschiktheid:** Dit betreft een blijvende vermindering van de concurrentiepositie, beoordeeld in het licht van alle nog in aanmerking komende beroepen, rekening houdend met leeftijd, deskundigheid, mogelijkheden tot aanpassing en omscholing, uitgedrukt als een percentage. #### 4.2.2 Hoeveel? * **Tijdelijke gehele arbeidsongeschiktheid:** * **Eerste 30 dagen:** Gewaarborgd loon door de werkgever (de verzekeraar betaalt aan de werkgever). * **Vanaf de 31e dag:** 90% van het gemiddeld dagloon wordt door de verzekeraar betaald voor elke dag van arbeidsongeschiktheid (7 dagen per week). * **Gemiddeld dagloon:** Wordt berekend als basisloon gedeeld door 365. * **Basisloon:** Het loon van het kalenderjaar voorafgaand aan de dag van het arbeidsongeval. Er gelden minimum- en maximumbedragen. * **Tijdelijke gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid:** * De mogelijkheid tot wedertewerkstelling wordt bekeken. * Indien wedertewerkstelling niet mogelijk is of terecht geweigerd wordt, geldt de uitkering als bij volledige arbeidsongeschiktheid. * Indien wedertewerkstelling mogelijk en aanvaard wordt, geldt de uitkering ten belope van het eventuele loonverschil. * Indien wedertewerkstelling mogelijk is maar niet aanvaard wordt door het slachtoffer, geldt de uitkering overeenkomstig de graad van arbeidsongeschiktheid. * **Blijvende gehele arbeidsongeschiktheid:** * Een jaarlijkse vergoeding van 100% van het basisloon. * Eventuele bijkomende vergoeding voor hulp door derden. * **Blijvende gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid:** * Een jaarlijkse vergoeding: graad van arbeidsongeschiktheid maal het basisloon. * Bij minieme arbeidsongeschiktheid (minder dan 5%) geldt een vermindering met 50% en geen indexatie. * Bij arbeidsongeschiktheid tussen 5% en 10% geldt een vermindering met 25% en geen indexatie. * Bij arbeidsongeschiktheid tussen 10% en 16% geldt geen indexatie. * Eventuele bijkomende vergoeding voor hulp door derden. ### 4.3 Uitkeringen bij overlijden * **Vergoeding voor begrafeniskosten:** 30 maal het gemiddeld dagloon, betaald aan degene die de kosten werkelijk heeft gedragen. * **Vergoeding voor transportkosten overledene:** Alle kosten voor eventuele overbrenging van de overledene naar de begraafplaats. * **Rente aan nabestaanden:** Een percentage van het basisloon, in functie van de economische afhankelijkheid: * Echtgenoot of wettelijk samenwonende partner: 30%. * Kinderen: Tot 18 jaar of zolang gezinsbijslag wordt ontvangen. Elk kind krijgt 15% (halve wees) of 20% (volle wees), met respectievelijk maxima van 45% en 60%. * Eventueel ook (groot)ouders, kleinkinderen, broers en zussen, mits bewijs van rechtstreeks voordeel uit het loon van het slachtoffer en onder bepaalde voorwaarden (conform de voorrangsregeling). ## 5. Procedure bij arbeidsongevallen 1. **Aangifte:** Elektronisch of via formulier door de werkgever bij de arbeidsongevallenverzekeraar. 2. **Aanvaarding (of niet):** Door de arbeidsongevallenverzekeraar. Bij weigering is beroep mogelijk bij de Arbeidsrechtbank, eventueel na onderzoek door Fedris. 3. **Vergoeding van tijdelijke ongeschiktheid en kosten:** De initiële uitkeringen en vergoedingen. 4. **Consolidatie:** Het tijdstip waarop de letsels niet langer evolueren (genezing of blijvende arbeidsongeschiktheid). Bij blijvende arbeidsongeschiktheid wordt getracht om tot een akkoord te komen tussen verzekeraar en slachtoffer over de graad van AO, de beschrijving van het letsel, de consolidatiedatum en het basisloon. Dit resulteert in een geïndexeerde jaarvergoeding. 5. **Bekrachtiging door Fedris:** Het akkoord wordt binnen drie maanden bekrachtigd door Fedris. Hierna start een herzieningstermijn van drie jaar, wat de ultieme mogelijkheid biedt tot aanpassing van de vergoeding. 6. **Vonnist Arbeidsrechtbank:** Indien er geen akkoord is of het akkoord niet wordt bekrachtigd. ## 6. Burgerlijke aansprakelijkheid en arbeidsongevallen Bij samenloop van een arbeidsongeval en burgerlijke aansprakelijkheid geldt de **voorrang van de Arbeidsongevallenwet**. Er is geen keuze mogelijk tussen beide regelingen, noch cumulatie. Wel is een **aanvullende vergoeding** mogelijk voor alle schade die niet gedekt wordt door de Arbeidsongevallenwet. De verzekeraar kan aanspraak maken op **wettelijke subrogatie**. ### 6.1 Burgerlijke immuniteit van werkgever en aangestelden Er geldt een burgerlijke immuniteit voor de werkgever en diens aangestelden. In principe kan hier geen burgerlijke vordering worden ingesteld, zelfs niet voor niet-vergoede schade. Dit geldt **tenzij** in de door de wet opgesomde gevallen. In die uitzonderlijke gevallen kan opnieuw sprake zijn van subrogatie door de verzekeraar. ## 7. Beroepsziekten ### 7.1 Begrip beroepsziekte Een beroepsziekte is een **ziekte** (in tegenstelling tot een letsel) die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling (in tegenstelling tot een plotse gebeurtenis) van de werknemer aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of aan de omstandigheden waarin de beroepsactiviteit wordt uitgeoefend. ### 7.2 Erkenning Erkenning gebeurt via: * **Lijstsysteem:** Een lijst van erkende beroepsziekten. * **Open systeem:** Voor beroepsziekten die niet op de lijst staan. #### 7.2.1 Lijstsysteem Bij het lijstsysteem (KB 28 maart 1969) dienen volgende elementen bewezen te worden: * De aanwezigheid van de ziekte. * Blootstelling aan het beroepsrisico. * Het causaal verband wordt hierbij **onweerlegbaar vermoed**. #### 7.2.2 Open systeem In het open systeem (voor niet-geliste beroepsziekten) dient het slachtoffer te bewijzen: * De aanwezigheid van de ziekte. * Blootstelling aan een beroepsrisico. * Een causaal verband tussen die blootstelling en de ziekte. De blootstelling moet op een **determinerende en rechtstreekse wijze** oorzaak zijn van de ziekte. Soms geldt hier een weerlegbaar wettelijk vermoeden (KB van 6 februari 2007). ### 7.3 Beroepsrisico Om als beroepsrisico te worden beschouwd, moet de blootstelling: * Inherent zijn aan de beroepsuitoefening. * Beduidend groter zijn dan die van de algemene bevolking. * Van aard zijn om de ziekte te kunnen veroorzaken, volgens algemeen aanvaarde medische inzichten. ### 7.4 Tussenkomsten bij beroepsziekten De tussenkomsten worden verleend door Fedris. De tussenkomsten zijn identiek aan die bij arbeidsongevallen, met enkele uitzonderingen: * Slechts vergoeding voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid **vanaf 15 dagen** arbeidsongeschiktheid. * **Geen consolidatie en geen herzieningstermijn:** Arbeidsongeschiktheid kan vanaf het begin als "blijvend" worden beschouwd en is steeds herzienbaar. ### 7.5 Procedure bij beroepsziekten 1. **Aangifte:** Door het slachtoffer (of nabestaanden) of door de preventieadviseur-arbeidsarts van de werkgever aan Fedris. 2. **Aanvaarding (of niet):** Door Fedris. Bij weigering is beroep mogelijk bij de Arbeidsrechtbank. ### 7.6 Preventie door Fedris Fedris heeft een belangrijke preventieve opdracht: * Bekostigen van preventieve acties (bv. vaccinaties bij risicogroepen). * Adviseren van ondernemingen over beroepsrisico's. * Verzamelen van informatie (bv. bij werkverwijdering van zwangere werkneemsters). * Terugbetaling van medisch onderzoek bij student-stagiairs. * Tussenkomsten voor "arbeidsgerelateerde ziekten" (bv. preventieprogramma rugpijn). #### 7.6.1 Verwijdering van werknemer uit schadelijk milieu * **Op voorstel van Fedris of op eigen vraag:** * **Bij tijdelijke stopzetting:** Vergoeding voor de volledige tijdelijke ongeschiktheid (90% gemiddeld dagloon). * **Bij definitieve stopzetting:** * **Verwijderingspremie:** Gedurende 90 dagen 100% van het gemiddeld dagloon (onvoorwaardelijk). * **Bij herscholing (op kosten van Fedris):** Vergoeding aan 100% van het gemiddeld dagloon tijdens de periode van herscholing. * Na definitieve werkverwijdering of herscholing kan er eventueel aanspraak gemaakt worden op een "rente" wegens blijvende werkverwijdering. --- # Arbeidswegongevallen en de procedure bij arbeidsongevallen Dit deel van de studiehandleiding behandelt de definitie, de verschillende elementen van een arbeidsongeval, de vermoedens die hierbij spelen, het concept van de arbeidsweg en de procedure die gevolgd wordt bij de aangifte, aanvaarding en afhandeling van arbeidsongevallen, inclusief de rol van Fedris. ### 2.1 Begrip arbeidsongeval Arbeidsongevallen worden beschouwd als een bedrijfsrisico, waarbij de werkgever een risicoaansprakelijkheid draagt in plaats van een foutaansprakelijkheid. Dit betekent dat de werkgever een verzekeringsplicht heeft, met Fedris als waarborgfonds. De verzekering dekt het risico, ongeacht een (zware) fout van het slachtoffer zelf, tenzij er sprake is van opzet. **Definitie arbeidsongeval:** Een arbeidsongeval is elk ongeval dat een werknemer overkomt tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst en dat een letsel veroorzaakt. Om als arbeidsongeval beschouwd te worden, moeten vijf elementen aanwezig zijn: 1. Een plotse gebeurtenis. 2. Een letsel. 3. Een causaal verband tussen de plotse gebeurtenis en het letsel. 4. De gebeurtenis vindt plaats tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. 5. De gebeurtenis is veroorzaakt door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. Het slachtoffer hoeft echter slechts drie elementen te bewijzen: de plotse gebeurtenis, het letsel en dat dit plaatsvond tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. Hierbij spelen twee weerlegbare vermoedens een rol: * **Vermoeden 1 (art. 9):** Letsel + plotse gebeurtenis = letsel door plotse gebeurtenis. * **Vermoeden 2 (art. 7, lid 2):** Ongeval tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst = ongeval door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. **Kenmerken van de elementen:** * **Plotse gebeurtenis:** Dit is een in tijd en ruimte lokaliseerbare gebeurtenis, inspanning of handeling. In tegenstelling tot een beroepsziekte, die het gevolg is van langdurige blootstelling, wordt bij een arbeidsongeval gezocht naar een specifiek moment. De interpretatie van 'plots' is soepel; het hoeft niet ogenblikkelijk te zijn. Zelfs de normale uitoefening van de dagelijkse taak kan als plotse gebeurtenis worden beschouwd, mits er een welbepaald element aanwezig is dat het letsel heeft kunnen veroorzaken. * **Letsel:** Dit omvat zowel de aantasting van de fysieke integriteit (waarbij de noodzaak van medische verzorging volstaat, arbeidsongeschiktheid is niet vereist) als de aantasting van de psychische integriteit. De beschadiging van prothesen of medische hulpmiddelen wordt ook als een aantasting van de fysieke integriteit beschouwd. * **Tijdens de uitvoering van de AO:** Dit begrip is ruimer dan enkel het effectief verrichten van arbeid. Het omvat de periode waarin het slachtoffer onder het "gezag" van de werkgever stond. Dit juridische mogelijkheid tot toezicht volstaat; effectief arbeid verrichten is niet noodzakelijk. Een arbeidsongeval kan dus ook voorkomen voor of na de arbeid, buiten de onderneming of buiten de normale arbeidsuren. * **Vermoedens:** * Ongeval buiten de uitoefening, maar door een derde wegens de uitvoering van de arbeid (art. 7, lid 3). * Ongeval bij een telewerker: een ongeval dat gebeurt op de gekozen werkplaats tijdens de voorziene werkperiode van de dag (art. 7, lid 4). Dit vermoeden is weerlegbaar. * **Door de uitvoering van de AO:** Het ongeval moet het gevolg zijn van een risico waaraan de werknemer "als werknemer" is blootgesteld, hetzij door de arbeid zelf, hetzij door het milieu of de context waarin de arbeid wordt verricht. * Het vermoeden dat een ongeval *tijdens* de uitvoering ook *door* de uitvoering is, is weerlegbaar door de verzekeraar. Overmacht, een toevallige gebeurtenis of een vreemde oorzaak kunnen de vordering weerleggen, maar de equivalentieleer blijft hierbij relevant. * Een onweerlegbaar vermoeden geldt voor terrorisme (art. 7, lid 2): een ongeval dat *tijdens* de uitvoering van de arbeidsovereenkomst door terrorisme wordt veroorzaakt, wordt geacht *door* de uitvoering van de arbeidsovereenkomst te zijn veroorzaakt. ### 2.2 Begrip arbeidswegongeval Een arbeidswegongeval is een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk (art. 8, §1). De arbeidsweg wordt gedefinieerd als het "normale" traject dat de werknemer moet afleggen om zich van zijn verblijfplaats naar de werkplaats te begeven, en omgekeerd. * **Normaal traject:** Dit is de "meest aangewezen" weg, rekening houdend met de concrete omstandigheden. Het geldt van dorpel tot dorpel. * **Onderbrekingen en omwegen:** Deze kunnen soms gerechtvaardigd zijn: * Gemeenschappelijk woon-werkverkeer, of het wegbrengen/ophalen van kinderen. * Als de omweg lang of groot is, kan dit beschouwd worden als overmacht. * Als de omweg kort of weinig belangrijk is, is er sprake van een wettige reden (een zekere "dwang", geen zuiver persoonlijke motieven). * Als de omweg onbeduidend is, is er geen rechtvaardiging vereist. * **Verblijfplaats:** Dit is niet noodzakelijk de woonplaats, maar wel de plaats waar de werknemer regelmatig verblijft. * **Arbeidsplaats:** Dit is de plaats waar men werkt en de arbeidsovereenkomst uitvoert. * **Gelijkstellingen met de arbeidsweg (art. 8, §1, lid 2):** plaats van vorming, vakbondsafgevaardigde, bijeenkomst van de OR (Ondernemingsraad) of het CPBW (Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk). * **Gelijkstellingen met de "arbeidsweg" (art. 8, §2):** opleiding, sollicitatieverlof, maaltijden, etc. ### 2.3 Tussenkomsten bij arbeidsongevallen De tussenkomsten bij arbeidsongevallen omvatten medische kosten, uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid en uitkeringen bij overlijden. #### 2.3.1 Medische kosten Dit omvat: * Geneeskundige, heelkundige, farmaceutische en verpleegkosten (binnen de RIZIV-tarieven, inclusief remgeld). * Kosten voor prothesen en orthopedische apparaten (inclusief herstellings- en vervangingskosten). * Bepaalde verplaatsings- of overnachtingskosten van het slachtoffer, echtgenoot, kinderen en ouders, bijvoorbeeld op verzoek van de rechtbank, verzekeraar of arts. #### 2.3.2 Uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid Deze uitkeringen zijn gebaseerd op de vermindering van het verdienvermogen (economische waarde) van het slachtoffer. * **Tijdelijke arbeidsongeschiktheid:** * **Gehele arbeidsongeschiktheid:** * De eerste 30 dagen: gewaarborgd loon door de werkgever (de verzekeraar betaalt dit bedrag aan de werkgever). * Vanaf de 31e dag: de verzekeraar betaalt 90% van het gemiddeld dagloon voor elke dag van arbeidsongeschiktheid (7 dagen per week). * Het gemiddeld dagloon wordt berekend als het basisloon gedeeld door 365. Het basisloon is het loon van het kalenderjaar voorafgaand aan het ongeval, met een minimum en maximum. * **Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid:** * De mogelijkheid tot wedertewerkstelling moet worden bekeken. Indien wedertewerkstelling niet mogelijk is of terecht geweigerd wordt, ontvangt het slachtoffer een uitkering zoals bij volledige arbeidsongeschiktheid. * Indien wedertewerkstelling mogelijk en aanvaard wordt, ontvangt het slachtoffer een uitkering ten belope van het eventuele loonverschil. * Indien wedertewerkstelling mogelijk maar niet aanvaard wordt, gebeurt de uitkering overeenkomstig de graad van arbeidsongeschiktheid. * **Blijvende arbeidsongeschiktheid:** * **Gehele arbeidsongeschiktheid:** Een jaarlijkse vergoeding aan 100% van het basisloon, eventueel aangevuld met een vergoeding voor hulp door derden. * **Gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid:** Een jaarlijkse vergoeding gelijk aan de graad van arbeidsongeschiktheid vermenigvuldigd met het basisloon. Er zijn specifieke regels voor de indexatie en vermindering van de uitkering bij minimale arbeidsongeschiktheid: * Minder dan 5%: vermindering met 50% en geen indexatie. * Tussen 5% en 10%: vermindering met 25% en geen indexatie. * Tussen 10% en 16%: geen indexatie. * Ook hier kan een bijkomende vergoeding voor hulp door derden worden toegekend. #### 2.3.3 Uitkeringen bij overlijden Bij overlijden worden de volgende vergoedingen toegekend: * **Vergoeding voor begrafeniskosten:** 30 maal het gemiddeld dagloon, uitbetaald aan de persoon die de kosten werkelijk heeft gedragen. * **Vergoeding voor transportkosten overledene:** Alle kosten voor het eventuele overbrengen van de overledene naar de begraafplaats. * **Rente aan nabestaanden:** Het percentage van het basisloon is afhankelijk van de economische afhankelijkheid: * Echtgenoot of wettelijk samenwonende partner: 30%. * Kinderen: Tot 18 jaar of zolang gezinsbijslag ontvangen, elk kind krijgt 15% (halve wees) of 20% (volle wees), met respectieve maxima van 45% en 60%. * Eventueel ook aan (groot)ouders, kleinkinderen, broers en zussen, mits bewijs van rechtstreeks voordeel uit het loon van het slachtoffer en onder voorwaarden (conform de voorrangsregeling). ### 2.4 Procedure bij arbeidsongevallen De procedure bij arbeidsongevallen verloopt in een aantal stappen: 1. **Aangifte:** De werkgever doet aangifte bij de arbeidsongevallenverzekeraar, elektronisch of via een formulier. 2. **Aanvaarding (of niet) door de verzekeraar:** Bij weigering van de aangifte is beroep mogelijk bij de Arbeidsrechtbank, eventueel na een onderzoek door Fedris. 3. **Vergoeding van "tijdelijke" ongeschiktheid en kosten:** Gedurende de periode dat de letsels nog evolueren. 4. **Consolidatie:** Dit is het moment waarop de letsels niet langer evolueren (genezing of blijvende arbeidsongeschiktheid). * Bij blijvende arbeidsongeschiktheid wordt er een akkoord gesloten tussen de verzekeraar en het slachtoffer over de graad van arbeidsongeschiktheid, de beschrijving van het letsel, de consolidatiedatum en het basisloon. Dit leidt tot een geïndexeerde jaarvergoeding. 5. **Bekrachtiging akkoord door Fedris:** Dit dient binnen drie maanden te gebeuren. Hierna start een herzieningstermijn van drie jaar, wat de ultieme mogelijkheid biedt om de vergoeding aan te passen. 6. **Vonnnis Arbeidsrechtbank:** Indien er geen akkoord wordt bereikt of bekrachtigd. ### 2.5 Samenloop met burgerlijke aansprakelijkheid en de rol van Fedris * **Samenloop arbeidsongeval en burgerlijke aansprakelijkheid:** In geval van samenloop heeft de Arbeidsongevallenwet voorrang. Er is geen keuze of cumulatie mogelijk. Wel kan een aanvullende vergoeding verkregen worden voor alle schade die niet gedekt is door de Arbeidsongevallenwet. De verzekeraar heeft wettelijke subrogatie (art. 47). * **Burgerlijke immuniteit werkgever en aangestelden:** De werkgever en zijn aangestelden genieten burgerlijke immuniteit. Dit betekent dat er geen burgerlijke vordering tegen hen mogelijk is, ook niet voor niet-vergoede schade. Uitzonderingen hierop zijn opgenomen in de wet (art. 46), waarna opnieuw subrogatie door de verzekeraar kan plaatsvinden. ### 2.6 Begrip beroepsziekte Een beroepsziekte is een ziekte (in tegenstelling tot een letsel) die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling (in tegenstelling tot een plotse gebeurtenis) van de werknemer aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of aan de omstandigheden waarin hij zijn beroepsactiviteit uitoefent. **Erkenning via lijstsysteem of open systeem:** * **Lijstsysteem:** Bestaat uit een lijst van erkende beroepsziekten (KB 28 maart 1969). Er dient bewezen te worden: * De aanwezigheid van de ziekte. * De blootstelling aan een beroepsrisico (een risico dat bestond tijdens het werk). * Het causale verband tussen blootstelling en ziekte. Er geldt hier een onweerlegbaar vermoeden. * **Open systeem:** Voor beroepsziekten die niet op de lijst staan. Er dient bewezen te worden: * De aanwezigheid van de ziekte. * De blootstelling aan een beroepsrisico. * Het causale verband tussen die blootstelling en de ziekte, waarbij de blootstelling "op determinerende en rechtstreekse wijze" oorzaak moet zijn van de ziekte. **Beroepsrisico:** De blootstelling moet inherent zijn aan de beroepsuitoefening en beduidend groter zijn dan die van de algemene bevolking. Bovendien moet de blootstelling van een aard zijn om de ziekte te kunnen veroorzaken, volgens algemeen aanvaarde medische inzichten. Soms kan er een weerlegbaar wettelijk vermoeden bestaan (KB van 6 februari 2007). ### 2.7 Tussenkomsten en procedure bij beroepsziekten De tussenkomsten bij beroepsziekten worden verzorgd door Fedris. De tussenkomsten zijn grotendeels gelijk aan die bij arbeidsongevallen, met enkele belangrijke verschillen: * Slechts vergoeding voor tijdelijke arbeidsongeschiktheid vanaf 15 dagen arbeidsongeschiktheid. * Geen consolidatie en geen herzieningstermijn: arbeidsongeschiktheid kan vanaf het begin als "blijvend" worden beschouwd en herziening is steeds mogelijk. **Procedure bij beroepsziekten:** 1. **Aangifte:** Door het slachtoffer (of nabestaanden) of door de preventieadviseur-arbeidsarts van de werkgever aan Fedris. 2. **Aanvaarding (of niet) door Fedris:** Bij weigering is beroep mogelijk bij de Arbeidsrechtbank. ### 2.8 Preventie door Fedris en tussenkomsten voor arbeidsgerelateerde ziekten Fedris speelt ook een belangrijke preventieve rol: * Bekostigen van preventieve acties (bv. vaccinaties voor risicogroepen). * Adviseren van ondernemingen over beroepsrisico's. * Verzamelen van informatie (bv. bij werkverwijdering van zwangere werkneemsters). * Terugbetaling van medisch onderzoek bij student-stagiairs. * Tussenkomsten voor "arbeidsgerelateerde ziekten", zoals preventieprogramma's voor rugpijn. **Verwijdering van werknemer uit schadelijk milieu:** Op voorstel van Fedris of op eigen vraag kan een werknemer tijdelijk of definitief uit een schadelijk milieu worden verwijderd. * **Tijdelijke stopzetting:** Het slachtoffer ontvangt een vergoeding voor volledige tijdelijke ongeschiktheid (90% van het gemiddeld dagloon). * **Definitieve stopzetting:** * **Verwijderingspremie:** 100% van het gemiddeld dagloon gedurende 90 dagen (onvoorwaardelijk). * **Herscholing (ten laste van Fedris):** Vergoeding aan 100% van het gemiddeld dagloon tijdens de herscholingsperiode. * Na definitieve werkverwijdering of herscholing kan er eventueel aanspraak gemaakt worden op een "rente" wegens blijvende werkverwijdering. --- # Beroepsziekten: definitie, erkenning en preventie Dit hoofdstuk behandelt beroepsziekten, hun definitie en de mechanismen voor erkenning en preventie, met een specifieke focus op de rol van Fedris. ## 3. Beroepsziekten: definitie, erkenning en preventie ### 3.1 Definitie van een beroepsziekte Een beroepsziekte wordt gedefinieerd als een ziekte die het gevolg is van een min of meer langdurige blootstelling van de werknemer aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of aan de omstandigheden waarin de beroepsactiviteit wordt uitgeoefend. Dit onderscheidt beroepsziekten van arbeidsongevallen, die worden gekenmerkt door een plotselinge gebeurtenis. #### 3.1.1 Onderscheid met arbeidsongevallen * **Arbeidsongeval:** Een plotselinge gebeurtenis die de werknemer overkomt tijdens en door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst, en die een letsel veroorzaakt. * **Beroepsziekte:** Een ziekte die ontstaat door langdurige blootstelling aan specifieke risico's inherent aan het beroep. #### 3.1.2 Elementen van een beroepsziekte Om van een beroepsziekte te spreken, moeten volgende elementen aanwezig zijn: * **Ziekte:** Een aantasting van de gezondheid die medische verzorging vereist. * **Blootstelling aan een beroepsrisico:** De werknemer moet blootgesteld zijn geweest aan een risico dat inherent is aan de beroepsuitoefening. Deze blootstelling moet beduidend groter zijn dan die van de algemene bevolking en van aard zijn om de ziekte te kunnen veroorzaken. * **Causaal verband:** Er moet een direct en determinerend verband bestaan tussen de blootstelling aan het beroepsrisico en de ziekte. ### 3.2 Erkenning van beroepsziekten De erkenning van beroepsziekten gebeurt via twee systemen: #### 3.2.1 Het lijstsysteem Dit systeem maakt gebruik van een lijst van erkende beroepsziekten. Voor beroepsziekten die op deze lijst staan, volstaat het te bewijzen dat de ziekte aanwezig is en dat er blootstelling is geweest aan het desbetreffende beroepsrisico. Het causale verband wordt hierbij als een onweerlegbaar vermoeden aangenomen. De lijst van erkende beroepsziekten wordt vastgelegd bij koninklijk besluit (KB 28 maart 1969). #### 3.2.2 Het open systeem Dit systeem is van toepassing op beroepsziekten die niet op de officiële lijst staan. In dit geval moet de werknemer naast de aanwezigheid van de ziekte en de blootstelling aan het beroepsrisico, ook het causale verband tussen beide aantonen. Dit causale verband moet "determinerend en rechtstreeks" zijn. > **Tip:** Het bewijzen van het causale verband in het open systeem kan complex zijn en vereist vaak deskundige medische en technische analyse. Er bestaat soms een weerlegbaar wettelijk vermoeden voor bepaalde beroepsrisico's, vastgelegd bij koninklijk besluit (bv. KB van 6 februari 2007). ### 3.3 Tussenkomsten en preventie door Fedris Fedris speelt een cruciale rol in zowel de tussenkomsten bij beroepsziekten als in preventie. #### 3.3.1 Tussenkomsten van Fedris Fedris treedt op als uitbetalende instantie voor de vergoedingen bij beroepsziekten. De tussenkomsten zijn grotendeels vergelijkbaar met die bij arbeidsongevallen, met enkele belangrijke verschillen: * **Tijdelijke arbeidsongeschiktheid:** Fedris vergoedt tijdelijke arbeidsongeschiktheid slechts vanaf 15 dagen. * **Consolidatie en herziening:** Bij beroepsziekten is er geen sprake van consolidatie (het moment waarop letsels niet meer evolueren). Arbeidsongeschiktheid kan vanaf het begin als "blijvend" worden beschouwd, en een herziening van de vergoeding is steeds mogelijk. #### 3.3.2 Preventieve opdracht van Fedris Fedris heeft een belangrijke preventieve opdracht met diverse actiepunten: * **Financiering van preventieve acties:** Dit omvat bijvoorbeeld vaccinaties voor risicogroepen. * **Advisering:** Fedris adviseert ondernemingen over beroepsrisico's. * **Informatieverzameling:** Dit omvat ook informatie over werkverwijdering van zwangere werkneemsters. * **Terugbetaling van medisch onderzoek:** Specifiek voor student-stagiairs. * **Ondersteuning bij arbeidsgerelateerde ziekten:** Dit kan via preventieprogramma's (bv. tegen rugpijn). #### 3.3.3 Verwijdering uit schadelijk milieu Wanneer een werknemer uit een schadelijk milieu moet worden verwijderd, voorziet Fedris in vergoedingen: * **Tijdelijke stopzetting:** De werknemer ontvangt een vergoeding voor volledige tijdelijke ongeschiktheid (90% van het gemiddeld dagloon). * **Definitieve stopzetting:** * **Verwijderingspremie:** Gedurende 90 dagen ontvangt de werknemer 100% van het gemiddeld dagloon, onvoorwaardelijk. * **Herscholing:** Indien een herscholing plaatsvindt (op kosten van Fedris), ontvangt de werknemer 100% van het gemiddeld dagloon gedurende de herscholingsperiode. * Na definitieve verwijdering of herscholing kan er mogelijk aanspraak worden gemaakt op een "rente" wegens blijvende werkverwijdering. > **Tip:** Het belang van een proactieve preventiestrategie kan niet genoeg benadrukt worden om het ontstaan van beroepsziekten te voorkomen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Arbeidsongeval | Elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een letsel veroorzaakt. Dit omvat vijf elementen: een plotse gebeurtenis, een letsel, een causaal verband tussen de gebeurtenis en het letsel, en dat dit alles plaatsvindt tijdens en door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. | | Beroepsziekte | Een ziekte die het gevolg is van een langdurige blootstelling aan een fysisch, chemisch of biologisch risico, of aan de specifieke omstandigheden waarin de beroepsactiviteit wordt uitgeoefend. Het onderscheidt zich van een arbeidsongeval door de geleidelijke aard van de oorzaak. | | Letsel | Elke aantasting van de fysieke of psychische integriteit van een werknemer, waarbij de noodzaak van medische verzorging volstaat en arbeidsongeschiktheid niet vereist is. Ook beschadigingen aan prothesen of medische hulpmiddelen vallen hieronder. | | Plotse gebeurtenis | Een in tijd en ruimte lokaliseerbare gebeurtenis, inspanning of handeling die een arbeidsongeval kan veroorzaken. In tegenstelling tot beroepsziekten, die het gevolg zijn van langdurige blootstelling, wordt hier gesproken van een specifieke, afgebakende gebeurtenis. | | Arbeidswegongeval | Een ongeval dat zich voordoet op de weg van en naar het werk. Dit betreft het normale traject dat de werknemer aflegt om zich van zijn verblijfplaats naar de arbeidsplaats te begeven en omgekeerd, met mogelijke gerechtvaardigde onderbrekingen of omwegen. | | Fedris | Het Federaal Agentschap voor Beroepsrisico's, dat fungeert als waarborgfonds en een centrale rol speelt in de afhandeling van arbeidsongevallen en beroepsziekten, inclusief preventieve opdrachten en het adviseren van ondernemingen. | | Lijstsysteem | Een systeem voor de erkenning van beroepsziekten waarbij een specifieke lijst van erkende beroepsziekten bestaat. Als een ziekte op deze lijst staat en er blootstelling aan het bijbehorende beroepsrisico kan worden aangetoond, geldt er een onweerlegbaar vermoeden van een causaal verband. | | Open systeem | Een systeem voor de erkenning van beroepsziekten dat van toepassing is op ziekten die niet op de officiële lijst voorkomen. In dit geval moet de werknemer bewijzen dat de ziekte veroorzaakt is door een blootstelling aan een beroepsrisico op een determinerende en rechtstreekse wijze. |