jaarrekening-controle.2025.pptx

# Jaarrekening en jaarverslag Dit topic omvat de vereisten rond de opstelling en goedkeuring van de jaarrekening en het jaarverslag, inclusief de inhoud, openbaarmaking en sancties bij niet-naleving, evenals de rol en bevoegdheden van de commissaris. ### 1.1 Jaarrekening en jaarverslag: opstelling en goedkeuring Het bestuursorgaan van een vennootschap is verplicht om de jaarrekening jaarlijks ter goedkeuring voor te leggen aan de algemene vergadering (AV) binnen zes maanden na afsluiting van het boekjaar. Voor kleine en microvennootschappen kunnen verkorte schema's van toepassing zijn. Samen met de jaarrekening wordt ook het jaarverslag voorgelegd, dat eveneens door het bestuursorgaan wordt opgesteld. In het jaarverslag geeft het bestuursorgaan rekenschap af aan de AV over het gevoerde beleid. **Inhoud van het jaarverslag (conform artikel 3:6 WVV):** Het jaarverslag dient een overzicht te bieden van de ontwikkeling, de resultaten en de bedreigingen van de vennootschap. Naast economische en financiële informatie, moet het ook informatie bevatten over duurzaamheid. Dit kan betrekking hebben op plannen en strategieën met betrekking tot bijvoorbeeld de terugdringing van broeikasgasuitstoot, sociale en mensenrechten, en goed bestuur. **Openbaarmaking van de jaarrekening:** Het bestuursorgaan moet de jaarrekening openbaar maken door deze ter neerlegging aan te bieden bij de Nationale Bank, en dit binnen dertig dagen na de goedkeuring ervan (conform artikel 3:10 WVV). **Sancties bij niet-naleving:** Indien de gestelde termijnen voor het neerleggen van de jaarrekening niet worden gerespecteerd, ontstaat er een weerlegbaar vermoeden dat door derden geleden schade voortvloeit uit dit verzuim. ### 1.2 Het commissariaat: externe controle Het commissariaat is het orgaan dat belast is met de externe controle van de vennootschap. De omvang van deze controle omvat: * De controle op de financiële toestand van de vennootschap. * De boekhoudkundige controle van de jaarrekening. * De controle op de conformiteit van de vennootschapshandelingen met het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) en de statuten (legaliteitscontrole). #### 1.2.1 Welke vennootschappen hebben een commissaris nodig? Niet alle vennootschappen zijn verplicht een commissaris aan te stellen. * Vennootschappen onder firma (VOF) en commanditaire vennootschappen (Comm.V) zijn vrijgesteld. * Niet-genoteerde kleine vennootschappen zijn eveneens vrijgesteld. Voor deze vrijgestelde categorieën geldt dat een commissaris **facultatief** is. Indien de vennootschap geen commissaris dient aan te stellen, maar één of meerdere vennoten aandringen op een aanstelling, dient het bestuursorgaan deze vraag voor te leggen aan de AV (conform artikel 3:100 WVV). #### 1.2.2 De controlerende vennoot (indien geen commissaris) In vennootschappen waar geen commissaris is aangesteld, hebben alle vennoten individueel de onderzoeks- en controlebevoegdheid die normaal aan een commissaris zou toekomen. Vennoten kunnen zich hierbij laten bijstaan of vertegenwoordigen door een accountant, maar dit is op eigen kosten, tenzij met toestemming van de vennootschap (conform artikel 3:101 WVV). #### 1.2.3 Verplichtingen van de commissaris De commissaris is gehouden te goeder trouw te handelen. Dit houdt in dat de commissaris dezelfde inzagerechten heeft als een commissaris (hoewel geen recht op kopie), maar ook dezelfde discretieplicht, beroepsgeheim en aansprakelijkheid als een commissaris. #### 1.2.4 Benoeming van de commissaris De commissaris wordt benoemd door de AV met een gewone meerderheid van stemmen (conform artikel 3:58 WVV). De benoeming geschiedt voor een vaste, hernieuwbare termijn van drie jaar en gebeurt op voordracht van het bestuursorgaan. * Enkel geregistreerde bedrijfsrevisoren of geregistreerde auditkantoren kunnen aangesteld worden als commissaris. * Indien de vennootschap een professionele vennootschap is, moet minstens één geregistreerde bedrijfsrevisor als natuurlijk persoon worden aangesteld als vaste vertegenwoordiger, die namens de vennootschap de controleopdracht uitvoert. * Contractuele bepalingen die de keuze van de AV beperken tot specifieke revisoren of kantoren zijn nietig. * De benoeming en het ontslag van de commissaris moeten openbaar worden gemaakt. #### 1.2.5 Einde van het mandaat van de commissaris Het mandaat van de commissaris eindigt onder andere door: * Het verstrijken van de termijn van drie jaar. * Overlijden of bewind. * Ontslag door de AV. Ontslag door de AV is enkel mogelijk omwille van "wettige redenen", zoals lichamelijke ongeschiktheid, nalatigheid, of vertrouwensbreuk. Gewone meningsverschillen over boekhoudkundige verwerking of controleprocedures zijn geen geldige redenen voor ontslag. Bij een onterecht ontslag kan de commissaris aanspraak maken op een schadevergoeding. * Vrijwillig ontslag door de commissaris. Dit is enkel mogelijk mits het ontslag wordt voorgelegd aan de AV omwille van "gewichtige persoonlijke redenen", en na een voorafgaande schriftelijke toelichting aan de AV van de beweegredenen. Bij een dergelijk ontslag kan de commissaris een schadevergoeding aan de vennootschap verschuldigd zijn, naast mogelijke deontologische sancties. #### 1.2.6 Onafhankelijkheid en bezoldiging van de commissaris De controletaak van de commissaris vereist een strikte onafhankelijkheid ten opzichte van de gecontroleerde vennootschap. Deze onafhankelijkheid moet zowel gelden gedurende de periode waarop de jaarrekening betrekking heeft, als gedurende de periode waarin de wettelijke controle wordt uitgevoerd. Maatregelen om de onafhankelijkheid te waarborgen: * **Benoeming voor vaste duur:** De vaste duur van drie jaar draagt bij aan de onafhankelijkheid. * **Toezicht en deontologie:** Het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) oefent toezicht uit op haar leden en hanteert een deontologische code met disciplinaire sancties. * **Bezoldiging:** De bezoldiging van de commissaris is een vast bedrag dat bij benoeming door de AV wordt vastgesteld volgens de normen van het IBR. Indexatie is mogelijk, maar winstuitkeringen aan de commissaris zijn verboden. * **Onverenigbaarheden:** Het is de commissaris niet toegestaan om werknemer of handelstussenpersoon te zijn van de gecontroleerde vennootschap, noch enige andere functie of positie te bekleden die de onafhankelijke uitoefening van de taak in het gedrang kan brengen. Bovendien mogen er geen andere prestaties of mandaten vervuld worden in de gecontroleerde vennootschap of daaraan verbonden vennootschappen die de onafhankelijkheid kunnen schaden. Dit verbod geldt zowel gedurende twee jaar vóór de benoeming, als gedurende twee jaar na het einde van het mandaat. #### 1.2.7 Bevoegdheden van de commissaris De commissaris beschikt over verschillende bevoegdheden: 1. **Uitgebreide onderzoeksbevoegdheden:** * De commissaris heeft op elk ogenblik en ter plaatse het recht om inzage te nemen van alle mogelijke documenten en geschriften van de vennootschap. * De commissaris kan bestuurders en andere medewerkers verzoeken om opheldering of inlichtingen te verstrekken, of dit laten doen door de vennootschap. * Alle verificaties die de commissaris noodzakelijk acht, mogen worden verricht. **Risicoanalyse en continuïteit:** Indien de commissaris bij de uitoefening van zijn opdracht "gewichtige en overeenstemmende feiten vaststelt die de continuïteit van de vennootschap bedreigen", is hij verplicht het bestuursorgaan hierover uitgebreid schriftelijk te informeren. Het bestuursorgaan dient vervolgens beraadslagen over gepaste maatregelen. Indien de commissaris na één maand niet wordt geïnformeerd over de beraadslaging en de genomen maatregelen, of indien hij de maatregelen ontoereikend acht, kan hij zijn vaststellingen schriftelijk meedelen aan de voorzitter van de bevoegde ondernemingsrechtbank. 2. **Controleverslag:** De commissaris stelt jaarlijks een controleverslag op dat wordt voorgelegd aan de AV. Dit verslag biedt de vennoten de garantie dat de door de bestuurders verstrekte informatie (jaarrekening en jaarverslag) waarheidsgetrouw is. * Het controleverslag moet, samen met de jaarrekening en het jaarverslag, worden neergelegd in het dossier van de rechtspersoon. * **Inhoud van het controleverslag:** * De wijze waarop de controle werd verricht. * Of de boekhouding en jaarrekening regelmatig werden gevoerd. * Of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële toestand van de vennootschap. * Of het jaarverslag de wettelijk vereiste inlichtingen bevat en conform de jaarrekening is. * Of de voorgestelde resultaatverwerking in overeenstemming is met het WVV en de statuten. * Of de commissaris kennis heeft gekregen van verrichtingen of beslissingen die in strijd zijn met het WVV of de statuten. 3. **Bijwonen van de jaarvergadering:** De commissaris heeft het recht en de plicht om de jaarvergadering bij te wonen om daar het controleverslag toe te lichten en antwoorden te geven op vragen van de vennoten met betrekking tot de vervulling van zijn taak. #### 1.2.8 De commissaris en de ondernemingsraad Ondernemingen die verplicht zijn een ondernemingsraad op te richten (bv. met meer dan 100 werknemers) moeten ook één of meerdere bedrijfsrevisoren aanduiden die de ondernemingsraad bijstaan. Deze bedrijfsrevisoren verlenen de werknemers inzicht in de door de werkgever verstrekte economische en financiële informatie. In ondernemingen waar zowel een commissaris als een ondernemingsraad verplicht is, vervult de commissaris vaak een dubbele functie. #### 1.2.9 Andere bevoegdheden en aansprakelijkheid van de commissaris **Andere bevoegdheden:** Naast de reeds genoemde taken en bevoegdheden, heeft de commissaris ook de volgende verantwoordelijkheden: * Het opstellen van een controleverslag over de door het bestuursorgaan opgestelde staat van activa en passiva in geval van een beslissing tot ontbinding van de vennootschap. **Aansprakelijkheid:** De commissarissen kunnen, op een analoge wijze als bestuurders, contractueel, buitencontractueel of strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld indien zij een fout begaan in de uitoefening van hun controleopdracht. Dit omvat ook aansprakelijkheid bij overtreding van het WVV of de statuten. Het WVV voorziet tevens in specifieke strafsancties voor commissarissen. > **Tip:** De onafhankelijkheid van de commissaris is cruciaal voor het vertrouwen in de jaarrekening. Let bij de studie van dit topic goed op de verschillende aspecten die deze onafhankelijkheid waarborgen en de gevolgen van een schending ervan. > **Voorbeeld:** Een commissaris die tevens een significante aandelenpositie heeft in een leverancier van de gecontroleerde vennootschap, kan in een belangenconflict terechtkomen. Dit kan zijn onafhankelijkheid in het gedrang brengen en leiden tot aansprakelijkheid. --- # Commissariaat: rol en aanstelling Dit onderdeel beschrijft de rol van het commissariaat als externe controleur, de vennootschappen die een commissaris moeten aanstellen, de facultatieve aanstelling en de benoeming door de algemene vergadering. ### 2.1 Rol van het commissariaat Het commissariaat fungeert als een orgaan belast met de externe controle van de vennootschap. De omvang van deze controle omvat: * De controle op de financiële toestand van de vennootschap. * De boekhoudkundige controle van de jaarrekening. * De controle op de conformiteit van de vennootschapshandelingen met het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) en de statuten. Dit wordt ook wel de legaliteitscontrole genoemd. ### 2.2 Verplichting tot aanstelling van een commissaris De verplichting tot het aanstellen van een commissaris geldt niet voor: * Vennootschappen onder firma (VOF) en commanditaire vennootschappen (Comm.V). * Niet-genoteerde kleine vennootschappen. #### 2.2.1 Facultatieve aanstelling Indien een vennootschap geen commissaris moet aanstellen, maar één of meerdere vennoten toch aandringen op de aanstelling ervan, moet het bestuursorgaan deze vraag voorleggen aan de algemene vergadering (AV). Indien er geen commissaris wordt aangesteld, bestaat de figuur van de "controlerende vennoot". Alle vennoten hebben dan individueel de onderzoeks- en controlebevoegdheid van een commissaris. Zij kunnen zich laten bijstaan of vertegenwoordigen door een accountant, mits dit op eigen kosten gebeurt, tenzij met toestemming van de vennootschap. De controlerende vennoot is gehouden om te goeder trouw te handelen en geniet hetzelfde inzagerecht (zonder recht op kopie), maar is ook gebonden door dezelfde discretieplicht, beroepsgeheim en aansprakelijkheid als een commissaris. ### 2.3 Benoeming van de commissaris De benoeming van de commissaris gebeurt door de AV met een gewone meerderheid. De aanstelling is voor een vaste, hernieuwbare termijn van drie jaar en gebeurt op voordracht van het bestuursorgaan. Enkel geregistreerde bedrijfsrevisoren of geregistreerde auditkantoren kunnen tot commissaris worden benoemd. Indien het een professionele vennootschap betreft, moet minstens één bedrijfsrevisor-natuurlijke persoon als vaste vertegenwoordiger worden aangesteld die de controleopdracht namens de vennootschap uitvoert. Contractuele bepalingen die de keuze van de AV beperken tot bepaalde revisoren of kantoren zijn nietig. De benoeming en het ontslag van de commissaris moeten openbaar worden gemaakt. ### 2.4 Einde van het mandaat van de commissaris Het mandaat van de commissaris eindigt in de volgende gevallen: * **Verstrijken van de termijn:** De vaste termijn van drie jaar verstrijkt. * **Overlijden of bewind:** In geval van overlijden of het instellen van een bewind over de commissaris. * **Ontslag door de AV:** Dit is enkel mogelijk om "wettige redenen", zoals lichamelijke ongeschiktheid, nalatigheid of een vertrouwensbreuk. Een gewoon meningsverschil over boekhoudkundige verwerking of een controleprocedure is geen geldige reden. Een ongerechtvaardigd ontslag kan leiden tot een schadevergoeding aan de commissaris, maar het ontslag blijft wel van kracht. * **Vrijwillig ontslag door de commissaris:** Dit is enkel mogelijk mits ontslag op de AV wegens "gewichtige persoonlijke redenen", na een voorafgaande schriftelijke toelichting aan de AV van de beweegredenen. In dit geval kan de commissaris aansprakelijk zijn voor een schadevergoeding aan de vennootschap, alsook deontologische sancties oplopen. ### 2.5 Onafhankelijkheid en bezoldiging van de commissaris De controletaak vereist onafhankelijkheid ten aanzien van de gecontroleerde vennootschap. Deze onafhankelijkheid moet zowel gelden gedurende de periode waarop de jaarrekening betrekking heeft, als gedurende de periode waarin de wettelijke controle wordt uitgevoerd. Maatregelen ter garantie van de onafhankelijkheid omvatten: * **Vaste benoemingstermijn:** Benoeming voor een vaste duur van drie jaar. * **Toezicht en deontologie:** Het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) oefent toezicht uit op haar leden en stelt deontologische regels vast met disciplinaire sancties. * **Bezoldiging:** De bezoldiging wordt vastgesteld als een vast bedrag bij benoeming door de AV, volgens de normen van het IBR. Indexatie is mogelijk, maar winstuitkeringen zijn niet toegestaan. * **Onverenigbaarheden:** De commissaris mag geen werknemer of handelstussenpersoon zijn van de gecontroleerde vennootschap, noch een andere functie of positie bekleden die de onafhankelijke taakuitoefening in het gedrang brengt. Tevens mogen er gedurende twee jaar voor de benoeming en twee jaar na het einde van het mandaat geen andere prestaties of mandaten worden vervuld in de gecontroleerde vennootschap of daarmee verbonden vennootschappen die de onafhankelijkheid kunnen schaden. ### 2.6 Bevoegdheden van het commissariaat #### 2.6.1 Uitgebreide onderzoeksbevoegdheden De commissaris beschikt over uitgebreide onderzoeksbevoegdheden: * Op elk ogenblik en ter plaatse inzage nemen van alle mogelijke documenten en geschriften van de vennootschap. * Opheldering en inlichtingen vragen aan bestuurders en andere medewerkers, of laten vragen door de vennootschap. * Alle verificaties verrichten die zij noodzakelijk achten. Indien de commissarissen tijdens hun opdracht "gewichtige en overeenstemmende feiten vaststellen die de continuïteit van de vennootschap bedreigen", moeten zij het bestuursorgaan hierover uitgebreid schriftelijk informeren. Het bestuursorgaan dient vervolgens beraadslagen over gepaste maatregelen. Als na een maand de commissarissen niet werden ingelicht over de beraadslaging en de genomen maatregelen, of indien zij de maatregelen ontoereikend achten, kunnen zij hun vaststellingen schriftelijk meedelen aan de voorzitter van de ondernemingsrechtbank. #### 2.6.2 Controleverslag Jaarlijks wordt een controleverslag opgesteld dat aan de AV wordt voorgelegd. Dit verslag biedt de vennoten de garantie dat de door de bestuurders verstrekte informatie (jaarverslag en jaarrekening) waarheidsgetrouw is. Het verslag moet samen met de jaarrekening en het jaarverslag worden neergelegd in het dossier van de rechtspersoon. De inhoud van het controleverslag omvat: * De wijze waarop de controle werd verricht. * Of de boekhouding en jaarrekening regelmatig werden gevoerd. * Of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële toestand van de vennootschap. * Of het jaarverslag de wettelijk vereiste inlichtingen bevat en conform de jaarrekening is. * Of de voorgestelde resultaatverwerking in overeenstemming is met het WVV en de statuten. * Of de commissaris kennis heeft gekregen van verrichtingen of beslissingen die in strijd zijn met het WVV of de statuten. #### 2.6.3 Bijwonen van de jaarvergadering De commissaris woont de jaarvergadering bij om het controleverslag toe te lichten en vragen van de vennoten met betrekking tot de vervulling van hun taak te beantwoorden. ### 2.7 Commissaris en de ondernemingsraad Ondernemingen die een ondernemingsraad moeten oprichten (bijvoorbeeld met meer dan 100 werknemers) moeten ook één of meer bedrijfsrevisoren aanduiden die de ondernemingsraad bijstaan. Deze revisoren geven de werknemers inzicht in de door de werkgever verstrekte economische en financiële informatie. In ondernemingen waar zowel een commissaris als een ondernemingsraad verplicht is, zal de commissaris een dubbele functie vervullen. ### 2.8 Andere bevoegdheden en aansprakelijkheid De commissaris heeft nog andere taken en bevoegdheden, zoals het opstellen van een controleverslag over de door het bestuursorgaan opgestelde staat van activa en passiva in geval van een beslissing tot ontbinding van de vennootschap. De commissarissen kunnen op analoge wijze als bestuurders contractueel, buitencontractueel of strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld. Dit geldt indien zij een fout begaan in de uitoefening van hun controleopdracht, inclusief aansprakelijkheid bij overtreding van het WVV of de statuten. Het WVV voorziet ook in specifieke strafsancties voor commissarissen. --- # Einde mandaat en onafhankelijkheid van de commissaris Dit onderdeel behandelt de beëindiging van het mandaat van de commissaris, de redenen hiervoor, en de fundamentele principes van onafhankelijkheid en bezoldiging die essentieel zijn voor de correcte uitoefening van de controlefunctie. ### 3.1 Einde van het mandaat Het mandaat van een commissaris kan op verschillende manieren eindigen, zoals bepaald in artikel 3:66 van het WVV. #### 3.1.1 Verstrijken van de termijn of overlijden/bewind Het mandaat eindigt van rechtswege bij het verstrijken van de vastgestelde termijn van drie jaar. Ook overlijden of het onderbewindstelling van de commissaris leiden tot het einde van het mandaat. #### 3.1.2 Ontslag door de algemene vergadering De algemene vergadering (AV) kan een commissaris ontslaan, maar dit is enkel mogelijk om zogenaamde "wettige redenen". Dit zijn redenen die verder gaan dan louter een meningsverschil over boekhoudkundige verwerking of controleprocedures. Voorbeelden van wettige redenen zijn lichamelijke ongeschiktheid, nalatigheid of een vertrouwensbreuk. * **Sanctie bij onterecht ontslag:** Indien de AV een commissaris ontslaat zonder wettige reden, kan dit leiden tot een schadevergoeding aan de commissaris. Het ontslag blijft echter wel van kracht. #### 3.1.3 Vrijwillig ontslag door de commissaris Een commissaris kan ook zelf vrijwillig ontslag nemen. Dit is echter gebonden aan strikte voorwaarden. * **Voorwaarden voor vrijwillig ontslag:** * Het ontslag moet worden voorgelegd aan de algemene vergadering (AV). * Er moeten "gewichtige persoonlijke redenen" aan de basis liggen. * De commissaris moet voorafgaand schriftelijk de AV informeren over de beweegredenen voor zijn ontslag. * **Sancties bij vrijwillig ontslag:** Indien een commissaris niet aan deze voorwaarden voldoet, kan hij geconfronteerd worden met: * Een schadevergoeding aan de vennootschap. * Deontologische sancties vanuit de beroepsinstantie. ### 3.2 Onafhankelijkheid en bezoldiging De effectiviteit van de controle door de commissaris is sterk afhankelijk van zijn onafhankelijkheid ten aanzien van de gecontroleerde vennootschap. #### 3.2.1 Vereisten voor onafhankelijkheid De onafhankelijkheid van de commissaris moet gewaarborgd zijn gedurende twee periodes: 1. De periode waarop de jaarrekening betrekking heeft. 2. De periode waarin de wettelijke controle daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Verschillende maatregelen dragen bij aan de waarborging van deze onafhankelijkheid: * **Vaste benoemingstermijn:** Benoeming voor een vaste termijn van drie jaar, wat financiële en professionele zekerheid biedt. * **Toezicht door IBR:** Het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) oefent toezicht uit op zijn leden. De deontologische regels en mogelijke disciplinaire sancties bevorderen professioneel gedrag en onafhankelijkheid. * **Bezoldiging:** * De bezoldiging is een vast bedrag dat bij benoeming door de AV wordt vastgesteld. * De bezoldiging dient te gebeuren volgens de normen van het IBR. * Een indexatiemogelijkheid is toegestaan. * Winstuitkeringen door de vennootschap aan de commissaris zijn verboden. * **Onverenigbaarheden:** Er zijn strikte regels met betrekking tot functies en posities die de onafhankelijke uitoefening van de taak in het gedrang kunnen brengen. * De commissaris mag geen werknemer of handelstussenpersoon zijn van de gecontroleerde vennootschap. * Hij mag geen andere functie of positie bekleden die zijn onafhankelijkheid ondermijnt. * Gedurende twee jaar vóór de benoeming en twee jaar na het einde van het mandaat mag de commissaris geen andere prestaties of mandaten vervullen binnen de gecontroleerde vennootschap of daarmee verbonden vennootschappen, indien deze de onafhankelijkheid in gevaar zouden brengen. > **Tip:** Het is cruciaal om de onverenigbaarhedenregels grondig te bestuderen, aangezien deze een breed scala aan situaties kunnen omvatten die de schijn van partijdigheid kunnen wekken. #### 3.2.2 Bezoldiging De bezoldiging van de commissaris is een essentieel onderdeel van zijn onafhankelijkheid. Het wettelijk kader voorziet in specifieke regels om financiële afhankelijkheid of beïnvloeding te voorkomen. * **Vaststelling door de AV:** Het bedrag van de bezoldiging wordt bepaald door de algemene vergadering bij de benoeming van de commissaris. * **Normen IBR:** De hoogte van de bezoldiging moet in overeenstemming zijn met de door het IBR opgestelde normen. Deze normen waarborgen een redelijke vergoeding die de kwaliteit van de controle weerspiegelt, zonder excessen. * **Indexatiemogelijkheid:** Om de inflatie bij te benen, kan de bezoldiging geïndexeerd worden, mits dit is voorzien. * **Geen winstuitkeringen:** De commissaris mag niet deelnemen aan winstuitkeringen van de vennootschap. Dit is een fundamentele bescherming tegen belangenconflicten. > **Voorbeeld:** Stel dat een commissaris voor 30.000 dollars per jaar wordt benoemd. Deze bezoldiging kan jaarlijks worden aangepast aan de hand van een vooraf vastgelegde indexeringsformule, maar de commissaris kan niet deelnemen aan de winst die de vennootschap dat jaar maakt. --- # Bevoegdheden en aansprakelijkheid van de commissaris Dit topic behandelt de uitgebreide onderzoeksbevoegdheden, de inhoud van het controleverslag, de aanwezigheid op de jaarvergadering en de aansprakelijkheid van de commissaris, inclusief de interactie met de ondernemingsraad. ### 4.1 Het commissariaat: beginselen en benoeming Het commissariaat is het orgaan dat belast is met de externe controle van de vennootschap. De omvang van deze controle omvat de financiële toestand van de vennootschap, de boekhouding van de jaarrekening, en de conformiteit van vennootschapshandelingen met het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) en de statuten (legaliteitscontrole). Niet alle vennootschappen zijn verplicht een commissaris aan te stellen. Zo zijn vennootschappen onder firma (VOF) en commanditaire vennootschappen (Comm.V) hiervan uitgezonderd. Ook niet-genoteerde kleine vennootschappen hoeven geen commissaris te hebben, tenzij één of meerdere vennoten aandringen op de aanstelling, in welk geval het bestuursorgaan deze vraag aan de algemene vergadering (AV) moet voorleggen. Indien geen commissaris is aangesteld, hebben alle vennoten de individuele onderzoeks- en controlebevoegdheid van een commissaris, en kunnen zij zich laten bijstaan of vertegenwoordigen door een accountant op eigen kosten, tenzij met toestemming van de vennootschap. De commissaris moet te goeder trouw handelen en heeft hetzelfde inzagerecht als een commissaris, maar ook dezelfde discretieplicht, beroepsgeheim en aansprakelijkheid. Benoeming geschiedt door de AV met gewone meerderheid voor een vaste, hernieuwbare termijn van drie jaar, op voordracht van het bestuursorgaan. Alleen geregistreerde bedrijfsrevisoren of geregistreerde auditkantoren kunnen worden benoemd. Bij professionele vennootschappen moet minstens één bedrijfsrevisor-natuurlijke persoon als vaste vertegenwoordiger worden aangesteld. Contractuele bepalingen die de keuze van de AV beperken tot bepaalde revisoren of kantoren zijn nietig. Zowel de benoeming als het ontslag moeten openbaar worden gemaakt. ### 4.2 Einde mandaat van de commissaris Het mandaat van de commissaris eindigt van rechtswege na het verstrijken van de termijn van drie jaar, bij overlijden of bewind. Ontslag door de AV is enkel mogelijk om "wettige redenen", zoals lichamelijke ongeschiktheid, nalatigheid of vertrouwensbreuk. Een gewoon meningsverschil over boekhoudkundige verwerking of controleprocedure is geen wettige reden. Sanctie bij onterecht ontslag is een schadevergoeding aan de commissaris, hoewel het ontslag wel van kracht blijft. Vrijwillig ontslag door de commissaris is enkel mogelijk mits een ontslag op de AV wegens "gewichtige persoonlijke redenen", na een voorafgaande schriftelijke toelichting aan de AV van de beweegredenen. Sancties hierbij zijn een schadevergoeding aan de vennootschap en mogelijke deontologische sancties. ### 4.3 Onafhankelijkheid en bezoldiging van de commissaris De controletaak vereist onafhankelijkheid ten aanzien van de gecontroleerde vennootschap, zowel gedurende de periode waarop de jaarrekening betrekking heeft als gedurende de periode dat de wettelijke controle wordt uitgevoerd. Maatregelen om de onafhankelijkheid te garanderen omvatten: * Benoeming voor een vaste duur van drie jaar. * Toezicht door het Instituut van de Bedrijfsrevisoren (IBR) met disciplinaire sancties. * Een vaste bezoldiging vastgesteld bij benoeming door de AV, volgens de normen van het IBR, met mogelijkheid tot indexatie. Geen winstuitkeringen. * Onverenigbaarheden: de commissaris mag geen werknemer of handelstussenpersoon zijn van de gecontroleerde vennootschap, noch een andere functie of positie bekleden die de onafhankelijke taakuitoefening in het gedrang brengt. Ook mogen er gedurende twee jaar voor de benoeming en twee jaar na het einde van het mandaat geen andere prestaties of mandaten worden vervuld in de gecontroleerde vennootschap of daarmee verbonden vennootschappen die de onafhankelijkheid in het gedrang kunnen brengen. ### 4.4 Bevoegdheden van de commissaris #### 4.4.1 Uitgebreide onderzoeksbevoegdheden De commissaris heeft het recht om op elk ogenblik ter plaatse inzage te nemen van alle mogelijke documenten en geschriften van de vennootschap. Hij kan bestuurders en andere medewerkers om opheldering of inlichtingen vragen, of laten vragen door de vennootschap, en alle verificaties verrichten die hij nodig acht. Indien de commissaris bij de uitoefening van zijn opdracht "gewichtige en overeenstemmende feiten vaststelt die de continuïteit van de vennootschap bedreigen", moet hij het bestuursorgaan hiervan uitgebreid schriftelijk in kennis stellen. Het bestuursorgaan moet dan beraadslagen over gepaste maatregelen. Als de commissaris na één maand niet is ingelicht over de beraadslaging en de genomen maatregelen, of als hij de maatregelen ontoereikend acht, kan hij zijn vaststellingen schriftelijk meedelen aan de voorzitter van de ondernemingsrechtbank. #### 4.4.2 Controleverslag Het controleverslag wordt jaarlijks opgesteld en aan de AV voorgelegd om de vennoten garantie te bieden dat de door de bestuurders verstrekte informatie (jaarrekening en jaarverslag) waarheidsgetrouw is. Het verslag moet samen met de jaarrekening en het jaarverslag worden neergelegd in het dossier van de rechtspersoon. De inhoud van het controleverslag omvat: * De wijze waarop de controle werd verricht. * Of de boekhouding en jaarrekening regelmatig werden gevoerd. * Of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de financiële toestand van de vennootschap. * Of het jaarverslag de wettelijk vereiste inlichtingen bevat en conform de jaarrekening is. * Of de voorgestelde resultaatverwerking in overeenstemming is met het WVV en de statuten. * Of de commissaris kennis heeft gekregen van verrichtingen of beslissingen die in strijd zijn met het WVV of de statuten. #### 4.4.3 Bijwonen jaarvergadering De commissaris woont de jaarvergadering bij om het controleverslag toe te lichten en de vragen van de vennoten betreffende de vervulling van zijn taak te beantwoorden. ### 4.5 De commissaris en de ondernemingsraad Ondernemingen die verplicht zijn een ondernemingsraad op te richten (bijvoorbeeld bij meer dan honderd werknemers) moeten ook een of meerdere bedrijfsrevisoren aanduiden die de ondernemingsraad bijstaan en de werknemers inzicht geven in de door de werkgever verstrekte economische en financiële informatie. In ondernemingen waar zowel een commissaris als een ondernemingsraad verplicht is, zal de commissaris een dubbele functie vervullen. ### 4.6 Andere bevoegdheden van de commissaris De commissaris heeft nog andere taken en bevoegdheden, zoals het opstellen van een controleverslag over de door het bestuursorgaan opgestelde staat van activa en passiva in geval van een beslissing tot ontbinding. ### 4.7 Aansprakelijkheid van de commissaris De commissarissen kunnen, op een analoge wijze als bestuurders, contractueel, buitencontractueel of strafrechtelijk aansprakelijk worden gesteld als zij een fout begaan in de uitoefening van hun controleopdracht. Dit omvat ook aansprakelijkheid bij overtreding van het WVV of de statuten. Specifieke strafsancties zijn tevens voorzien in het WVV. > **Tip:** De aansprakelijkheid van de commissaris is een cruciaal aspect. Zorg ervoor dat je de verschillende grondslagen van aansprakelijkheid (contractueel, buitencontractueel, strafrechtelijk) en de specifieke situaties waarin deze van toepassing kan zijn, goed begrijpt. Denk hierbij aan het belang van een zorgvuldige documentatie van de controlewerkzaamheden. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Jaarrekening | Een jaarlijks opgestelde financiële weergave van de vennootschap die informatie bevat over de financiële toestand, de resultaten en de kasstromen. Deze wordt door het bestuursorgaan ter goedkeuring voorgelegd aan de algemene vergadering. | | Jaarverslag | Een door het bestuursorgaan opgesteld verslag dat de algemene vergadering informeert over het gevoerde beleid, de ontwikkeling van de vennootschap, de resultaten en de bedreigingen. Het bevat naast economische en financiële informatie ook gegevens over duurzaamheid, sociale aspecten en goed bestuur. | | Algemene Vergadering (AV) | Het hoogste beslissingsorgaan van een vennootschap, waar de aandeelhouders of vennoten samenkomen om belangrijke beslissingen te nemen, zoals de goedkeuring van de jaarrekening en de benoeming van bestuurders en commissarissen. | | Bestuursorgaan | Het orgaan binnen een vennootschap dat belast is met het dagelijks bestuur en het uitzetten van het beleid. Zij zijn verantwoordelijk voor de opstelling van de jaarrekening en het jaarverslag. | | WVV | Afkorting voor Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen, de Belgische wetgeving die de regels voor vennootschappen en verenigingen bepaalt. | | Commissariaat | Het orgaan belast met de externe controle van een vennootschap, bestaande uit een of meerdere commissarissen, meestal bedrijfsrevisoren, die de financiële toestand, de boekhouding en de conformiteit van de vennootschapshandelingen controleren. | | Bedrijfsrevisor | Een professioneel die gespecialiseerd is in accountancy en audit, en die door de algemene vergadering wordt aangesteld om de jaarrekening van een vennootschap te controleren. | | Legaliteitscontrole | Een controle die nagaat of de vennootschap en haar handelingen voldoen aan de wettelijke bepalingen en de statuten van de vennootschap. | | Controlerende vennoot | Een figuur in vennootschappen zonder verplichte commissaris, waarbij alle vennoten individueel de onderzoeks- en controlebevoegdheid hebben die een commissaris normaal gesproken uitoefent. | | Statuten | De reglementen die de werking en organisatie van een vennootschap vastleggen, opgesteld door de oprichters en goedgekeurd door de algemene vergadering. | | IBR | Instituut van de Bedrijfsrevisoren, een Belgische beroepsorganisatie die toezicht uitoefent op de bedrijfsrevisoren en deontologische regels opstelt. | | Onafhankelijkheid | Een essentieel principe voor de commissaris, wat inhoudt dat deze geen enkele band mag hebben met de gecontroleerde vennootschap die de objectiviteit van de controle in het gedrang kan brengen. | | Controleverslag | Een document opgesteld door de commissaris na de controle van de jaarrekening en het jaarverslag, waarin de bevindingen van de controle worden uiteengezet en een oordeel wordt gegeven over de getrouwheid van de financiële informatie. | | Ondernemingsraad | Een overlegorgaan binnen grotere ondernemingen dat de belangen van de werknemers behartigt en waarover de economische en financiële informatie van de werkgever wordt besproken. | | Aansprakelijkheid | De juridische verplichting van de commissaris om de schade te vergoeden die voortvloeit uit fouten begaan tijdens de uitoefening van de controleopdracht, zowel contractueel, buitencontractueel als strafrechtelijk. |