Les__7_VC_2025.pdf

# Asbest: Wat het is, soorten en eigenschappen Dit onderwerp introduceert asbest, definieert het, beschrijft de verschillende soorten en hun eigenschappen, en belicht de risico's die eraan verbonden zijn [10](#page=10) [18](#page=18) [9](#page=9). ### 2.1 Definitie en oorsprong van asbest Asbest is afgeleid van het Griekse woord 'asbestos', wat 'onbrandbaar' en 'onverwoestbaar' betekent. Het is een verzamelnaam voor natuurlijke kristallijne silicamineralen die bestaan uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. Deze vezels zijn extreem fijn, met een diameter kleiner dan 1 micrometer, en kunnen zich verder opsplitsen in bundeltjes tot 0,02 micrometer, waardoor ze zich gemakkelijk kunnen verspreiden. De grondstof voor asbest komt voor in de bodem van onder andere Zuidelijk Afrika, Brazilië, Canada en China. Bekende voormalige of huidige winningslocaties zijn de stad Asbest in Rusland (nog steeds in exploitatie), de Canadese stad Asbestos (gestopt in 2012) en Corsica [12](#page=12) [14](#page=14) [15](#page=15) [9](#page=9). ### 2.2 Soorten asbest Asbest wordt ingedeeld in twee hoofdgroepen [10](#page=10): * **Serpentijnen:** Deze groep omvat silicaatvezels in de vorm van een naar binnen opgerold blad. Witte asbest (chrysotiel) behoort tot deze groep. Hoewel ze iets korter in het longweefsel aanwezig blijven dan amfibolen, zijn ze daarom niet minder gevaarlijk [10](#page=10) [11](#page=11). * **Amfibolen:** Dit zijn zeer stevige, staafvormige silicaatvezels met een zeer lage oplosbaarheid in het longweefsel. Deze groep bevat de gevaarlijkste asbestsoorten, waaronder bruine asbest (crocidoliet) en blauwe asbest (amosiet). Andere amfibolen zijn actinoliet, anthofylliet en tremoliet [10](#page=10) [11](#page=11). ### 2.3 Eigenschappen van asbest Asbestvezels bezitten een reeks gunstige eigenschappen die leidden tot wijdverbreid gebruik [13](#page=13): * **Goedkoop en eenvoudig te ontginnen** [13](#page=13). * **Hoge treksterkte**, met name bij witte asbest [13](#page=13). * **Hittebestendig** [13](#page=13). * **Zuur- en basebestendig** [13](#page=13). * **Waterbestendig** [13](#page=13). * **Veelzijdigheid**, waardoor vele toepassingen mogelijk waren [13](#page=13). ### 2.4 Gezondheidsrisico's en gevaren van asbest Asbest is schadelijk voor de gezondheid. Het wordt gevaarlijk zodra asbestvezels in de lucht vrijkomen [17](#page=17) [18](#page=18). * **Theoretisch risico van één vezel:** Hoewel theoretisch één asbestvezel dodelijk kan zijn, is de kans hierop bij zeer lage blootstelling klein en nooit nul. Iedereen in België heeft een kleine hoeveelheid asbest in de longen [16](#page=16). * **Factoren die het risico bepalen:** De kans op een asbestgerelateerde aandoening wordt beïnvloed door de duur en frequentie van de blootstelling, het soort asbest (amfibolen zijn kankerverwekkender), het aantal vezels in de lucht, de levensstijl en de persoonlijke gevoeligheid [16](#page=16). * **Biopersistentie:** Asbestvezels zijn niet afbreekbaar in het lichaam en blijven zich vastzetten in het longweefsel [17](#page=17). * **Lange latentietijd:** Er is een lange periode tussen het contact met asbest en het optreden van ziekte [17](#page=17). * **Asbestgerelateerde ziekten:** Asbest kan leiden tot verschillende ziekten, waaronder asbestose, pleurale verdikking, longkanker, larynxkanker en mesothelioom (longvlieskanker), waarbij mesothelioom specifiek aan asbestgerelateerd is [18](#page=18). > **Tip:** Het is cruciaal om te onthouden dat niet elke blootstelling aan asbest leidt tot een ziekte, maar dat het risico toeneemt met de intensiteit en duur van de blootstelling [16](#page=16). * * * # Historisch overzicht en toepassingen van asbest Dit deel beschrijft de historische ontwikkeling van het gebruik van asbest, de verschillende soorten asbestmaterialen, en een uitgebreide opsomming van diverse toepassingen in de bouw en industrie. ### 3.1 Historisch overzicht van asbestgebruik Het gebruik van asbest kent een lange geschiedenis, die meer dan 4000 jaar geleden begon op kleine schaal voor rituele doeleinden, zoals het gebruik van linnen en textiel. Een opmerkelijk historisch moment was het gebruik van een onbrandbaar tafelkleed van asbesttextiel door Karel de Grote, wat diende als een statussymbool [19](#page=19) [20](#page=20). Vanaf het einde van de 19e eeuw nam het gebruik van asbest in constructies, machines en bouwmaterialen sterk toe, dankzij de uitstekende fysische eigenschappen van de vezels. De formule voor asbestcement werd in 1899 ontwikkeld en werd al snel geassocieerd met de merknaam 'Eternit'. Na de Tweede Wereldoorlog vond grootschalig gebruik plaats. Het gebruik van asbest werd in de Europese Unie aan het einde van de jaren '90 verboden [21](#page=21). ### 3.2 Indeling van asbestmaterialen Volgens het Koninklijk Besluit van 16 maart 2006 wordt asbest ingedeeld op basis van de mate waarin de vezels gebonden zijn in het materiaal [25](#page=25): * **Hechtgebonden asbest:** Dit zijn materialen waarbij asbestvezels sterk gebonden zijn in een matrix van cement, bitumen, kunststof of lijm. Ze verkeren in goede staat en bevatten doorgaans tot 15% vezels. Voorbeelden zijn asbestcement, dakbedekkingsplaten, sierplaten, vensterbanken, waterafvoerpijpen en schoorsteenkanalen. Ook asbest gebonden met bitumen, zoals remschoenen en vloertegels, valt hieronder [25](#page=25) [28](#page=28). * **Losgebonden asbest:** Dit omvat alle andere asbesthoudende materialen waarbij de vezels minimaal verankerd zijn in het dragermateriaal en er nauwelijks bindingsmateriaal aanwezig is. Deze materialen bevatten een hoge concentratie aan asbestvezels, variërend van 10 tot wel 90%, en komen gemakkelijk vrij, zelfs door lichte trillingen of luchtstromen. Voorbeelden zijn spuitasbest, warmte-isolatie van boilers en leidingen, asbestpapier en asbestweefsels. Deze categorie wordt als de gevaarlijkste beschouwd [25](#page=25) [30](#page=30) [99](#page=99). * **Tussencategorie (Vlaams begrip) – Semi-hechtgebonden:** Dit zijn oorspronkelijk hechtgebonden asbesttoepassingen die door verwering of beschadiging in een slechte staat verkeren. Het bindmiddel is aangetast, waardoor de vezels minder goed gebonden zijn. Deze materialen zijn bros en fragiel, wat leidt tot een gemakkelijker vrijkomen van asbestvezels. Typische voorbeelden zijn verweerde asbestcementleien en golfplaten op daken [25](#page=25) [29](#page=29). Het risico op blootstelling aan asbestvezels hangt primair af van de mate waarin de vezels gebonden zijn en de staat van het bindmiddel, en niet alleen van het soort vezels. Er ontstaat een risico wanneer materialen uiteenvallen in fijne vezels die zich in de lucht verspreiden en ingeademd kunnen worden [27](#page=27). ### 3.3 Toepassingen van asbest Asbest werd vanwege zijn unieke eigenschappen zoals sterkte, hittebestendigheid en isolatievermogen in een breed scala aan toepassingen gebruikt. Deze toepassingen kunnen worden onderverdeeld in verschillende categorieën: #### 3.3.1 Spuitasbest en bepleisteringen Spuitasbest is een losgebonden toepassing met een vezelachtig, dons- of fluweelachtig uiterlijk, dat in verschillende kleuren kon voorkomen. Het werd voornamelijk toegepast voor brandbeveiliging, maar ook voor thermische isolatie, de regeling van oppervlaktecondensatie (bijvoorbeeld in zwembaden) en akoestische eigenschappen. Het is met het blote oog niet te onderscheiden van asbestvrije toepassingen en kan bedekt zijn met een coating [32](#page=32) [33](#page=33). Bepleisteringen, vaak in gips of cement en gespoten, vormden een relatief zachte, wit-grijze brij die moeilijk te onderscheiden was van gewoon gips. Toepassingen waren brandbeveiliging van staal- en betonconstructies, bescherming van brandwerende vloeren en kokers, warmte-isolatie van leidingen, en de afdichting van technische kokers [34](#page=34). #### 3.3.2 Platen en karton * **Asbestkarton:** Dit waren lichte platen, soms gegolfd, met isolerende eigenschappen. Ze waren lichtgrijs, beige of groen van kleur en hadden een matte uitstraling die leek op dik karton. Toepassingen omvatten thermische isolatie en brandbeveiliging voor verlaagde plafonds, isolatie van stookketels en ventilatiekokers, isolatie van open haarden en elektrische apparatuur. Ook de onderzijde van vinylvloeren kon uit asbestkarton bestaan, waarbij de lijm ook asbest kon bevatten [36](#page=36). * **Stijve vezelachtige platen:** Deze platen bestonden uit zuiver asbest of waren vermengd met hout/cellulose en een bindmiddel (cement/gips). Ze konden glad, gewafeld of versierd zijn en hadden een tamelijk lichte kleur. Toepassingen waren brandwerende wanden, bekleding van staalconstructies, de binnenkant van brandwerende deuren, luchtkokers, onbrandbare sandwichplaten en bescherming van elektrische borden. Bekende varianten zijn Glasal (geglazuurde asbestcementplaat) en Masal (gepolijste asbestcementplaten). Fasal gevelpanelen zijn ook een voorbeeld van hechtgebonden asbestcement. Sommige vlakke panelen werden gebruikt als tussenschotten voor urinoirs vanwege hun zuurbestendigheid. Imitaties van hout (lambrisering, plinten) en marmer (vensterbanken, traptreden) werden ook vervaardigd uit asbestcement [40](#page=40) [71](#page=71) [72](#page=72) [75](#page=75) [76](#page=76). * **Onderdakpanelen en asbestboard:** Onderdakpanelen bestonden uit 5-15% asbest met cement en werden als onderdak gebruikt. Asbestboard, met 10-20% asbest en cement, werd toegepast in verlaagde plafonds en voor timmerwerk [68](#page=68) [69](#page=69). * **Platen voor valse plafonds:** Deze platen bevatten weinig gebonden asbestvezels, vaak gemengd met andere materialen. Ze hadden een wit-grijs uiterlijk met zichtbare vezels en werden gebruikt voor decoratieve of akoestische valse plafonds [90](#page=90). * **Isolatieplaten:** Deze platen bestonden uit 20 tot 60% asbest, een bindmiddel en toeslagstoffen. Ze werden gebruikt voor lichtbrandbestendige panelen, compartimentering, omkasting, bescherming van brandgevoelige gebinten, plafondafwerking, ventilatiekanalen, afscherming van wanden en in schoorstenen. Een bekend merk was Pical . #### 3.3.3 Dichtingsvoegen, pakkingen en dichtingen * **Dichtingsvoegen:** Deze waren vaak witte koorden, strengen of stroken met een vezelachtig of textielachtig uiterlijk, waarbij asbest niet met het blote oog herkenbaar was. Toepassingen waren voegmaterialen voor leidingen bij hoge temperaturen, kachels, schoorsteencassettes, deur- en raamlijsten, afdichting van asbestplaten en soepele verbindingen van ventilatiekokers [37](#page=37) [38](#page=38). * **Dichtingen en pakkingen:** Asbesthoudende pakkingen en dichtingen werden gebruikt als frictiemateriaal vanwege hun hittebestendigheid en treksterkte. Toepassingen omvatten koppelingsplaten en remblokken in auto's, vliegtuigen en liften. Deze waren moeilijk te herkennen en werden vaak tot 1998-2002 gebruikt. Ze zijn mogelijk nog steeds te koop via online platforms [97](#page=97) [98](#page=98). * **Asbestkoord en textiel:** Asbestkoord werd gebruikt als afdichtingsmateriaal voor diverse apparaten zoals stookketels, droogovens en verwarmingsketels. Asbesttextiel, bestaande uit 100% asbest, werd ingezet voor hittebestendige kledij zoals branddekens, brandgordijnen, handschoenen, filters en transportbanden. Asbestwol, met meer dan 90% asbest, diende als isolatiemateriaal voor ketels en in hoogovens, en was niet zichtbaar omdat het geplet werd tussen panelen . * **Asbestpapier en -karton:** Deze materialen bestonden voor 50 tot 90% uit asbest en werden gebruikt voor thermische en elektrische isolatie, vochtbestendigheid en slijtvastheid. Toepassingen waren isolatie van elektrische bedrading en elektromotoren, bekleding van vezelplaten, onderlagen voor vinylvloeren, en thermische isolatie/brandbeveiliging voor verlaagde plafonds en open haarden. Klingeritvoegen voor flenspakkingen vallen ook onder deze categorie . #### 3.3.4 Vloerbekleding * **Asbesthoudende tegels en vloerbekleding:** Deze bestonden uit 1 tot 10% asbest met PVC en werden gebruikt voor hun sterkte en slijtvastheid. Ze hadden een zwarte, grijs- tot lichtbeige of lichtgroene onderkant die niet glom en deed denken aan grof papier of schoendooskarton. Toepassingen waren harde, dunne, vaak gevlamde tegels in asbesthoudend vinyl, gebruikt in scholen, kantoren en huizen. Ze braken bij buiging en werden vaak bevestigd met asbesthoudende lijm. Merken zoals Polynovillon, Polyvinyl en Collovinyl kwamen voor [87](#page=87). * **Magnesiet- en houtgraniet vloeren:** Magnesietvloeren bestonden uit een mengsel van magnesiacement, asbestvezels en kwarts. Houtgraniet bevatte water, magnesiet en magnesiumchloride, waarbij asbest in het water aanwezig was. Deze werden gebruikt als isolerende laag op betonvloeren of als wandbekleding [89](#page=89). #### 3.3.5 Asbestcement toepassingen Asbestcement, bestaande uit 10 tot 25% asbest en cement (voornamelijk Chrysotiel en Crocidoliet), vormde 80% van het Belgische verbruik. Het werd gebruikt voor zijn treksterkte en is verboden sinds 1998 [63](#page=63). * **Dak- en gevelbekleding:** Dit omvatte golfplaten, vlakke platen, leien, nokken, ventilatiekappen en boeiboorden. Ruwe golfplaten werden toegepast op daken van garages, schuren en tuinhuisjes; voor 1992 was de aanwezigheid van asbest bijna gegarandeerd. Leien en geveltegels, met een grijze, zwarte of rode buitenkant, werden gebruikt voor dakbedekkingen en gevelbekledingen. Sierplaten voor gevels, vensterbanken, traptreden en bloembakken behoorden ook tot deze toepassingen [46](#page=46) [62](#page=62) [64](#page=64) [65](#page=65) [66](#page=66) [67](#page=67) [86](#page=86). * **Leidingen en kokers:** Asbestcement werd gebruikt voor drink- en rioolwaterleidingen, hemelwaterafvoer, schoorstenen, ontluchtingsbuizen, ventilatiekokers en vuilstortkokers. Deze konden ronde, vierkante buizen of goten zijn, meestal grijs van kleur, en sterk gebonden. Ze werden toegepast tot 1998. Ook verlore bekisting werd vervaardigd uit asbestcement [46](#page=46) [62](#page=62) [82](#page=82) [83](#page=83) [84](#page=84) [85](#page=85). * **Overige toepassingen:** Plafonds en stralingsafscherming bij vuurhaarden, brandwerende wanden en deuren, kruipluiken, wandelementen, reservoirs en meubelpanelen en werkbladen in keukens en badkamers werden eveneens uit asbestcement vervaardigd. Verlaagde plafonds en scheidingswanden vielen hier ook onder. Binnenkanten van brandwerende deuren en kleppen, kabelgoten en dragers van elektrische borden werden eveneens gemaakt. Specifieke panelen met een keienstructuur (Granitex) of structuuroppervlak met acrylaat toplaag waren voor gevelbekleding. Asbesthoudende stelplaatjes werden gebruikt tussen muur en balk, of tussen betonblokken [46](#page=46) [64](#page=64) [80](#page=80) [81](#page=81). #### 3.3.6 Asbestbitumen en roofingproducten Asbest werd gemengd met bitumen of teer voor toepassingen die hittebestendigheid en onbrandbaarheid vereisten [43](#page=43) [91](#page=91). * **Dakafdichtingen en membranen:** Bitumineuze dakafdichtingen, dichtingsmembranen in muren en afwerkingen van raamomlijstingen werden gemaakt van asbestbitumen. Roofingproducten met 5-10% asbest gemengd met cellulose en bitumen werden ook toegepast [43](#page=43) [91](#page=91). * **Overige toepassingen:** Asbestbitumen werd gebruikt in wegverharding, liftremmen isolatie in motoren, LD-platen en als lijm om vloertegels, linoleum en isolatie te bevestigen. Pastas, lijmen en mastieken met 5-10% asbest werden gebruikt om foamglass te kleven en voor afdichtingen tussen schrijn- en metselwerk, glas en schrijnwerk, en gevelpanelen. Verf en vernis met asbest werden gebruikt als beschermlaag tegen hoge temperaturen of zuren. Mengsels van plastic en asbest werden toegepast vanwege hun zuurbestendigheid [43](#page=43) [91](#page=91) [93](#page=93) [94](#page=94) [95](#page=95) [96](#page=96). #### 3.3.7 Warmte-isolatie Asbest werd uitgebreid gebruikt voor warmte-isolatie, met name rond CV-ketels, CV-leidingen en stoomleidingen. De buitenbekleding van deze isolatiematerialen varieerde sterk, waardoor het type isolatie niet altijd direct herkenbaar was. Leidingen en collectoren konden zich in slechte staat bevinden en waren soms moeilijk bereikbaar. Het isolatiemateriaal kon ook in ketels en rond warmwatertanks worden aangetroffen. Thermische isolatie rond leidingen, bestaande uit 20-60% asbest gemengd met gips, werd gebruikt tot de jaren '80 [48](#page=48) [49](#page=49) [50](#page=50). #### 3.3.8 Overige toepassingen * **Vloerbekleding:** Naast tegels werden ook magnesiet- en houtgraniet vloeren met asbest toegepast [89](#page=89). * **Houtimiatie en imitatiemarmer:** Asbestcementplaten werden gebruikt om hout en marmer na te bootsen voor toepassingen zoals lambrisering en vensterbanken [47](#page=47) [75](#page=75) [76](#page=76). * **Vermiculiet isolatie:** Grondstoffen zoals vermiculiet, die sporen van asbest konden bevatten door vervuiling uit gezamenlijke mijnen, werden gebruikt voor hun brandwerende, temperatuurbestendige en isolerende eigenschappen . * **Vezelachtige toepassingen:** Asbestwol werd gebruikt als isolatie in ketels en tussen muren van hoogovens. Er werden ook decoratieve toepassingen van asbest gevonden . Het is belangrijk op te merken dat veel van deze toepassingen, met name die van losgebonden asbest, als zeer gevaarlijk worden beschouwd vanwege de hoge concentratie aan vezels en het gemak waarmee deze vrijkomen [99](#page=99). * * * # Asbestvrije alternatieven en regelgeving rond asbestafbouw Dit onderdeel bespreekt de geleidelijke overgang naar asbestvrije materialen, de identificatie daarvan, en de verschillende fasen en verplichtingen binnen het actieplan voor asbestafbouw, inclusief het asbestattest en verboden handelingen. ### 4.1 Asbestvrije materialen en identificatie De overgang naar asbestvrije materialen is een belangrijk onderdeel van het asbestafbouwbeleid. Verschillende materialen die voorheen asbest konden bevatten, worden nu asbestvrij geproduceerd en zijn identificeerbaar aan specifieke kenmerken. #### 4.1.1 Golfplaten Bij golfplaten die na 1997 zijn geproduceerd, is de kans op asbesthoudendheid zeer klein. Asbestvrije golfplaten zijn vaak versterkt met kunststof veiligheidstrips in de golven aan de uiteinden van de plaat. Kenmerken die wijzen op een asbestvrije plaat zijn stanskenmerken met labels zoals "NT" (New Technology), "AF" (Asbestos Free), "AFM" (Asbestos Free Material), "NA" (Non Asbestos), "AP" (Amiante Pas), of "AV" (Asbest Vrij) . #### 4.1.2 Onderdak panelen (Menuiserite) Onderdakplaten van het type Menuiserite die vanaf 1994 zijn geproduceerd, zijn asbestvrij. Deze kunnen worden herkend aan het label "Menuiserite", een "NT"-label, of een roze kleur . #### 4.1.3 Gipsplaten (Gyproc) Asbestvrije gipsplaten, geproduceerd door Gyproc, bestaan uit gips gebonden met papier. Ze zijn herkenbaar aan hun witte, groene of blauwe uiterlijk en worden gebruikt voor decoratieve of valse wanden en plafonds . #### 4.1.4 Platen voor valse plafonds (Herakliet) Heraklietplaten, gebruikt voor decoratieve of akoestische valse plafonds, zijn opgebouwd uit gips gebonden met houtvezels. Ze hebben een witgrijze kleur en de houtvezels zijn duidelijk zichtbaar . #### 4.1.5 Brandwerende platen (Promatect) Promatect platen (zoals Promatect H, L, LA of 100) zijn minerale bindmiddelen en zijn asbestvrij. Deze stoomverharde calciumsilicaatplaten zijn wit, stevig, duurzaam, onbrandbaar, goed isolerend, vocht- en rotbestendig, en zetten niet uit . #### 4.1.6 App Asbestcheck De app "Asbestcheck" is een hulpmiddel voor een eerste inschatting of een materiaal asbesthoudend is, gebaseerd op eenvoudige vragen. Het biedt richtlijnen voor verdere stappen, maar kan nooit definitief uitsluitsel geven. Professionele hulp dient te worden ingeroepen indien nodig. Meer informatie is beschikbaar op [www.asbestinfo.be](http://www.asbestinfo.be) en [www.alertvoorasbest.be](http://www.alertvoorasbest.be) . ### 4.2 Het actieplan asbestafbouw Het actieplan asbestafbouw, goedgekeurd door de Vlaamse Regering in 2018, beoogt een versnelde verwijdering van risicovolle asbesttoepassingen uit gebouwen. In Vlaanderen bevindt zich naar schatting 2,3 miljoen ton aan asbesthoudende toepassingen in gebouwen en infrastructuur ouder dan 2001. Dit omvat ruim 2,8 miljoen woningen, 354.000 niet-residentiële gebouwen en 40.000 kilometer aan nutsleidingen. De kans om asbest tegen te komen in gebouwen ouder dan 2001, tenzij gerenoveerd, is zeer groot, geschat op 70 tot 90 procent . #### 4.2.1 Asbestveiligheid 'Asbestveilig' betekent dat enkel asbesttoepassingen in goede staat nog aanwezig mogen zijn. Risicovolle asbest moet veilig worden weggenomen en opgeborgen. Asbesthoudende materialen vormen een risico wanneer ze door beschadiging, veroudering of verwering schadelijke vezels afgeven, of wanneer er een kans op vezelafgifte bestaat. Recent onderzoek toont aan dat zelfs de aanwezigheid van hechtgebonden of niet-hechtgebonden asbest gevaar kan opleveren, omdat het bindmiddel door veroudering en verwering zwakker wordt, waardoor vezels vrijkomen. De slechtere staat van een asbesttoepassing bemoeilijkt het beheer en de ontmanteling, en verhoogt de maatschappelijke kosten. Het actieplan streeft ernaar Vlaanderen tegen 2040 asbestveilig te maken . #### 4.2.2 Maatregelen in het actieplan Het actieplan omvat maatregelen rond de inventarisatie, verwijdering, beheer en verboden handelingen van asbest. Ook worden ondersteunende acties opgenomen . ##### 4.2.2.1 Inventarisatie van asbest Vanaf 2022 is een inventarisatieplicht bij verkoop van gebouwen ouder dan 2001 van kracht. Dit informeert de koper over de aanwezigheid van asbest. Vanaf 2032 wordt elke gebouweigenaar verplicht een geldig asbestinventarisattest te bezitten . ##### 4.2.2.2 Het asbestattest Een asbestattest is het resultaat van een asbestinventarisatie en wordt door de OVAM uitgereikt. Het bevat informatie over asbest in het gebouw, beoordeelt de asbestveiligheid, beschrijft asbesthoudende materialen en hun staat, en geeft advies voor beheer en verwijdering. De inventarisatie voor het attest is doorgaans 'niet-destructief', wat betekent dat enkel zichtbare materialen die een risico vormen bij normaal gebruik worden geïnventariseerd zonder beschadiging van wanden of vloeren. Soms zijn kleine beschadigingen van verdachte materialen nodig voor monstername, waarbij een laboanalyse uitsluitsel kan bieden . * **Overdracht van eigendom:** Bij de overdracht van een constructie met een risicobouwjaar (gebouwd voor 2001) moet het asbestattest uiterlijk bij de ondertekening van de onderhandse akte aan de koper bezorgd worden. De verkoopovereenkomst moet de vermelding van mededeling van het attest, de datum en unieke code, en de samenvattende conclusie bevatten. Als de verkoopovereenkomst na 23 november 2022 is ondertekend en geen geldig attest is bezorgd, kan de koper de nietigheid van de verkoop inroepen. De verplichting geldt ook voor schenkingen en overdrachten van gebruiksrecht ("overdrachten onder levenden"), maar niet voor erfenissen . * **Opdrachtformulier:** Een asbestdeskundige voert de inventarisatie uit door documenten te raadplegen en een niet-destructieve inspectie ter plaatse uit te voeren. Hierbij worden asbestverdachte materialen geïnventariseerd, hun toestand en risico beoordeeld, en advies gegeven over verwijdering of beheer. Data worden ingevoerd in de asbestinventarisatiedatabank, waarna een attest kan worden aangevraagd. Optioneel kan een destructieve inventarisatie voor renovatie- of afbraakwerken worden uitgevoerd. Het invullen van een opdrachtformulier regelt de verplichtingen tussen opdrachtgever en -nemer . > **Tip:** Hoe meer informatie u over het gebouw verstrekt aan de asbestdeskundige (bouwplannen, eerdere onderzoeken, etc.), hoe efficiënter het bezoek kan verlopen . * **Plaatsbezoek:** Tijdens het plaatsbezoek identificeert de asbestdeskundige asbestverdachte materialen en beoordeelt hun risico. Huurders/gebruikers dienen geïnformeerd te worden . * **Onderzoekstypes:** Standaard wordt een niet-destructief onderzoek uitgevoerd, waarbij het normale gebruik van het eigendom gegarandeerd blijft. Een aanvullend destructief onderzoek kan vrijwillig worden aangevraagd voor renovatieplannen of vanuit werkgeversverplichtingen, waarbij materialen beschadigd of gedemonteerd kunnen worden . > **Tip:** Vraag bij geplande werken altijd een aanvullend destructief onderzoek aan om stilstand op de werf te vermijden . * **Monstername:** Indien nodig voor analyse, wordt monstername veilig uitgevoerd zonder bijkomende risico's voor het normale gebruik. De schade blijft beperkt, en de deskundige is niet verplicht het monsternamepunt esthetisch te herstellen. Als monstername niet mogelijk is, wordt het materiaal automatisch als asbesthoudend beschouwd. Laboanalyse kan enige vertraging veroorzaken . > **Tip:** Bespreek met de asbestdeskundige welke materialen niet werden bemonsterd, om onterechte classificatie als asbesthoudend te vermijden . * **Onderzoeksbeperkingen:** Beperkingen zoals onveilige situaties, gesloten deuren, overwoekerende vegetatie of bereikbare hoogte (max 3,50m vanaf vaste ondergrond) kunnen een attest verhinderen. Het is raadzaam deze beperkingen vooraf op te lossen . > **Tip:** Zorg voor vlotte toegang om een tweede bezoek te vermijden . * **Foto's:** De asbestdeskundige neemt situerings- en detailfoto's voor de databank van OVAM, met respect voor privacy door persoonlijke elementen, dieren en bedrijfslogo's te vermijden. Gebruikers kunnen persoonlijke elementen verwijderen die geen asbestverdachte materialen betreffen . * **Aanvraag asbestattest:** De asbestdeskundige voert gegevens in een digitale databank en vraagt het attest aan bij OVAM, waarna het aan de eigenaar wordt bezorgd. Het attest is ook raadpleegbaar via de Woningpas . ### 4.3 Verboden handelingen met asbest Er is geen algemene verplichting om asbesthoudend materiaal te verwijderen, tenzij het in slechte staat is of bloot komt te liggen bij renovatiewerken. Vervanging is meestal de beste oplossing. In bepaalde gevallen mag asbest zelf worden verwijderd en afgevoerd, mits voorzorgsmaatregelen. In andere gevallen is een erkende asbestverwijderaar vereist. Een aantal handelingen is echter voor iedereen verboden. Bij sloop van gebouwen van voor 2001 gelden bijkomende verplichtingen . #### 4.3.1 Activiteiten die vezels losmaken Elke activiteit die schadelijke asbestvezels losmaakt, is bij wet verboden. Dit geldt voor burgers en professionals . #### 4.3.2 Breken, afschuren of beschadigen van asbest Het breken, afschuren of van een dak gooien van asbesthoudend materiaal is verboden omdat dit asbeststof en schadelijke vezels veroorzaakt. Krachtige mechanische werktuigen zoals boor- en schuurmachines, zaag- en slijpschijven, luchtcompressoren of hogedrukreinigers mogen niet worden gebruikt. Asbestafval mag nooit achtergelaten worden in een gebouw, de omgeving of de bodem . #### 4.3.3 Hergebruiken van asbesthoudende materialen Het hergebruiken van asbesthoudende materialen voor welke toepassing dan ook is sinds 2001 verboden. Oude asbestgolfplaten mogen bijvoorbeeld niet worden gebruikt voor het afdekken van brandhout of als dak van een kippenhok . #### 4.3.4 Opnieuw afdekken van asbesthoudende materialen Bij het aantreffen van asbesthoudende materialen tijdens werkzaamheden, bent u verplicht deze te (laten) verwijderen. Het opnieuw insluiten van deze materialen, bijvoorbeeld door ze te bedekken met isolatiemateriaal, is verboden. Dit kan leiden tot latere beschadiging en verspreiding van vezels, en vermijding van deze handeling voorkomt gezondheidsrisico's . #### 4.3.5 Reinigen of ontmossen van asbestleien Het reinigen of ontmossen van daken of gevels met asbestleien is verboden omdat handelingen als schuren of borstelen snel asbestvezels losmaken. Asbestcementen daken en gevels die na twintig jaar beginnen te verweren en na dertig jaar het einde van hun levensduur bereiken, moeten vervangen worden. Sterke mosgroei kan een indicatie zijn dat vervanging noodzakelijk is. Dit draagt bij aan de doelstelling om tegen 2034 alle asbestdaken en -gevels te verwijderen . #### 4.3.6 Plaatsen van zonnepanelen of overzetdaken op asbestcement Het plaatsen van constructies zoals zonnepanelen of overzetdaken op daken of gevels van asbestcement is verboden. De bijbehorende werkzaamheden, zoals boren of zagen, beschadigen de asbesthoudende bekleding en leiden tot vrijkomen van schadelijke vezels. Het is veiliger en verstandiger om het asbestcementen dak of de gevel te vervangen door nieuw, asbestvrij materiaal. Dit ondersteunt de doelstelling om tegen 2034 alle asbestdaken en -gevels te verwijderen . * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Veiligheidscoördinatie | Een discipline binnen de bouwsector die erop gericht is de veiligheid en gezondheid op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen te waarborgen door de coördinatie van de verschillende partijen en activiteiten. | | Preventieadviseur | Een professional die gespecialiseerd is in het adviseren over en implementeren van preventiemaatregelen om risico's op de werkplek te verminderen, dit is een bredere rol dan de specifieke veiligheidscoördinatie op een bouwplaats. | | Risicoanalyse | Een systematisch proces waarbij potentiële gevaren op een werkplek worden geïdentificeerd, de waarschijnlijkheid en ernst van de gevolgen worden beoordeeld, en passende beheersmaatregelen worden voorgesteld. | | Asbest | Een verzamelnaam voor natuurlijke kristallijne silicamineralen die uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels bestaan. Vanwege hun hittebestendigheid, treksterkte en isolerende eigenschappen werden ze vroeger veel gebruikt, maar ze zijn kankerverwekkend. | | Amfibolen | Een groep van asbestmineralen die gekenmerkt worden door hun zeer stevige, staafvormige structuur en een lage oplosbaarheid in het longweefsel, wat ze bijzonder gevaarlijk maakt. Bruine en blauwe asbest behoren tot deze groep. | | Serpentijnen | Een groep van asbestmineralen waarvan de vezels een naar binnen toe opgerolde bladstructuur hebben. Witte asbest behoort tot deze groep. Hoewel ze minder lang in het longweefsel blijven dan amfibolen, zijn ze nog steeds gevaarlijk. | | Hechtgebonden asbest | Asbesthoudende materialen waarbij de asbestvezels stevig zijn gebonden in een matrix van cement, bitumen, kunststof of lijm. Deze materialen vormen een risico wanneer ze beschadigd of verweerd zijn. | | Losgebonden asbest | Asbesthoudende materialen waarbij de asbestvezels minimaal verankerd zijn in het dragermateriaal en er nauwelijks of geen bindingsmateriaal aanwezig is. Deze materialen bevatten een hoge concentratie aan vezels die gemakkelijk vrijkomen. | | Semi-hechtgebonden asbest | Een Vlaams begrip voor asbesttoepassingen die oorspronkelijk hechtgebonden waren, maar door veroudering of beschadiging een slechte staat van het bindmiddel vertonen, waardoor de asbestvezels gemakkelijker vrijkomen. | | Sloopinventaris | Een inventaris die opgemaakt wordt om alle asbesthoudende materialen in een gebouw in kaart te brengen alvorens sloop- of renovatiewerkzaamheden uit te voeren, om risico's te beheersen. | | Asbestose | Een chronische longziekte die veroorzaakt wordt door het inademen van asbestvezels. Het leidt tot littekenvorming in het longweefsel, wat ademhalingsproblemen veroorzaakt. | | Mesothelioom | Een zeldzame vorm van kanker die voornamelijk het longvlies of buikvlies aantast. Deze ziekte wordt bijna uitsluitend veroorzaakt door blootstelling aan asbestvezels. | | Asbestattest | Een document dat de aanwezigheid, staat en risico's van asbest in een gebouw vastlegt, opgesteld na een asbestinventarisatie. Het is verplicht bij de verkoop van gebouwen ouder dan 2001. | | Niet-destructieve inventarisatie | Een type asbestinventarisatie waarbij het te onderzoeken materiaal niet wordt beschadigd of gedemonteerd om ingesloten asbest op te sporen. Het focust op materialen die bij normaal gebruik een risico kunnen vormen. | | Destructieve inventarisatie | Een type asbestinventarisatie waarbij delen van het gebouw of materialen worden beschadigd of gedemonteerd om ingesloten asbest op te sporen. Dit is vaak noodzakelijk voorafgaand aan renovatie- of sloopwerken. | | Actieplan asbestafbouw | Een overheidsinitiatief, in dit geval van de Vlaamse Regering, gericht op het versneld verwijderen van risicovolle asbesttoepassingen uit gebouwen en het asbestveilig maken van Vlaanderen. |