C&M 1 - deel 2 - samengesteld plaatmateriaal.pdf

# Soorten samengesteld plaatmateriaal Samengesteld plaatmateriaal omvat een reeks platen die zijn opgebouwd uit houtachtige componenten die met elkaar zijn verlijmd tot grote platen, vaak afgewerkt met een oppervlaktelaag of fineerlaag. Deze materialen bieden voordelen zoals budgetvriendelijkheid ten opzichte van massief hout, gebruiksgemak, grote standaardmaten voor snellere constructie, vormvastheid door symmetrische opbouw, geringe neiging tot splijten en vele afwerkingsmogelijkheden. De beschikbare diktes variëren van 2 mm tot 50 mm, en formaten zoals 2440 x 1220 mm en 3050 x 1525 mm zijn gangbaar, hoewel niet alle maten voor elk materiaal beschikbaar zijn [5](#page=5). ### 1.1 Multiplex Multiplex is een plaatmateriaal dat is opgebouwd uit een oneven aantal houtfineerlagen die kruiselings op elkaar worden verlijmd. Deze gekruiste lagen zorgen voor extra stabiliteit en stevigheid, waardoor multiplex sterker is dan MDF-platen en zelfs massief hout van dezelfde dikte. Het materiaal heeft een homogene rand, een geringere neiging tot splijten en is makkelijk te schroeven of spijkeren [7](#page=7). #### 1.1.1 Benaming en Lagen De benaming kan verwarring veroorzaken: * **Triplex**: platen met drie lagen [9](#page=9). * **Multiplex**: platen met vijf of meer lagen, tegenwoordig vaak aangeduid voor platen met 3 tot 15 lagen [9](#page=9). * **Beukenhoutmultiplex**: alle lagen, inclusief de toplaag en kern, bestaan uit beukenhout [9](#page=9). * **Beukenfineermultiplex**: enkel de twee buitenste lagen zijn van beukenhout [9](#page=9). #### 1.1.2 Toepassingen en Afwerking Multiplex wordt toegepast in interieur- en constructiebouw. De afwerking kan bestaan uit een toplaag zoals fineer of HPL, of een houtbehandeling [9](#page=9). #### 1.1.3 Buigtriplex Buigtriplex heeft een binnenste laag die erg sterk en flexibel is. De twee buitenste lagen liggen in dezelfde nerfrichting en het materiaal is beschikbaar in zowel langs- als dwarsfineer, wat een doorlopend patroon mogelijk maakt. Het wordt gebruikt voor organische vormen in interieurconstructies en is meestal voorzien van een bijkomende fineer toplaag. Buigtriplex is beschikbaar in diktes van 5 mm en 8 mm [12](#page=12). ### 1.2 Betonplex Betonplex is een harder en steviger materiaal dan standaard multiplex, voornamelijk door de coating van kunststof. Deze coating maakt het materiaal duurzamer en waterbestendig. De tussenlagen zijn vervaardigd uit hardere houtsoorten [13](#page=13). #### 1.2.1 Toepassingen en Afwerking Betonplex wordt gebruikt voor bekistingen voor beton of voor interieurconstructies waar waterbestendigheid vereist is. Een extra afwerking is doorgaans niet nodig. Het is ook verkrijgbaar met toplagen in andere kleuren zoals groen, wit, of lichtbruin voor interieurtoepassingen [13](#page=13). ### 1.3 MDF MDF (Medium-Density Fibreboard) platen bestaan uit meerdere lagen houtvezels vermengd met hars, waarbij verschillende houtvezelsoorten worden gebruikt. Onder hoge druk worden deze houtlagen tot een plaat geperst [15](#page=15). #### 1.3.1 Specifieke Eigenschappen MDF is homogeen (zowel in de kern als aan de rand), niet al te zwaar en makkelijk schilderbaar, wat een naadloze afwerking mogelijk maakt. Een afwerking is wel noodzakelijk [15](#page=15). #### 1.3.2 Afwerking De afwerking omvat het schilderen of lakken van basiskleuren, of het aanbrengen van olie, was of vernis op gekleurde MDF [15](#page=15). #### 1.3.3 Types en Toepassingen * **Buig MDF**: voor lange of korte draad buigingen in meubels of wanden door middel van groeven [17](#page=17). * **MDF fineer + randafwerking**: voor wandbekleding, meubilair en binnenschrijnwerk [17](#page=17). * **MDF color (pigment + vochtwerend)**: voor zichtbare afwerking met olie of vernis [17](#page=17). * **MDF Exterieur E1**: voor beschutte buitentoepassingen [17](#page=17). ### 1.4 Spaanplaat Spaanplaat is samengesteld uit diverse houtproducten zoals zaagsel en spaanders, vermengd met een lijmproduct zoals kunsthars. Deze elementen worden onder hoge druk en warmte geperst tot een plaat. De spaanders kunnen afkomstig zijn van afvalhout, versnipperde takken of stro, wat bijdraagt aan recycling. Spaanplaat is, net als MDF, verkrijgbaar in vochtwerende of brandwerende varianten [18](#page=18). #### 1.4.1 Specifieke Eigenschappen Kenmerken van spaanplaat zijn een relatief open structuur met een laag gewicht. Het materiaal is goed af te werken met fineer, melamine of kantenband en is een goedkoop plaatmateriaal. Het biedt ook goede thermische en geluidsisolerende eigenschappen [19](#page=19). #### 1.4.2 Toepassingen Spaanplaat wordt hoofdzakelijk gebruikt als kernmateriaal voor werkbladen, fronten, kastenbouw en transportplaten. Visueel is het materiaal dus bijna nooit zichtbaar, maar een eigen interpretatie qua uiterlijk is wel mogelijk [19](#page=19). ### 1.5 OSB OSB staat voor ‘Oriented Strand Board’. Deze platen worden gemaakt van restmateriaal, waarbij het hele stuk boom wordt gebruikt. Het restmateriaal wordt versnipperd, de houtsnippers worden verlijmd en tot een plaat geperst. De sterkte van de plaat wordt bepaald door de mate van de ligging van de houtsnippers [20](#page=20). #### 1.5.1 OSB Klassen OSB platen worden ingedeeld in 4 klassen: * **OSB/1**: toepassing in droge omstandigheden (niet-constructief), bijvoorbeeld voor meubelen [20](#page=20). * **OSB/2**: voor dragende constructies in droge omstandigheden, zoals vloeren en scheidingswanden [20](#page=20). * **OSB/3**: voor dragende constructies in vochtige omstandigheden [20](#page=20). * **OSB/4**: voor zware last dragende constructies in een vochtig klimaat [20](#page=20). #### 1.5.2 Specifieke Eigenschappen en Toepassingen OSB is licht, goedkoop en heeft geluidsisolerende, akoestische eigenschappen. Toepassingen zijn onder andere het voorzetten van wanden achter Gyproc, als ondervloer bij parket, en als bovenafwerking voor dakbedekking [21](#page=21). #### 1.5.3 Diktes en Formaten De beschikbare diktes zijn 9 mm, 12 mm en 18 mm. De formaten zijn 2440x1220 mm en 2440x590 mm, laatstgenoemde is handiger voor plaatsing op horizontale balken, verticale structuren, of vanwege het gewicht [21](#page=21). #### 1.5.4 Kopse Afwerking De kopse afwerking kan bestaan uit rechte kanten, mes-en-groef aan twee lange zijden, of mes-en-groef aan vier zijden [21](#page=21). ### 1.6 Zachtboard en Hardboard Hardboard wordt vervaardigd uit een natte vezelmassa die onder hoge temperatuur en zeer hoge druk wordt geperst om vocht te verwijderen. Het samenpersen gebeurt op een fijn kopergaasnet, waarvan de afdruk altijd zichtbaar blijft op de achterzijde. De eigen bindstoffen, 'lignine', zorgen voor de hechting tussen de vezels, waardoor er geen lijm nodig is. Hierdoor is hardboard een duurzaam en milieuvriendelijk product [23](#page=23). * **Hardboard**: houtvezels onder hoge druk samengeperst [23](#page=23). * **Zachtboard**: houtvezels onder een gemiddelde druk samengeperst, wat resulteert in een zachter, flexibeler en meer geluidsisolerend materiaal [23](#page=23). #### 1.6.1 Toepassingen Toepassingen zijn wandafdichting, verpakking en achterwanden van meubels. De voorzijde is glad en de achterzijde is ruw van oppervlak [23](#page=23). ### 1.7 Blokplaat Blokplaat bestaat uit een kern van stroken massief hout (naaldhout) of fineer (lamellen of staafjesplaat), waarop aan beide zijden een toplaag (2-2,5 mm) is gelijmd. Het voordeel hiervan is dat het een lichte plaat is. De houtdraad van de binnenlaag (vulling) loopt steeds in de lengterichting om krimpen en zwellen te beperken. Synoniemen voor meubelplaat zijn staafjesplaat, meubelplaat en lamellenplaat [25](#page=25). #### 1.7.1 Toepassingen Toepassingen van blokplaat zijn deuren, grote tafelbladen [25](#page=25). ### 1.8 HPL platen (High Pressure Laminate) HPL staat voor ‘High Pressure Laminate’ en wordt ook wel gekend onder merknamen als volkern of Trespa. HPL is opgebouwd uit meerdere lagen die onder zeer hoge druk worden samengeperst (gelamineerd), wat resulteert in een zeer dichte, harde en vormvaste plaat [27](#page=27). #### 1.8.1 Opbouw Een HPL plaat bestaat uit een houtvezel- of papierkern en twee toplagen. De kern van de plaat bestaat uit verschillende lagen houtvezel en papier die doordrenkt zijn met fenolhars (fenolkern). Deze worden samengeperst onder hoge druk en bij een hoge temperatuur. De hars is een thermoharder en wordt hard onder invloed van warmte. Door het samenpersen wordt de plaat verdicht en ontstaat er een zeer dichte en extreem harde plaat. De toplagen zijn dermate hard en dicht dat zonlicht en vocht niet kunnen doordringen in de plaat. De kern is door en door gekleurd, bijna altijd zwart, maar op aanvraag ook in wit of grijs verkrijgbaar [27](#page=27). ### 1.9 Innovatief plaatmateriaal SAM is een plaatmateriaal dat wordt geproduceerd uit cellulosevezels, water, druk en warmte. De ruwe panelen worden vervaardigd uit reststromen zoals oud papier, karton, hennep, stro en andere agro-reststromen. SAM is vergelijkbaar met MDF en ook waterwerend beschikbaar, net als hardboard [30](#page=30). ### 1.10 Overzicht Plaatmateriaal, Opbouw en Toepassingen PlaatmateriaalOpbouwSpecifieke EigenschappenToepassing (Ruwbouw/Constructie)Toepassing (Afwerking/Interieur)MultiplexKern: oneven kruislingse houtfineerlagen, Toplaag: fineerHomogeen (kern en rand), weinig werkingConstructieZichtbare kastconstructies, fronten (vereist bijkomende afwerking), verschillende toplagen mogelijk (fineer, HPL, ...)BetonplexKern: oneven kruislingse houtfineerlagen, Toplaag: fineer + harsHomogeen (kern en rand), verschillende afwerkingen: vochtwerend, brandwerend, kleurenMaken van (herbruikbare) bekistingen voor betonconstructiesFront of tablet (barmeubel), verschillende kleuren verkrijgbaarMDFKern: fijn vermalen houtvezels + hars, Toplaag: idemHomogeen (kern en rand)-Kasten (meestal gelakt of voorzien van toplaag), vensterbank/raamafwerking, wandopbouw voor het verbergen van techniekenSpaanplaatKern: minder fijn vermalen houtvezels + hars, Toplaag: divers (melamine, HPL)Niet homogeen (kern en rand), verschillende afwerkingen: vochtwerend, brandwerendGebruikt als verloren bekistingCorpussen kastconstructies (verborgen), fronten + toplaag (fineer, melamine, …)OSBKern: grove vermalen houtvezels + hars, Toplaag: geenNiet homogeen (kern en rand), toplaag behandelen (vernissen) indien zichtbaarUitvullen van vloeren of wanden, al dan niet zichtbaarEventueel kastconstructies (vernis noodzakelijk)Hardboard en zachtboardGeperste vezels--Corpus achterwand, lichte fronten of voorzetplaten (akoestisch)Meubelplaat (Blokplaat)Kern: stroken massief hout of fineer, Toplaag: 2-2,5 mm gelijmdLicht, beperkte werking-Deuren, werkbladen of legplankenHPL - volkernMeerlaags papier/houtvezel met fenolhars, harde toplagenZeer dicht, hard, vormvast, zonlicht- en vochtbestendigGevel- wandbekledingNiet-constructieve indeling hoofdzakelijk utiliteitsbouw (school, kantoor, ziekenhuis,...)SAM (Innovatief Materiaal)Cellulosevezels, water, druk, warmte (uit reststromen)Vergelijkbaar met MDF, ook waterwerend beschikbaar-Vergelijkbaar met hardboard toepassingen * * * # Toplagen en afwerkingen van plaatmateriaal Dit gedeelte behandelt de diverse toplagen en afwerkingsmogelijkheden voor samengesteld plaatmateriaal, inclusief hun kenmerken en toepassingen [31](#page=31). ### 2.1 Melamine Melamine is een dunne afwerkingslaag van ongeveer 0,3 mm dik. Het bestaat uit een laag papier met een kunstharslaag, wat de panelen krasvast, kleurvast en gemakkelijk te onderhouden maakt. Melamine wordt toegepast op dragers zoals vezelplaat of MDF en wordt vaak gecombineerd met ABS kunststof kantenband van 1 mm dik [31](#page=31). ### 2.2 High Pressure Laminate (HPL) High Pressure Laminate (HPL) is een meerlaagse afwerking die onder zeer hoge druk wordt samengeperst, wat resulteert in een dichte, harde en vormvaste plaat van circa 0,6 mm dik. Standaard HPL is herkenbaar aan de extra onderlaag die zorgt voor een donker randje, meestal in de massa gekleurd. HPL wordt op diverse dragers gelijmd, zoals multiplex, spaanplaat of MDF. HPL biedt een breed scala aan afwerkingen, waaronder diverse kleuren, matte en glanzende oppervlakken, en prints van natuursteen [32](#page=32). De opbouw van HPL bestaat uit: * Thermohardende hars [32](#page=32). * Decoratief papier (papier geïmpregneerd met melaminehars) [32](#page=32). * Onderlaag (bestaande uit 3 lagen sterk kraftpapier geïmpregneerd met melaminehars) [32](#page=32). * Hechtingslaag [32](#page=32). ### 2.3 Alternatieve toplagen #### 2.3.1 Furniture Linoleum Furniture Linoleum is een toplaag met een dikte van 2 mm en een maximale afmeting van 30 meter bij 1830 mm. De opbouw bestaat uit drie lagen [35](#page=35): * Geïmpregneerd papier [35](#page=35). * Linoleum granulaat (een mengsel van geoxideerde lijnolie en hars met houtmeel, kalksteen en pigmenten) dat op het papier wordt gewalst [35](#page=35). * Een toplaag van acrylfinish op waterbasis voor bescherming [35](#page=35). Kenmerken van Furniture Linoleum zijn: * Een natuurlijke en warme matte uitstraling, die uitnodigt tot aanraken zonder zichtbare vingerafdrukken [35](#page=35). * Natuurlijk antistatisch [35](#page=35). * Geschikt voor flexibele en organische vormen [35](#page=35). #### 2.3.2 Fenix (merk HPL) Fenix is een merk HPL met een dikte van circa 0,6 mm, verrijkt met een nanotechnologie coating. De samenstelling bestaat uit [36](#page=36): * Meer dan 60% papier [36](#page=36). * 30 - 40% thermohardende hars [36](#page=36). * Acrylhars, gehard door middel van elektronenstraling [36](#page=36). De eigenschappen van Fenix omvatten: * Zelfherstellend [36](#page=36). * Waterafstotend [36](#page=36). * Hittebestendig [36](#page=36). * Krasbestendig [36](#page=36). * Beschikbaar in uni-kleuren en metaaldecors [36](#page=36). ### 2.4 Toepassingen en eigenschappen van diverse plaatmateralen met toplagen Diverse plaatmaterielen worden met specifieke toplagen afgewerkt voor uiteenlopende toepassingen [48](#page=48). * **Multiplex:** Kan worden gebruikt voor zichtbare kastconstructies en fronten, waarbij een bijkomende oppervlakteafwerking (zoals fineer of HPL) vereist is. De kern bestaat uit oneven kruislingse houtfineerlagen en de toplaag is vaak fineer. Het kenmerkt zich door homogeniteit en weinig werking [48](#page=48). * **Betonplex:** Wordt gebruikt voor herbruikbare bekistingen voor betonconstructies, en als front of tablet (bv. barmeubel). Het kan in verschillende kleuren verkregen worden. De kern bestaat uit oneven kruislingse houtfineerlagen, met een toplaag van fineer en hars [48](#page=48). * **MDF:** Geschikt voor kasten (meestal gelakt of voorzien van een toplaag zoals fineer), vensterbanken, raamafwerkingen en wandopbouw ter verberging van technieken. MDF heeft een kern van fijn vermalen houtvezels met hars en een gelijkaardige toplaag. Het is homogeen en beschikbaar in verschillende afwerkingen zoals vochtwerend, brandwerend en diverse kleuren. Zwarte MDF is specifiek vochtwerend [41](#page=41) [48](#page=48). * **Spaanplaat:** Wordt ingezet als verloren bekisting, voor corpussen van kastconstructies (verborgen), en als fronten met een toplaag (fineer, melamine, etc.). De kern bestaat uit minder fijn vermalen houtvezels met hars, met diverse toplagen mogelijk. Het is niet homogeen en is verkrijgbaar in vochtwerende en brandwerende uitvoeringen [48](#page=48). * **OSB:** Gebruikt voor het uitvullen van vloeren of wanden, al dan niet zichtbaar. Eventueel kan het gebruikt worden voor kastconstructies, maar dan is vernis noodzakelijk. De kern bestaat uit grove vermalen houtvezels met hars en kent geen standaard toplaag. Indien zichtbaar, dient de toplaag behandeld te worden (vernissen). Het is niet homogeen [48](#page=48). * **Hardboard en zachtboard:** Worden toegepast als corpus achterwand, en voor lichte fronten of voorzetplaten (akoestisch) [48](#page=48). * **Meubelplaat:** Geschikt voor deuren, werkbladen of legplanken [48](#page=48). * **HPL - volkern:** Wordt voornamelijk gebruikt voor gevel- en wandbekleding, en voor niet-constructieve indelingen in de utiliteitsbouw (scholen, kantoren, ziekenhuizen) [48](#page=48). Verschillende plaatmaterielen hebben ook specifieke afwerkingen zoals vochtwerend en brandwerend met speciale varianten zoals vochtwerende zwarte MDF [41](#page=41). > **Tip:** Het is belangrijk om de juiste toplaag te kiezen op basis van de gewenste eigenschappen zoals krasvastheid, vochtbestendigheid en esthetiek [31](#page=31) [41](#page=41) [48](#page=48). > **Voorbeeld:** Voor een keukenwerkblad dat intensief gebruikt wordt en blootgesteld kan worden aan vocht en hitte, is een HPL-topper of een Fenix-afwerking een geschikte keuze vanwege hun kras-, hitte- en waterbestendigheid. Voor een budgetvriendelijke en onderhoudsvriendelijke kast is melamine een goede optie [31](#page=31) [36](#page=36) [48](#page=48). * * * # Toepassingen van plaatmateriaal in keukens en algemeen Dit deel van het document verkent de specifieke toepassingen van plaatmateriaal in keukenontwerpen en algemene interieur- en constructieprojecten. ### 3.1 Overzicht van plaatmateriaalvarianten en hun toepassingen Plaatmateriaal kent diverse varianten, elk met specifieke eigenschappen die bepalen voor welke toepassingen ze geschikt zijn. Deze variëren van standaard toepassingen in droge ruimtes tot gespecialiseerde toepassingen in vochtige, brandgevoelige of esthetisch veeleisende omgevingen [16](#page=16). #### 3.1.1 MDF-varianten en hun toepassingen * **Standaard MDF (bruin):** Geschikt voor droge zones, zoals kastfronten en algemeen meubilair [16](#page=16). * **Vochtwerend MDF (groen):** Ontworpen voor vochtige ruimtes, waaronder keukens, toiletten en plinten [16](#page=16). * **Brandvertragend MDF (rood):** Gebruikt voor toepassingen waar brandveiligheid cruciaal is, zoals scheidingswanden tussen appartementen [16](#page=16). * **Zwarte MDF (gepigmenteerd en vochtwerend):** Ideaal voor zichtbare afwerkingen en meubilair, waarbij de kleur direct wordt toegepast [16](#page=16) [38](#page=38). * **MDF met lakdraagfolie (2-zijdig wit):** Dient als een primer voor schilderwerken, wat zorgt voor een egaler eindresultaat [16](#page=16). #### 3.1.2 Andere plaatmateriaalvarianten en hun specifieke eigenschappen Naast MDF zijn er diverse andere plaatmateralen met unieke eigenschappen: * **Akoestisch geperforeerde plaat:** Gebaseerd op papier met een witte afwerking, specifiek ontworpen voor geluidsabsorptie [24](#page=24). * **Platen met specifieke eigenschappen:** Sommige platen bieden een combinatie van duurzaamheid en functionaliteit. Ze zijn onder andere: * Ondoordringbaar voor vocht en daardoor hygiënisch [28](#page=28). * Krasbestendig en slijtvast [28](#page=28). * Slagbestendig, vandaalbestendig en graffiti bestendig [28](#page=28). * Hoge chemische bestendigheid [28](#page=28). * Hittebestendig [28](#page=28). * Voedselvriendelijk [28](#page=28). * Kleurvast (lichtecht) [28](#page=28). * De kopse kant is altijd zichtbaar [28](#page=28). #### 3.1.3 Toepassingen van gespecialiseerde platen Deze hoogwaardige platen vinden toepassing in zowel woning- als utiliteitsbouw, gevelbekleding, hygiënische ruimtes zoals ziekenhuizen en zwembadaccommodaties, en openbare ruimtes zoals metrostations [28](#page=28). ### 3.2 Structuur en stabiliteit van plaatmateriaal in toepassingen De keuze van plaatmateriaal beïnvloedt direct de structurele integriteit en het gebruikscomfort van meubelstukken en constructies. #### 3.2.1 Doorbuiging van legplanken De maximale lengte van een losliggende legplank van 18 millimeter dik is 1000 millimeter om doorbuiging te voorkomen. Bij grotere overspanningen is het raadzaam om een dikkere plaat (38-40 mm) te kiezen of extra ondersteuning te voorzien [34](#page=34). #### 3.2.2 Overwegingen bij plaatmateriaal in interieurbouw * **Corpussen:** In de interieurbouw worden melamine platen, vaak in combinatie met vezelplaat, meestal toegepast voor de corpussen (binnenkant van kasten) [42](#page=42). * **Functie-plaat koppeling:** * Constructieplaat [44](#page=44). * Bekisting beton [44](#page=44). * Achterwand kast [44](#page=44). ### 3.3 Materiaalgebruik in keukens Keukens maken intensief gebruik van plaatmateriaal, waarbij esthetiek, functionaliteit en budget een grote rol spelen. #### 3.3.1 Algemene plaatsing van hout in interieurbouw Hout wordt in de klassieke interieurbouw op verschillende manieren toegepast, waarbij de keuze afhangt van de kosten [50](#page=50). * **Binnenkant:** Doorgaans goedkoper materiaal [50](#page=50). * **Buitenkant:** Vaak duurder en meer esthetisch afgewerkt materiaal [50](#page=50). #### 3.3.2 Componenten van een keuken en materiaalkeuzes Verschillende onderdelen van een keuken vereisen specifieke materiaaleigenschappen en bieden variërende prijsklassen. * **Werkblad (3-4 cm dik):** * **EUREUREUR Massief hout:** Hoogwaardige en duurzame optie [52](#page=52). * **EUREUR HPL met fenolkern (12 mm minder hoog):** Een stevige en slijtvaste keuze [52](#page=52). * **EUREUR HPL afwerking op vezelplaat:** Een kosteneffectieve optie met een duurzame toplaag [52](#page=52). * **Fronten:** * **EUREUREUR Massief hout:** Esthetisch en duurzaam, maar prijzig [52](#page=52). * **EUREUR Fineer op MDF of vezelplaat:** Biedt de uitstraling van massief hout tegen lagere kosten [52](#page=52). * **EUREUR Multiplex:** Een veelzijdige optie [52](#page=52). * **EUR Melamine op vezelplaat:** Een budgetvriendelijke keuze [52](#page=52). * **Corpus:** * **Melamine (+ vezelplaat):** Standaardmateriaal voor keukencorpussen vanwege de prijs en duurzaamheid [52](#page=52). * **Plint:** * **Groene MDF + fineer:** Vochtwerende eigenschappen gecombineerd met een afwerkingslaag [52](#page=52). * **Legplank:** * **Melamine op vezelplaat:** Duurzaam en gemakkelijk te onderhouden [52](#page=52). * **Greep:** * **Opbouw massief hout:** Een decoratieve en stevige optie [52](#page=52). * **Uitfrezing met multiplex (rond gat):** Een geïntegreerde en moderne oplossing [52](#page=52). * **Rug:** * **Melamine (+ vezelplaat) of hardboard:** Voor de achterzijde van kasten [52](#page=52). #### 3.3.3 Specifieke toepassingen in de keuken * **Keukeneiland:** De doorsnede illustreert hoe hout wordt toegepast in de constructie van een keukeneiland [50](#page=50). * **Zwarte MDF:** Kan als afwerking voor kastfronten dienen, wat een moderne uitstraling geeft [16](#page=16). * **Vochtwerende MDF:** Essentieel voor onderdelen die direct met vocht in aanraking komen, zoals plinten [16](#page=16). ### 3.4 Innovatieve materiaaltoepassingen Er is een voortdurende ontwikkeling in plaatmateriaal, waaronder bio-gebaseerde opties. * **Bio-laminaten:** Producten ontwikkeld op basis van (aardappel)zetmeel, met populier multiplex als drager, gericht op het vervangen van synthetische stoffen en het verbeteren van plantaardige vezels [37](#page=37). #### 3.4.1 Voorbeelden van materiaaltoepassingen * **Kewlox:** Een systeem dat specifiek plaatmateriaal toepast [46](#page=46). * **Duplex studio:** Illustreert hoe verschillende materialen kunnen worden gecombineerd in een ontwerp [28](#page=28). > **Tip:** Bij de materiaalkeuze voor keukens is het cruciaal om rekening te houden met de omgeving (vocht, hitte) en het beoogde gebruik om duurzaamheid en functionaliteit te garanderen. Budget is hierbij een belangrijke factor [50](#page=50) [52](#page=52). * * * # Andere organische en natuurlijke materialen Dit gedeelte bespreekt alternatieve, organische en natuurlijke materialen zoals kurk, bamboe en rotan, met hun eigenschappen, productieprocessen en uiteenlopende toepassingen in de interieurbouw en daarbuiten [53](#page=53). ### 4.1 Kurk Kurk wordt verkregen uit de bast van de kurkeik, die voornamelijk voorkomt in Zuid-Europa en Noord-Afrika. Het oogsten van kurk is een handmatig proces dat de levensduur van de kurkeik verlengt. De kurkeik kan vanaf 25 jaar geoogst worden, waarna de bast om de negen jaar opnieuw kan worden ontschorst [55](#page=55). #### Productieproces van kurk Er zijn twee hoofdtypen productieprocessen voor kurk [55](#page=55): 1. **Proces 1 - Koken:** * Oogsten van de kurk [55](#page=55). * Een jaar laten rusten [55](#page=55). * Koken van de kurk [55](#page=55). * Verwijderen van onzuiverheden [55](#page=55). * Op maat snijden [55](#page=55). * Drogen [55](#page=55). * Verpakken [55](#page=55). #### Eigenschappen van kurk Kurk bezit diverse waardevolle eigenschappen [57](#page=57): * Isolerend (thermisch en akoestisch) [57](#page=57). * Brandvertragend [57](#page=57). * Veerkrachtig [57](#page=57). * Bestand tegen schimmels en insecten dankzij natuurlijke harsen [57](#page=57). * Waterafstotend [57](#page=57). #### Toepassingen van kurk Kurk wordt voor uiteenlopende doeleinden toegepast [57](#page=57): * Isolatieplaten en -korrels, onder andere voor gevels (ecologisch) [57](#page=57). * Vloer- en wandbekleding (ook als prikbordmateriaal) [57](#page=57). * Schoenzolen [57](#page=57). * Traditionele champagne- en wijnkurken [57](#page=57). * Toepassingen in de machine- en auto-industrie [57](#page=57). #### Afwerking van kurk Kurk kan op verschillende manieren worden afgewerkt en aangepast [58](#page=58): * Verkrijgbaar in diverse diktes van de plaat of rol. Een nadeel is dat kurk enkel zelfdragend is bij grote diktes [58](#page=58). * Verschillende korrelgroottes zijn beschikbaar [58](#page=58). * Kan vernist worden [58](#page=58). * Bedrukken van kurk met een vinyl toplaag voor diverse looks, zoals hout of tegels [58](#page=58). #### Referentieprojecten met kurk Er zijn diverse projecten die kurk als primair materiaal gebruiken, zoals de "Cork Stool" van Sep Verboom, "Clip!" van Projecto Cosimo, en diverse architecturale toepassingen zoals de "Wall Detail by Chanintr" en het interieur van "Café Marengo Gent" [59](#page=59) [60](#page=60) [61](#page=61). ### 4.2 Bamboe Bamboe is een grassoort die voornamelijk voorkomt in Oost-Azië. Het staat bekend om zijn extreem snelle groei; de snelst groeiende soort kan wel een meter per dag groeien. Na 4-5 jaar is bamboe rijp voor oogst. Kenmerkend is dat de stengels, net als bij de meeste grassoorten, hol van binnen zijn. Bamboe zuivert de lucht bovendien 35% beter dan bomen [62](#page=62). #### Specifieke eigenschappen van bamboe Bamboe bezit indrukwekkende eigenschappen [62](#page=62): * **Sterkte:** Net zo sterk als staal en met een grotere treksterkte, wat te danken is aan de harde oppervlakte en de dicht op elkaar liggende, parallelle vezelbundels. Dit maakt het een duurzaam alternatief voor tropisch hardhout [62](#page=62). * **Duurzaamheid en hernieuwbaarheid:** Het is een duurzaam, hernieuwbaar materiaal dat relatief snel groeit en een lange levensduur heeft [62](#page=62). * **Elasticiteit en flexibiliteit:** Bamboe is elastisch en flexibel, en keert na het buigen terug naar zijn oorspronkelijke positie [62](#page=62). #### Algemene toepassing van bamboe Bamboe wordt veel gebruikt in bouw en interieurconstructie [62](#page=62). #### Verbindingstechnieken met bamboe Diverse technieken worden gebruikt om bamboeconstructies te verbinden, waaronder touwverbindingen en metalen verbindingen, zoals toegepast door de Mexicaanse firma Ummbal onder leiding van Lucila Aguilar [63](#page=63). #### Referentieprojecten met bamboe Voorbeelden van architecturale projecten die bamboe benutten zijn onder andere het "Floating Bamboo House" door H&P Architects [64](#page=64). #### Proces tot plaatmateriaal van bamboe Om van bamboe plaatmateriaal te maken, volgen de volgende stappen [65](#page=65): * De bamboestengels worden in de lengterichting in strips gezaagd [65](#page=65). * De groene buitenschil wordt verwijderd [65](#page=65). * De strips worden licht gestoomd om parasieten te doden en het bamboe buigzaam te maken; hierdoor neemt ook de groene kleur af [65](#page=65). * Vervolgens worden de strips onder druk samengeperst en verlijmd tot een plaat. Dit proces wordt ook gedemonstreerd in een YouTube-video [65](#page=65). De prijs van bamboe plaatmateriaal is over het algemeen hoger vanwege een lagere oplage van de grondstof, het feit dat het een nieuwer materiaal is, en minder leveranciers [65](#page=65). #### Toepassing van bamboe in interieur In het interieur wordt bamboe verwerkt tot fineer, meubelplaten (samengesteld uit verschillende lagen bamboe), parket en werkbladen [65](#page=65). ### 4.3 Rotan Rotan is afkomstig van de rotanpalm, een lange liaan die veel voorkomt in de (sub)tropen. De diameter van de rotanstengels is typisch 5 tot 7 centimeter. In tegenstelling tot bamboe, zijn de stengels van rotan massief. De kern van de stengels wordt versneden in verschillende diktematen en wordt dan (pit)riet genoemd. De hardere buitenlaag, zonder de bast van de rotanstengels, wordt eveneens gebruikt [68](#page=68). #### Toepassingen van rotan Rotan wordt voornamelijk gebruikt voor vlechtwerk voor zittingen, meubilair, fronten en manden. Naast rotan worden ook diverse andere rietsoorten gebruikt voor vlechtwerk [68](#page=68). #### Referentieprojecten met rotan Bekende voorbeelden van meubels met rotan zijn de "Pauw Stoel" van Marcel Breuer, en ontwerpen van Charlotte Perriand en Tom Dixon. De techniek van het vlechten wordt bij textiel verder uitgebreid besproken [69](#page=69) [70](#page=70). > **Tip:** Bij het analyseren van interieurontwerpen is het nuttig om te onderscheiden of een parket van bamboe, kurk (bast) of hout is gemaakt [71](#page=71) [72](#page=72). * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Samengesteld plaatmateriaal | Platen gemaakt van houtachtige componenten, zoals houtfineer of composiet, die met elkaar verlijmd worden tot grote platen in diverse afmetingen en vaak afgewerkt met een oppervlakte- of fineerlaag. Ze bieden voordelen zoals budgetvriendelijkheid, gebruiksgemak, grote formaten voor snelle constructie, vormvastheid en een geringe neiging tot splijten. | | Multiplex | Een plaatvormig composietmateriaal dat is opgebouwd uit een oneven aantal houtfineerlagen die kruiselings op elkaar verlijmd zijn. Deze constructie zorgt voor extra stabiliteit en stevigheid, waardoor multiplex sterker is dan MDF-platen en massief hout van dezelfde dikte. Het heeft een homogene rand en een geringere neiging tot splijten. | | MDF (Medium-Density Fibreboard) | Een type plaatmateriaal dat bestaat uit houtvezels gemengd met hars, onder hoge druk tot een plaat geperst. Het is homogeen, niet al te zwaar en makkelijk schilderbaar voor een naadloze afwerking. MDF is verkrijgbaar in verschillende varianten zoals standaard, vochtwerend, brandvertragend en gekleurd. | | Spaanplaat | Materiaal dat bestaat uit diverse houtproducten zoals zaagsel, spaanders en een lijmproduct, geperst onder hoge druk en warmte. Het heeft een relatief open structuur, is goedkoop en biedt goede thermische en geluidsisolerende eigenschappen. Spaanplaat is voornamelijk geschikt als kernmateriaal voor werkbladen, fronten en kastenbouw. | | OSB (Oriented Strand Board) | Platen gemaakt van versnipperd restmateriaal dat verlijmd en tot een plaat geperst wordt. De sterkte van de plaat wordt bepaald door de ligging van de houtsnippers. OSB is verkrijgbaar in verschillende klassen voor diverse toepassingen, van droge omstandigheden tot zware, vochtige klimaten, en heeft goede geluidsisolerende eigenschappen. | | Hardboard en zachtboard | Hardboard wordt vervaardigd uit een natte vezelmassa die onder hoge temperatuur en druk wordt geperst, waarbij de eigen bindstoffen voor hechting zorgen. Zachtboard wordt onder gemiddelde druk geperst, wat het zachter, flexibeler en beter geluidsisolerend maakt. Beide worden gebruikt voor wandafdichting, verpakking en achterwanden van meubels. | | Blokplaat | Een plaat die bestaat uit een kern van stroken massief hout (naaldhout) of fineer (lamellen/staafjes plaat), waarop aan beide zijden een toplaag van 2-2,5 mm is gelijmd. Het voordeel is dat het een lichte plaat is. De houtdraad van de vulling loopt in de lengterichting om krimpen en zwellen te beperken. | | HPL (High Pressure Laminate) | Een plaatmateriaal dat bestaat uit meerdere lagen die onder zeer hoge druk worden samengeperst (gelamineerd), wat resulteert in een zeer dichte, harde en vormvaste plaat. Het is opgebouwd uit een houtvezel- of papierkern doordrenkt met fenolhars. HPL is ondoordringbaar voor vocht, krasvast, slag- en hittebestendig. | | Melamine | Een dunne afwerkingslaag (0,3 mm) bestaande uit een laagje papier met een kunstharslaag. Dit maakt de panelen krasvast, kleurvast en gemakkelijk te onderhouden. Melamine wordt toegepast op dragers zoals vezelplaat of MDF. | | Furniture Linoleum | Een materiaal van 2 mm dikte, bestaande uit geïmpregneerd papier, daarop gewalst linoleumgranulaat (van geoxideerde lijnolie, hars, houtmeel, kalksteen en pigmenten), en een toplaag van acrylfinish op waterbasis. Het heeft een natuurlijke, matte uitstraling, is antistatisch en flexibel. | | Fenix | Een dun plaatmateriaal voorzien van een nanotech coating, bestaande uit papier en thermohardende hars, gehard via elektronenstraling. Het is zelfherstellend, waterafstotend, hittebestendig, krasbestendig en verkrijgbaar in uni kleuren en metal decoren. | | Kurk | Een natuurlijk materiaal, geoogst van de kurkeik, dat isolerende, akoestische, brandvertragende en veerkrachtige eigenschappen bezit. Het is ook bestand tegen schimmels en insecten, en waterafstotend. Kurk wordt gebruikt voor isolatieplaten, vloer- en wandbekleding, schoenzolen en meer. | | Bamboe | Een grassoort die zeer snel groeit en weinig water nodig heeft. Bamboe is zo sterk als staal, hernieuwbaar en duurzaam. Het wordt gebruikt in bouw en interieurconstructies, en kan verwerkt worden tot fineer, meubelplaten, parket en werkbladen. | | Rotan | Een materiaal afkomstig van de rotanpalm, een liana die in (sub)tropische gebieden voorkomt. De kern van de stengels, pitriet genaamd, en de hardere buitenlaag worden gebruikt voor vlechtwerk in meubilair, fronten en manden. |