Jourcros_LES1_Hybride-media-systeem_2025-26.pptx

# De hybride aard van het hedendaagse mediasysteem Het hedendaagse mediasysteem wordt gekenmerkt door hybriditeit, waarbij de grenzen tussen traditionele en nieuwe medialogica's vervagen, wat leidt tot een complexe interactie tussen verschillende mediavormen, platforms en actoren. ## 1. De hybride aard van het hedendaagse mediasysteem Het hedendaagse mediasysteem wordt gekenmerkt door een hybride aard, waarbij oudere en nieuwere medialogica's met elkaar interageren. Dit concept, zoals uiteengezet door Andrew Chadwick, beschrijft een mediasysteem dat niet langer eenduidig is, maar een complex samenspel kent van verschillende mediavormen, technologieën, genres, normen, gedragingen en organisatorische structuren. De kern van deze hybriditeit ligt in de interactie, wisselwerking, botsing en overlap tussen klassieke en sociale media. Dit betekent dat het niet gaat om een keuze tussen het ene of het andere, maar om een combinatie van beide. ### 1.1 Convergentie als basis voor hybriditeit De opkomst van het hybride mediasysteem is nauw verbonden met verschillende vormen van convergentie, die grotendeels mogelijk zijn gemaakt door digitalisering. #### 1.1.1 Technologische convergentie Dit verwijst naar de samensmelting en integratie van voorheen gescheiden technologieën tot één enkel apparaat of systeem. Vroeger waren media gebonden aan specifieke dragers en apparaten (zoals kranten op papier, radio via frequenties). Nu maken digitale technologieën het mogelijk om verschillende soorten content (tekst, video, audio) te combineren en toegankelijk te maken via één apparaat, zoals een smartphone die tv-kijken, tekst lezen en audio luisteren integreert. #### 1.1.2 Mediaconvergentie Dit omvat de samensmelting en verweving van de productie, distributie en consumptie van diverse mediavormen, inhoud (nieuws, entertainment, reclame) en platforms (traditionele media, sociale media, streamingdiensten, zoekmachines). Inhoud wordt platformonafhankelijk en kan via verschillende kanalen worden aangeboden, wat leidt tot platformen die een breed scala aan content integreren, zoals nieuwswebsites die zowel tekst, video als interactieve elementen bevatten. #### 1.1.3 Marktconvergentie Dit is de fusie van en alliantievorming tussen media-inhoud, telecommunicatie en platformbedrijven. > **Tip:** Convergentie is de motor die de technologische, inhoudelijke en marktgerelateerde veranderingen aanstuurt, waardoor het hedendaagse, hybride mediasysteem ontstaat. ### 1.2 Crossmedialiteit als strategie en gevolg Crossmedialiteit is een sleutelbegrip binnen het hybride mediasysteem, dat zowel een strategie is als een gevolg van de mediaconvergentie. #### 1.2.1 Definitie van crossmedialiteit Robert Picard definieert crossmediale nieuwsgave als de strategie om verschillende doelgroepen, op verschillende momenten, met verschillende vormen van dezelfde content aan te spreken, om zo tegemoet te komen aan de uiteenlopende behoeften van het publiek op diverse distributieplatformen. Dit betekent dat content niet langer gebonden is aan één specifieke drager of platform, maar flexibel wordt ingezet over meerdere kanalen. #### 1.2.2 Crossmediale dimensies Het hybride mediasysteem manifesteert zich in drie belangrijke dimensies: * **Crossmediale nieuwsproductie:** De manier waarop nieuws wordt gecreëerd, met oog voor inzet op verschillende platforms. * **Crossmediale nieuwsverspreiding:** Hoe nieuws zich verspreidt via een netwerk van traditionele en sociale media. * **Crossmediaal nieuwsgebruik:** Hoe het publiek nieuws consumeert via een verscheidenheid aan kanalen en vormen. > **Voorbeeld:** Een artikel dat oorspronkelijk in een krant verscheen, kan worden gedeeld als link op sociale media, samengevat in een video voor een streamingplatform, of aangevuld met live-updates tijdens een evenement. ### 1.3 De hybride aard van het systeem Andrew Chadwick benadrukt dat het hybride mediasysteem wordt opgebouwd uit de interacties tussen oudere en nieuwere medialogica's. Deze logica's omvatten technologieën, genres, normen, gedragingen en organisatorische vormen. #### 1.3.1 Vervaging van grenzen De grenzen tussen klassieke journalistiek en nieuwe digitale media zijn niet langer duidelijk. Nieuwsmedia nemen logica's van sociale media over, zoals het creëren van content in formats die passen bij platforms als TikTok. Nieuwsorganisaties opereren niet langer strikt binnen de oude kaders van krant, radio of tv, maar als hybride entiteiten die op verschillende platforms aanwezig zijn. #### 1.3.2 Invloed op nieuwsverspreiding en -consumptie Chadwick stelt dat de hybride aard van het systeem een diepgaande invloed heeft op hoe nieuws ontstaat, verspreid wordt en geconsumeerd. Het is niet meer mogelijk om een onderwerp te analyseren door enkel naar sociale media te kijken; men moet ook de bredere maatschappelijke context en de interactie met traditionele media meenemen. Sociale media kunnen aandacht genereren, waardoor onderwerpen nieuws worden, terwijl traditionele media als megafoon kunnen fungeren om deze onderwerpen een breder publiek te bezorgen. #### 1.3.3 Hybridisering en empowerment Het hybride mediasysteem faciliteert de opkomst van sociale en politieke bewegingen die gebruik maken van de interactie tussen klassieke en sociale media. Hashtag-bewegingen zoals #MeToo, #BlackLivesMatter en de klimaatbeweging (#FridaysForFuture) illustreren de complexe wisselwerking die nodig is om wereldwijde impact te genereren. Deze bewegingen starten vaak op sociale media, maar groeien uit tot grote fenomenen wanneer ze worden opgepikt en verspreid door traditionele media. > **Voorbeeld:** De #MeToo-beweging werd aanvankelijk versterkt door celebrity-deelname op sociale media, waarna traditionele media dit oppakten, wat leidde tot een breder maatschappelijk debat en politieke druk. #### 1.3.4 Dysfunctionele hybriditeit Het hybride mediasysteem kan ook worden misbruikt voor propaganda en strategische desinformatiecampagnes. Actoren met aanzienlijke middelen kunnen de platforms manipuleren om hun agenda te bevorderen. Dit kan leiden tot wat Chadwick "dysfunctionele hybriditeit" noemt, waarbij democratische processen ondermijnd worden door georganiseerde desinformatie en haatcampagnes die slim gebruikmaken van de wisselwerking tussen verschillende media. > **Voorbeeld:** Strategische communicatiecampagnes door politieke partijen of belangengroepen kunnen via sociale media worden gelanceerd, waarna traditionele media dit oppakken, wat leidt tot een gepolariseerd publiek debat dat niet altijd gebaseerd is op feiten. ### 1.4 Actoren, actants en audiences in het hybride mediasysteem Om journalistiek in een crossmediale context te begrijpen, is het cruciaal om de rol en activiteiten van verschillende entiteiten te analyseren: #### 1.4.1 Actoren Dit zijn alle betrokkenen bij het proces van nieuwsproductie en -distributie. Naast journalisten behoren hier ook bedrijven, adverteerders, business- en commerciële partijen, technologen (met algoritmes), politici en gebruikers toe. Nieuwe activiteiten van nieuwsactoren omvatten onder meer het promoten van nieuws op sociale media, fact-checking, live-blogging, SEO/SMO (zoekmachineoptimalisatie/optimalisatie van sociale media), contentmarketing en nieuwspersonalisering. #### 1.4.2 Actants Dit concept, afkomstig uit de Actor-Network Theory (ANT), schrijft handelingsbekwaamheid toe aan zowel menselijke als niet-menselijke entiteiten, zoals technologie. Actants omvatten technologieën zoals algoritmes, nieuwssoftware, analytics-tools, smartphones en sociale mediaplatformen. Nieuwe activiteiten van technologieën zijn onder meer het signaleren van trends, tekstcreatie en -redactie, targeting van gebruikers, aanbevelen van content en filtering van informatie. Technologieën worden zo actieve deelnemers in het nieuwsverspreidingsproces. > **Tip:** Denk bij actants niet alleen aan "dingen", maar aan alles wat invloed heeft op het nieuwsverhaal, inclusief de tools die journalisten gebruiken en de platforms waarop nieuws verschijnt. #### 1.4.3 Audiences Het publiek wordt niet langer gezien als passieve ontvangers, maar als actieve participanten die data leveren voor commodificatie. Nieuwe activiteiten van gebruikers omvatten klikken, liken, delen, reageren en het delen van hun eigen data en content. De structuratietheorie van Giddens en de Actor-Network Theory (ANT) van Latour bieden theoretische kaders om de complexe interactie tussen individuele agency en maatschappelijke structuren, en tussen menselijke en niet-menselijke actoren, te begrijpen binnen het hybride mediasysteem. > **Voorbeeld:** Een gebruiker die een nieuwsartikel deelt, genereert niet alleen data over zijn eigen interesse, maar beïnvloedt ook de verspreiding van het nieuws en potentieel de agenda van traditionele media. Centrale vragen die voortkomen uit dit hybride mediasysteem zijn: wat zijn de uitdagingen voor actoren, welke rol speelt het publiek in productie en verspreiding, hoe beïnvloedt technologie (algoritmes en platformen) het nieuws, en welke nieuwe activiteiten zien we ontstaan? --- # Crossmedialiteit in de journalistiek Crossmedialiteit in de journalistiek is een strategie die verschillende doelgroepen aanspreekt met gevarieerde content op diverse distributieplatformen, wat leidt tot een verandering in de activiteiten van alle betrokkenen. ### 2.1 Het hybride mediasysteem en convergentie Het huidige medialandschap wordt gekenmerkt door **hybriditeit**, een concept dat de interactie tussen oudere en nieuwere media logica's omvat, gedefinieerd door technologieën, genres, normen, gedragingen en organisatorische vormen. Dit betekent dat de grenzen tussen klassieke en sociale media vervagen, wat leidt tot een continuüm van informatieverspreiding en consumptie. #### 2.1.1 Mediaconvergentie Mediaconvergentie beschrijft de samenvloeiing en vervlechting van productie, distributie en consumptie van verschillende mediavormen (tekst, video, audio), inhoud (nieuws, entertainment), platformen en diensten (traditionele media, sociale media, streaming, zoekmachines) in de digitale omgeving. Dit wordt mogelijk gemaakt door: * **Technologische convergentie**: De integratie van voorheen afzonderlijke technologieën in één apparaat. Oude dragers en toestellen convergeren, waardoor bijvoorbeeld een smartphone gebruikt kan worden voor tekstlezen, audio luisteren en tv kijken. Audio en video kunnen nu samengebracht worden, wat voorheen gescheiden was per medium. * **Mediaconvergentie**: Inhoud wordt platformonafhankelijk. Producten zoals games zijn niet langer gebonden aan specifieke consoles en kunnen via eigen kanalen direct naar de gebruiker gaan. Verschillende soorten content komen samen op één platform, zoals nieuws, reclame, entertainment en video op een nieuwswebsite of streamingdienst. * **Marktconvergentie**: De fusie van en alliantievorming tussen media(content)-, telecommunicatie- en platformbedrijven. #### 2.1.2 Crossmedialiteit versus convergentie Crossmedialiteit en convergentie zijn niet hetzelfde, hoewel ze nauw verwant zijn. * **Convergentie** is het resultaat van technologische mogelijkheden die industrieën samensmelten en nieuwe producten creëren, zoals podcasts (radio via internet) of streamingdiensten (combinatie van on-demand en opname). Het heeft ervoor gezorgd dat traditionele mediabedrijven nu multimedia-ondernemingen zijn. * **Crossmedialiteit** is de strategie die achter crossmediale nieuwsactiviteiten schuilgaat. Het doel is het aanspreken van verschillende doelgroepen op verschillende momenten met verschillende vormen van dezelfde content, om zo te voldoen aan de uiteenlopende behoeften van het publiek op diverse distributieplatformen. Crossmediale productie, verspreiding en gebruik van nieuws betekent dat informatie niet langer beperkt is tot één medium; wat op papier verschijnt, kan ook online gedeeld worden en vice versa. Dit vereist speciale content die geoptimaliseerd is voor meerdere platformen. > **Tip:** Andrew Chadwick beschrijft het hybride mediasysteem als een constante botsing, samenhang, wisselwerking en overlap tussen klassieke en sociale media. Het is geen "of-of" situatie, maar een "niet alleen maar ook" dynamiek. ### 2.2 Activiteiten in het hybride mediasysteem Het hybride mediasysteem beïnvloedt alle aspecten van nieuwscreatie en -consumptie. Journalisten werken niet langer exclusief voor één medium, maar voor het nieuws in het algemeen, waarbij ze logica's van sociale media overnemen (bv. presentatie van tv-fragmenten op TikTok). Normen voor nieuwsverzameling zijn veranderd, met zowel online als fysiek onderzoek, en de organisatiestructuren en gedragingen zijn aangepast. #### 2.2.1 Hybride logica's en hun impact * **Niet langer gescheiden:** De grens tussen oude en nieuwe media is vervaagd. Nieuwsmedia nemen logica's van sociale media over. * **Interactie:** Nieuws kan ontstaan door de interactie op sociale media die aandacht trekt, waardoor journalisten erover moeten berichten. Sociale media creëren niet zelf nieuws, maar kunnen wel aandacht genereren. * **Manipulatie:** Hybridisering kan gemanipuleerd worden. Actoren met afgebakende rollen hebben nu overlappende functies. Gebruikers kunnen makers worden, en politici kunnen nieuws verspreiden via hun eigen profielen. * **Versterking:** De interactie tussen sociale media en traditionele media versterkt de verspreiding en impact van nieuws en maatschappelijke discussies. Sociale media kunnen fungeren als startpunt en megafoon, terwijl klassieke media de content breed kunnen verspreiden, en vice versa. * **Empowerment en mobilisatie:** Hashtag-bewegingen zoals #MeToo, #BlackLivesMatter en de klimaatbeweging (#FridaysForFuture) tonen de complexe interactie tussen nieuwsmedia en sociale media. Deze bewegingen groeien uit tot wereldwijde fenomenen door de wederzijdse beïnvloeding en verspreiding via verschillende platformen. Klassieke media kunnen deze bewegingen bekend maken bij een breder publiek, terwijl sociale media een platform bieden voor discussie en participatie. * **Dysfunctionele hybriditeit:** Dit verwijst naar situaties waarin actoren strategisch invloed uitoefenen via platforms, wat kan leiden tot desinformatie en haatcampagnes. Radicaal rechtse groeperingen beschikken vaak over de middelen om dergelijke campagnes te initiëren en te domineren met hun boodschap. Dit kan gevaarlijk zijn voor democratische processen wanneer de publieke opinie gemanipuleerd wordt. > **Voorbeeld:** De verspreiding van het verhaal over de Haïtiaanse migranten die honden en katten zouden eten. Een Facebook-post van een lokale bewoner over een vermist huisdier werd door radicaal-rechts opgepikt, gedeeld op websites, vervolgens door lokale media, vervolgens door president Trump opgepikt voor zijn kiezers, waarna klassieke media er nieuws van maakten en het wereldwijd werd besproken en geoordeeld op sociale media. Dit illustreert hoe een klein incident door hybriditeit kan uitgroeien tot een wereldwijd debat. ### 2.3 Centrale vragen en actoren, actants, audiences Om journalistiek in een crossmediale context te begrijpen, is het essentieel om te kijken naar de rol en activiteiten van drie kerncomponenten: #### 2.3.1 Actoren Dit zijn de betrokkenen bij de productie en distributie van nieuws. Naast journalisten omvat dit ook bedrijven, adverteerders, technici en soms politici. * **Nieuwe activiteiten van nieuwsactoren**: Promotie van nieuws op sociale media, fact-checking, live-blogging, zoekmachineoptimalisatie (SEO) en sociale mediaoptimalisatie (SMO), contentmarketing, en nieuwspersonalisering. #### 2.3.2 Actants Dit concept, afkomstig uit de Actor-Network Theory (ANT) van Latour, kent handelingsbekwaamheid (agency) toe aan technologieën en objecten, niet enkel aan menselijke actoren. Algoritmes, apparaten en platforms kunnen taken uitvoeren die voorheen aan mensen waren voorbehouden. * **Actants binnen het hybride mediasysteem**: * **Intern**: Redactiesystemen, analytics software. * **Extern**: Smartphones, sociale mediaplatformen, algoritmes. * **Nieuwe activiteiten van technologieën**: Het signaleren van trends, tekstcreatie en -redactie, targeting van content, aanbevelingen doen aan gebruikers, en het filteren van informatie. > **Voorbeeld:** Een hashtag kan als een "actant" worden beschouwd omdat het de kracht heeft om een beweging te starten, aandacht te genereren en deel te worden van het netwerk van informatieverspreiding. De agency komt voort uit de interactie van menselijke en niet-menselijke actoren binnen het netwerk. #### 2.3.3 Audiences Het publiek vervult steeds complexere rollen in de nieuwsdynamiek. Naast ontvangers worden zij ook participanten en leveren zij data die gecommodificeerd wordt. * **Nieuwe activiteiten van gebruikers**: Klikken, liken, delen, reageren, content creëren, en het delen van persoonlijke data. ### 2.4 Centrale vragen in crossmediale journalistiek De studie van journalistiek in een crossmediale context stelt de volgende centrale vragen: * **Actoren**: Wat zijn de concrete uitdagingen voor actoren in de nieuwssector en hoe vernieuwen zij zichzelf? * **Audiences**: Welke rol speelt het publiek in de productie en verspreiding van nieuws? * **Actants**: Welke rol speelt technologie (algoritmes en platformen) in de productie en verspreiding van nieuws? * **Activiteiten**: Welke nieuwe activiteiten zien we ontstaan in de digitale crossmediale nieuwsomgeving? Deze vragen benadrukken de dynamische en onderling verbonden aard van de hedendaagse journalistiek, waar de interactie tussen menselijke actoren, technologieën en het publiek centraal staat. --- # De rol van actoren, actants en audiences in nieuwsverspreiding Dit onderwerp onderzoekt de complexe interacties tussen diverse betrokkenen, technologieën en het publiek in de hedendaagse nieuwsverspreiding binnen een hybride mediasysteem. ### 3.1 Het hybride mediasysteem en crossmedialiteit Het hedendaagse medialandschap wordt gekenmerkt door hybriditeit, waarbij de grenzen tussen oude en nieuwe media vervagen. Dit wordt versterkt door concepten als mediaconvergentie, technologische convergentie en marktconvergentie. * **Technologische convergentie:** De samensmelting van voorheen gescheiden technologieën in één apparaat, waardoor bijvoorbeeld tekst, beeld en geluid op één toestel geconsumeerd kunnen worden. Dit heeft de hele mediaindustrie ingrijpend veranderd. * **Mediaconvergentie:** De integratie van productie, distributie en consumptie van diverse mediavormen (tekst, video, audio), content (nieuws, entertainment, reclame) en platformen (traditionele media, sociale media, streamingdiensten, zoekmachines). Content is hierdoor platformonafhankelijk geworden. * **Marktconvergentie:** De fusie van en alliantievorming tussen media-, telecommunicatie- en platformbedrijven. **Crossmedialiteit** is hier een gevolg van: de strategie om verschillende doelgroepen aan te spreken op verschillende momenten en met verschillende vormen van dezelfde content, om zo tegemoet te komen aan de diverse behoeften van het publiek op uiteenlopende distributieplatformen. Dit leidt tot crossmediale nieuwsproductie, nieuwsverspreiding en nieuwsgebruik, waarbij de oorsprong van nieuwsconsumptie (tv, telefoon, laptop, fragmenten op sociale media) minder eenduidig wordt. Volgens Andrew Chadwick is het hybride mediasysteem gebouwd op interacties tussen oude en nieuwe media logica's, waarbij logica's gedefinieerd worden als technologieën, genres, normen, gedragingen en organisatorische vormen. Het gaat hierbij om de botsing, samenhang, wisselwerking en overlap tussen klassieke en sociale media, een "niet alleen maar ook" benadering. > **Tip:** Denk aan het hybride mediasysteem als een constante dialoog tussen de logica's van traditionele journalistiek en de dynamiek van sociale media. #### 3.1.1 Manipulatie en dysfunctionele hybriditeit Hybridisering kan gemanipuleerd worden, met name door strategische desinformatie- en haatcampagnes. In een hybride systeem kunnen actoren met veel middelen de online platforms domineren en de publieke opinie sturen, wat kan leiden tot propaganda en een bedreiging vormt voor democratische processen. Hierbij is er een wisselwerking waarbij klassieke media aandacht besteden aan online-initiatieven, wat op zijn beurt weer leidt tot meer online discussie. > **Voorbeeld:** Hashtag-bewegingen zoals #MeToo, #BlackLivesMatter en klimaatactivisme (#FridaysForFuture) illustreren de complexe interactie tussen traditionele nieuwsmedia en sociale media. Sociale media kunnen een beweging lanceren of vergroten, waarna klassieke media het oppikken en een breder publiek bereiken. Omgekeerd kunnen klassieke media via hun bereik bepaalde online fenomenen versterken. ### 3.2 Actoren, actants en audiences in crossmediale journalistiek Om journalistiek in een crossmediale context te begrijpen, is het cruciaal om verder te kijken dan alleen de journalist. Dit omvat de rol en activiteiten van actoren, actants en audiences. #### 3.2.1 Actoren Actoren zijn alle partijen die betrokken zijn bij het proces van nieuwsproductie en -distributie. Naast journalisten omvat dit ook: * **Bedrijven en adverteerders:** Deze spelen een rol in de financiering en soms ook in de sturing van nieuwscontent (bv. contentmarketing). * **Technici:** Ontwikkelaars van algoritmes en technologieën die de verspreiding en presentatie van nieuws beïnvloeden. * **Politici:** Die zelf nieuws kunnen creëren en verspreiden via hun eigen kanalen, wat de traditionele rol van de journalist als enige informatiebron kan bevragen. * **Gebruikers:** Die steeds meer mede-producenten en verspreiders van nieuws worden. **Nieuwe activiteiten van nieuwsactoren** in dit hybride systeem omvatten onder andere: * Promotie van nieuws op sociale media. * Fact-checking (van zowel eigen content als die van anderen). * Live-blogging van evenementen. * SEO (Search Engine Optimization) en SMO (Social Media Optimization) om vindbaarheid te vergroten. * Contentmarketing. * Nieuwspersonalisering op basis van gebruikersdata. #### 3.2.2 Actants Actants, ontleend aan de Actor-Network Theory (ANT) van Bruno Latour, zijn zowel menselijke als niet-menselijke entiteiten binnen een netwerk die handelingsbekwaamheid (agency) bezitten. Dit zijn niet alleen mensen, maar ook technologieën, objecten, organisaties en zelfs concepten zoals een hashtag. * **Interne actants:** Technologieën die binnen de nieuwsorganisatie zelf worden gebruikt, zoals redactiesystemen en analytische tools. * **Externe actants:** Technologieën en platforms buiten de directe controle van de nieuwsorganisatie, zoals smartphones en sociale mediaplatformen. **Nieuwe activiteiten van technologieën (actants)** omvatten: * Het signaleren van nieuws (bv. via algoritmes die trends detecteren). * Tekstcreatie en -redactie (bv. door AI-tools). * Targeting van specifieke doelgroepen. * Het aanbevelen van content aan gebruikers. * Filtering van informatie. > **Tip:** Bij het analyseren van nieuwsverspreiding is het belangrijk om de "agency" van technologie te erkennen. Algoritmes zijn niet neutraal, maar spelen een actieve rol in welke content wij te zien krijgen en hoe deze wordt gepresenteerd. #### 3.2.3 Audiences De rol van het publiek is geëvolueerd van passieve ontvangers tot actieve participanten en zelfs bronnen van data die gecommodificeerd kunnen worden. **Nieuwe activiteiten van gebruikers (audiences)** omvatten: * Klikken, liken en delen van content. * Reageren op nieuwsberichten en discussiëren. * Zelf content creëren (bv. user-generated content, video's, blogposts). * Het delen van hun data, wat gebruikt kan worden voor personalisering en targeting. > **Structuratietheorie (Anthony Giddens):** Deze theorie plaatst de relatie tussen instituties en sociale systemen (structuren) en individueel gedrag en handelingsbekwaamheid (agency) centraal. Het publiek heeft binnen de bestaande structuren van media en platforms bepaalde mogelijkheden om deel te nemen, maar deze mogelijkheden zijn ook beperkt door die structuren. > > **Actor-Network Theory (ANT) (Bruno Latour):** ANT stelt dat sociale fenomenen worden gevormd door interacties binnen netwerken van menselijke en niet-menselijke actoren. De agency gaat uit van de assemblages van mensen en "dingen". Een hashtag kan bijvoorbeeld als een actor beschouwd worden met eigen agency, die invloed uitoefent op de nieuwsverspreiding. ### 3.3 Centrale vragen in crossmediale journalistiek De analyse van de rol van actoren, actants en audiences in nieuwsverspreiding kan geleid worden door de volgende centrale vragen: * **Actoren:** Wat zijn de concrete uitdagingen voor de actoren in de nieuwssector, en welke vernieuwingen passen zij toe? * **Audiences:** Welke rol vervult het publiek in de productie en verspreiding van het nieuws? * **Actants:** Welke rol spelen technologie (algoritmes en platformen) in de productie en verspreiding van nieuws? * **Activiteiten:** Welke nieuwe activiteiten zien we ontstaan in de digitale crossmediale nieuwsomgeving door de interactie tussen al deze elementen? --- # Mediaconvergentie en haar impact op de industrie Dit thema onderzoekt hoe de digitalisering de media-industrie heeft getransformeerd door de samensmelting van technologieën, mediavormen, content en platformen, wat resulteert in verschillende vormen van convergentie die de productie, distributie en consumptie van media ingrijpend hebben veranderd. ## 4.1 Vormen van convergentie Convergentie in het mediasysteem verwijst naar de samensmelting en integratie van voorheen gescheiden elementen. Dit concept kan worden onderverdeeld in technologische, media- en marktconvergentie. ### 4.1.1 Technologische convergentie Technologische convergentie beschrijft de samensmelting en integratie van voorheen afzonderlijke technologieën in één enkele technologie of apparaat. Vroeger vereisten verschillende media afzonderlijke dragers en apparaten (bijvoorbeeld een krant voor tekst, een radio voor audio via frequenties, televisie via etherzenders). De digitale revolutie heeft dit veranderd, waarbij alle content wordt omgezet in reeksen van enen en nullen. Dit maakt het mogelijk om verschillende mediavormen (tekst, video, audio) op één toestel te combineren, zoals een smartphone die televisie kijken, interageren, tekst lezen en audio luisteren mogelijk maakt. Deze technologische samensmelting heeft een significante invloed gehad op de gehele industrie. ### 4.1.2 Mediaconvergentie Mediaconvergentie houdt de samensmelting en vervlechting in van de productie, distributie en consumptie van verschillende mediavormen (zoals tekst, video, audio), verschillende inhoudstypes (zoals nieuws, entertainment, reclame) en verschillende platformen en diensten (waaronder traditionele media, sociale media, streamingdiensten en zoekmachines) binnen de digitale mediaomgeving. Inhoud wordt platformonafhankelijk; bijvoorbeeld, games zijn niet langer beperkt tot gameconsoles, maar kunnen via diverse kanalen rechtstreeks naar de gebruiker worden gestreamd. Diverse contenttypen komen samen op één platform, zoals bij nieuwswebsites die naast nieuws ook reclame, entertainment en video aanbieden, of streamingdiensten die nieuws, actualiteiten, sport en films bundelen. ### 4.1.3 Marktconvergentie Marktconvergentie verwijst naar de fusie van en alliantievorming tussen bedrijven in de media-, content-, telecommunicatie- en platformsectoren. Deze economische en strategische samensmeltingen worden vaak gedreven door de mogelijkheden die technologische en mediaconvergentie bieden. ## 4.2 Crossmedialiteit en het hybride mediasysteem De strategie achter crossmediale activiteiten, met name in de journalistiek, is het aanspreken van verschillende doelgroepen op verschillende momenten met verschillende vormen van dezelfde content, om zo tegemoet te komen aan de diverse behoeften van het publiek op verschillende distributieplatformen. ### 4.2.1 Definities en interacties * **Crossmedialiteit** beschrijft een situatie waarin content niet langer gebonden is aan één specifieke drager. Wat online verschijnt, kan ook via andere kanalen worden gedeeld en omgekeerd. Dit leidt tot een doorlopende verwevenheid van content over verschillende platformen. Denk hierbij aan het delen van een papieren tekst op sociale media, of het uitzenden van online content op televisie. Het vereist een denkproces waarbij content zo wordt vormgegeven dat het op meerdere platformen kan worden geconsumeerd. * **Convergentie**, daarentegen, wordt voornamelijk gedreven door technologische mogelijkheden die leiden tot de samensmelting van industrieën. Een podcast is bijvoorbeeld een vorm van radio die het internet heeft omarmd, terwijl streamingdiensten een combinatie zijn van on-demand diensten en klassieke opname- en distributiemethoden. Dit heeft ertoe geleid dat traditionele mediabedrijven, zoals krantenuitgevers, zijn geëvolueerd tot multimediabedrijven. Andrew Chadwick beschrijft het hedendaagse mediasysteem als een **hybride mediasysteem**. Dit systeem is gebouwd op de interacties tussen oudere en nieuwere medialogica's, waarbij "logica's" worden gedefinieerd als technologieën, genres, normen, gedragingen en organisatorische vormen. De focus ligt op de botsing, samenhang, wisselwerking en overlap tussen klassieke en sociale media. Het is geen kwestie van "het één of het ander", maar eerder van "niet alleen maar ook". ### 4.2.2 Kenmerken van het hybride mediasysteem In het hybride mediasysteem is de grens tussen oude en nieuwe media vervaagd. Nieuwsmedia nemen logica's van sociale media over, wat leidt tot hybride genres. Journalisten werken niet meer exclusief voor één medium, maar voor een breder ecosysteem. Normen voor nieuwsverzameling evolueren, waarbij online methoden naast traditionele ter plaatse-verzameling worden gebruikt. De organisatie en gedragingen binnen de sector worden ook hybride. Chadwick benadrukt dat het niet langer volstaat om enkel te kijken hoe iets leeft op sociale media; de interactie met de bredere samenleving en terug op sociale media is cruciaal. Veel onderwerpen ontstaan die vroeger niet door de traditionele 'gatekeepers' zouden zijn gekomen, omdat burgers zich online verenigen en aandacht genereren, wat journalisten dwingt om erover te berichten. Deze hybridisering kan echter ook gemanipuleerd worden. De traditionele rollen van actoren vervagen, waarbij de gebruiker ook maker kan zijn, en politici nieuws kunnen creëren op hun eigen profielen. #### 4.2.2.1 Hybriditeit en empowerment Hashtag-bewegingen zoals #MeToo, #BlackLivesMatter en de klimaatbeweging (#FridaysForFuture) illustreren de complexe interactie, het samenspel en de botsing tussen traditionele nieuwsmedia en sociale media binnen het hybride mediasysteem. * **#MeToo:** Ontstond als reactie op seksueel geweld en verspreidde zich via Twitter en Instagram, waarbij beroemdheden de hashtag deelden en het een globaal fenomeen werd. Slachtoffers deelden hun ervaringen, wat veel aandacht trok van nieuwsmedia. Dit leidde tot bredere debatten, politieke reacties en verdere online discussies. De klassieke media fungeerden als megafoon, terwijl sociale media het startpunt en het platform voor verdere discussie bleven. Zonder de klassieke media had de beweging waarschijnlijk niet zo'n omvang bereikt, en zonder sociale media kon het geen fenomeen worden. * **#BlackLivesMatter:** Vergelijkbaar, waarbij de hashtag al langer bestond, maar door gebeurtenissen zoals de dood van George Floyd globaal werd verspreid. Gemedieerde beelden van de dood verspreidden zich via klassieke media en sociale media, wat het onderwerp racisme wereldwijd op de agenda zette. * **#FridaysForFuture:** Begon voornamelijk via sociale media door Greta Thunberg, maar werd een mediafenomeen door de aandacht van klassieke media. Deze voorbeelden tonen aan dat de samenwerking tussen oude en nieuwe logica's essentieel is om tot een grootschalige impact te komen. Klassieke media zijn krachtig in het groot maken van nieuws, maar ook afhankelijk van sociale media voor interessante content. #### 4.2.2.2 Dysfunctionele hybriditeit Dysfunctionele hybriditeit treedt op wanneer actoren strategisch gebruik maken van platformen om invloed uit te oefenen, vaak met als doel manipulatie, desinformatie of het creëren van haatcampagnes. * **Strategische manipulatie:** Actoren met aanzienlijke middelen kunnen de stroom van informatie op platforms domineren. Voorbeelden omvatten gevallen waarbij politieke figuren of groepen informatie selecteren en verspreiden die vervolgens door verschillende media-echosystemen (alternatieve nieuwssites, sociale media, klassieke media) wordt opgepikt en uitvergroot, wat kan leiden tot schorsingen van personen of strategische campagnes die de publieke opinie beïnvloeden. * **Hybride propaganda en desinformatie:** Het proces kan starten met een relatief onschuldige post op sociale media, die vervolgens wordt opgepikt door radicale nieuwsbronnen, waarna klassieke media erover berichten, wat weer leidt tot discussie en oordeel op sociale media. Dit kan een cyclus creëren die desinformatie wereldwijd verspreidt. Onderzoek suggereert dat voornamelijk radicaal-rechtse groeperingen deze middelen en strategieën hanteren om haatstorms te veroorzaken. * **Invloed op de media-agenda:** Media bepalen niet langer volledig de agenda; ze worden deels gedwongen deel te nemen aan discussies die online ontstaan. Dit kan leiden tot situaties waarin een debat wordt gevoerd over onderwerpen die primair door online actoren zijn gegenereerd, met potentiële gevaren voor democratische processen wanneer elites strategisch communiceren om het volk te beïnvloeden. ## 4.3 Crossmediale journalistiek: actoren, actants en audiences Om journalistiek in een crossmediale context te begrijpen, is het essentieel om de rol en activiteiten van verschillende entiteiten te analyseren: ### 4.3.1 Actoren Actoren zijn de betrokken partijen in het proces van nieuwsproductie en -distributie. Naast traditionele journalisten omvat dit ook bedrijven, adverteerders, commerciële zijden, technologieontwikkelaars (met hun algoritmes) en politici die nieuws promoten en verspreiden. Gebruikers creëren ook mee de nieuwsstroom. Nieuwe activiteiten van nieuwsactoren omvatten: * Promotie van nieuws op sociale media * Fact-checking * Live-blogging * SEO/SMO (Search Engine Optimization/Social Media Optimization) * Contentmarketing * Nieuwspersonalisering ### 4.3.2 Actants Actants zijn de technologische en materiële elementen die een impact hebben op de productie en verspreiding van nieuws. Volgens de Actor-Network Theory (ANT) van Bruno Latour kan ook technologie zelf handelingsbekwaamheid (agency) worden toegeschreven. Algoritmes en apparaten nemen taken over die voorheen aan mensen waren voorbehouden, zoals signaleren, tekstcreatie en -redactie, targeting en aanbevelingen. Interne actants omvatten redactionele systemen en analytics, terwijl externe actants smartphones en sociale mediaplatformen zijn. Nieuwe activiteiten van technologieën zijn onder meer: * Signaleren * Tekstcreatie en -redactie * Targeting * Aanbevelen * Filtering ### 4.3.3 Audiences Audiences worden niet langer enkel gezien als passieve ontvangers, maar ook als participanten en als bron van data die gecommodificeerd kan worden. Nieuwe activiteiten van gebruikers omvatten: * Klikken * Liken * Delen * Reageren * Creëren * Data delen ## 4.4 Centrale vragen in journalistiek en crossmedialiteit Om de uitdagingen en evoluties binnen de crossmediale journalistiek te doorgronden, worden de volgende centrale vragen gesteld: * **Actoren:** Wat zijn de concrete uitdagingen voor actoren in de nieuwssector en hoe vernieuwen zij zichzelf? * **Audiences:** Welke rol speelt het publiek in de productie en verspreiding van het nieuws? * **Actants:** Wat is de rol van technologie (algoritmes en platformen) in de productie en verspreiding van nieuws? * **Activities:** Welke nieuwe activiteiten zien we ontstaan in de digitale crossmediale nieuwsomgeving? Deze vragen leiden tot een diepere analyse van de dynamische interacties tussen menselijke en niet-menselijke actoren binnen het hybride mediasysteem. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Hybride mediasysteem | Een mediakandschap dat wordt gevormd door de interacties tussen oude en nieuwe medialogica's, inclusief technologieën, genres, normen, gedragingen en organisatorische vormen. Het vertegenwoordigt de overlap en wisselwerking tussen klassieke en sociale media. | | Crossmedialiteit | De strategie om verschillende doelgroepen aan te spreken op verschillende momenten en met verschillende vormen van dezelfde content, over diverse distributieplatformen heen, om zo te voldoen aan de uiteenlopende behoeften van het publiek. | | Mediaconvergentie | De samensmelting en vervlechting van de productie, distributie en consumptie van diverse mediavormen (tekst, video, audio), inhoud (nieuws, entertainment) en platformen (traditionele media, sociale media, streamingdiensten) binnen de digitale mediaomgeving. | | Technologische convergentie | De samenvloeiing en integratie van voorheen afzonderlijke technologieën in één enkele technologie of apparaat, waardoor verschillende functies zoals televisie kijken, interageren en content consumeren op één toestel mogelijk worden. | | Marktconvergentie | De fusering van en alliantievorming tussen mediacontent-, telecommunicatie- en platformbedrijven, wat leidt tot een grotere consolidatie binnen de mediasector. | | Actoren | Alle betrokkenen in het proces van nieuwsproductie en -distributie, wat breder is dan alleen journalisten en ook bedrijven, adverteerders, technologieontwikkelaars en politici omvat die een rol spelen in de verspreiding van nieuws. | | Actants | Technologieën en andere niet-menselijke elementen die handelingsbekwaamheid hebben en een impact uitoefenen op de productie en verspreiding van nieuws. Dit kan variëren van redactiesystemen en algoritmes tot smartphones en sociale mediaplatformen. | | Audiences | Het publiek dat nieuws consumeert, maar ook de rollen die zij vervullen in de productie en verspreiding van nieuws, zoals het liken, delen, reageren op content en het delen van data voor commerciële doeleinden. | | Logica's (media) | De onderliggende principes, normen, gedragingen en organisatorische structuren die de werking van media bepalen. In een hybride mediasysteem interageren zowel oude als nieuwe medialogica's. | | Hybridisering | Het proces waarbij oude en nieuwe media en hun logica's met elkaar vermengd en beïnvloed worden, wat resulteert in nieuwe genres, organisatiemodellen en communicatiepraktijken. | | Journalistiek in transitie | De evolutie van journalistieke praktijken en organisaties als gevolg van technologische veranderingen, de opkomst van het hybride mediasysteem en de veranderende rol van publiek en technologie. | | Fact-checking | Het proces van het verifiëren van de waarheid van beweringen of informatie, vooral relevant in het huidige medialandschap met een grote hoeveelheid potentieel misleidende content. | | SEO/SMO | Search Engine Optimization (SEO) en Social Media Optimization (SMO) zijn technieken die worden gebruikt om de zichtbaarheid van content online te vergroten, wat een nieuwe activiteit is geworden voor nieuwsactoren. | | Commodificatie | Het proces waarbij data of informatie wordt omgezet in een product dat verhandeld kan worden, wat een belangrijke rol speelt in de verdienmodellen van veel digitale platformen. |