2) Deel 1 - Hoofdstuk 1 - Koop.pptx

# Kenmerken en totstandkoming van de koopovereenkomst Dit onderwerp behandelt de essentiële elementen en totstandkoming van de koopovereenkomst, inclusief de vereisten voor eigendomsoverdracht, prijsbepaling, en mogelijke gebreken in de toestemming. ## 1. Kenmerken en totstandkoming van de koopovereenkomst De koopovereenkomst is een wederkerige overeenkomst, onder bezwarende titel en is consensueel. De essentiële kenmerken zijn de wilsovereenstemming over de zaak en de prijs, wat leidt tot eigendomsoverdracht tussen partijen. ### 1.1 Verschillende koopregimes Er bestaan drie hoofdregimes voor koopovereenkomsten: * **Gemeenrechtelijk koopregime (art. 1582-1689 BW):** Dit is het residuair regime en is van toepassing op alle koopovereenkomsten die niet onder een ander specifiek regime vallen. Het regelt zowel roerende als onroerende goederen, en lichamelijke en onlichamelijke goederen. * **Consumentenkoop (Wet geïntegreerd in BW: art. 1649 bis – 1649 octies BW):** Dit regime biedt specifieke bescherming aan de consument als koper. Het is dwingend recht en geldt enkel voor roerende lichamelijke zaken, met een focus op de garantieregeling bij non-conformiteit. * **Weens Koopverdrag (CISG):** Dit verdrag geldt voor internationale koopovereenkomsten tussen professionelen die gevestigd zijn in verschillende staten. Het is van toepassing op lichamelijke roerende goederen, tenzij conventioneel uitgesloten. ### 1.2 Essentiële bestanddelen van de koopovereenkomst Volgens artikel 1582 van het Burgerlijk Wetboek zijn de twee essentiële kenmerken van een koopovereenkomst: * **Eigendomsoverdracht:** De verkoper verbindt zich ertoe de eigendom van een goed over te dragen aan de koper. * **Betaling van de prijs:** De koper verbindt zich ertoe een prijs in geld te betalen aan de verkoper. Artikel 1583 BW stelt dat de koopovereenkomst tussen partijen voltrokken is en de koper van rechtswege de eigendom verkrijgt zodra er overeenkomst is omtrent de zaak en de prijs, zelfs indien de zaak nog niet geleverd en de prijs nog niet betaald is. #### 1.2.1 Eigendomsoverdracht * **Consensualisme:** In principe is er geen specifieke vormvereiste voor de geldigheid van de koopovereenkomst zelf. De eigendom gaat over op basis van de loutere wilsovereenstemming. * **Welbepaalde goederen:** Bij welbepaalde goederen gaat de eigendom onmiddellijk over bij het sluiten van de overeenkomst. * **Soortgoederen (art. 1585 BW):** Bij soortgoederen gaat de eigendom pas over bij de individualisering van de zaak, wat meestal gebeurt bij de levering. * **Beginsel van onmiddellijke eigendomsovergang:** Dit is aanvullend recht en kan conventioneel worden uitgesloten. * **Onroerend goed:** De eigendomsoverdracht vindt plaats bij het verlijden van de notariële akte. * **Relativiteit van de overeenkomst versus tegenwerpelijkheid aan derden:** De overeenkomst geldt tussen partijen, maar de overdracht moet ook tegenwerpelijk zijn aan derden. * **Beding van eigendomsvoorbehoud:** Dit beding stelt de eigendomsoverdracht uit tot een later moment, bijvoorbeeld na volledige betaling van de prijs. #### 1.2.2 Prijs De prijs is een constitutief bestanddeel van de koopovereenkomst en moet aan de volgende voorwaarden voldoen: * **Prijs in geld:** De tegenprestatie voor de eigendomsoverdracht moet uit geld bestaan. Indien dit niet het geval is, is er sprake van een ruilovereenkomst (art. 1702 e.v. BW). * **Prijs moet bepaald of bepaalbaar zijn:** * Een prijs die nog nader te bepalen is, is enkel geldig als deze objectief bepaalbaar is (bv. tegen dagprijs op de markt). Een beding dat de prijs volledig aan het initiatief van één partij overlaat, leidt tot een nietige koopovereenkomst (art. 1591 BW). * **Ernstig karakter van de prijs:** * **Vermeende schenking:** Een volledig fictieve prijs, waarbij de koopprijs slechts gesimuleerd wordt, kan een vermomde schenking zijn. Dit kan onder meer bewezen worden door de onbemiddeldheid van de koper of een gelijktijdig opgemaakt testament. * **Prijsbewimpeling:** Hierbij wordt naar buiten toe een lagere prijs gesimuleerd dan de werkelijke prijs. Tussen partijen gelden de werkelijke afspraken. Derden (zoals de fiscus) kunnen zich op de werkelijke prijs beroepen. ### 1.3 Totstandkoming van de overeenkomst De totstandkoming van de koopovereenkomst vereist wilsovereenstemming tussen partijen. Dit proces kent de volgende fasen: * **Precontractuele fase (onderhandelingen):** Deze fase is in principe niet bindend, maar kan leiden tot aansprakelijkheid voor culpa in contrahendo (art. 1382-1383 BW) indien er eenzijdig en zonder geldige reden wordt afgebroken. * **Aanbod:** Een aanbod bevat alle elementen van de beoogde overeenkomst, zodat enkel nog aanvaarding nodig is. De aanbieder is gebonden door zijn aanbod zodra de tegenpartij ervan kennis krijgt. * **Aanvaarding:** De aanvaarding kan uitdrukkelijk of (omstandig) stilzwijgend gebeuren. De overeenkomst wordt gesloten op het moment dat de aanbieder redelijkerwijs kennis kan nemen van de aanvaarding. Een aanvaarding die afwijkt van het aanbod, geldt als een tegenbod. * **Specifiek: Optie:** Een optie is een voorovereenkomst waarbij de ene partij zich onherroepelijk verbindt om een goed te verkopen aan de andere partij onder bepaalde voorwaarden, gedurende een bepaalde termijn. De begunstigde is vrij om de optie al dan niet te lichten. Een optie gaat verder dan een aanbod en is een meerzijdige rechtshandeling. * **Voorkooprecht:** Dit geeft een partij de voorkeur om te kopen indien de verkoper beslist te verkopen. Er is geen verbintenis om te verkopen in hoofde van de belover, in tegenstelling tot een optie. * **Koop met commandverklaring:** Hierbij treedt een schijnbare koper op die zich na de aankoop nog moet laten vervangen door een commandataris (de werkelijke koper). Deze mogelijkheid moet uitdrukkelijk worden erkend in de overeenkomst. #### 1.3.1 Gebreken in de toestemming Gebreken in de toestemming kunnen leiden tot de (mogelijke) nietigheid van de overeenkomst: * **Dwaling (art. 1110 BW):** De onvrijwillige verkeerde voorstelling van de werkelijkheid. Vereist dat het een dwaling betreft over de zelfstandigheid van de zaak (van doorslaggevend belang om de overeenkomst aan te gaan) en verschoonbaar is (niet te wijten aan nalatigheid). * **Bedrog (art. 1116 BW):** Een kunstgreep met de bedoeling de andere te bedriegen. Dit leidt tot nietigheid indien het hoofdbedrog betreft. Incidenteel bedrog leidt slechts tot schadevergoeding. * **Geweld (art. 5.36 BW):** Een dwang die een redelijk mens zou kunnen bewegen om een overeenkomst aan te gaan. ### 1.4 Bekwaamheid Artikel 1594 BW stelt dat iedereen die de wet niet verbiedt, mag kopen of verkopen. Bekwaamheid is dus de hoofdregel, onbekwaamheid is de uitzondering. Specifieke onbekwaamheden worden geregeld in art. 1595-1597 BW (bv. tussen echtgenoten). ### 1.5 Geoorloofd voorwerp Het voorwerp van de koopovereenkomst moet in de handel zijn (art. 1128 BW jo. art. 1598 BW) en bepaald of bepaalbaar zijn (cfr. prijs). Zaken die niet in de handel zijn omvatten onder andere het openbaar domein en verboden drugs. Ook zaken die wel in de handel zijn, mogen niet verkocht worden ter bescherming van de volksgezondheid, goede zeden, persoonsrechten, etc. ### 1.6 Vorm en bewijs * **Geen vormvoorschriften:** De koopovereenkomst is in principe consensueel (artikel 5.28 BW). * **Bewijs:** * Burgerlijke zaken: Geschrift vereist boven 3.500 EUR. * Handelszaken: Alle bewijsmiddelen zijn toegelaten. ### 1.7 Overeenkomst tot eigendomsoverdracht van een onroerend goed * **Compromis:** De onderhandse koopovereenkomst, waarin partijen zich verbinden tot de aankoop/verkoop. Hierin kan een voorschot bedongen worden en vindt de eigendomsovergang plaats (tenzij conventioneel uitgesteld). Betaling van registratierechten is verplicht binnen vier maanden. * **Voordelen tussenkomst notaris:** Juridische controles, resultaat- en middelenverbintenissen, informatieplicht, mogelijke gratis levensverzekering, veilig deponeren van voorschot. * **Notariële akte:** De officiële akte die de eigendomsoverdracht bevestigt. Hierin worden opzoekingen gedaan naar eigendomstitel, bekwaamheid en beschikkingsbevoegdheid van de verkoper, en soortgelijke onderzoeken bij de koper. * **Tegenwerpelijkheid aan derden:** De eigendomsoverdracht is tegenwerpelijk aan derden door overschrijving in de registers van het hypotheekkantoor. Zonder overschrijving kan de verkoop niet worden tegengeworpen aan derden te goeder trouw met een concurrerend recht. * **Flikkermoment:** Het moment waarop de overschrijving plaatsvindt, bepaalt de rangorde bij samenloop van rechten (bv. beslag door een schuldeiser). * **Dubbele verkoop:** Bij dubbele verkoop geldt wie het eerst de akte laat overschrijven, tenzij de latere verkrijger te kwader trouw was (kennis van eerdere verkoop). * **Digitale koop-verkoop van onroerend goed:** Hoewel het consensualisme geldt, zijn er vormvereisten (bv. bodemattest) en wettelijke verboden op elektronische verkoop van onroerend goed (art. XII. 16, 1° WER). Elektronische handtekeningen zijn vereist voor bewijsproblematiek. ### 1.8 Overeenkomst tot eigendomsoverdracht van een roerend goed * **Tegenwerpelijkheid:** Er is geen publiciteitssysteem voor roerende goederen. De koopovereenkomst is tegenwerpelijk aan derden die er kennis van hebben of behoorden te hebben. Vanaf de levering en inbezitstelling van het goed is de overdracht tegenwerpelijk aan derden, die er op mogen vertrouwen dat de koper eigenaar is. * **Dubbele verkoop:** De koper die het goed als eerste in bezit neemt, wordt beschermd tegen derden, tenzij deze laatste feitelijke kennis had van de eerdere verkoop. * **Eigendomsvoorbehoud:** Kan schriftelijk worden overeengekomen en beschermt de verkoper indien de koper niet betaalt. De koper wordt in principe eigenaar bij levering, tenzij anders overeengekomen. * **Risico:** Het risico van tenietgaan van het goed door overmacht ligt bij de koper vanaf de eigendomsoverdracht (art. 1138 BW). Bij eigendomsvoorbehoud kan het risico anders liggen, afhankelijk van de contractuele bepalingen en ingebrekestelling tot betaling. ### 1.9 Verbintenissen van de verkoper De verkoper heeft de volgende hoofdverbintenissen: #### 1.9.1 Levering De verkoper moet de verkochte zaak overdragen in de macht en het bezit van de koper (art. 1604 BW). * **Omvang:** Zoals afgesproken, met suppletoire regels voor roerende goederen. * **Staat van het goed:** In de staat waarin het zich bevindt op het moment van de koop. * **Toebehoren:** Inclusief toebehoren van de zaak. * **Opbrengsten:** De opbrengsten na de koop behoren toe aan de koper (art. 1614 BW). * **Bewaring:** De verkoper moet de zaak bewaren als een goed huisvader tot aan de levering (middelenverbintenis, art. 1137 BW). * **Kosten:** De levering is ten laste van de verkoper, tenzij anders bedongen. * **Modaliteiten:** De plaats en het tijdstip van levering kunnen contractueel bepaald worden. Bij gebreke hiervan bepaalt de wet de plaats (waar het goed zich ten tijde van de koop bevond) en is er geen specifieke wettelijke termijn, behalve suppletief recht (bv. 30 dagen WER). * **Gevolgen bij niet-levering:** De koper kan de ontbinding van de overeenkomst vorderen of inbezitstelling, met mogelijke schadevergoeding. Ook de exceptio non adimpleti contractus is mogelijk. #### 1.9.2 Vrijwaring voor uitwinning De verkoper moet instaan voor het ongestoord bezit van de koper (art. 1625-1626 BW). Dit geldt voor: * **Feitelijke stoornissen:** Daden van de verkoper zelf (bv. niet-concurrentieverplichting bij verkoop handelszaak) of van derden (juridische stoornissen, bv. inroepen van zakelijk recht). * **Juridische stoornissen:** Het inroepen van een zakelijk of persoonlijk recht op de verkochte zaak door een derde, met een oorsprong vóór de verkoop. * **Sancties:** Bij uitwinning kan de koper ontbinding van de koop vorderen, met aanvullende schadevergoeding. Bij gedeeltelijke uitwinning kan ontbinding of prijsvermindering gevorderd worden. #### 1.9.3 Vrijwaring voor verborgen gebreken De verkoper staat in voor gebreken die de zaak ongeschikt maken voor het gebruik waarvoor ze bestemd is, of die het gebruik zodanig verminderen dat de koper, indien hij het gebrek had gekend, de zaak niet of tegen een mindere prijs zou hebben gekocht (art. 1641 BW). * **Voorwaarden:** Het gebrek moet verborgen, ernstig en anterieur zijn aan de koop. * **Verborgen:** Niet gemakkelijk ontdekbaar bij normaal onderzoek. * **Ernstig:** Leidt tot ongeschiktheid of vermindering van gebruik. * **Anterieur:** Bestond reeds bij de koop of risico-overgang. * **Soorten gebreken:** * **Intrinsiek:** Een gebrek in de zaak zelf (bv. constructiefout). * **Functioneel:** De zaak is ongeschikt voor het door de koper beoogde gebruik, zelfs indien ze intrinsiek in orde is. * **Niet-conforme levering versus verborgen gebreken:** * **Gemeen recht:** Duaal systeem (niet-conforme levering en verborgen gebreken apart). * **Consumentenkoop & Weens Koopverdrag:** Monistisch systeem (non-conformiteit omvat beide aspecten). * **Rechtsmiddelen:** De koper kan kiezen tussen: * **Ontbinding van de koop (actio redhibitoria):** Zaak teruggeven en prijs terugvorderen. * **Prijsvermindering (actio aestimatoria):** Zaak behouden en een gedeelte van de prijs terugkrijgen. * **Schadevergoeding:** Mogelijk bovenop de ontbinding of prijsvermindering, afhankelijk van de goede of kwade trouw van de verkoper (art. 1645-1646 BW). * **Meldingstermijn:** Bij verborgen gebreken moet de koper de verkoper binnen een redelijke termijn na ontdekking op de hoogte brengen. Bij consumentenkoop geldt een minimum meldingstermijn van 2 maanden. * **Wet van 20 maart 2022:** Omzetting van Richtlijn (EU) 2019/771 heeft de regels voor consumentenkoop gemoderniseerd met o.a. een vermoeden van anterioriteit van 2 jaar en een wettelijke meldingsplicht van 2 maanden. ### 1.10 Verbintenissen van de koper De koper heeft de volgende hoofdverbintenissen: #### 1.10.1 Zaak in ontvangst nemen Dit is de tegenhanger van de leveringsverplichting van de verkoper. De koper moet de zaak inspecteren en kan de inontvangstneming weigeren bij zichtbare gebreken, mits protest of voorbehoud. #### 1.10.2 Prijs betalen De koper is verplicht de prijs te betalen, inclusief interesten en contractkosten. * **Wie kan betalen?** De koper, een vertegenwoordiger, of een derde. * **Aan wie betalen?** De verkoper of diens vertegenwoordiger. * **Plaats van betaling:** Conventioneel te bepalen, anders op de plaats van levering. * **Tijdstip van betaling:** Conventioneel te bepalen, anders bij levering. * **Chartaal of giraal geld:** Er gelden beperkingen voor contante betalingen boven bepaalde bedragen, met een verplichting voor ondernemingen om elektronische betaalsystemen aan te bieden. ### 1.11 Bescherming van de onbetaalde verkoper De onbetaalde verkoper kan zich beroepen op: * **Exceptio non adimpleti contractus (ENAC):** Opschorting van de eigen prestatie zolang de koper niet betaalt. * **Ontbinding:** Gerechtelijke ontbinding, tenzij een uitdrukkelijk ontbindend beding is bedongen. * **Voorrecht:** Op de verkochte zaak, indien deze nog in bezit is van de koper en niet significant gewijzigd is. * **Revindicatierecht (roerende goederen):** Terugvordering van het goed binnen een korte termijn na levering, indien de koop contant was en het goed nog in dezelfde staat is. * **Eigendomsvoorbehoud:** Contractueel bedongen. ### 1.12 Beëindiging van de koopovereenkomst Naast de gemeenrechtelijke beëindigingsmanieren zijn er twee speciale gevallen: * **Beding van wederinkoop (art. 1659 BW):** De verkoper behoudt het recht om de zaak terug te nemen tegen teruggave van de prijs en vergoedingen, binnen een termijn van 5 jaar. * **Benadeling bij verkoop onroerend goed (art. 1674 BW):** Indien de verkoper voor meer dan 7/12 benadeeld is, kan hij de vernietiging van de koop vorderen binnen 2 jaar. ### 1.13 Varia * **Verkoop op afbetaling:** Geregeld in het Wetboek Economisch Recht (WER), met informatieplichten en een herroepingsrecht voor de consument. * **Verkoop aan consument (op afstand, buiten verkoopruimten):** Specifieke informatieplichten en een herroepingsrecht van 14 kalenderdagen. * **Concessie van alleenverkoop:** De concessgever verbindt zich ertoe uitsluitend aan de concessiehouder te verkopen. * **Internationale koop (CISG):** Verdrag dat regels stelt voor internationale verkoop van roerende zaken tussen handelaars. --- # Verschillende koopregimes Dit document behandelt de verschillende regimes die van toepassing zijn op koopovereenkomsten, met specifieke aandacht voor het gemeenrechtelijk koopregime, de consumentenkoop en het Weens Koopverdrag. ## 2. Verschillende koopregimes ### 2.1 Gemeenrechtelijk koopregime Het gemeenrechtelijk koopregime, vastgelegd in de artikelen 1582 tot 1689 van het Burgerlijk Wetboek (BW), vormt het oorspronkelijke en aanvullende recht voor koopovereenkomsten. Het is toepasbaar op zowel roerende als onroerende goederen, en op zowel lichamelijke als onlichamelijke zaken. #### 2.1.1 Kenmerken van de koopovereenkomst Een koopovereenkomst wordt gekenmerkt door twee essentiële bestanddelen, gebaseerd op de wilsovereenstemming tussen partijen: * **Eigendomsoverdracht** van een goed. * **Betaling van een prijs** in geld. De koopovereenkomst betreft specifiek een goed en de overdracht van de eigendom daarvan, tegen een geldelijke tegenprestatie. #### 2.1.2 Constitutieve bestanddelen en consensualisme Het principe van **solo consensu** (enkel door wilsovereenstemming) is cruciaal. Artikel 1583 BW stelt: "Hij is tussen partijen voltrokken, en de koper verkrijgt van rechtswege de eigendom ten aanzien van de verkoper, zodra er overeenkomst is omtrent de zaak en de prijs, hoewel de zaak nog niet geleverd en de prijs nog niet betaald is." Dit betekent dat de eigendomsoverdracht plaatsvindt op het moment van de wilsovereenstemming over de zaak en de prijs, zelfs zonder levering of betaling. #### 2.1.3 Verbintenissen van de verkoper De belangrijkste verbintenis van de verkoper is de **levering** van de zaak. Het is essentieel dat alleen de eigenaar een goed kan verkopen. De verkoop van andermans goed is principieel ongeldig. #### 2.1.4 Eigendomsoverdracht * **Consensualisme:** De koopovereenkomst zelf heeft een eigendomsoverdragend effect. Er zijn geen specifieke formaliteiten vereist, behalve in specifieke gevallen. * **Welbepaalde goederen:** De eigendom van welbepaalde goederen gaat onmiddellijk over. * **Soortgoederen:** Bij soortgoederen vindt de eigendomsoverdracht plaats bij **individualisering**, wat doorgaans vóór de levering gebeurt. * **Uitstel eigendomsoverdracht:** Partijen kunnen conventioneel afspreken om de eigendomsoverdracht uit te stellen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij een **eigendomsvoorbehoud**. * **Tegenwerpelijkheid aan derden:** De eigendomsoverdracht is tussen partijen onmiddellijk, maar voor derden is deze pas tegenwerpelijk na de vereiste publiciteitsmaatregelen (bijvoorbeeld overschrijving in de registers voor onroerende goederen). #### 2.1.5 Betaling van de prijs De prijs moet aan een aantal voorwaarden voldoen: * **Prijs in geld:** De tegenprestatie moet uit geld bestaan. Indien dit niet het geval is, kwalificeert de overeenkomst als ruil. * **Prijs moet bepaald of bepaalbaar zijn:** De prijs moet vaststaan of objectief bepaalbaar zijn. Een prijs die enkel na afloop van het contract door één partij bepaald kan worden, is ongeldig. Een prijs die bepaalbaar is op basis van objectieve criteria, zoals de dagprijs op de markt, is wel geldig. * **Ernstig karakter van de prijs:** De prijs mag niet fictief zijn. Een volledig fictieve prijs kan duiden op een **vermomde schenking**, wat specifieke gevolgen heeft voor de geldigheid en de erfbelasting. Prijsbewimpeling, waarbij een lagere prijs wordt gesimuleerd dan de werkelijke prijs, valt onder het leerstuk van **simulatie**. Tussen partijen geldt de werkelijke prijs, maar derden (zoals de fiscus) kunnen zich beroepen op de gesimuleerde of werkelijke prijs. #### 2.1.6 Relativiteit van de overeenkomst versus tegenwerpelijkheid aan derden * **Relativiteit van de overeenkomst (artikel 1165 BW):** Een overeenkomst bindt in principe enkel de contracterende partijen (`res inter alios acta`). * **Tegenwerpelijkheid aan derden:** Derden moeten het bestaan van de overeenkomst als een feit erkennen en passief ondergaan. De overeenkomst wordt tegenwerpbaar aan derden indien deze rechtsgeldig is en de derde er kennis van heeft of behoort te hebben, wat verband houdt met publiciteitssystemen. De **actio pauliana** is een uitzondering waarbij derden de overeenkomst actief kunnen aanvechten indien deze hun rechten benadeelt. #### 2.1.7 Koopovereenkomst van een onroerend goed Bij de aankoop van een onroerend goed is de tussenkomst van een notaris essentieel. * **Compromis:** Een onderhandse overeenkomst die de wilsovereenstemming tussen partijen vastlegt. * **Voordelen tussenkomst notaris:** 1. **Juridische controles en opzoekingen:** De notaris zorgt voor een correcte eigendomsoverdracht en valideert de juridische toestand van het goed. Dit omvat onderzoek naar de eigendomstitel, de bekwaamheid van de verkoper en diens beschikkingsbevoegdheid, en gelijkaardig onderzoek ten behoeve van de koper. 2. **Gratis levensverzekering:** Voor de koper bij ongeval vóór het verlijden van de authentieke akte. 3. **Bescherming van het voorschot:** Het voorschot van de koper wordt gestort op een geblokkeerde rekening, wat de koper beschermt tegen schuldeisersrisico's. * **Notariële akte:** De authentieke akte wordt opgesteld door de notaris en is noodzakelijk voor de **overschrijving** in de registers van het hypotheekkantoor. * **Eigendomsoverdracht en tegenwerpelijkheid:** De eigendomsoverdracht vindt plaats tussen partijen op het moment van het compromis, maar is aan derden pas tegenwerpelijk na overschrijving. Derden te goeder trouw kunnen zich beroepen op het gebrek aan overschrijving. * **Publiciteitsvoorschrift:** De overschrijving in de registers van het hypotheekkantoor zorgt voor kennisgeving aan alle derden. * **"Flikkermoment" en dubbele verkoop:** Dit verwijst naar situaties waarin een conflict ontstaat tussen de oorspronkelijke koper en een latere derde-verkrijger, waarbij de **timing van de publiciteit** (overschrijving) cruciaal is voor de voorrangsregeling. De bescherming van derden te goeder trouw die concurrerend recht hebben verworven, staat centraal. * **Gevolg van geen overschrijving:** De eigendomsoverdracht is niet tegenwerpbaar aan derden te goeder trouw met een concurrerend recht. De verkoper blijft schijnbaar eigenaar, wat kan leiden tot problemen bij beslaglegging door schuldeisers van de verkoper. * **Dwang bij weigering tot overschrijving:** Een vonnis van de rechtbank kan de verkoopakte vervangen voor de overschrijving. #### 2.1.8 Digitale koop-verkoop van onroerend goed De vraag of een onroerend goed via digitale weg kan worden gekocht, leidt tot rechtsonzekerheid. Hoewel het **consensualisme** de regel is, vereisen recente wetswijzigingen en de interpretatie ervan (met name door het Hof van Cassatie) **elektronische handtekeningen** voor bewijsproblematiek en erkennen de geldigheid van elektronische contracten, tenzij er praktische belemmeringen zijn. Het **bodemattest** is een vormvereiste, maar de verkoop blijft consensueel. #### 2.1.9 Koopovereenkomst van een roerend goed * **Tegenwerpelijkheid:** Er is geen algemeen publiciteitssysteem voor roerende goederen. De overdracht is tegenwerpelijk aan derden vanaf de **levering** van het goed, wanneer deze in het bezit van de koper is. * **Dubbele verkoop:** Bij dubbele verkoop van een roerend goed prevaleert degene die het goed als eerste in bezit heeft gekregen, tenzij de derde te kwader trouw was. * **Beslag door schuldeisers:** Een schuldeiser die beslag legt op goederen in het bezit van de verkoper, kan zich beroepen op het principe dat de levering nog niet heeft plaatsgevonden, tenzij de derde wist of behoorde te weten van de verkoop. * **Eigendomsvoorbehoud:** Dit moet schriftelijk worden overeengekomen en is van belang bij faillissement. Een onderverkrijger te goeder trouw wordt beschermd door het beginsel van de openbare orde. #### 2.1.10 Risico-overdracht * **Beginsel:** Volgens artikel 1138 BW gaat het risico van het goed over met de eigendom. Dus, tenzij contractueel anders bepaald, draagt de koper het risico vanaf de eigendomsoverdracht, zelfs indien het goed nog niet geleverd is. * **Eigendomsvoorbehoud:** Bij eigendomsvoorbehoud kan het risico toch al bij de koper liggen indien hij het goed reeds in ontvangst heeft genomen, tenzij er sprake is van ingebrekestelling tot betaling. * **Voorbeeld:** Bij een woningbrand na de verkoop maar vóór de notariële akte, draagt de koper het risico als hij reeds eigenaar is. Als de eigendomsoverdracht pas bij de akte plaatsvindt, draagt de verkoper het risico. #### 2.1.11 Totstandkoming van de koopovereenkomst De totstandkoming vereist: * **Wilsovereenstemming:** Over de zaak en de prijs. Dit kan gebeuren via een aanbod en aanvaarding, of via een wederkerige verkoopbelofte. * **Bekwaamheid:** Partijen moeten juridisch bekwaam zijn om zich te verbinden. * **Geoorloofd voorwerp:** Het object van de overeenkomst mag niet in strijd zijn met de wet, openbare orde of goede zeden. * **Toestemming om zich te verbinden:** Vrij van wilsgebreken zoals dwaling, bedrog, geweld of benadeling. * **Precontractuele fase:** Tijdens onderhandelingen geldt de **culpa in contrahendo** (fout bij het aangaan van contracten), wat kan leiden tot schadevergoeding indien een partij onrechtmatig onderhandelingen afbreekt. #### 2.1.12 Optie en voorkooprecht * **Optie:** Een voorovereenkomst waarbij de ene partij zich verbindt om een goed te verkopen (aankoopoptie) of te kopen (verkoopoptie) aan de andere partij onder bepaalde voorwaarden, gedurende een bepaalde termijn. De belover is onherroepelijk verbonden, terwijl de begunstigde vrij is om de optie al dan niet te lichten. * **Voorkooprecht:** Geeft een partij het recht om een goed te kopen indien de eigenaar besluit te verkopen, en wel onder dezelfde voorwaarden als een derde-koper. Dit is geen verplichting om te kopen. #### 2.1.13 Gebreken bij toestemming * **Dwaling:** Een verkeerde voorstelling van de werkelijkheid, die substantieel moet zijn en verschoonbaar (niet te wijten aan nalatigheid). * **Bedrog:** Een kunstgreep met de bedoeling te bedriegen. Hoofdbedrog leidt tot nietigheid, incidenteel bedrog tot schadevergoeding. * **Geweld:** Een dwang die een redelijk mens zou doen tekenen. * **Benadeling:** Een aanzienlijke onevenredigheid tussen de wederzijdse prestaties, met name bij de verkoop van onroerend goed voor meer dan 7/12den van de werkelijke waarde, wat recht geeft op vernietiging. #### 2.1.14 Bekwaamheid In principe mag iedereen kopen of verkopen, tenzij de wet dit verbiedt (bv. tussen echtgenoten, met uitzonderingen). #### 2.1.15 Voorwerp * **Toekomstige zaak:** De koop van een toekomstige zaak is geldig. * **In de handel zijn:** Het voorwerp van de verkoop moet in de handel zijn (niet publiek domein, niet verboden). * **Bepaald of bepaalbaar:** Zoals bij de prijs. #### 2.1.16 Vorm en bewijs * **Consensualisme:** Geen vormvoorschriften, behalve bij uitzonderingen (bv. authentieke akte voor onroerend goed). * **Bewijs:** Voor burgerlijke zaken boven 3500 euro is schriftelijk bewijs vereist, voor handelszaken zijn alle bewijsmiddelen toegelaten. #### 2.1.17 Verbintenissen van de verkoper: Overzicht * **Levering:** De zaak overdragen in macht en bezit van de koper. Dit is een **middelenverbintenis**. * **Vrijwaring voor uitwinning:** De koper beschermen tegen juridische stoornissen die zijn bezit aantasten. * **Vrijwaring voor (verborgen) gebreken:** De koper beschermen tegen materiële gebreken van de verkochte zaak. #### 2.1.18 Levering * **Definitie:** Overdracht van de zaak in macht en bezit van de koper. * **Modaliteiten:** Kosten van levering zijn ten laste van de verkoper, kosten van afhaling ten laste van de koper, tenzij anders bedongen. De plaats van levering is bij gebreke van afspraak, de plaats waar het goed zich ten tijde van de verkoop bevond. * **Conformiteit:** De geleverde zaak moet overeenstemmen met de verkochte zaak qua identiteit, kwaliteit en kwantiteit. #### 2.1.19 Vrijwaring voor verborgen gebreken * **Definitie:** Een gebrek dat door normaal onderzoek niet detecteerbaar is en de zaak ongeschikt maakt voor het voorziene gebruik, of de waarde ervan aanzienlijk vermindert. * **Voorwaarden:** Het gebrek moet verborgen, ernstig, anterieur aan de verkoop en niet zichtbaar zijn. * **Intrinsiek versus functioneel gebrek:** Intrinsiek is een gebrek in de zaak zelf; functioneel is de ongeschiktheid voor het door de koper beoogde gebruik. * **Aanvaarding:** De koper verliest zijn recht op beroep op zichtbare niet-conformiteit indien hij deze aanvaardt. Verborgen gebreken worden niet gedekt door aanvaarding bij levering. * **Rechtsmiddelen:** Ontbinding van de koop (actio redhibitoria) of prijsvermindering (actio quanti minoris). * **Schadevergoeding:** Afhankelijk van de goede of kwade trouw van de verkoper. * **Meldingstermijn:** De koper moet het gebrek tijdig melden. Bij gemeen recht is er geen expliciete termijn, maar wel een korte verjaringstermijn. Bij consumentenkoop is er een facultatieve meldingstermijn van minimaal twee maanden na vaststelling. * **Exoneratie:** De verkoper kan zich, onder bepaalde voorwaarden (vooral indien hij te goeder trouw was), contractueel exonereren van zijn vrijwaringsplicht. Dit is echter verboden bij consumentenkoop. #### 2.1.20 Vrijwaring voor uitwinning De verkoper moet de koper vrijwaren voor juridische stoornissen die zijn bezit ongestoord genieten verstoren. Dit omvat zowel daden van de verkoper zelf (bv. dubbele verkoop) als daden van derden (bv. inroepen van zakelijke rechten). De sanctie kan variëren van prijsvermindering tot ontbinding van de koop met schadevergoeding. #### 2.1.21 Bescherming van de onbetaalde verkoper De onbetaalde verkoper heeft diverse middelen om zich te beschermen, zoals de **exceptio non adimpleti contractus**, ontbinding van de overeenkomst, een voorrecht op de verkochte zaak, en het revindicatierecht bij roerende goederen. Het **eigendomsvoorbehoud** is een belangrijk contractueel beding ter bescherming van de verkoper. #### 2.1.22 Beëindiging van de koopovereenkomst Naast de gemeenrechtelijke beëindigingsmanieren, zijn er specifieke gevallen zoals het **beding van wederinkoop** en de vernietiging wegens **benadeling** bij verkoop van onroerend goed. ### 2.2 Consumentenkoop De consumentenkoop (geïntegreerd in het BW: art. 1649bis – 1649octies BW en art. VI.44 WER) is specifiek ontworpen om de consument te beschermen als koper. Dit is **dwingend recht** en is enkel van toepassing op **roerende lichamelijke zaken**. De kern ligt bij de **garantieregeling** indien het product niet de gewenste kwaliteit bezit. * **Monistisch systeem:** In consumentenkoop is er één plicht voor de verkoper: de levering van een **conform goed**. Dit omvat zowel de conformiteit qua identiteit, kwaliteit en kwantiteit, als de vrijwaring voor verborgen gebreken. * **Conformiteit (art. 1649ter BW):** De nieuwe regeling van 2022 legt objectieve en subjectieve conformiteitsvereisten op. De levering is het referentiepunt, niet de risico-overgang zoals in het gemeen recht. * **Vermoeden van anterioriteit:** Gedurende de eerste twee jaar na levering wordt vermoed dat een gebrek aan overeenstemming al bestond op het moment van levering, wat de bewijslast omkeert ten gunste van de consument. * **Waarborgtermijn:** Een gebrek moet zich manifesteren binnen twee jaar na levering (of één jaar voor tweedehandsgoederen indien contractueel bepaald). * **Meldingstermijn:** De consument moet het gebrek binnen twee maanden na vaststelling melden aan de verkoper. * **Verjaringstermijn:** De vordering moet worden ingesteld binnen één jaar na manifestatie van het gebrek. * **Remedies:** De consument heeft een ruime keuze aan remedies, waaronder kosteloos herstel, kosteloze vervanging, passende prijsvermindering of ontbinding van de overeenkomst, aangevuld met schadevergoeding. * **Contractuele uitbreiding:** Een fabrieksgarantie kan de wettelijke rechten aanvullen maar mag deze niet aantasten. ### 2.3 Weens Koopverdrag (CISG) Het Weens Koopverdrag (Convention on International Sale of Goods – CISG) is van toepassing op de internationale koop van **lichamelijke roerende goederen** tussen **professionelen** die gevestigd zijn in verschillende staten. De toepassing kan conventioneel worden uitgesloten, omdat het **niet-dwingend recht** is. * **Toepassingsgebied:** Internationale koop tussen partijen in verschillende staten. * **Conventionele uitsluiting:** Mogelijk. * **Lichamelijke roerende goederen:** Enkel van toepassing op dit type goederen. * **Anticipatie van wereldrecht:** Het verdrag is bedoeld als een uniform wereldrecht inzake internationale koop. * **Anterioriteit:** De niet-conformiteit moet bestaan op het moment van de risico-overgang. * **Meldingstermijn:** De koper verliest zijn recht indien hij de verkoper niet binnen een redelijke termijn na ontdekking van het gebrek in kennis stelt, onder opgave van de aard van de tekortkoming. * **Rechtsmiddelen:** Het verdrag voorziet in diverse rechtsmiddelen, waaronder herstel, vervanging, prijsvermindering en ontbinding. Ernst van de niet-conformiteit is een vereiste voor buitengerechtelijke ontbinding. --- # Verbintenissen van de verkoper Dit onderwerp behandelt de belangrijkste verplichtingen die voortvloeien uit een koopovereenkomst voor de verkoper, namelijk de levering van de zaak, de vrijwaring voor uitwinning en de vrijwaring voor verborgen gebreken. ### 3.1 Levering De levering is de belangrijkste verbintenis van de verkoper, waarbij deze de verkochte zaak overdraagt in de macht en het bezit van de koper. Dit is een verbintenis om iets te doen. De verkoper is gehouden om tot aan de levering de zaak als een goede huisvader te bewaren. De overdracht van eigendom staat los van de levering. #### 3.1.1 Modaliteiten van de levering * **Inhoud:** De levering omvat de verkochte zaak zelf, in de staat waarin deze zich bevindt op het moment van de koop, alsook de toebehoren. De omvang, hoeveelheid en oppervlakte moeten overeenkomen met wat is afgesproken. * **Kosten:** De kosten van de levering zijn in principe ten laste van de verkoper, tenzij anders overeengekomen. De kosten van afhaling zijn ten laste van de koper. * **Plaats:** De levering vindt plaats op de plaats waar het goed zich ten tijde van de koop bevond, tenzij anders bedongen. * **Tijdstip:** De wet specificeert geen leveringstermijn, tenzij het gaat om consumentenkoop waar een minimumtermijn van dertig dagen na de sluiting van het contract geldt (suppletief recht). Partijen kunnen dit contractueel vrij bepalen. #### 3.1.2 Gevolgen van niet-levering of niet-conforme levering Bij niet-levering heeft de koper de keuze tussen ontbinding van de koop of inbezitstelling van de zaak, indien de vertraging enkel aan de verkoper te wijten is. De verkoper is tevens tot schadevergoeding gehouden indien de koper schade lijdt door de niet-tijdige levering. Bij niet-conforme levering (materiële kwaliteit, kwantiteit, identiteit) kan de koper een vordering instellen wegens schending van de leveringsplicht. De geleverde zaak moet conform zijn aan de verkochte zaak. Aanvaarding van de geleverde zaak kan het verlies van dit vorderingsrecht tot gevolg hebben. **Rechtsmiddelen bij niet-conformiteit:** 1. **Uitvoering in natura:** Dit kan gedwongen inbezitstelling van de specifieke zaak inhouden, of vervanging van generieke koopwaar na ingebrekestelling en een aanvullende termijn. Een dekkingskoop is hierbij een mogelijkheid. 2. **Ontbinding:** Dit is mogelijk bij ernstige niet-conformiteit, in principe gerechtelijk, tenzij een uitdrukkelijk ontbindend beding of eenzijdige buitengerechtelijke ontbinding is overeengekomen. 3. **Prijsvermindering:** Dit is een rechtsmiddel bij lichte kwalitatieve of kwantitatieve tekortkomingen. ### 3.2 Vrijwaring voor uitwinning De verkoper is verplicht de koper te vrijwaren voor uitwinning, wat betekent dat de koper het ongestoord bezit van de zaak moet genieten. Dit omvat zowel feitelijke als juridische stoornissen, die zowel van de verkoper zelf als van derden kunnen uitgaan. #### 3.2.1 Vrijwaring voor eigen daad van de verkoper Dit impliceert een ongeschreven niet-concurrentieverplichting bij de verkoop van een handelszaak, om te voorkomen dat de verkoper het cliënteel na de verkoop terugwint. Deze verplichting is beperkt in tijd, geografische reikwijdte en qua materie. #### 3.2.2 Vrijwaring voor daden van derden De verkoper is aansprakelijk voor juridische stoornissen die voortkomen uit rechten die derden op de zaak menen te hebben en die hun oorsprong vonden vóór de verkoop. Feitelijke stoornissen van derden vallen hier doorgaans niet onder. De koper kan de verkoper oproepen tot vrijwaring in een procedure. #### 3.2.3 Modaliteiten en sancties Bij volledige uitwinning kan de koper de ontbinding van de koop vorderen, met aanvullende schadevergoeding. Bij gedeeltelijke uitwinning kan de koper ontbinding vorderen indien het uitgewonnen deel zo belangrijk is dat hij de zaak anders niet zou hebben gekocht, evenals aanvullende schadevergoeding. De verkoper is in principe aansprakelijk, ongeacht zijn goede of kwade trouw. Exoneratiebedingen zijn mogelijk, maar de koper behoudt in elk geval het recht op teruggave van de prijs. ### 3.3 Vrijwaring voor verborgen gebreken De verkoper is aansprakelijk voor verborgen gebreken die de zaak ongeschikt maken voor het gebruik waarvoor deze bestemd is, of die het gebruik zodanig verminderen dat de koper, indien hij het gebrek had gekend, de zaak niet of tegen een mindere prijs zou hebben gekocht. #### 3.3.1 Kenmerken van een gebrek Een gebrek moet: * **Verborgen** zijn: niet door normaal onderzoek ontdekbaar. * **Ernstig** zijn: de zaak onbruikbaar maken of het gebruik aanzienlijk verminderen. * **Anterieur** zijn: minstens in kiem aanwezig op het ogenblik van de koop of risico-overgang. * **Intrinsiek of functioneel** zijn: hetzij een gebrek in de zaak zelf, hetzij ongeschiktheid voor een door de verkoper gekend gebruik. #### 3.3.2 Niet-conforme levering versus verborgen gebreken * **Gemeen recht:** kent een dualisme tussen niet-conforme levering (zichtbare gebreken) en verborgen gebreken. * **Consumentenkoop en Weens Koopverdrag:** kennen een monisme, waarbij niet-conforme levering (sensu lato) zowel zichtbare als verborgen gebreken omvat. #### 3.3.3 Acceptatie en gevolgen Zichtbare gebreken worden gedekt indien de koper deze niet protesteert bij levering. Verborgen gebreken worden niet gedekt door aanvaarding. #### 3.3.4 Rechtsmiddelen en sancties De koper heeft de keuze tussen: 1. **Actio redhibitoria:** de zaak teruggeven en de prijs terugvorderen (ontbinding). 2. **Actio aestimatoria (quanti minoris):** de zaak behouden en een deel van de prijs laten terugbetalen (prijsvermindering). Schadevergoeding is mogelijk, waarbij de omvang afhangt van de goede of kwade trouw van de verkoper. Bij kwade trouw (kennis van het gebrek) is de verkoper tot volledige schadevergoeding gehouden. #### 3.3.5 Meldingstermijn en verjaring * **Gemeen recht:** geen uitdrukkelijke meldingstermijn voor niet-conforme levering, wel een korte verjaringstermijn voor verborgen gebreken. * **Consumentenkoop:** een facultatieve meldingstermijn van minimum twee maanden na vaststelling van het gebrek, en een wettelijk vermoeden van anterioriteit van het gebrek gedurende twee jaar na levering. * **Weens Koopverdrag:** vereist melding binnen een redelijke termijn na ontdekking van het gebrek. #### 3.3.6 Exoneratie De verkoper kan zich, onder bepaalde voorwaarden, exonereren voor verborgen gebreken, tenzij hij het gebrek kende. In consumentenkoop zijn exoneratiebedingen voor verborgen gebreken echter verboden. ### 3.4 Specifieke regelingen en aanvullende bepalingen #### 3.4.1 Consumentenkoop De consumentenkoop kent een gemonistisch systeem waarbij de verkoper gehouden is tot levering van een conform goed. De aansprakelijkheidstermijn bedraagt in principe twee jaar na levering, met een vermoeden van anterioriteit gedurende deze periode. Er zijn specifieke remedies zoals kosteloos herstel, vervanging, prijsvermindering en ontbinding. #### 3.4.2 Internationale koop (CISG) Het Weens Koopverdrag regelt de internationale verkoop van roerende zaken tussen professionelen. Het kent ook een monistisch systeem en specifieke bepalingen inzake conformiteit, levering en remedies. #### 3.4.3 Koop onroerend goed Bij de verkoop van onroerend goed spelen formaliteiten zoals de notariële akte en de overschrijving in de registers van het hypotheekkantoor een cruciale rol voor de tegenwerpelijkheid aan derden. #### 3.4.4 Verkoop op afbetaling en consumentenkrediet Deze regelingen bieden specifieke bescherming aan de consument, met uitgebreide informatieplichten, herroepingsrechten en waarborgen. #### 3.4.5 Overige bedingen * **Beding van eigendomsvoorbehoud:** De verkoper behoudt de eigendom tot volledige betaling van de prijs. * **Beding van wederinkoop:** De verkoper behoudt het recht om de zaak terug te kopen binnen een bepaalde termijn. * **Benadeling:** Bij verkoop van onroerende goederen kan de verkoper vernietiging vorderen indien hij voor meer dan 7/12 benadeeld is. #### 3.4.6 Productaansprakelijkheid De Wet op productaansprakelijkheid legt een foutloze aansprakelijkheid op voor producenten voor schade veroorzaakt door gebrekkige producten, zowel persoonlijke als materiële schade. --- # Vrijwaring voor uitwinning en gebreken Dit onderwerp behandelt de verplichtingen van de verkoper om de koper te vrijwaren voor juridische stoornissen (uitwinning) en materiële tekortkomingen aan het verkochte goed (verborgen gebreken), inclusief de voorwaarden, rechtsmiddelen en specifieke regels voor consumentenkoop. ## 4. Vrijwaring voor uitwinning en gebreken De verkoper heeft twee hoofdbestandsdelen van verbintenissen: de levering van de zaak en de vrijwaring van de koper. Deze vrijwaring heeft een dubbel voorwerp: de koper moet vrij zijn van juridische stoornissen (uitwinning) en vrij van materiële tekortkomingen aan het verkochte goed (verborgen gebreken). ### 4.1 Vrijwaring voor uitwinning De vrijwaring voor uitwinning garandeert de koper het rustige en ongestoorde bezit van het verkochte goed. #### 4.1.1 Begrip van uitwinning Uitwinning houdt in dat de koper het bezit van het goed verliest op grond van een rechtsvordering ingesteld door een derde die een beter recht op het goed beweert te hebben. Dit kan zowel door een geheel of gedeeltelijk verlies van het bezit als door de uitoefening van lasten op het goed die niet bij de koop zijn opgegeven. * **Juridische stoornissen:** Dit zijn stoornissen die voortkomen uit de bewering van een zakelijk of persoonlijk recht op het verkochte goed door een derde. Voorbeelden zijn de verkoop van een zaak aan een tweede koper, de toekenning van een erfdienstbaarheid na de verkoop, of de uitoefening van een hypotheek. * **Feitelijke stoornissen:** Dit zijn stoornissen die niet voortkomen uit een juridisch recht, maar uit de handelingen van de verkoper zelf. De verkoper is in beginsel niet gehouden voor feitelijke stoornissen van derden, tenzij het gaat om feitelijke stoornissen die voortvloeien uit zijn eigen daden. #### 4.1.2 Vrijwaring voor eigen daad van de verkoper De verkoper is verplicht zich te onthouden van handelingen die het rustige bezit van de koper verstoren. Dit geldt zowel voor als na de verkoop. Een belangrijk voorbeeld is de impliciete niet-concurrentieverplichting bij de verkoop van een handelszaak, waarbij de verkoper het cliënteel niet mag terugwinnen op een manier die de waarde van de verkochte zaak aantast. #### 4.1.3 Vrijwaring voor daden van derden De verkoper is aansprakelijk voor juridische stoornissen die door derden worden veroorzaakt, op voorwaarde dat de rechtsstoornis van vóór de verkoop dateert. De goede of kwade trouw van de verkoper is hierbij irrelevant. De koper moet de verkoper oproepen in vrijwaring in het proces dat tegen hem wordt ingesteld, of nadien een vordering instellen tegen de verkoper. #### 4.1.4 Modaliteiten en sancties bij uitwinning * **Volledige uitwinning:** Indien de koper het volledige bezit verliest, kan hij de ontbinding van de koop vorderen, alsook aanvullende schadevergoeding. * **Gedeeltelijke uitwinning:** Indien de koper slechts een deel van het goed verliest, kan hij de ontbinding vorderen indien dat gedeelte zo belangrijk was dat hij de koop anders niet zou hebben aangegaan. Anders kan hij een aanvullende schadevergoeding (prijsvermindering) vorderen. * **Exoneratie:** De vrijwaring kan contractueel worden uitgesloten, maar zelfs dan behoudt de koper in principe het recht op teruggave van de prijs indien hij wordt uitgewonnen. ### 4.2 Vrijwaring voor verborgen gebreken De vrijwaring voor verborgen gebreken garandeert de koper een nuttig bezit, d.w.z. dat het gekochte goed geschikt is voor het gebruik waarvoor het bestemd is. #### 4.2.1 Begrip van een gebrek Een gebrek is een tekortkoming aan de materiële kwaliteit, kwantiteit of identiteit van de geleverde zaak die het gebruik ervan ernstig vermindert of onmogelijk maakt. * **Voorwaarden voor een gebrek (artikel 1641 BW):** 1. **Verborgen:** Het gebrek mag niet zichtbaar zijn en ook niet gemakkelijk detecteerbaar bij een normaal, aandachtig onderzoek door de koper, rekening houdend met de aard van de zaak en de hoedanigheid van de koper. 2. **Ernstig:** Het gebrek moet zodanig zijn dat het de koper het goed niet had laten kopen, of hij het tegen een mindere prijs zou hebben gekocht. 3. **Anterieur:** Het gebrek moet minstens in kiem bestaan op het ogenblik van de koop of de risico-overgang. #### 4.2.2 Soorten gebreken * **Intrinsiek gebrek:** Een gebrek in de zaak zelf, zoals een constructiefout. * **Functioneel gebrek:** De zaak is intrinsiek in orde, maar ongeschikt voor het specifieke gebruik dat de koper voor ogen had, voor zover dit gebruik bekend was bij de verkoper. #### 4.2.3 Kenmerken van een verborgen gebrek * **Niet gemakkelijk te ontdekken:** Een gebrek is niet zichtbaar als het pas na gebruik van de zaak of na proefnemingen waarneembaar wordt. Dit wordt beoordeeld in concreto, rekening houdend met de camouflage van gebreken door de verkoper. * **Ernst:** Vereist voor ontbinding of prijsvermindering. * **Anterioriteit:** Het gebrek moet bestaan hebben op het moment van de koop of de risico-overgang. Bij consumentenkoop wordt dit vaak wettelijk vermoed. #### 4.2.4 Rechtsmiddelen bij verborgen gebreken De koper heeft de keuze tussen: 1. **Ontbinding van de koop (actio redhibitoria):** Teruggave van de zaak en teruggave van de prijs. 2. **Prijsvermindering (actio quanti minoris):** Behoud van de zaak en teruggave van een deel van de prijs, bepaald door deskundigen. Deze rechtsmiddelen zijn onafhankelijk van de goede of kwade trouw van de verkoper. Bij consumentenkoop zijn herstel of vervanging wel mogelijk. #### 4.2.5 Schadevergoeding bij verborgen gebreken * **Goede trouw verkoper:** De verkoper is enkel gehouden tot teruggave van de prijs en vergoeding van de kosten. * **Kwade trouw verkoper:** De verkoper is, naast de teruggave van de prijs, gehouden tot vergoeding van alle schade die de koper heeft geleden. De bewijslast van de kwade trouw ligt bij de koper, maar rechtspraak aanvaardt vaak een vermoeden van kennis bij beroepsverkopers. #### 4.2.6 Meldingstermijn en verjaring * **Gemeen kooprecht:** Geen uitdrukkelijke meldingstermijn, wel een korte verjaringstermijn. Verzuim van melding kan leiden tot stilzwijgende aanvaarding. * **Consumentenkoop:** Een facultatieve meldingstermijn van minimum twee maanden na vaststelling van het gebrek. De vordering verjaart binnen één jaar na de melding. * **CISG:** De koper moet de verkoper binnen een redelijke termijn na ontdekking van het gebrek in kennis stellen. #### 4.2.7 Exoneratiebedingen Bedingen die de vrijwaring voor verborgen gebreken opheffen of verminderen zijn onder het gemeen recht geldig, tenzij de verkoper kwade trouw heeft. Bij consumentenkoop zijn dergelijke bedingen onrechtmatig en dus nietig. ### 4.3 Consumentenkoop De consumentenkoop (geïntegreerd in het Burgerlijk Wetboek en het WER) biedt een verhoogde bescherming aan de consumentenkoper. #### 4.3.1 Monistisch systeem In consumentenkoop bestaat er geen onderscheid meer tussen niet-conforme levering en verborgen gebreken. De verkoper heeft één plicht: leveren conform het contract. Dit omvat zowel de materiële conformiteit als de vrijwaring voor gebreken. #### 4.3.2 Conformiteit criteria De conformiteit van het goed wordt beoordeeld aan de hand van zowel subjectieve als objectieve criteria, zoals het contractueel bepaalde, het normaal verwachte gebruik, en de aanwezigheid van gebreken. De koper is niet gebonden door gebreken die hij kende bij de aankoop. #### 4.3.3 Anterioriteit en waarborgtermijn Het gebrek moet bestaan op het moment van de levering. Er geldt een wettelijk vermoeden van anterioriteit van gebreken gedurende twee jaar na levering. De waarborgtermijn bedraagt twee jaar. #### 4.3.4 Meldingstermijn en verjaring De consument moet het gebrek melden binnen twee maanden na vaststelling. De vordering verjaart binnen één jaar na de melding, maar nooit vóór het einde van de waarborgtermijn. #### 4.3.5 Rechtsmiddelen De consument heeft de keuze uit kosteloos herstel, kosteloze vervanging, passende prijsvermindering of ontbinding van de overeenkomst. Schadevergoeding is aanvullend. #### 4.3.6 Contractuele uitbreiding van de vrijwaringsplicht Fabrieksgaranties (commerciële garanties) breiden de wettelijke rechten van de consument uit en zijn bindend. ### 4.4 Vergelijking met gemeen recht en CISG Het gemeen kooprecht hanteert een dualistisch systeem (niet-conforme levering en verborgen gebreken als aparte concepten). Het Weens Koopverdrag (CISG) kent ook een monistisch systeem voor non-conformiteit en een redelijke meldingstermijn. ### 4.5 Vrijwaring voor uitwinning: Overzicht | Aspect | Gemeen Recht | Consumentenkoop | CISG | | :------------------------- | :-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | :--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | :-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- | | **Begrip** | Vrijwaring voor juridische stoornissen die het rustige bezit ontnemen. | Dient ter bescherming van de koper tegen juridische stoornissen. De focus ligt echter sterk op materiële conformiteit. | Koper moet de eigendom krijgen die vrij is van rechten of claims van derden. | | **Verkoper aansprakelijk voor** | Daden van derden met recht op de zaak (vóór de koop) en eigen daden van de verkoper. | Daden van derden met recht op de zaak en eigen daden van de verkoper. | Daden van derden met recht op de zaak en eigen daden van de verkoper. | | **Sancties** | Ontbinding, prijsvermindering, schadevergoeding. | Overeenkomstig de algemene regels voor non-conformiteit (herstel, vervanging, prijsvermindering, ontbinding). | Ontbinding, herstel, prijsvermindering, schadevergoeding. | | **Meldingstermijn** | Geen specifieke termijn voor uitwinning, maar het instellen van de vordering moet binnen de verjaringstermijn gebeuren. | De focus ligt op melding van non-conformiteit. Bij uitwinning gelden de algemene regels. | Geen specifieke termijn voor uitwinning, maar het instellen van de vordering moet binnen de verjaringstermijn gebeuren. | | **Exoneratie** | Mogelijk, maar beperkt indien verkoper kwade trouw had. | Bedingen die de vrijwaring voor uitwinning beperken, zijn waarschijnlijk onrechtmatig. | Mogelijk, tenzij de exoneratie de koper de eigendom zou ontnemen. | | **Focusthema** | Juridische stoornissen in het bezit. | Materiele conformiteit, met de nadruk op gebreken. Vrijwaring voor uitwinning is minder expliciet uitgewerkt als apart thema. | Juridische stoornissen in het bezit, maar ook de nadruk op conformiteit van de geleverde goederen. | --- **Tip:** Bij de vrijwaring voor verborgen gebreken is de **anterioriteit** van het gebrek cruciaal. Het gebrek moet reeds bestaan hebben op het moment van de koop of de risico-overgang. Bij consumentenkoop wordt dit vermoed, wat de bewijslast voor de consument aanzienlijk verlicht. **Tip:** De **meldingstermijn** is essentieel. Het niet tijdig melden van een gebrek kan leiden tot verlies van rechten. Let steeds op de specifieke termijnen per regime. **Tip:** Bij de vrijwaring voor **uitwinning** is het belangrijk te onderscheiden tussen juridische en feitelijke stoornissen, en of deze afkomstig zijn van de verkoper zelf of van derden. **Tip:** Voor de **consumentenkoop** is de invoering van de wet van 20 maart 2022 met betrekking tot de omzetting van Richtlijn (EU) 2019/771 een belangrijke wijziging, met name de verlenging van het vermoeden van anterioriteit naar twee jaar en de uitbreiding naar digitale inhoud en diensten. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Koopovereenkomst | Een wederkerige, bezwarende en consensuele overeenkomst waarbij de ene partij zich verbindt om een zaak over te dragen tegen betaling van een prijs in geld door de andere partij. | | Eigendomsoverdracht | Het juridische proces waarbij het eigendomsrecht van een goed van de ene persoon op de andere overgaat, wat doorgaans gebeurt op het moment van wilsovereenstemming over de zaak en de prijs, tenzij anders bedongen. | | Prijs | De tegenprestatie in geld voor de eigendomsoverdracht van een goed in een koopovereenkomst. De prijs moet bepaald of bepaalbaar, ernstig en in geld uitgedrukt zijn. | | Levering | De verbintenis van de verkoper om de verkochte zaak over te dragen in de macht en het bezit van de koper, in de staat waarin het zich bevond op het moment van de koop, inclusief toebehoren en opbrengsten. | | Vrijwaring voor uitwinning | De verplichting van de verkoper om de koper te beschermen tegen juridische stoornissen die voortvloeien uit aanspraken van derden op het verkochte goed, waardoor het rustig en ongestoord genot van de koper wordt gewaarborgd. | | Verborgen gebreken | Gebreken aan de verkochte zaak die bij normaal en aandachtig onderzoek niet detecteerbaar zijn op het moment van de levering, en die het gebruik van de zaak ongeschikt maken voor het beoogde doel of de waarde ervan verminderen. | | Consumentenkoop | Een koopovereenkomst tussen een verkoper die handelt in het kader van zijn handels- of beroepsactiviteit en een consument die handelt voor doeleinden buiten zijn handels- of beroepsactiviteit, waarbij dwingende wetgeving ter bescherming van de consument geldt. | | Weens Koopverdrag (CISG) | Een internationaal verdrag dat regels bevat voor internationale koopovereenkomsten tussen partijen die gevestigd zijn in verschillende staten die het verdrag hebben geratificeerd, met specifieke toepassing op lichamelijke roerende goederen tussen professionelen. | | Consensualisme | Het principe waarbij een overeenkomst, zoals de koop, geldig tot stand komt door de loutere wilsovereenstemming van de partijen, zonder dat specifieke vormvereisten of formaliteiten noodzakelijk zijn, tenzij de wet anders bepaalt. | | Simu­latie | Een juridisch concept waarbij partijen een rechtshandeling (bv. een koop) creëren die naar buiten toe zichtbaar is, maar intern afspraken maken die afwijken van de uiterlijke schijn, zoals bij een vermomde schenking of prijsbewimpeling. | | Tegenwerpelijkheid | Het principe dat bepaalt in hoeverre een rechtshandeling of overeenkomst gevolgen heeft voor derden, dat wil zeggen personen die geen partij zijn bij de overeenkomst. De tegenwerpelijkheid vereist doorgaans dat derden kennis hebben van de overeenkomst. | | Optie | Een eenzijdige rechtshandeling waarbij de belover zich onherroepelijk verbindt om een goed te verkopen onder bepaalde voorwaarden, gedurende een bepaalde termijn, en waarbij de begunstigde vrij is om deze optie al dan niet te lichten. | | Dwaling | Een gebrek in de toestemming waarbij een partij zich zaken anders voorstelt dan ze werkelijk zijn, wat kan leiden tot de nietigheid van de overeenkomst indien het een zelfstandigheid van de zaak betreft en verschoonbaar is. | | Bedrog | Een gebrek in de toestemming waarbij een partij door kunstgrepen de andere partij beweegt tot het aangaan van de overeenkomst. Hoofdbedrog leidt tot nietigheid, incidenteel bedrog tot schadevergoeding. | | Geweld | Een gebrek in de toestemming waarbij een partij onder druk van fysieke of morele dwang wordt gedwongen tot het aangaan van de overeenkomst. Dit kan leiden tot nietigheid van de overeenkomst. | | Productaansprakelijkheid | Een foutloze aansprakelijkheid die producenten treft voor schade veroorzaakt door gebreken aan hun producten die zij in het verkeer hebben gebracht, waarbij het slachtoffer slechts het causale verband tussen het gebrek en de schade hoeft aan te tonen. | | Onbetaalde verkoper | Een verkoper die de koopprijs van de verkochte zaak nog niet ontvangen heeft en die over specifieke wettelijke en contractuele middelen beschikt om zijn vordering te beschermen, zoals het retentierecht of een eigendomsvoorbehoud. | | Eigendomsvoorbehoud | Een contractueel beding waarbij de verkoper zich de eigendom van de verkochte zaak voorbehoudt totdat de volledige koopprijs is betaald, wat hem beschermt tegen de schuldeisers van de koper. | | Risico-overdracht | Het moment waarop het risico op tenietgaan van de zaak door toeval of overmacht overgaat van de verkoper op de koper. Dit valt in principe samen met de eigendomsoverdracht, tenzij anders overeengekomen of wettelijk bepaald. | | Benadeling | Een aanzienlijke onevenredigheid tussen de wederzijdse prestaties in een overeenkomst, die in specifieke gevallen, zoals bij de verkoop van onroerende goederen, kan leiden tot de vernietiging van de overeenkomst. | | Meldingstermijn | De termijn waarbinnen een gebrek of niet-conformiteit door de koper aan de verkoper moet worden gemeld, op straffe van verval van het recht om zich hierop te beroepen. Deze termijn kan wettelijk bepaald of contractueel overeengekomen zijn. |