Opdracht_module_1_Hamer et al_2025_antwoorden (1) (1).docx

# Onderzoeksvragen en methodologie van de paper Dit onderwerp behandelt de specifieke onderzoeksvragen die in de paper worden beantwoord en de methodologische concepten die gebruikt worden om herverdeling te meten. ### 1.1 Onderzoeksvragen in de paper De paper richt zich op het beantwoorden van de volgende kernelementen: * Welke onderzoeksvragen worden beantwoord in deze paper? * Welk aandeel van de totale inkomens wordt herverdeeld naar de gepensioneerde en de bevolking die op arbeidsleeftijd is? * Wat is het aandeel van het inkomen dat herverdeeld wordt naar deze twee groepen voor wat het armste en het rijkste kwartiel betreft? * Welke impact hebben belastingen en uitkeringen op de beschikbare inkomens van de huishoudens op arbeidsleeftijd met het laagste inkomen? ### 1.2 Concepten van herverdeling: RE en NBR #### 1.2.1 RE als maatstaf van herverdeling * **Concept:** RE (Residual Effect) wordt gebruikt als een maatstaf voor herverdeling. * **Kritiek op RE:** * RE kan aanleiding geven tot misinterpretatie omdat er wordt van uitgegaan dat het marktinkomen niet wordt beïnvloed door het herverdelingsmechanisme. Dit is echter niet het geval. * Belastingen, financiële voordelen en uitkeringen beïnvloeden de mate waarin een individu bereid zal zijn werk te zoeken en te sparen. #### 1.2.2 NBR: Net Benefit Ratio * **Concept:** NBR staat voor Net Benefit Ratio, een andere maatstaf voor herverdeling. * **Berekening:** De exacte berekening van NBR wordt niet gedetailleerd in de verstrekte tekst, maar het wordt gebruikt om de herverdeling te kwantificeren. ### 1.3 Internationale vergelijking: "Old age oriented countries" versus België #### 1.3.1 Kenmerken van "Old age oriented countries" * **Lidstaten:** Griekenland (EL), Spanje (ES), Italië (IT), Portugal (PT), Kroatië (HR), Hongarije (HU), Roemenië (RO). * **Kenmerken:** * Hoge graad van herverdeling in het algemeen. * Grote generositeit ten opzichte van de hoogste inkomens. * Lage mate van steun voor de laagste (niet-gepensioneerde) inkomensgroepen. #### 1.3.2 Vergelijking met België * België komt op twee van de drie kenmerken overeen met de "old age oriented countries". * Een significant verschil is dat België minder genereus is naar de hoogste inkomens in vergelijking met deze groep landen. ### 1.4 Inzichten uit Grafieken 2 en 3 #### 1.4.1 Grafiek 2: Herverdeling naar het hoogste kwartiel * **Algemene bevindingen:** * Er is sprake van een noord-zuid divide inzake de herverdeling naar het kwartiel van de hoogste inwoners. * Noordelijke landen herverdelen duidelijk minder naar deze groep dan de zuidelijke landen. * **Specifieke bevindingen voor België:** * België en Finland laten een behoorlijk goede totale NBR optekenen (horizontale as). * Zij scoren echter veel lager qua QA-NBR (vertikale as) dan landen die als "old age oriented" worden beschouwd. * **Globaal verband:** Er wordt een positief verband waargenomen tussen de totale NBR en de herverdeling naar het hoogste kwartiel. #### 1.4.2 Grafiek 3: Herverdeling naar het laagste kwartiel * **Algemene bevindingen:** * De figuur toont voor alle landen in de steekproef de herverdeling naar het laagste kwartiel. * België, samen met de Noordelijke landen en Ierland, herverdeelt het meest naar het laagste kwartiel. * Er is een negatief verband tussen de totale NBR en de herverdeling naar de laagste inkomens. ### 1.5 Relatie tussen Total-NBR, Q1-NBR en RE voor België #### 1.5.1 Relatie tussen Total-NBR en RE in België * De relatie tussen de totale NBR en RE is niet eendimensionaal. * In Finland, Luxemburg, Griekenland en België is er een duidelijk positief verband tussen beide. * In tegenstelling hiermee tonen landen zoals Denemarken, Ierland en het Verenigd Koninkrijk gemiddelde waarden van RE, terwijl hun totale NBRs en pensioen-gerelateerde NBRs zeer laag zijn. * Verder vertonen Ierland, Portugal, Denemarken en Spanje gelijkaardige RE's, ondanks sterk afwijkende NBRs. #### 1.5.2 Relatie tussen Q1-NBR en RE in België * Over het algemeen is de correlatie tussen Q1-NBR en RE zwak. * Een uitzondering hierop vormt België, waar de correlatie tussen Q1-NBR en RE sterk is. --- # Inkomensherverdeling in Europa: Generaties en inkomensgroepen Dit onderzoek analyseert de inkomensherverdeling in Europa, met specifieke aandacht voor de verschillen tussen generaties en inkomensgroepen, en de rol van belastingen en uitkeringen. ### 2.1 Onderzoeksvragen en kernbegrippen De paper beantwoordt verschillende onderzoeksvragen met betrekking tot de omvang en aard van inkomensherverdeling in Europa. Kernbegrippen zijn: * **Marktinkomen:** Inkomen dat wordt gegenereerd vóór de impact van overheidsinterventies zoals belastingen en uitkeringen. * **Herverdeeld inkomen:** Inkomen na de aanpassing van marktinkomens door belastingen en uitkeringen. * **Netto herverdeeld inkomen (NBR - Net Benefit Ratio):** Een maatstaf die de netto voordelen van herverdeling weergeeft. Het berekent het verschil tussen de ontvangen uitkeringen en betaalde belastingen, gedeeld door het marktinkomen. Een hogere NBR duidt op meer herverdeling. $$ NBR = \frac{Uitkeringen - Belastingen}{Marktinkomen} $$ * **Generositeit ten opzichte van het hoogste inkomen (QA-NBR - Quartile Average Net Benefit Ratio):** Meet specifiek de herverdeling naar de hoogste inkomensgroepen (het hoogste kwartiel). * **Herverdeling naar het laagste inkomen (Q1-NBR):** Meet specifiek de herverdeling naar de laagste inkomensgroepen (het laagste kwartiel). ### 2.2 Aandeel van herverdeeld inkomen per groep Het onderzoek kijkt naar het aandeel van de totale inkomens die herverdeeld worden naar twee belangrijke groepen: gepensioneerden en de bevolking op arbeidsleeftijd. * **Totale herverdeling:** De paper onderzoekt welk percentage van het totale inkomen van een land daadwerkelijk wordt herverdeeld tussen deze groepen. * **Herverdeling per inkomenskwartiel:** Er wordt ook specifiek gekeken naar het aandeel van het inkomen dat herverdeeld wordt binnen het armste en het rijkste kwartiel van de bevolking. ### 2.3 Impact van belastingen en uitkeringen op huishoudens op arbeidsleeftijd Voor huishoudens op arbeidsleeftijd met het laagste inkomen hebben belastingen en uitkeringen een significante impact op hun beschikbare inkomen. De herverdelingsmechanismen via deze instrumenten zijn cruciaal voor het verminderen van inkomensongelijkheid en het bestrijden van armoede binnen deze groep. ### 2.4 Beperkingen van de RE-maatstaf De maatstaf 'RE' (vermoedelijk ook een vorm van herverdelingsindex) kan aanleiding geven tot misinterpretatie. > **Tip:** Het is cruciaal om de beperkingen van specifieke meetinstrumenten te begrijpen, omdat deze de interpretatie van de resultaten kunnen beïnvloeden. De voornaamste bemerking is dat de RE-maatstaf er ten onrechte van uitgaat dat het marktinkomen niet wordt beïnvloed door het herverdelingsmechanisme. In werkelijkheid beïnvloeden belastingen, financiële voordelen en uitkeringen wel degelijk de bereidheid van individuen om te werken en te sparen. Dit betekent dat het marktinkomen zelf al een gevolg kan zijn van de herverdelingsmechanismen. ### 2.5 Verschillen tussen landen: 'Old age oriented countries' versus België De studie identificeert een groep van "old age oriented countries", waaronder Griekenland (EL), Spanje (ES), Italië (IT), Portugal (PT), Kroatië (HR), Hongarije (HU) en Roemenië (RO). Deze landen worden gekenmerkt door: * Een hoge mate van algemene herverdeling. * Grote generositeit ten opzichte van de hoogste inkomensgroepen. * Een lage mate van steun voor de laagste, niet-gepensioneerde inkomensgroepen. België vertoont overeenkomsten met deze groep op twee van de drie kenmerken, maar onderscheidt zich door minder genereus te zijn ten aanzien van de hoogste inkomens. ### 2.6 Inzichten uit grafieken 2 en 3 De grafieken bieden waardevolle inzichten in de herverdelingspatronen in Europa: #### 2.6.1 Grafiek 2: Herverdeling naar het hoogste inkomenkwartiel * **Noord-Zuid divide:** Er is een duidelijke noord-zuid kloof zichtbaar. Noordelijke landen herverdelen aanzienlijk minder inkomen naar het hoogste inkomenskwartiel dan de zuidelijke landen. * **België en Finland:** Deze landen laten een behoorlijk goede totale NBR zien, maar scoren relatief lager op QA-NBR (herverdeling naar de hoogste kwartielen) vergeleken met de "old age oriented countries". * **Positief verband:** Over het algemeen is er een positief verband tussen de totale NBR en de herverdeling naar het hoogste inkomenkwartiel. #### 2.6.2 Grafiek 3: Herverdeling naar het laagste inkomenkwartiel * **België en Noordelijke landen:** België, samen met de Noordelijke landen en Ierland, herverdeelt het meest inkomen naar het laagste inkomenskwartiel. * **Negatief verband:** Er is een negatief verband tussen de totale NBR en de herverdeling naar de laagste inkomens. Dit suggereert dat landen die sterk herverdelen via hun totale NBR, dit minder doen ten gunste van de laagste inkomensgroepen. ### 2.7 Relatie tussen Total-NBR, RE en Q1-NBR in België Voor België wordt de relatie tussen deze maatstaven geanalyseerd: * **Total-NBR en RE:** De relatie tussen de totale NBR en RE is niet eenduidig. In landen als Finland, Luxemburg, Griekenland en België is er een duidelijk positief verband. Dit betekent dat een hogere totale herverdeling correleert met een hogere RE-score. * **Q1-NBR en RE:** Over het algemeen is de correlatie tussen de herverdeling naar het laagste kwartiel (Q1-NBR) en RE zwak, met een opvallende uitzondering voor België en Finland, waar deze correlatie sterker is. > **Voorbeeld:** In België betekent een sterke correlatie tussen Q1-NBR en RE dat wanneer er meer herverdeling plaatsvindt naar de armste groep (hoge Q1-NBR), dit ook vaak samengaat met een hogere algehele herverdelingsmaatstaf (RE), wat duidt op een effectieve inzet van beleid ten gunste van de zwakkeren. --- # Vergelijking van herverdelingssystemen: Deelname van België Dit onderwerp onderzoekt hoe herverdelingssystemen in Europa, met een specifieke focus op België, zich verhouden tot kenmerken van 'ouderdomsgerichte landen', zoals geïllustreerd door grafische analyses. ## 3. Vergelijking van herverdelingssystemen: Deelname van België Dit gedeelte analyseert de herverdelingsmechanismen in Europese landen, met bijzondere aandacht voor de positie van België ten opzichte van zogenaamde 'ouderdomsgerichte landen'. De focus ligt op de mate van herverdeling naar verschillende inkomensgroepen en generaties, en de impact van belastingen en uitkeringen. ### 3.1 Kenmerken van 'old age oriented countries' 'Old age oriented countries' worden gekenmerkt door specifieke herverdelingspatronen. Deze landen vertonen over het algemeen een hoge mate van herverdeling, maar deze generositeit is primair gericht op de oudere bevolking en de hogere inkomensgroepen. Tegelijkertijd is de ondersteuning voor lagere, niet-gepensioneerde inkomensgroepen in deze landen relatief laag. De landen die tot deze categorie behoren zijn Griekenland (EL), Spanje (ES), Italië (IT), Portugal (PT), Kroatië (HR), Hongarije (HU) en Roemenië (RO). ### 3.2 België's positie ten opzichte van 'old age oriented countries' België vertoont overeenkomsten met de 'old age oriented countries' op twee van de drie belangrijkste kenmerken. Echter, België onderscheidt zich door een minder genereus beleid ten aanzien van de hoogste inkomensgroepen vergeleken met de typische 'old age oriented countries'. ### 3.3 Impact van belastingen en uitkeringen op beschikbare inkomens Belastingen en uitkeringen hebben een significante invloed op de beschikbare inkomens van huishoudens. Met name voor huishoudens op arbeidsleeftijd met een laag inkomen kunnen deze mechanismen de bereidheid om te werken en te sparen beïnvloeden. Dit impliceert dat de impact van herverdeling verder gaat dan de directe financiële overdracht en ook het economisch gedrag van individuen kan sturen. ### 3.4 Beperkingen van de 'Equivalent Income' (RE) maatstaf De maatstaf van 'Equivalent Income' (RE) kan leiden tot misinterpretaties als indicator van herverdeling. Een kritiekpunt is de aanname dat marktinkomens onveranderd blijven door het herverdelingsmechanisme. In werkelijkheid beïnvloeden belastingen en financiële voordelen en uitkeringen de beslissingen van individuen om werk te zoeken en te sparen, wat impliciet het marktinkomen kan veranderen. Hierdoor is RE niet altijd een perfecte weerspiegeling van de volledige impact van het herverdelingssysteem. ### 3.5 Net Benefit Ratio (NBR) De 'Net Benefit Ratio' (NBR) is een maatstaf die de verhouding weergeeft tussen de ontvangen voordelen (uitkeringen) en de betaalde lasten (belastingen) voor een bepaalde groep. Deze ratio wordt berekend door de totale netto voordelen voor een groep te delen door de totale inkomens van die groep. De exacte berekening is afhankelijk van de specifieke definitie van 'inkomen' en 'voordelen' die in de analyse gehanteerd wordt. ### 3.6 Bevindingen uit Grafiek 2 en 3 Grafiek 2 toont een duidelijke 'noord-zuid divide' wat betreft de herverdeling naar het kwartiel van de hoogste inkomens. Noordelijke landen herverdelen significant minder naar deze groep dan zuidelijke landen. Zowel België als Finland laten een redelijk goede totale NBR zien, maar scoren lager op de 'Quadrant Analysis - Net Benefit Ratio' (QA-NBR) in vergelijking met de 'old age oriented countries'. Er is een algemeen positief verband observeerbaar tussen de totale NBR en de herverdeling naar het hoogste inkomenskwartiel. Grafiek 3 analyseert de herverdeling naar het laagste inkomenskwartiel voor alle landen in de steekproef. België, samen met de Noordelijke landen en Ierland, behoort tot de landen die het meest herverdelen naar het laagste kwartiel. De rechter figuur in Grafiek 3 illustreert een negatief verband tussen de totale NBR en de herverdeling naar de laagste inkomensgroepen. ### 3.7 België: Relatie tussen Total-NBR, RE en Q1-NBR De relatie tussen de totale NBR en RE is in België niet eendimensionaal. Er is een duidelijk positief verband tussen deze twee indicatoren in België, wat suggereert dat een hogere netto voordeelpositie correleert met een hogere equivalent inkomen. Echter, vergeleken met landen die een vergelijkbare totale NBR vertonen, zoals Finland, kunnen de RE-waarden aanzienlijk verschillen. Wat betreft de relatie tussen de NBR voor het eerste kwartiel (Q1-NBR) en RE, is deze correlatie in België over het algemeen zwak. Dit duidt erop dat, hoewel België significant herverdeelt naar het laagste kwartiel, de directe impact op het equivalent inkomen niet altijd evenredig is of dat andere factoren een rol spelen in de bepaling van het RE. > **Tip:** Bij het interpreteren van herverdelingssystemen is het cruciaal om niet enkel te kijken naar algemene herverdelingsmaatstaven zoals RE, maar ook naar de verdeling over specifieke inkomensgroepen en generaties, en de onderliggende mechanismen van belastingen en uitkeringen. > **Voorbeeld:** Hoewel België een aanzienlijk deel van haar inkomen herverdeelt naar de laagste inkomensgroepen (hoge Q1-NBR), kan de impact op hun beschikbare inkomen (RE) gematigd zijn door de specifieke structuur van belastingen en uitkeringen, of door de uitgavenpatronen van deze huishoudens. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Herverdeling (Redistribution) | Het proces waarbij inkomsten en welvaart binnen een economie opnieuw worden verdeeld, meestal door overheidsbeleid zoals belastingen en sociale uitkeringen, om inkomensverschillen te verkleinen en sociale rechtvaardigheid te bevorderen. | | Marktinkomen (Market Income) | Het inkomen dat huishoudens verdienen uit economische activiteiten voordat belastingen en overdrachtsbetalingen (zoals uitkeringen) worden toegepast. Dit omvat inkomen uit arbeid, kapitaal en bezit. | | Beschikbaar inkomen (Disposable Income) | Het inkomen dat huishoudens na aftrek van belastingen en ontvangst van overdrachtsbetalingen overhouden om te consumeren of te sparen. Dit is het feitelijk beschikbare bedrag voor uitgaven. | | RE (Redistributive Effect) | Een maatstaf die aangeeft in hoeverre een beleid of systeem leidt tot een verschuiving van inkomen van de ene groep naar de andere. Een hoge RE suggereert significante herverdeling. | | NBR (Net Benefit Ratio) | Een ratio die de netto voordelen van herverdeling voor een bepaalde groep meet, vaak berekend als het verschil tussen ontvangen uitkeringen en betaalde belastingen, gedeeld door het inkomen. | | Gepensioneerde bevolking (Aged Population) | De groep individuen binnen een samenleving die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt en doorgaans inkomsten ontvangen uit pensioenen, sociale zekerheid of andere ouderdomsuitkeringen. | | Bevolking op arbeidsleeftijd (Working-Age Population) | De groep individuen binnen een samenleving die economisch actief zijn en de leeftijd hebben om te werken. Zij verdienen inkomen uit arbeid en betalen belastingen. | | Kwartielen (Quartiles) | Een statistische indeling van gegevens in vier gelijke delen. Het eerste kwartiel (Q1) vertegenwoordigt de laagste 25% van de gegevens, en het vierde kwartiel (Q4) de hoogste 25%. | | "Old age oriented countries" | Landen die gekenmerkt worden door een sterke nadruk op herverdeling ten gunste van ouderen, vaak met genereuze pensioenvoorzieningen, maar soms met minder steun voor lagere inkomensgroepen die niet gepensioneerd zijn. | | Noord-Zuid divide | Een geografisch en economisch concept dat verwijst naar verschillen in economische ontwikkeling, welvaart en beleid tussen landen in Noord-Europa en landen in Zuid-Europa. |