Studentenslides les 1 GZHecono - inl - gzhzmarkt 2324 (1).pptx-summary (1).pdf

# Inleiding tot de gezondheidseconomie Dit onderwerp introduceert de basisprincipes van economie en gezondheidseconomie, waarbij de nadruk ligt op de doelstellingen van gezondheidszorgsystemen en de unieke kenmerken van de gezondheidszorgmarkt. ### 1.1 Economische principes toegepast op gezondheid Economie wordt gedefinieerd als de wetenschap die menselijk gedrag bestudeert met betrekking tot het bevredigen van behoeften met schaarse middelen. Gezondheidseconomie past deze economische inzichten toe op de gezondheidszorg. Het primaire doel is niet het organiseren van gezondheidszorg zelf, maar het efficiënt inzetten van schaarse middelen ten behoeve van gezondheid. In België vertegenwoordigde de gezondheidszorg in 2017 10,3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP), dat in 2021 507,2 miljard euro bedroeg [3](#page=3) [9](#page=9). ### 1.2 Doelstellingen van gezondheidszorgsystemen Gezondheidszorgsystemen worden beoordeeld aan de hand van drie essentiële eisen [3](#page=3): * **Betaalbaarheid:** De mate waarin gezondheidszorg financieel toegankelijk is voor de bevolking [3](#page=3). * **Kwaliteit:** De effectiviteit en efficiëntie van de geboden zorg [3](#page=3). * **Innovatie:** De ontwikkeling en implementatie van nieuwe medische technologieën en behandelmethoden [3](#page=3). Naast deze kernvereisten speelt solidariteit een cruciale rol binnen veel gezondheidszorgsystemen, waarbij de gezonden en welvarenden bijdragen aan de zorg voor de zieken en minder bedeelden [3](#page=3). ### 1.3 De gezondheidszorgmarkt De gezondheidszorgmarkt verschilt significant van een "gewone" markt waar prijsmechanismen door vraag en aanbod bepalen wat er geproduceerd en geconsumeerd wordt. Verschillende factoren beïnvloeden de gezondheidszorgmarkt op unieke wijze, wat maakt dat een puur marktmechanisme hier minder effectief is. Vanwege de specifieke kenmerken van de gezondheidszorgmarkt, zoals externe effecten, informatie-asymmetrie en het solidariteitsprincipe, is overheidsingrijpen vaak noodzakelijk. Gezondheidseconomie biedt de inzichten die nodig zijn voor de overheid om effectieve beleidskeuzes te maken met betrekking tot de organisatie, financiering en regulering van de gezondheidszorg [3](#page=3) [9](#page=9). > **Tip:** Begrijpen hoe de gezondheidszorgmarkt afwijkt van reguliere markten is cruciaal om de noodzaak van specifieke beleidsinterventies te kunnen verklaren. > **Tip:** De doelstellingen van betaalbaarheid, kwaliteit en innovatie staan vaak onder druk en vormen een spanningsveld binnen gezondheidszorgsystemen. Economische analyse kan helpen bij het vinden van optimale oplossingen. --- # De gezondheidszorgmarkt en beïnvloedende factoren Dit gedeelte behandelt de gezondheidszorgmarkt, waarbij studenten worden uitgedaagd om beïnvloedende factoren te herkennen, af te leiden en te verklaren, met aandacht voor het solidariteitsprincipe, ethische vraagstukken en specifieke marktmechanismen [5](#page=5) [9](#page=9). ### 2.1 Kenmerken van de gezondheidszorgmarkt De gezondheidszorgmarkt wijkt significant af van een reguliere markt waar vraag en aanbod de prijs bepalen. Het primaire doel is niet de organisatie van zorg, maar het bevorderen en herstellen van gezondheid. Gezondheidseconomie analyseert het doelmatig inzetten van schaarse middelen om behoeften te bevredigen. In België werd in 2017 bijvoorbeeld 10,3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) besteed aan gezondheidszorg. De gezondheidszorgmarkt kent specifieke eisen die afwijken van reguliere marktwerking [6](#page=6) [9](#page=9): * **Betaalbaarheid:** Zorg moet voor iedereen toegankelijk zijn, ongeacht inkomen [10](#page=10) [6](#page=6). * **Kwaliteit:** De geleverde zorg moet van een hoog niveau zijn [10](#page=10) [6](#page=6). * **Innovatie:** Er is behoefte aan voortdurende ontwikkeling van nieuwe behandelingen en technologieën [10](#page=10) [6](#page=6). * **Solidariteit:** Het principe dat gezamenlijk de kosten van zorg worden gedragen, vaak met een vangnet voor kwetsbare groepen. Systemen die privézorg aanbieden aan welgestelden naast publieke zorg voldoen hier mogelijk niet volledig aan [10](#page=10) [6](#page=6). > **Tip:** Het is cruciaal om te beseffen dat de gezondheidszorgmarkt niet primair gedreven wordt door winstmaximalisatie op dezelfde manier als een commerciële markt [6](#page=6). ### 2.2 Marktbeïnvloedende factoren Verschillende factoren verstoren de 'normale' werking van vraag en aanbod in de gezondheidszorgmarkt. Deze factoren zorgen ervoor dat de gezondheidszorgmarkt afwijkt van een 'gewone' markt [10](#page=10) [2](#page=2) [6](#page=6) [9](#page=9). #### 2.2.1 Onzekerheid en asymmetrie De gezondheidszorg is inherent onzeker [10](#page=10) [6](#page=6). * **Onzekerheid over de behoefte:** Ziekte treft mensen onverwacht en de ernst ervan is vaak onvoorspelbaar. Geneeskunde is bovendien geen exacte wetenschap, wat de onzekerheid verder vergroot [10](#page=10) [4](#page=4) [6](#page=6). * **Asymmetrie in informatie:** Patiënten beschikken doorgaans over veel minder medische kennis dan zorgverleners. Dit betekent dat de zorgvrager niet altijd de kwaliteit en noodzaak van de aangeboden zorg kan beoordelen [10](#page=10) [2](#page=2) [4](#page=4) [6](#page=6). > **Voorbeeld:** Een patiënt die geconfronteerd wordt met een ernstige diagnose zal vaak volledig afhankelijk zijn van de informatie en aanbevelingen van de arts, zonder de expertise om deze objectief te evalueren [7](#page=7). #### 2.2.2 Wegvallen van het prijsmechanisme In veel gevallen zijn patiënten niet direct geconfronteerd met de volledige kosten van zorg, mede door verzekeringen en overheidsbijdragen. Dit vermindert de prijsgevoeligheid van de vraag. De prijs is niet altijd de primaire drijfveer voor de vraag naar zorg [10](#page=10) [4](#page=4). #### 2.2.3 Aanbodgeïnduceerde vraag De vraag naar zorg kan ook worden gestimuleerd door het aanbod. Dit betekent dat de aanwezigheid van zorgvoorzieningen en de aanbevelingen van zorgverleners de consumptie van zorg kunnen beïnvloeden, in plaats van dat de vraag puur vanuit de patiënt ontstaat. De aanbieders van zorg kunnen de vraag beïnvloeden door de mogelijkheid om de behoefte aan te tonen [10](#page=10) [2](#page=2) [7](#page=7). > **Voorbeeld:** Een huisarts die bij een controle patiënten adviseert om aanvullende onderzoeken te laten uitvoeren, kan zo de vraag naar deze onderzoeken stimuleren. Een huisarts kan bijvoorbeeld meer preventieve onderzoeken voorstellen of doorverwijzingen doen, wat leidt tot een hogere vraag naar zorg. Als de verzekering dit dekt, kan de patiënt geneigd zijn deze diensten te aanvaarden, zelfs als de noodzaak minder acuut is [4](#page=4) [7](#page=7). #### 2.2.4 Heterogene producten Producten en diensten in de gezondheidszorg zijn zelden homogeen, in tegenstelling tot veel producten in een supermarkt. Elke medische behandeling, operatie of medicijn is in zekere zin uniek en afhankelijk van de specifieke patiënt en de context. De "kwaliteit" en de specifieke toepassing van zorg zijn zeer variabel en afhankelijk van de individuele patiënt en de zorgverlener. Dit bemoeilijkt directe prijsvergelijkingen en standaardisatie. De 1-op-1 relatie tussen zorgverlener en patiënt is hierbij cruciaal [10](#page=10) [2](#page=2) [4](#page=4) [7](#page=7). #### 2.2.5 Moral hazard (moreel wangedrag) Moral hazard verwijst naar situaties waarin verzekerde partijen zich risicovoller gedragen of meer zorg consumeren omdat de financiële gevolgen van hun acties worden gedekt door de verzekering of overheidsbijdragen. Dit kan leiden tot een verhoogd gebruik van zorg of het nemen van minder voorzorgsmaatregelen [10](#page=10) [2](#page=2) [4](#page=4) [7](#page=7). > **Voorbeeld:** Iemand met een uitgebreide ziekteverzekering zou mogelijk minder geneigd zijn om kostenbewust te zijn bij het kiezen van een ziekenhuiskamer, bijvoorbeeld door te kiezen voor een eenpersoonskamer, wetende dat de verzekering de extra kosten dekt. Een voorbeeld hiervan is het kiezen van een duurdere kamer in het ziekenhuis omdat de verzekering de kosten dekt [10](#page=10) [7](#page=7). #### 2.2.6 Externe effecten Externe effecten treden op wanneer de productie of consumptie van een goed of dienst invloed heeft op derden die daar niet direct bij betrokken zijn, zonder dat daar een compensatie voor plaatsvindt [10](#page=10) [2](#page=2) [7](#page=7) [8](#page=8). * **Collectieve baten:** Gezondheidsmaatregelen kunnen leiden tot voordelen voor de hele samenleving [8](#page=8). > **Voorbeeld (positief):** Vaccinatiecampagnes beschermen niet alleen de gevaccineerde persoon, maar dragen ook bij aan groepsimmuniteit, waardoor kwetsbare personen die niet gevaccineerd kunnen worden ook beschermd zijn. Vaccinatie is een voorbeeld van een collectieve baat, omdat het de verspreiding van ziekten beperkt [10](#page=10) [8](#page=8). * **Negatieve externe effecten:** Sommige handelingen kunnen nadelige gevolgen hebben voor de maatschappij [8](#page=8). > **Voorbeeld (negatief):** Overmatig antibioticagebruik leidt tot de ontwikkeling van resistente bacteriën, wat een risico vormt voor de volksgezondheid op lange termijn. Te veel antibioticagebruik daarentegen kan leiden tot resistentie, wat een negatief extern effect is voor de maatschappij [10](#page=10) [8](#page=8). > **Tip:** Externe effecten rechtvaardigen vaak overheidsingrijpen, zoals subsidies voor positieve effecten of regulering om negatieve effecten te beperken [8](#page=8). #### 2.2.7 Kosten-baten op lange termijn De beoordeling van investeringen in de gezondheidszorg moet rekening houden met de effecten op lange termijn, die verder gaan dan de directe financiële kosten en baten. Dit omvat aspecten als productiviteitswinsten door een gezondere bevolking of de maatschappelijke kosten van ziekte en invaliditeit. Beslissingen binnen de gezondheidszorg hebben vaak gevolgen die zich pas op lange termijn manifesteren [10](#page=10) [4](#page=4) [8](#page=8). ### 2.3 Ethische vraagstukken en overheidsingrijpen #### 2.3.1 Ethische overwegingen De gezondheidszorgmarkt is onlosmakelijk verbonden met ethische vraagstukken. Keuzes over leven, dood, en de verdeling van schaarse middelen brengen complexe morele dilemma's met zich mee. Vragen over rechtvaardigheid, individuele autonomie versus collectieve belangen, en de allocatie van schaarse middelen komen frequent voor. Dit vereist een zorgvuldige afweging van waarden, naast economische overwegingen [2](#page=2) [5](#page=5) [8](#page=8). > **Voorbeeld:** De casus van Kimberley en haar kinderwens illustreert hoe persoonlijke verlangens kunnen botsen met medische mogelijkheden en ethische principes, wat vraagt om een diepgaande discussie over de grenzen van de zorg [8](#page=8). #### 2.3.2 Rol van de overheid Vanwege de specifieke kenmerken van de gezondheidszorgmarkt, zoals externe effecten, informatie-asymmetrie en het solidariteitsprincipe, is overheidsingrijpen vaak noodzakelijk. De gezondheidseconomie biedt de inzichten die nodig zijn voor de overheid om effectieve beleidskeuzes te maken met betrekking tot de organisatie, financiering en regulering van de gezondheidszorg. De overheid moet keuzes maken over de allocatie van middelen en de regulering van de markt [5](#page=5) [8](#page=8) [9](#page=9). > **Opmerking:** De genoemde factoren en hun uitwerkingen zijn niet noodzakelijk een limitatieve lijst. Economische modellen en wiskundige benaderingen kunnen verder inzicht bieden in de complexiteit van deze markt [9](#page=9). ### 2.4 Epidemiologie (context) Epidemiologie is de studie van de distributie en determinanten van gezondheidstoestanden of gebeurtenissen in specifieke populaties, en de toepassing van deze studie op de controle van gezondheidsproblemen. Het helpt bij het begrijpen van ziektepatronen en het ontwikkelen van preventiestrategieën. Het doel is niet zozeer de gezondheidszorg zelf te organiseren, maar eerder inzicht te verschaffen in de gezondheid van populaties om zo de meest doelmatige inzet van schaarse middelen te bewerkstelligen [2](#page=2) [9](#page=9). ### 2.5 Conclusie De gezondheidszorgmarkt functioneert fundamenteel anders dan een standaardmarkt. Dit vereist een gespecialiseerde economische benadering, de gezondheidseconomie, om de complexe interacties en de unieke uitdagingen te begrijpen en te beheren, met als doel de gezondheid van de bevolking zo effectief en efficiënt mogelijk te bevorderen binnen de gegeven schaarste [5](#page=5). --- # Eisen aan een gezondheidszorgsysteem en overheidsingrijpen Dit onderwerp bespreekt de essentiële eisen waaraan een gezondheidszorgsysteem moet voldoen, zoals betaalbaarheid, kwaliteit en innovatie, en onderzoekt de noodzaak en rol van overheidsingrijpen [10](#page=10) [3](#page=3). ### 3.1 Essentiële eisen voor een gezondheidszorgsysteem Een gezondheidszorgsysteem dient aan diverse fundamentele eisen te voldoen om als robuust en rechtvaardig te worden beschouwd. Deze eisen zijn cruciaal voor het waarborgen van de volksgezondheid en het maatschappelijk welzijn [10](#page=10) [11](#page=11). #### 3.1.1 Betaalbaarheid Betaalbaarheid verwijst naar de mate waarin gezondheidszorg financieel toegankelijk is voor de gehele bevolking. Dit betekent dat individuen, ongeacht hun inkomen of economische situatie, de benodigde medische zorg kunnen ontvangen zonder excessieve financiële lasten [10](#page=10) [3](#page=3). #### 3.1.2 Kwaliteit De kwaliteitseis houdt in dat de geleverde gezondheidszorg moet voldoen aan hoge standaarden op het gebied van effectiviteit en efficiëntie. Dit omvat zowel de medische juistheid van de behandelingen als de manier waarop zorg wordt verleend, met aandacht voor patiëntveiligheid en welzijn [10](#page=10) [3](#page=3). #### 3.1.3 Innovatie Innovatie in de gezondheidszorg is essentieel voor de vooruitgang van medische behandelingen en technologieën. Een gezondheidszorgsysteem moet ruimte bieden voor de ontwikkeling, implementatie en adoptie van nieuwe medische kennis, technieken en geneesmiddelen om de zorg te verbeteren en effectiever te maken [10](#page=10) [3](#page=3). #### 3.1.4 Solidariteit Het solidariteitsprincipe is een fundamenteel onderdeel van veel gezondheidszorgsystemen. Het houdt in dat degenen die financieel sterker staan of gezonder zijn, bijdragen aan de zorg voor de zieken en minder bedeelden. Systemen die een parallel, volledig privaat gezondheidszorgaanbod toestaan waarbij welgestelden toegang hebben tot betere privézorg, kunnen mogelijk niet volledig aan dit principe voldoen [10](#page=10) [3](#page=3). > **Tip:** Het is belangrijk om te begrijpen hoe deze eisen met elkaar samenhangen. Verbeteringen in kwaliteit of innovatie kunnen bijvoorbeeld leiden tot hogere kosten, wat de betaalbaarheid onder druk zet. ### 3.2 De rol van overheidsingrijpen Vanwege de unieke kenmerken van de gezondheidszorgmarkt, die afwijkt van een "gewone" markt waar prijsmechanismen door vraag en aanbod de norm zijn, is overheidsingrijpen vaak noodzakelijk. De gezondheidseconomie biedt het analytische kader om de noodzaak en effectiviteit van dit overheidsingrijpen te onderbouwen en te evalueren [10](#page=10) [5](#page=5). #### 3.2.1 Noodzaak van overheidsingrijpen Verschillende factoren die de gezondheidszorgmarkt beïnvloeden, rechtvaardigen overheidsinterventie [10](#page=10) [5](#page=5): * **Onzekerheid en informatieasymmetrie:** Ziekte is vaak onvoorspelbaar, en patiënten beschikken niet altijd over dezelfde medische kennis als zorgverleners, wat leidt tot een informatiekloof. Dit kan misbruik van de situatie door informatiegerechtigden faciliteren [10](#page=10). * **Vervallen van het prijsmechanisme:** Door verzekeringen en het solidariteitsprincipe is de prijs niet altijd de primaire drijfveer voor de vraag naar zorg [10](#page=10). * **Aanbieders van zorg:** De rollen, belangen en potentieel eigenbelang van zorgverleners kunnen de vraag naar zorg beïnvloeden. Dit kan leiden tot "aanbodgeïnduceerde vraag", waarbij de beschikbaarheid van zorg een vraag creëert die er anders niet zou zijn [10](#page=10). * **Heterogeen product:** Gezondheidszorg is geen uniform product; elke behandeling en interactie tussen zorgverlener en patiënt is uniek [10](#page=10). * **Moral hazard (moreel wangedrag):** Wanneer individuen de volledige kosten of risico's niet dragen, kunnen ze geneigd zijn risicovoller of duurder gedrag te vertonen, zoals het kiezen van een duurdere ziekenhuiskamer omdat de verzekering deze dekt [10](#page=10). * **Externe effecten:** Beslissingen in de gezondheidszorg kunnen zowel positieve (collectieve baten, bv. vaccinatie) als negatieve (bv. antibioticumresistentie door overmatig gebruik) gevolgen hebben voor derden. Overheidsingrijpen kan nodig zijn om deze effecten te reguleren [10](#page=10) [8](#page=8). * **Kosten-baten op lange termijn:** Investeringen in gezondheid hebben vaak voordelen die pas op lange termijn zichtbaar worden, zoals productiviteitswinsten door een gezondere bevolking, wat complexe evaluaties vereist [10](#page=10) [5](#page=5) [8](#page=8). #### 3.2.2 Ethische vraagstukken en beleidsvorming De gezondheidszorgmarkt is onlosmakelijk verbonden met ethische dilemma's. Vragen over rechtvaardigheid, individuele autonomie versus collectieve belangen, en de allocatie van schaarse middelen komen frequent voor [11](#page=11) [5](#page=5) [8](#page=8). > **Example:** De casus van Kimberley en haar kinderwens illustreert hoe persoonlijke verlangens kunnen botsen met medische mogelijkheden, ethische principes en de beschikbare middelen, wat een diepgaande discussie vereist over de grenzen van de zorg [8](#page=8). De gezondheidseconomie streeft ernaar inzicht te bieden in de marktwerking om de overheid te ondersteunen bij het maken van beleidskeuzes en het ingrijpen waar nodig. Dit overheidsingrijpen is essentieel om de eerder genoemde eisen aan een gezondheidszorgsysteem te waarborgen. De overheid moet beslissingen nemen over de allocatie van middelen en de regulering van de markt om betaalbaarheid, kwaliteit, eerlijke toegang en efficiëntie te verzekeren [11](#page=11) [5](#page=5). > **Tip:** Het is cruciaal om niet alleen de economische aspecten te bestuderen, maar ook de ethische implicaties van beleidsbeslissingen in de gezondheidszorg te begrijpen. Wiskundige modellen kunnen hierbij een rol spelen [11](#page=11). --- # Epidemiologie en productie van gezondheid Dit onderwerp introduceert epidemiologie als de studie van de verspreiding en oorzaken van gezondheidstoestanden in populaties en verkent het concept van gezondheidsproductie. ### 4.1 Epidemiologie: de studie van gezondheid in populaties Epidemiologie is de wetenschap die zich bezighoudt met de studie van de distributie, oorzaken en gevolgen van gezondheidstoestanden en -ziekten in gedefinieerde populaties. Het hoofddoel van de epidemiologie is niet direct de organisatie van de gezondheidszorg, maar het verschaffen van inzicht in de gezondheid van populaties. Dit inzicht is cruciaal om de meest doelmatige inzet van schaarse middelen binnen de gezondheidszorg te bewerkstelligen. De gezondheidseconomie past economische inzichten toe op de gezondheidszorg, waarbij in België in 2017 bijvoorbeeld 10,3% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) aan gezondheidszorg werd besteed [9](#page=9). > **Tip:** Epidemiologie is essentieel voor het begrijpen van ziektepatronen en het ontwikkelen van effectieve preventiestrategieën [2](#page=2). #### 4.1.1 Definitie van epidemiologie Epidemiologie wordt gedefinieerd als de studie van de distributie en determinanten van gezondheidstoestanden of gebeurtenissen in specifieke populaties, en de toepassing van deze studie op de controle van gezondheidsproblemen [2](#page=2). ### 4.2 De gezondheidszorgmarkt: kenmerken en beïnvloedende factoren De gezondheidszorgmarkt wijkt significant af van een 'gewone' markt waar vraag en aanbod tot een prijs leiden. Verschillende factoren beïnvloeden deze markt en maken dat een puur marktmechanisme hier minder effectief is [9](#page=9). #### 4.2.1 Marktbeïnvloedende factoren Dit zijn elementen die de werking van de gezondheidszorgmarkt beïnvloeden en ervoor zorgen dat deze afwijkt van een 'gewone' markt. Voorbeelden zijn onzekerheid, asymmetrische informatie, de rol van de overheid en de specifieke aard van gezondheid als product [2](#page=2). #### 4.2.2 Aanbodgeïnduceerde vraag Dit zijn situaties waarin de vraag naar een product of dienst wordt gecreëerd of beïnvloed door de aanbieder, vaak door een informatievoorsprong of de mogelijkheid om de behoefte aan te tonen. In de gezondheidszorg kan dit bijvoorbeeld gebeuren wanneer artsen behandelingen voorschrijven [2](#page=2). #### 4.2.3 Heterogeen product Een product of dienst die unieke kenmerken heeft en significant verschilt van andere, zelfs schijnbaar vergelijkbare producten of diensten. In de gezondheidszorg zijn behandelingen, medicijnen en operaties vaak heterogeen, wat prijsvergelijking bemoeilijkt [2](#page=2). #### 4.2.4 Moral hazard (moreel wangedrag) Dit is verhoogd risicogedrag of overmatig gebruik van diensten wanneer men niet direct de volledige kosten draagt. In de gezondheidszorg kan dit optreden wanneer patiënten met een goede verzekering minder voorzichtig zijn met het gebruik van zorg, omdat de kosten grotendeels gedekt zijn [2](#page=2). #### 4.2.5 Externe effecten Kosten of baten die voortvloeien uit een economische transactie en die gevolgen hebben voor derden die niet direct bij de transactie betrokken zijn. In de gezondheidszorg kunnen vaccinaties externe effecten hebben door het verminderen van de verspreiding van ziekten, wat de hele gemeenschap ten goede komt [2](#page=2). ### 4.3 Rol van de overheid Vanwege de specifieke kenmerken van de gezondheidszorgmarkt, zoals externe effecten, informatie-asymmetrie en het solidariteitsprincipe, is overheidsingrijpen vaak noodzakelijk. De gezondheidseconomie biedt de inzichten die nodig zijn voor de overheid om effectieve beleidskeuzes te maken met betrekking tot de organisatie, financiering en regulering van de gezondheidszorg [9](#page=9). > **Opmerking:** De genoemde factoren en hun uitwerkingen zijn niet noodzakelijk een limitatieve lijst. Economische modellen en wiskundige benaderingen kunnen verder inzicht bieden in de complexiteit van deze markt [9](#page=9). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Economie | De wetenschap die de mens bestudeert in zijn streven om zijn behoeften te bevredigen met de schaarse middelen die er zijn. Het onderzoekt hoe individuen, bedrijven en overheden keuzes maken in het omgaan met beperkte middelen om de productie en distributie van goederen en diensten te organiseren. | | Gezondheidseconomie | De tak van de economie die inzichten uit de economie toepast op de gezondheidszorg. Het richt zich op het efficiënt inzetten van schaarse middelen binnen de gezondheidssector, het analyseren van de vraag en het aanbod van gezondheidszorg, en het evalueren van de doelmatigheid van gezondheidszorginterventies. | | Schaarse middelen | Middelen die in beperkte mate beschikbaar zijn ten opzichte van de behoeften van de mens. Dit geldt voor zowel materiële goederen (zoals geld, tijd, medische apparatuur) als immateriële goederen (zoals geschoolde arbeidskrachten, kennis) die nodig zijn voor de productie van gezondheid. | | Doelmatigheid | Het vermogen om een bepaald resultaat te bereiken met zo min mogelijk middelen, of om met een gegeven hoeveelheid middelen het best mogelijke resultaat te behalen. In de gezondheidszorg betekent dit het optimaliseren van de inzet van middelen om de gezondheid van de bevolking te verbeteren. | | Solidariteitsprincipe | Een fundamenteel principe binnen veel gezondheidszorgsystemen, waarbij gezonde en welgestelde individuen bijdragen aan de financiering van zorg voor zieke en minder welgestelde individuen. Dit zorgt voor een meer rechtvaardige toegang tot gezondheidszorg, ongeacht iemands persoonlijke financiële situatie. | | Marktbeïnvloedende factoren | Elementen die de werking van de gezondheidszorgmarkt beïnvloeden en ervoor zorgen dat deze afwijkt van een ‘gewone’ markt. Voorbeelden zijn onzekerheid, asymmetrische informatie, de rol van de overheid en de specifieke aard van gezondheid als product. | | Aanbodgeïnduceerde vraag | Situaties waarin de vraag naar een product of dienst wordt gecreëerd of beïnvloed door de aanbieder, vaak door informatievoorsprong of de mogelijkheid om de behoefte aan te tonen. In de gezondheidszorg kan dit bijvoorbeeld gebeuren wanneer artsen behandelingen voorschrijven. | | Heterogeen product | Een product of dienst die unieke kenmerken heeft en significant verschilt van andere, zelfs schijnbaar vergelijkbare producten of diensten. In de gezondheidszorg zijn behandelingen, medicijnen en operaties vaak heterogeen, wat prijsvergelijking bemoeilijkt. | | Moral hazard (moreel wangedrag) | Verhoogd risicogedrag of overmatig gebruik van diensten wanneer men niet direct de volledige kosten draagt. In de gezondheidszorg kan dit optreden wanneer patiënten met een goede verzekering minder voorzichtig zijn met het gebruik van zorg, omdat de kosten grotendeels gedekt zijn. | | Externe effecten | Kosten of baten die voortvloeien uit een economische transactie en die gevolgen hebben voor derden die niet direct bij de transactie betrokken zijn. In de gezondheidszorg kunnen vaccinaties externe effecten hebben door het verminderen van de verspreiding van ziekten, wat de hele gemeenschap ten goede komt. | | Epidemiologie | De studie van de distributie en determinanten van gezondheidstoestanden of gebeurtenissen in specifieke populaties, en de toepassing van deze studie op de controle van gezondheidsproblemen. Het helpt bij het begrijpen van ziektepatronen en het ontwikkelen van preventiestrategieën. |