kwartaal 2 les 1.pdf

# Veiligheid en milieu in het onderwijs Dit onderdeel van het reglement omvat de algemene regels en gedragsnormen voor studenten tijdens theorielessen en practica, met specifieke aandacht voor punctualiteit en het gebruik van elektronische apparaten [3](#page=3). ### 1.1 Gedragsnormen en regels #### 1.1.1 Gebruik van elektronische apparaten Het gebruik van mobiele telefoons (GSM) en laptops is **niet toegestaan** tijdens theorielessen [3](#page=3). #### 1.1.2 Eten en drinken * **Laboven:** Het nuttigen van drank of eten is in de labo's **niet toegestaan** [3](#page=3). * **Theorielokalen:** Enkel water in hersluitbare flessen is toegelaten in theorielokalen [3](#page=3). #### 1.1.3 Punctualiteit en te laat komen * **Theorielessen:** Bij te laat komen door bijvoorbeeld overslapen of druk verkeer, dient men de les **niet te verstoren**. Het is de bedoeling om te wachten tot het volgende lesuur om binnen te komen [3](#page=3). * **Overmacht (ongeval, brandalarm,...):** In geval van overmacht dient er een e-mail gestuurd te worden naar de docent, die vervolgens beslist of de student nog mag binnenkomen [3](#page=3). * **Practica (labo):** Bij te laat komen voor practica hoeft men **geen uur te wachten**. Echter, men dient wel voor de start van de les een e-mail naar de docent te sturen met de reden van het te laat komen. De analogie met stage wordt gemaakt: op stage moet men ook op tijd komen, dus hier ook niet [3](#page=3). #### 1.1.4 Milieu en afvalbeheer Afval dient correct te worden gescheiden en in de daarvoor bestemde vuilbakken te worden gedeponeerd [3](#page=3). #### 1.1.5 Gebruik van lokalen * **Toiletten:** De toiletten bevinden zich op het gelijkvloers en niet op de verdiepen [3](#page=3). * **Verboden toegang:** Lokaal mogen niet betreden worden waarvoor men geen les heeft [3](#page=3). > **Tip:** Het naleven van deze regels draagt bij aan een veilige, georganiseerde en propere leeromgeving voor iedereen. Denk eraan dat punctualiteit en respect voor de ruimtes en de medestudenten essentiële onderdelen zijn van academisch gedrag. --- # Het broeikaseffect en klimaatverandering Het broeikaseffect is een natuurlijk proces waarbij bepaalde gassen in de atmosfeer de warmte van de zon vasthouden, wat essentieel is voor een leefbare temperatuur op aarde, maar een versterking ervan leidt tot klimaatverandering [4](#page=4) [6](#page=6). ### 2.1 Het broeikaseffect: definitie en werking Het broeikaseffect wordt veroorzaakt door broeikasgassen die zich in de atmosfeer, ook wel de dampkring genoemd, bevinden. Deze gassen creëren een laag rond de aarde die een deel van de aardwarmte terugkaatst naar het aardoppervlak, vergelijkbaar met hoe een broeikas functioneert. Dit proces is cruciaal om de aarde leefbaar te houden [4](#page=4). ### 2.2 Broeikasgassen De belangrijkste broeikasgassen die bijdragen aan dit effect zijn: * Zuurstof ($O_2$) [8](#page=8). * Koolstofdioxide ($CO_2$) [8](#page=8). * Stikstof ($N_2$) [8](#page=8). * Methaan ($CH_4$) [8](#page=8). * Waterdamp ($H_2O$) [8](#page=8). * Ozon ($O_3$) [8](#page=8). #### 2.2.1 Ozon ($O_3$) in de atmosfeer Ozon kent twee belangrijke locaties en functies in de atmosfeer [10](#page=10) [9](#page=9): * **Troposfeer:** Dit is de onderste laag van de atmosfeer. Ozon in de troposfeer fungeert als een broeikasgas en is schadelijk voor mens en natuur, wat kan leiden tot ozonalarm of smogalarm [10](#page=10) [9](#page=9). * **Stratosfeer:** Dit is de laag boven de troposfeer. Hier heeft ozon een beschermende functie door UV-straling tegen te houden. Een "gat" in de ozonlaag in de stratosfeer is een bekend fenomeen [10](#page=10) [9](#page=9). ### 2.3 De koolstofkringloop #### 2.3.1 De koolstofkringloop in het verleden: evenwicht Vroeger kende de koolstofkringloop een natuurlijk evenwicht. Mensen en dieren gebruiken koolwaterstoffen (HC) afkomstig van planten en bomen, en zuurstof ($O_2$) uit de lucht om te leven. Verbranding van deze koolwaterstoffen produceert water ($H_2O$) en koolstofdioxide ($CO_2$). Planten en bomen nemen vervolgens water en koolstofdioxide op en zetten deze weer om in koolwaterstoffen en zuurstof, waarmee de kringloop gesloten werd [11](#page=11) [12](#page=12). #### 2.3.2 De koolstofkringloop in het heden: verstoord evenwicht Het evenwicht van de koolstofkringloop is momenteel verstoord. De belangrijkste oorzaak hiervan is de verbranding van fossiele brandstoffen, wat resulteert in een aanzienlijke toename van koolstofdioxide ($CO_2$) in de atmosfeer. De huidige $CO_2$-concentratie is aanzienlijk hoger dan in voorgaande perioden [11](#page=11) [13](#page=13) [14](#page=14). > **Tip:** De verbranding van fossiele brandstoffen is een grote boosdoener voor het verstoren van de koolstofkringloop, omdat het grote hoeveelheden extra $CO_2$ in de atmosfeer brengt [13](#page=13) [19](#page=19). De uitstoot van broeikasgassen wordt mede veroorzaakt door: * **Veeteelt:** Deze sector is verantwoordelijk voor ongeveer 18% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dit gebeurt direct door de uitstoot van methaan (uit boeren en winden van herkauwers) en lachgas (uit mest). Indirect draagt veeteelt bij doordat regenwoud plaatsmaakt voor graaslanden en akkerlanden voor de teelt van veevoer [15](#page=15). * **Transport:** Ongeveer 14% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen komt van transport, zoals auto's, vliegtuigen en boten. In Europa is dit aandeel met 27% aanzienlijk hoger [15](#page=15). Historisch gezien waren de Verenigde Staten, China, Europa en Rusland de landen met de grootste uitstoot van broeikasgassen. Sinds 2009 stoot China meer broeikasgassen uit dan de Verenigde Staten [16](#page=16). > **Voorbeeld:** De veeteelt draagt bij aan de uitstoot van methaan, een krachtig broeikasgas. Dit gas ontstaat tijdens de spijsvertering van herkauwers en bij het bewerken van mest [15](#page=15). ### 2.4 Gevolgen van een versterkt broeikaseffect Een toename van broeikasgassen leidt tot een dikkere laag rond de aarde, waardoor meer warmte wordt teruggekaatst en de temperatuur stijgt. Dit resulteert in klimaatverandering met diverse nadelige gevolgen [6](#page=6): * **Stijgende zeespiegel:** Door het smelten van ijskappen en thermische expansie van zeewater [6](#page=6). * **Terugtrekken van de sneeuwgrens:** Hogere temperaturen zorgen ervoor dat sneeuw minder lang blijft liggen op bergtoppen [6](#page=6). * **Smelten van ijskappen:** Dit draagt direct bij aan de stijgende zeespiegel [6](#page=6). De wereldwijde temperatuurstijging is een kritieke zorg. Om klimaatverandering binnen de perken te houden, wordt een stijging van minder dan 2 graden Celsius als een kritieke grens beschouwd. Momenteel is de temperatuur al meer dan 1 graad Celsius gestegen sinds het begin van de industriële revolutie [17](#page=17) [18](#page=18). Een ander nadeel van fossiele brandstoffen is dat ze uiteindelijk opraken [19](#page=19). --- # Uitlaatgassen en voertuigtechnieken This section delves into the treatment of exhaust gases from gasoline and diesel vehicles, with a focus on the role of catalytic converters within vehicle technology [20](#page=20). ### 3.1 Uitlaatgasbehandeling #### 3.1.1 Benzine- en dieseluitlaatgassen The treatment of exhaust gases from both gasoline and diesel engines is a crucial aspect of vehicle technology [20](#page=20). #### 3.1.2 Katalysatoren Katalysatoren spelen een sleutelrol in de behandeling van uitlaatgassen [20](#page=20). ### 3.2 Taken en demonstraties in voertuigtechniek #### 3.2.1 Electude-taken Various tasks are assigned within the Electude learning platform related to exhaust gases and catalytic converters. Additionally, tasks concerning the greenhouse effect are mentioned [20](#page=20) [21](#page=21). > **Tip:** Note the deadlines for these Electude tasks; the "uitlaatgassen en katalysatoren" task has a deadline of December 3, 2025 [21](#page=21). #### 3.2.2 VAB Demonstratie A practical demonstration task related to vehicle technology, specifically involving a garage jack and support bridges, is scheduled for December 10, 2025 [23](#page=23). --- # Praktische lesactiviteiten en demonstraties Dit gedeelte behandelt de verplichte demonstraties, met een specifieke focus op de demonstratie van VAB, inclusief de planning, groepsindeling en bijbehorende opdrachten. ### 4.1 Planning en demonstratie VAB De demonstratie van VAB is een verplichte activiteit voor studenten. De demonstratie vindt plaats op 4 december [22](#page=22). #### 4.1.1 Aanwezigheid en tijdschema Stipte aanwezigheid bij het onthaal van het VAC (Vaktechnisch Centrum) is vereist. De demonstratie is ingedeeld volgens specifieke groepen en tijdsblokken [22](#page=22): * **Groep 1:** 9 uur [22](#page=22). * **Groep 2:** 10:40 uur [22](#page=22). * **Groep 3:** 11:45 uur [22](#page=22). * **Groep 4:** 13:45 uur [22](#page=22). * **Groep 5:** 15:00 uur [22](#page=22). * **Groep 6:** 16:15 uur [22](#page=22). #### 4.1.2 Groepsindeling De groepsindeling is gekoppeld aan de verschillende studiejaren en klassen: * **Groep 1:** 1VTd [22](#page=22). * **Groep 2:** 1VTb en een deel van 1VTa [22](#page=22). * **Groep 3:** 1VTc en een deel van 1VTa [22](#page=22). * **Groep 4:** 1VTe en een deel van 1VTf [22](#page=22). * **Groep 5:** 1VTf en een deel van 1VTg [22](#page=22). * **Groep 6:** 1VTh en een deel van 1VTg [22](#page=22). De labogroep, gemarkeerd in geel, is nader gespecificeerd in een aparte mededeling op Toledo [22](#page=22). ### 4.2 Bijbehorende opdrachten en deadlines Naast de demonstratie zijn er ook taken verbonden aan praktische lesactiviteiten. #### 4.2.1 Kwartaal 2 taken In Kwartaal 2 dienen de volgende taken voltooid te worden: * **Electude: uitlaatgassen en katalysatoren** [21](#page=21). * Deadline: 3 december 2025 [21](#page=21). * **Electude: broeikaseffect** [21](#page=21). * Deadline: 3 december 2025 [21](#page=21). #### 4.2.2 Taak demonstratie VAB Voor de demonstratie van VAB geldt een specifieke opdracht: * **Electude: garagekrik, assteun, hefbruggen** [23](#page=23). * Deadline: 10 december 2025 [23](#page=23). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Broeikasgassen | Gassen in de atmosfeer die een deel van de aardwarmte terugkaatsen naar de aarde, vergelijkbaar met het effect in een broeikas, wat essentieel is voor het leefbaar houden van de planeet. | | Broeikaseffect | Het natuurlijke proces waarbij bepaalde gassen in de atmosfeer (broeikasgassen) warmte vasthouden, wat leidt tot een temperatuurstijging op aarde en het mogelijk maken van leven. | | Atmosfeer | De gaslaag die de aarde omringt, opgebouwd uit verschillende lagen zoals de troposfeer en de stratosfeer, die essentiële functies vervult voor het klimaat en het leven. | | Troposfeer | De onderste laag van de atmosfeer, waar het weer zich afspeelt en waar ozon een schadelijk broeikasgas kan zijn, leidend tot smog. | | Stratosfeer | De laag van de atmosfeer boven de troposfeer, waarin de ozonlaag zich bevindt en die een beschermende functie heeft tegen schadelijke UV-straling van de zon. | | Ozon (O₃) | Een gas dat in de troposfeer als broeikasgas en vervuiler werkt, en in de stratosfeer de planeet beschermt tegen UV-straling door de UV-straling te absorberen. | | Koolstofkringloop | Het biochemische proces waarbij koolstof circuleert tussen de atmosfeer, oceanen, landmassa's en levende organismen, essentieel voor het leven op aarde. | | Fossiele brandstoffen | Energiebronnen zoals steenkool, aardolie en aardgas, ontstaan uit overblijfselen van organisch materiaal uit het verleden, waarvan de verbranding grote hoeveelheden CO2 uitstoot. | | Klimaatverandering | Langdurige veranderingen in de gemiddelde weerspatronen over perioden van decennia of langer, vaak veroorzaakt door menselijke activiteiten zoals de uitstoot van broeikasgassen. | | Stijgende zeespiegel | Het wereldwijde fenomeen waarbij het gemiddelde zeeniveau toeneemt, hoofdzakelijk als gevolg van de opwarming van de aarde door smeltende ijskappen en thermische expansie van zeewater. | | Katalysator | Een stof die een chemische reactie versnelt zonder zelf verbruikt te worden, vaak gebruikt in voertuigen om schadelijke uitlaatgassen om te zetten in minder schadelijke stoffen. | | Uitlaatgassen | Gassen die vrijkomen bij de verbranding van brandstof in motoren, die diverse schadelijke stoffen kunnen bevatten. |