4 .pdf

# Bronnen van het recht Rechtsregels, die ons gedrag sturen, vinden hun oorsprong in diverse bronnen, zowel nationaal als internationaal, waaronder wetgeving, rechtspraak, gewoonterecht en algemene rechtsbeginselen [1](#page=1) [4](#page=4) [5](#page=5). ### 1.1 Internationale rechtsbronnen Internationaal recht kent verschillende bronnen die bindend zijn voor staten en hun inwoners. #### 1.1.1 Verdragen Een verdrag is een akkoord tussen landen om een specifiek probleem of situatie van internationale aard aan te pakken. Voorbeelden hiervan zijn verdragen ter vermijding van dubbele belastingen of om riviervervoer te faciliteren. Verdragen zijn bindend voor de ondertekenende landen, of het nu om twee landen gaat of om meerdere, zoals het verdrag van 16 mei 1972 dat een uniform stelsel voor testamentregistratie waarborgt [1](#page=1). #### 1.1.2 Internationale organisaties en Europees recht Belgische staten kunnen via verdragen lid worden van internationale organisaties met bevoegdheden op binnenlandse terreinen. De regels van deze organisaties, evenals verordeningen van hun organen, gelden dan ook in België. Dit is met name van toepassing op het EU-verdrag en de verordeningen van de Raad en Commissie van de Europese Unie. In geval van strijdigheid met Belgische wetgeving, hebben Europese regels voorrang en zullen rechters de Europese regel toepassen [1](#page=1). ### 1.2 Belgische wetgeving Binnen de Belgische rechtsorde is wetgeving een cruciale bron van rechtsregels. #### 1.2.1 Hiërarchie binnen de wetgeving Er bestaan twee hoofdhiërarchieën van rechtsbronnen binnen de Belgische wetgeving [2](#page=2). 1. **Federale wetgeving (voor het gehele Belgische grondgebied):** * Grondwet [2](#page=2). * Wet [2](#page=2). * Koninklijk besluit [2](#page=2). * Ministerieel besluit [2](#page=2). 2. **Deelstatelijke, provinciale en gemeentelijke wetgeving (regionaal geldend):** * Deelstatelijke wetgeving (decreet, besluit van een gewest- of gemeenschapsregering) [2](#page=2). * Provinciale wetgeving (provinciale reglementen) [2](#page=2). * Gemeentelijke wetgeving (gemeentelijke reglementen) [2](#page=2). De verdeling van bevoegdheden tussen de federale en deelstatelijke wetgevers is vastgelegd in de Grondwet. Wetten en decreten staan op gelijke voet. Provinciale en gemeentelijke wetgeving zijn ondergeschikt aan zowel regionale als federale wetgeving [2](#page=2). ##### 1.2.1.1 Grondwet (GW) De Grondwet bepaalt de staatsstructuur en fundamentele burgerrechten. Het Belgische staatsbestel is gebaseerd op de democratische rechtsstaat en scheiding der machten. Fundamentele rechten omvatten zowel bescherming tegen de overheid (bv. vrijheid van meningsuiting) als rechten die actieve overheidsinterventie vereisen (bv. recht op sociale zekerheid) . De oorspronkelijke tekst dateert van 7 februari 1831 en is sindsdien gewijzigd, met name op het gebied van democratisering van het kiesstelsel en federalisering. Wijziging van de Grondwet vereist een strenge procedure [2](#page=2). ##### 1.2.1.2 Wet (W.) Wetten worden uitgevaardigd na goedkeuring door de Kamer, bekrachtiging en afkondiging door de Koning, en publicatie in het Belgisch Staatsblad. De Senaat heeft een beperkte bevoegdheid op wetgevingsgebied. Bijzondere wetten, die met een tweederdemeerderheid worden goedgekeurd, regelen voornamelijk communautaire problemen [3](#page=3). ##### 1.2.1.3 Decreten (Decr.) en ordonnanties (Ord.) Decreten worden uitgevaardigd door de parlementen van de Vlaamse Gemeenschap, de Franse Gemeenschap, het Waalse Gewest en het Duitstalige Gemeenschapsparlement. Ze hebben kracht van wet binnen het grondgebied en de bevoegdheden van de betreffende regio. Ordonnanties worden uitgevaardigd door de Brusselse Hoofdstedelijke Raad en hebben kracht van wet binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest [3](#page=3). ##### 1.2.1.4 Koninklijk Besluit (KB) Koninklijke besluiten worden uitgevaardigd door de Koning (in de praktijk de regering) als hoofd van de uitvoerende macht en bevatten uitvoerende maatregelen die wetten preciseren of uitvoeren. Een KB is ondergeschikt aan een wet en kan deze niet wijzigen of opheffen, met uitzondering van volmacht-KB’s [3](#page=3). ##### 1.2.1.5 Ministerieel Besluit (MB) Ministeriële besluiten worden uitgevaardigd door een minister en detailleren doorgaans regels uit een KB. Ministeriële omzendbrieven zijn geen formele rechtsbron en zijn enkel bindend voor ambtenaren [3](#page=3). ##### 1.2.1.6 Besluit van een gewest- of gemeenschapsregering Deze besluiten voeren decreten of ordonnanties uit en worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad [4](#page=4). ##### 1.2.1.7 Provinciaal Reglement (Prov. Regl.) Provinciale reglementen worden uitgevaardigd door de provincieraad en gepubliceerd in het Bestuursmemoriaal van de provincie [4](#page=4). ##### 1.2.1.8 Gemeentelijk Reglement (Gem. Regl.) Gemeentelijke reglementen worden uitgevaardigd door de gemeenteraad en bekendgemaakt via publicatie op de gemeentelijke website [4](#page=4). #### 1.2.2 Publicatie van de wetgeving Wetgeving wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad, het Bestuursmemoriaal (provinciale reglementen) of op de gemeentelijke website. De inwerkingtreding van wetgeving is in principe tien dagen na publicatie in het Staatsblad, tenzij anders bepaald. Provinciale reglementen treden acht dagen na publicatie in het Bestuursmemoriaal in werking, gemeentelijke reglementen vijf dagen na bekendmaking op de website. Naast officiële publicaties bestaan er ook privé-publicaties [4](#page=4). #### 1.2.3 Interpretatie van de wetgeving Interpretatieproblemen bij de toepassing van rechtsregels worden opgelost in de rechtspraak, waardoor deze een bron van recht wordt. De interpretatie door rechters is vrij en niet bindend, maar de interpretaties van het Hof van Cassatie hebben aanzienlijk moreel gezag en worden door lagere rechtbanken gevolgd [4](#page=4) [5](#page=5). ### 1.3 Overige rechtsbronnen Naast wetgeving zijn er andere belangrijke bronnen van het recht. #### 1.3.1 Gewoonterecht Gewoonterecht omvat algemeen aanvaarde, niet-geschreven gebruiken die bindende kracht hebben. Hoewel belangrijk in internationaal recht, is het belang ervan in nationaal recht beperkt, aangezien de meeste gewoonten zijn overgenomen in wetgeving. Het blijft relevant binnen bepaalde economische sectoren, zoals dediamanthandel [5](#page=5). #### 1.3.2 Rechtspraak Rechterlijke beslissingen, hoewel juridisch enkel bindend voor de partijen, vormen in de praktijk een belangrijke rechtsbron. Met name de rechtspraak van hogere rechtscolleges is gezaghebbend en helpt bij de aanpassing van statische wetgeving aan de maatschappelijke realiteit. Herhaalde beslissingen in gelijke zin vormen een vaste rechtspraak die andere rechters zelden zullen afwijken. De rechtsleer, geschriften van juristen, beïnvloedt de rechtspraak indirect [5](#page=5). #### 1.3.3 Algemene rechtsbeginselen Ongeschreven algemene rechtsbeginselen worden door de rechtspraak aanvaard als basisprincipes van de rechtsorde. Voorbeelden zijn het recht op verdediging, het verbod op eigenrichting en het principe van goede trouw. Deze beginselen, die vaak als evident worden beschouwd, zijn met name ontwikkeld in het administratief recht [5](#page=5). --- # Hiërarchie van de Belgische wetgeving De Belgische rechtsorde kent een gelaagde structuur van wetgevende en uitvoerende rechtsbronnen, waarbij hogere normen voorrang hebben op lagere normen [2](#page=2). ### 2.1 Algemene rangorde van rechtsregels De belangrijkste rechtsregels in België, van hoog naar laag, zijn: 1. De Grondwet (GW) [2](#page=2). 2. Wetten (W.) [3](#page=3). 3. Decreten (Decr.) en ordonnanties (Ord.) [3](#page=3). 4. Koninklijke Besluiten (KB) [3](#page=3). 5. Ministeriële Besluiten (MB) [3](#page=3). 6. Besluiten van een gewest- of gemeenschapsregering [4](#page=4). 7. Provinciale Reglementen (Prov. Regl.) [4](#page=4). 8. Gemeentelijke Reglementen (Gem. Regl.) [4](#page=4). #### 2.1.1 De Grondwet (GW) De Grondwet vormt de top van de hiërarchie en schetst de fundamentele structuur van de staat, met inbegrip van het principe van de democratische rechtsstaat en de scheiding der machten. Het legt ook de fundamentele rechten en vrijheden van de burgers vast, die zowel bescherming tegen overheidsbemoeienis bieden (bv. vrijheid van meningsuiting) als actieve overheidsinterventie vereisen voor het welzijn van burgers (bv. recht op sociale zekerheid). De oorspronkelijke tekst dateert van 7 februari 1831 en is sindsdien gewijzigd, voornamelijk op het gebied van democratisering van het kiesstelsel en de federalisering van de staat. Wijziging van de Grondwet vereist een strenge procedure [2](#page=2). #### 2.1.2 Wet (W.) Wetten in enge zin worden uitgevaardigd door de Kamer van volksvertegenwoordigers, bekrachtigd en afgekondigd door de Koning, en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De Senaat heeft hierbij een beperkte rol. Bepaalde communautaire problemen vereisen bijzondere wetten, die met een tweederdemeerderheid en een gewone meerderheid in elke taalgroep van Kamer en Senaat moeten worden goedgekeurd [3](#page=3). #### 2.1.3 Decreten (Decr.) en ordonnanties (Ord.) Decreten worden uitgevaardigd door de parlementen van de deelstaten (Vlaams Parlement, Frans Gemeenschapsparlement, Waals Gewestparlement, Duitstalige Gemeenschapsparlement) en hebben binnen hun bevoegdheden en grondgebied kracht van wet, vergelijkbaar met federale wetten. Ordonnanties worden uitgevaardigd door de Brusselse Hoofdstedelijke Raad en hebben kracht van wet binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Zowel decreten als ordonnanties worden goedgekeurd bij gewone meerderheid, bekrachtigd en afgekondigd door de respectievelijke regeringen, en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad [3](#page=3). #### 2.1.4 Koninklijk Besluit (KB) Koninklijke besluiten worden uitgevaardigd door de Koning (in de praktijk de regering) als hoofd van de uitvoerende macht en dienen ter uitvoering of precisering van wetten. Ze zijn ondergeschikt aan wetten en kunnen deze niet wijzigen of opheffen, met uitzondering van volmacht-KB's binnen de grenzen van de opdrachtwet. KB's worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad [3](#page=3). #### 2.1.5 Ministerieel Besluit (MB) Ministeriële besluiten worden uitgevaardigd door een minister en dienen meestal voor verdere detaillering van regels uit een Koninklijk Besluit. Ze worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Ministeriële omzendbrieven zijn geen formele rechtsbronnen, maar kunnen wel bindend zijn voor ambtenaren van de overheidsadministratie [3](#page=3). #### 2.1.6 Besluit van een gewest- of gemeenschapsregering Deze besluiten worden uitgevaardigd door de verschillende regionale en gemeenschapsregeringen en voeren decreten of ordonnanties uit, vergelijkbaar met de uitvoerende rol van KB's en MB's ten opzichte van wetten. Ze worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad [4](#page=4). #### 2.1.7 Provinciaal Reglement (Prov. Regl.) Provinciale reglementen worden uitgevaardigd door de provincieraad (of soms de deputatie of gouverneur) en gepubliceerd in het Bestuursmemoriaal van de betrokken provincie. Ze zijn ondergeschikt aan federale en regionale wetgeving [2](#page=2) [4](#page=4). #### 2.1.8 Gemeentelijk Reglement (Gem. Regl.) Gemeentelijke reglementen worden uitgevaardigd door de gemeenteraad (of soms de burgemeester of het college van burgemeester en schepenen) en bekendgemaakt via publicatie op de website van de gemeente. Ze zijn ondergeschikt aan provinciale reglementen, regionale wetgeving en federale wetgeving [2](#page=2) [4](#page=4). ### 2.2 Speciale hiërarchieën en bevoegdheidsverdelingen #### 2.2.1 Federale versus deelstatelijke wetgeving De bevoegdheidsverdeling tussen de federale en deelstatelijke wetgevers is vastgelegd in de Grondwet. Voor een specifieke materie is slechts één van beide bevoegd, met uitsluiting van anderen. Hierdoor heeft een federale wet geen hogere rechtskracht dan een decreet; beide staan op gelijke voet binnen hun respectieve bevoegdheden [2](#page=2). #### 2.2.2 Provinciale en gemeentelijke wetgeving De bevoegdheden van provinciale en gemeentelijke wetgevers zijn vastgelegd in decreten. Gemeentelijke reglementen zijn ondergeschikt aan provinciale reglementen, en beide zijn ondergeschikt aan zowel regionale als federale wetgeving. Provinciale instellingen mogen zich echter niet mengen in gemeentelijke aangelegenheden als een wet of decreet die bevoegdheid exclusief aan de gemeentelijke instellingen heeft toegekend [2](#page=2). ### 2.3 Publicatie van de wetgeving Wetgeving moet gepubliceerd worden om rechtskracht te verkrijgen. Dit gebeurt in [4](#page=4): * Het Belgisch Staatsblad voor Grondwetsartikelen, wetten, decreten, ordonnanties, koninklijke besluiten, ministeriële besluiten en besluiten van gewest- en gemeenschapsregeringen [4](#page=4). * Het Bestuursmemoriaal voor provinciale verordeningen en besluiten [4](#page=4). * De website van de gemeente voor gemeentelijke verordeningen en besluiten [4](#page=4). De inwerkingtreding van wetgeving is in principe tien dagen na publicatie in het Staatsblad, tenzij anders bepaald in de wettekst. Provinciale en gemeentelijke reglementen krijgen dwingende kracht na een vastgestelde termijn na publicatie [4](#page=4). > **Tip:** Naast officiële publicaties bestaan er ook privépublicaties die vaak een selectie van de geldende wetgeving bevatten en gemakkelijker toegankelijk kunnen zijn voor studie. ### 2.4 Interpretatie van de wetgeving Interpretatieproblemen bij de toepassing van rechtsregels worden opgelost in de rechtspraak, waardoor deze ook een rechtsbron wordt. Rechters interpreteren wetgeving vrij via vonnissen en arresten, wat niet bindend is, maar wel invloed heeft door de controle van hogere rechtbanken [4](#page=4). > **Voorbeeld:** De regel "wie een fout maakt en daardoor schade berokkent, is aansprakelijk" is duidelijk, maar de interpretatie van wat een "fout" precies inhoudt (bv. het overtreden van een wet of enkel het niet zorgzaam zijn) wordt vaak bepaald door rechtspraak [4](#page=4). --- # Publicatie en interpretatie van wetgeving Dit onderdeel behandelt de officiële kanalen voor de publicatie van wetgeving en hoe interpretatieproblemen in de praktijk worden opgelost, voornamelijk via de rechtspraak [4](#page=4). ### 3.1 Publicatie van wetgeving Wetgeving wordt officieel gepubliceerd via verschillende kanalen om rechtskracht te verkrijgen [4](#page=4). #### 3.1.1 Officiële publicatiekanalen * **Belgisch Staatsblad:** Dit is het primaire kanaal voor de publicatie van Grondwetsartikelen, wetten, decreten, ordonnanties, koninklijke besluiten, ministeriële besluiten en besluiten van de gewest- en gemeenschapsregeringen. De wettekst wordt in principe van kracht tien dagen na publicatie, tenzij een andere datum in de tekst is bepaald [4](#page=4). * **Bestuursmemoriaal:** Hierin worden provinciale verordeningen en besluiten gepubliceerd. Deze krijgen dwingende kracht acht dagen na publicatie in het bestuursmemoriaal [4](#page=4). * **Website van de gemeente:** Gemeentelijke verordeningen en besluiten worden bekendgemaakt via publicatie op de website van de gemeente. Zij krijgen dwingende kracht vijf dagen na bekendmaking [4](#page=4). Naast deze officiële publicaties die nodig zijn voor rechtskracht, bestaan er ook privépublicaties die overzichtelijker zijn maar vaak slechts een selectie van de geldende wetgeving bevatten [4](#page=4). ### 3.2 Interpretatie van wetgeving Hoewel rechtsregels duidelijk geformuleerd kunnen zijn, ontstaan er in de praktijk vaak interpretatieproblemen bij de toepassing ervan [4](#page=4). #### 3.2.1 De rol van de rechtspraak bij interpretatie * Rechtspraak lost interpretatievraagstukken op, waardoor het een bron van recht wordt [4](#page=4). * De interpretatie door rechters, via vonnissen en arresten, gebeurt vrij en is niet wettelijk gebonden; er zijn geen wettelijke richtlijnen zoals bij de interpretatie van overeenkomsten [4](#page=4). * De interpretatie is niet bindend, zelfs niet voor lagere rechters [4](#page=4). * Het Hof van Cassatie (en de Raad van State voor administratieve zaken) oefent een zekere controle uit door vonnissen en arresten te verbreken indien de wet verkeerd geïnterpreteerd is [5](#page=5). * Interpretaties van het Hof van Cassatie hebben een groot moreel gezag en worden door lagere rechtbanken in de regel gevolgd [5](#page=5). > **Tip:** Rechtspraak is essentieel om abstract geformuleerde wetgeving aan te passen aan de realiteit en maatschappelijke ontwikkelingen, en om algemeen of vaag geformuleerde rechtsregels te concretiseren [5](#page=5). #### 3.2.2 Invloed van rechtsleer en algemene rechtsbeginselen * **Rechtsleer:** Boeken en artikelen over het recht, geschreven door juristen, beïnvloeden rechterlijke beslissingen aanzienlijk. Gezaghebbende auteurs of een eensgezinde rechtsleer verlenen stellingen groot moreel gezag, wat rechters indirect beïnvloedt en zo ook de rechtspraak. De rechtsleer is hiermee een indirecte rechtsbron [5](#page=5). * **Algemene rechtsbeginselen:** De rechtspraak erkent het bestaan van ongeschreven algemene rechtsbeginselen die niet expliciet in een wetstekst zijn geformuleerd, vaak omdat ze als evident worden beschouwd. Dit zijn basisprincipes van de rechtsorde, zoals de eerbiediging van het recht op verdediging, de continuïteit van de openbare dienst, het verbod op eigenrichting, het principe van de goede trouw, en het principe van de niet-terugwerkende kracht van de wet. Deze worden door de rechtspraak geformuleerd en toegepast om de wetgeving aan te vullen, met name in het administratief recht [5](#page=5). > **Voorbeeld:** Het principe 'wie een fout maakt en daardoor schade berokkent, is aansprakelijk' is duidelijk, maar de concrete toepassing roept vragen op: wanneer is er sprake van een fout? Enkel bij overtreding van een wet, of ook bij onzorgvuldigheid? De rechtspraak beantwoordt dit soort vragen [4](#page=4). --- # Overige rechtsbronnen Dit onderdeel behandelt aanvullende rechtsbronnen die de wetgeving aanvullen of interpreteren. ### 4.1 Gewoonterecht Gewoonterecht omvat gevestigde gebruiken die in een samenleving algemeen als bindend worden beschouwd, zonder dat ze schriftelijk zijn vastgelegd in een wetgevende maatregel. Deze gewoonten hebben een even bindende kracht als wetgeving. Hoewel gewoonterecht in het internationaal recht van groot belang is, is het praktische belang ervan in nationaal recht beperkt. Dit komt doordat de meeste gewoonten inmiddels in geschreven wetgeving zijn overgenomen. Enkel binnen het economisch recht hebben regels uit het gewoonterecht nog een zeker belang, bijvoorbeeld in dediamanthandel [5](#page=5). ### 4.2 Rechtspraak Hoewel rechterlijke beslissingen slechts bindend zijn voor de direct betrokken partijen, vormt rechtspraak in de praktijk een belangrijke rechtsbron. Rechtspraak, met name die van hogere rechtscolleges, is gezaghebbend voor anderen. Rechters worden geconfronteerd met praktische problemen waarop zij abstract geformuleerde wetgeving moeten toepassen. Het aanpassen van de doorgaans statische en strak geformuleerde wetgeving aan de werkelijkheid en maatschappelijke ontwikkelingen is het werk van de rechtspraak. Ditzelfde geldt voor de concretisering van algemeen of vaag geformuleerde rechtsregels. Herhaalde beslissingen in dezelfde zin, uitgesproken door diverse rechtscolleges, vormen na verloop van tijd een vaste rechtspraak. Andere rechters zullen hier niet snel van afwijken, zelfs niet het Hof van Cassatie. Juridisch bindend is deze vaste rechtspraak echter niet [5](#page=5). > **Tip:** Rechterlijke beslissingen van hogere rechtbanken hebben een groot moreel gezag, zelfs als ze niet strikt juridisch bindend zijn voor alle partijen. De rechterlijke beslissingen worden in belangrijke mate beïnvloed door de rechtsleer (boeken, artikelen, etc. over het recht, geschreven door juristen). Als gezaghebbende auteurs of de (vrijwel) eensgezinde rechtsleer bepaalde stellingen verdedigen, krijgen die stellingen een groot moreel gezag en beïnvloeden ze de rechters. Op die wijze is de rechtsleer een indirecte rechtsbron [5](#page=5). ### 4.3 Algemene rechtsbeginselen Sinds enkele decennia aanvaardt de rechtspraak het bestaan van ongeschreven ‘algemene rechtsbeginselen’. Deze zijn per definitie niet uitdrukkelijk in een wettekst geformuleerd, vaak omdat zij als volkomen evident worden beschouwd [5](#page=5). > **Voorbeeld:** Enkele algemene rechtsbeginselen zijn: > * Eerbiediging van het recht op verdediging [5](#page=5). > * Continuïteit van de openbare dienst [5](#page=5). > * Het verbod op eigenrichting (het eigenmachtig afdwingen van een subjectief recht zonder overheidstussenkomst) [5](#page=5). > * Het principe van de goede trouw [5](#page=5). > * De niet-terugwerkende kracht van de wet [5](#page=5). De rechtspraak formuleert deze algemene rechtsbeginselen en past ze toe om de wetgeving aan te vullen. Ze zijn vooral tot ontwikkeling gekomen in het administratief recht [5](#page=5). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Rechtsregels | Regels die het menselijk gedrag sturen en die, bij overtreding, door de overheid worden gesanctioneerd. Ze bepalen wat wel en niet mag binnen een samenleving. | | Wetgeving in ruime zin | Alle geschreven rechtsregels die door overheidsorganen zijn uitgevaardigd en algemeen bindend zijn, ongeacht het niveau (federaal, gewestelijk, gemeentelijk). | | Wetgeving in enge zin | Specifiek de rechtsregels die door het federale parlement worden uitgevaardigd. | | Verdrag | Een bindend akkoord tussen twee of meer landen om internationale problemen op te lossen of situaties te regelen, zoals het vermijden van dubbele belastingen of het regelen van grensoverschrijdend transport. | | Internationale organisatie | Een entiteit opgericht via een verdrag, waaraan staten lid zijn en die bevoegdheden kan hebben op het vlak van binnenlandse materies, waarbij hun regels bindend zijn voor de burgers van de lidstaten. | | Europese Unie (EU) | Een politieke en economische unie van Europese landen, waarvan de verdragen en verordeningen voorrang hebben op nationaal recht bij strijdigheid. | | Grondwet (GW) | De hoogste wet in een land die de structuur van de staat bepaalt, de fundamentele rechten van burgers vastlegt en de basisprincipes van de rechtsstaat en scheiding der machten neerlegt. | | Wet (W.) | Een rechtsregel uitgevaardigd door de federale wetgevende macht (Kamer van volksvertegenwoordigers), bekrachtigd door de Koning en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. | | Decreet (Decr.) | Een wetgevend voorschrift uitgevaardigd door een deelstatelijk parlement (Vlaams, Frans, Waals, Duitstalig) dat binnen de bevoegdheden van dat parlement en op het grondgebied van de regio kracht van wet heeft. | | Ordonnantie (Ord.) | Een wetgevend voorschrift uitgevaardigd door het Brussels Hoofdstedelijk Parlement dat binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kracht van wet heeft. | | Koninklijk Besluit (KB) | Een besluit van de uitvoerende macht, uitgevaardigd door de Koning (in de praktijk de regering), dat de uitvoerende maatregelen voor wetten bevat en gepubliceerd wordt in het Belgisch Staatsblad. | | Ministerieel Besluit (MB) | Een besluit van een minister ter verdere detaillering van regels uit een Koninklijk Besluit, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. | | Provinciaal Reglement (Prov. Regl.) | Een regelgeving uitgevaardigd door de provincieraad of gerelateerde provinciale instellingen, gepubliceerd in het Bestuursmemoriaal van de provincie. | | Gemeentelijk Reglement (Gem. Regl.) | Een regelgeving uitgevaardigd door de gemeenteraad of gerelateerde gemeentelijke instellingen, bekendgemaakt via publicatie op de gemeentewebsite. | | Belgisch Staatsblad | Het officiële publicatieblad waarin wetgeving en andere officiële akten van de federale en deelstatelijke overheden worden gepubliceerd, essentieel voor hun inwerkingtreding. | | Gewoonterecht | Gevestigde gebruiken die in een samenleving algemeen als bindend worden beschouwd, ook al zijn ze niet schriftelijk vastgelegd in een wetgevende maatregel. | | Rechtspraak | De verzameling van rechterlijke uitspraken en arresten die, hoewel formeel slechts bindend voor de betrokken partijen, een belangrijke bron van recht vormen door hun interpretatie en concretisering van de wetgeving. | | Algemene rechtsbeginselen | Ongeschreven basisprincipes van de rechtsorde die door de rechtspraak worden erkend en toegepast om de wetgeving aan te vullen, zoals het recht op verdediging en het verbod op eigenrichting. | | Eigenrichting | Het eigenmachtig afdwingen van een subjectief recht zonder tussenkomst van de overheid. | | Rechtsleer | De geschriften (boeken, artikelen) van juristen die juridische theorieën en interpretaties van het recht uiteenzetten en die de rechtspraak onrechtstreeks kunnen beïnvloeden. |