TMO-topic 4_onderzoeksmethodologie - gegevensverzameling.pdf

# Fasen van kwantitatief TMO onderzoeksonderzoek Het onderwerp "Fasen van kwantitatief TMO onderzoeksonderzoek" beschrijft de stappen die doorlopen worden in een kwantitatief onderzoekstraject, vanaf de initiële probleemstelling tot aan de uiteindelijke rapportage. ## 1. Fasen van kwantitatief TMO onderzoeksonderzoek Kwantitatief onderzoek binnen TMO (Transnational Management Organization) volgt doorgaans een gestructureerd proces, onderverdeeld in drie hoofdfasen: de planningsfase, de uitvoeringsfase en de rapportagefase [1](#page=1). ### 1.1 De planningsfase Deze fase omvat de initiële voorbereidingen en strategische beslissingen die cruciaal zijn voor het succes van het onderzoek [1](#page=1). #### 1.1.1 Probleemstelling De eerste stap is het formuleren van een duidelijke probleemstelling. Dit definieert het centrale vraagstuk dat het onderzoek beoogt te beantwoorden [1](#page=1). #### 1.1.2 Definiëren van onderzoeksdoel en doelgroep Vervolgens worden het specifieke doel van het onderzoek en de beoogde doelgroep gedefinieerd [1](#page=1). #### 1.1.3 Vooronderzoek Het vooronderzoek, ook wel verkennend onderzoek genoemd, is essentieel om de probleemstelling te verfijnen en inzicht te verkrijgen. Dit kan bestaan uit [1](#page=1): * **Desk research**: Het verzamelen en analyseren van bestaande literatuur en data [1](#page=1). * **Field research**: Kwalitatief en ongestructureerd verkennend onderzoek ter plaatse [1](#page=1). #### 1.1.4 Bepalen van onderzoeksmethodologie Deze stap omvat de gedetailleerde planning van de dataverzameling en steekproeftrekking [1](#page=1). ##### 1.1.4.1 Gegevensverzameling * **Bepalen van de dataverzamelingsmethode**: Kiezen van de meest geschikte methode voor het verzamelen van kwantitatieve gegevens [1](#page=1). * **Opstellen van de vragenlijst**: Ontwerpen van de instrumenten voor dataverzameling [1](#page=1). * **Pretesten en optimalisatie van de vragenlijst**: Testen en verfijnen van de vragenlijst om de effectiviteit te waarborgen [1](#page=1). ##### 1.1.4.2 Steekproefproces * **Bepalen van het populatiekader**: Identificeren van de gehele groep waarover men uitspraken wil doen [1](#page=1). * **Bepalen van het steekproefkader**: Vaststellen van de lijst of bron waaruit de steekproef getrokken kan worden [1](#page=1). * **Bepalen van de methode van steekproeftrekking**: Selecteren van de techniek voor het trekken van de steekproef (bv. aselect, select) [1](#page=1). * **Bepalen van de steekproefgrootte**: Vaststellen van het benodigde aantal respondenten voor statistische validiteit [1](#page=1). ### 1.2 De uitvoeringsfase In deze fase worden de daadwerkelijke gegevens verzameld en voorbereid voor analyse [1](#page=1). #### 1.2.1 Feitelijke gegevensverzameling Dit betreft de kwantitatieve, gestructureerde fieldresearch waarbij de data conform de geplande methodologie wordt verzameld [1](#page=1). #### 1.2.2 Gegevensinvoer * **Opmaak datamatrix en feitelijke gegevensinvoer**: Structureren van de verzamelde data in een matrixformaat en het invoeren ervan in een softwaresysteem [1](#page=1). #### 1.2.3 Gegevensverwerking en -analyse * **Grafische gegevensverwerking**: Visualiseren van de data middels grafieken en tabellen [1](#page=1). * **Representativiteitcontrole en -correctie**: Nagaan of de steekproef representatief is voor de populatie en zo nodig correcties toepassen [1](#page=1). * **Statistische analyses**: Uitvoeren van statistische tests om hypotheses te toetsen en verbanden te leggen [1](#page=1). ### 1.3 De rapportagefase De laatste fase richt zich op het presenteren van de onderzoeksresultaten en het formuleren van conclusies en aanbevelingen [1](#page=1). #### 1.3.1 Rapportage en besluitvorming De verzamelde en geanalyseerde data worden gerapporteerd in een gestructureerd verslag. Op basis van deze rapportage worden beslissingen genomen [1](#page=1). > **Tip:** Een grondige planningsfase, met name een duidelijke probleemstelling en een goed doordacht steekproefproces, is cruciaal voor de betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksresultaten. > **Tip:** Zorg ervoor dat de pretest van de vragenlijst voldoende tijd krijgt om alle mogelijke ambiguïteiten of problemen te identificeren en te corrigeren. --- # Dataverzamelingsmethoden en tekortkomingen Dit hoofdstuk behandelt verschillende methoden voor dataverzameling en potentiële tekortkomingen die de kwaliteit van de verzamelde gegevens kunnen beïnvloeden. ### 2.1 Dataverzamelingsmethoden De verzameling van gegevens kan op verschillende manieren plaatsvinden, met elk hun eigen voordelen en overwegingen met betrekking tot de responsratio. #### 2.1.1 Schriftelijke methoden Schriftelijke methoden voor dataverzameling worden vaak gekozen vanwege specifieke voordelen die zij bieden, en kunnen ook invloed hebben op de response rate. * **Postaal:** Gegevens worden per post verzonden en ontvangen [2](#page=2). * **Online:** Gegevens worden digitaal verzameld, bijvoorbeeld via online vragenlijsten [2](#page=2). * **Afgegeven:** Vragenlijsten worden fysiek uitgedeeld en weer ingenomen [2](#page=2). #### 2.1.2 Combinatie van methoden Het is ook mogelijk om een combinatie van dataverzamelingsmethoden toe te passen om zo de voordelen van verschillende benaderingen te benutten [2](#page=2). ### 2.2 Tekortkomingen in dataverzameling Bij het verzamelen van gegevens kunnen verschillende tekortkomingen optreden die de validiteit en betrouwbaarheid van de resultaten kunnen aantasten. #### 2.2.1 Non-respons Non-respons treedt op wanneer respondenten de vragenlijst niet invullen of bepaalde vragen niet beantwoorden. Dit kan leiden tot een vertekend beeld als de groep die niet reageert systematisch verschilt van de groep die wel reageert [3](#page=3). #### 2.2.2 Onnauwkeurige antwoorden Respondenten kunnen onnauwkeurige antwoorden geven. Dit kan komen door verschillende factoren, zoals: * Gebrek aan kennis of begrip van de vraag [3](#page=3). * Sociale wenselijkheid, waarbij respondenten antwoorden geven die zij denken dat acceptabel zijn [3](#page=3). * Het simpelweg niet goed lezen of interpreteren van de vraag, ondanks dat de spelregels voor vraagvormen en vereisten in acht zijn genomen [3](#page=3). #### 2.2.3 Fouten door interviewer Hoewel niet expliciet uitgewerkt op de genoemde pagina's, kunnen fouten door de interviewer ook een bron van onnauwkeurigheid zijn, bijvoorbeeld door het stellen van suggestieve vragen of het verkeerd noteren van antwoorden [3](#page=3). > **Tip:** Het is cruciaal om bij het ontwerpen van vragenlijsten en het selecteren van dataverzamelingsmethoden rekening te houden met deze potentiële tekortkomingen om de kwaliteit van de gegevens te maximaliseren. Verwijzingen naar 'vraagvormen' en 'vereisten' suggereren dat specifieke richtlijnen bestaan om deze tekortkomingen te mitigeren [3](#page=3). --- # Ontwerp van de gestructureerde vragenlijst Dit onderdeel verdiept zich in de essentiële elementen voor het opstellen van een effectieve gestructureerde vragenlijst, inclusief vraagvormen, meetniveaus, precoderen en coderen, en de vereisten voor vraagstelling, volgorde en opmaak [13](#page=13) [4](#page=4). ### 3.1 Vraagvormen Vraagvormen worden ingedeeld op basis van de mate waarin antwoordmogelijkheden worden voorgesteld, wat impact heeft op de verzamelde informatie. De keuze van de vraagvorm hangt af van de vereiste graad van informatie [8](#page=8) [9](#page=9). #### 3.1.1 Open vragen Open vragen stellen respondenten in staat om vrij te antwoorden, zonder vooraf bepaalde antwoordcategorieën. Ze worden gebruikt om redenen, uitzonderingen of spontane reacties te achterhalen. In kwantitatief onderzoek worden ze soms gebruikt om redenen te exploreren, terwijl ze in kwalitatief onderzoek vaker voorkomen om diepere inzichten te verkrijgen. Spontane open vragen worden gesteld zonder voorkennis van mogelijke antwoorden [4](#page=4). #### 3.1.2 Gesloten vragen Gesloten vragen bieden respondenten vooraf bepaalde antwoordmogelijkheden. Dit type vraag wordt als 'geholpen' beschouwd omdat het respondenten stuurt binnen een vooraf gedefinieerd kader [5](#page=5) [6](#page=6). ##### 3.1.2.1 Dichotome vragen Dit zijn de meest eenvoudige gesloten vragen met twee mogelijke antwoorden (bijvoorbeeld ja/nee) [5](#page=5). ##### 3.1.2.2 Meerkeuzevragen Bij gesloten meerkeuzevragen (multiple response - MR) kan de respondent één of meerdere antwoordopties selecteren. Ze worden gebruikt om specifieke informatie te verzamelen [5](#page=5). ##### 3.1.2.3 Waarderingsvragen Waarderingsvragen peilen naar de mening of voorkeur van respondenten. * **Rangschikkingsvragen:** Hierbij rangschikken respondenten criteria op basis van belangrijkheid of voorkeur. Ze kunnen betrekking hebben op breedte schaling of middenpositie schaling, en de te rangschikken criteria kunnen zelf worden gespecificeerd. Dit kan gecombineerd worden met een MR-vraag [6](#page=6). * **Schaalvragen:** Respondenten geven hun mening weer op een numerieke schaal (bv. 1 tot 10). Het gebruik van een 10-punt schaal wordt aangeraden voor een hogere effectiviteit [11](#page=11) [6](#page=6). #### 3.1.3 Half open vragen Half open vragen zijn meerkeuzevragen met een optie 'andere, specificeer...'. Ze worden gesteld als meerkeuzevragen, maar laten ruimte voor onvoorziene antwoorden die vervolgens gespecificeerd kunnen worden [7](#page=7). > **Tip:** De keuze tussen open en gesloten vragen hangt af van de gewenste informatiegraad. Voor een hogere effectiviteit worden doelgerichte vragen op het hoogste meetniveau gecombineerd [10](#page=10) [8](#page=8). ### 3.2 Meetniveau Het meetniveau van gegevens bepaalt de mogelijke analyses en de mate van informatie die uit een onderzoek kan worden gehaald. De graad van informatie kan worden verhoogd door de vraagstelling aan te passen binnen een vraagvorm of door een andere vraagvorm te kiezen [10](#page=10) [9](#page=9). > **Tip:** Schakel indien mogelijk over van: > 1. Meerkeuze naar single response (SR) [11](#page=11). > 2. Meerkeuze naar rangschikkingsvragen of schaalvragen [11](#page=11). > 3. Dichotoom naar schaalvragen (liefst 10-punt schaling) [11](#page=11). > 4. Meerkeuze (MR) naar een beperkt aantal top opties (bv. top 2 of 3, eventueel gerangschikt) [11](#page=11). ### 3.3 Precoderen en coderen Precoderen en coderen betreffen de voorbereiding van antwoorden voor analyse, met name voor half open vragen. Hierbij worden speciale codes toegekend, en het bepaalt 'hoe' en 'wanneer' deze procedures plaatsvinden [12](#page=12). ### 3.4 Vereisten voor de gestructureerde vragenlijst Een goede gestructureerde vragenlijst voldoet aan diverse vereisten op het gebied van vraagstelling, volgorde en opmaak. Pretesten zijn essentieel om deze vereisten te controleren [13](#page=13) [19](#page=19). #### 3.4.1 Vraagstelling Vragen moeten eenduidig, direct en ondubbelzinnig geformuleerd zijn [14](#page=14). * **Facetten:** Zorg dat alle relevante facetten aan bod komen [14](#page=14). * **Woordgebruik:** Gebruik heldere en directe bewoordingen [14](#page=14). * **Filter en skip:** Pas filter- en skipvragen correct toe om de juiste vraag bij de juiste respondent te krijgen [14](#page=14). * **Suggestieve vragen:** Vermijd suggestieve vragen die de respondent beïnvloeden [15](#page=15). * **Dubbele vragen:** Stel geen vragen die twee zaken tegelijk bevragen [15](#page=15). * **Moeilijkheidsgraad:** Zorg dat vragen niet te moeilijk te beantwoorden of te moeilijk gesteld zijn [15](#page=15). * **Ontkenningen:** Vermijd het gebruik van ontkenningen in vragen [15](#page=15). #### 3.4.2 Vraagvolgorde De volgorde van vragen is cruciaal voor de coherentie en flow van de vragenlijst. Een typische gestructureerde volgorde omvat [16](#page=16): 1. Introductie [17](#page=17). 2. Screeningvragen [17](#page=17). 3. Hoofdgedeelte van de vragenlijst [17](#page=17). 4. Socio-demografisch gedeelte [17](#page=17). 5. Optioneel: Identificatiegedeelte [17](#page=17). 6. Bedanking [17](#page=17). #### 3.4.3 Opmaak De opmaak van de vragenlijst draagt bij aan gebruiksgemak en duidelijkheid. Belangrijke aspecten zijn [18](#page=18): * Volledige uitschrijving van vragen [18](#page=18). * Duidelijke vraagnummering [18](#page=18). * Logische rangschikking van antwoorden [18](#page=18). * Gebruik van codes zoals '99 GA' (geen antwoord) of '99 NVT' (niet van toepassing) [18](#page=18). * Duidelijke interviewinstructies indien van toepassing [18](#page=18). * Correcte vraagverwijzingen [18](#page=18). * Aantrekkelijke lay-out [18](#page=18). * Link tussen papierversie en datasheet [18](#page=18). #### 3.4.4 Pretesten Pretesten zijn een noodzakelijke stap om de vragenlijst te evalueren. Dit omvat [19](#page=19): * **Inhoudelijke controle:** Nagaan of de vragen de beoogde informatie verzamelen [19](#page=19). * **Structurele controle:** Evalueren van de logische flow en volgorde [19](#page=19). * **Response rate bepalen:** Een inschatting maken van het aantal verwachte respondenten [19](#page=19). * **Inschatting duurtijd:** Bepalen hoe lang het invullen van de vragenlijst duurt [19](#page=19). Een pilotstudie met 10-15 tests, vaak via een gemakkelijkheids- of oordeelsteekproef, is aanbevolen [19](#page=19). ### 3.5 Speciale vraagcombinaties Bepaalde vraagcombinaties worden specifiek ingezet voor meetdoeleinden [20](#page=20) [21](#page=21). * **Merkbekendheid:** Kan worden bevraagd met spontane open vragen gevolgd door single response (SR) en half open vragen [20](#page=20). * **Tevredenheid:** Vaak gemeten met een combinatie van een tevredenheidsvraag (TEV) en een 'belangrijkheid'-vraag (BEL), waarbij 10-punt schaling wordt gebruikt [21](#page=21). ### 3.6 Stappenplan voor het opstellen van een vragenlijst Het opstellen van een gestructureerde vragenlijst volgt een systematisch proces [22](#page=22) [23](#page=23). 1. Bepaal het onderzoeksdoel en de doelgroep [22](#page=22). 2. Brainstorm vragen en mogelijke antwoorden [22](#page=22). 3. Maak een flowchart om de logica te visualiseren [22](#page=22). 4. Definieer de definitieve vraagvolgorde en optimaliseer de vraagstelling [22](#page=22). 5. Ontwikkel antwoordencategorieën en voer precodering door [22](#page=22). 6. Verfijn de flow van de vragenlijst [23](#page=23). 7. Vul de introductie, screening en bindteksten aan [23](#page=23). 8. Voer pretesten uit [23](#page=23). 9. Breng de 'finishing touch' aan, geïnspireerd door voorbeelden uit de cursus [23](#page=23). Het opstellen van een goede vragenlijst vereist ervaring, ook al lijkt het soms eenvoudig [24](#page=24). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Kwantitatief onderzoek | Een onderzoeksbenadering die gericht is op het verzamelen en analyseren van numerieke gegevens om patronen, verbanden en generalisaties te ontdekken. Het streeft naar objectiviteit en meetbaarheid van fenomenen. | | Onderzoeksmethodologie | Het systematische plan en de reeks procedures die gevolgd worden om een onderzoeksvraag te beantwoorden, inclusief de keuze van onderzoeksmethoden, dataverzamelingsinstrumenten en analysemethoden. | | Desk research | Een vorm van vooronderzoek waarbij bestaande informatie, zoals literatuur, rapporten en databases, wordt geraadpleegd om kennis te vergaren over een onderwerp. | | Field research | Onderzoek dat ter plekke wordt uitgevoerd, direct bij de bron van de gegevens. Dit kan zowel kwalitatief (verkennend) als kwantitatief (gestructureerd) zijn. | | Vragenlijst | Een gestructureerd instrument dat bestaat uit een reeks vragen, ontworpen om informatie te verzamelen van respondenten voor onderzoeksdoeleinden. | | Response rate | Het percentage van de personen aan wie een vragenlijst is verzonden dat deze ook daadwerkelijk heeft ingevuld en teruggestuurd. Een hoge response rate is cruciaal voor de representativiteit van de resultaten. | | Non response | Het fenomeen waarbij respondenten weigeren deel te nemen aan een onderzoek of een vragenlijst niet invullen, wat kan leiden tot vertekening van de onderzoeksresultaten. | | Open vraag | Een vraag waarbij respondenten hun antwoord in eigen woorden kunnen formuleren, zonder beperking tot vooraf gedefinieerde categorieën. Dit levert rijke, maar complexere gegevens op. | | Gesloten vraag | Een vraag waarbij respondenten moeten kiezen uit een reeks vooraf gedefinieerde antwoordopties. Dit type vraag is efficiënt voor kwantitatieve analyse. | | Dichotome vraag | Een type gesloten vraag met slechts twee mogelijke antwoordopties, zoals "ja" of "nee", "eens" of "oneens". | | Meerkeuzevraag | Een gesloten vraag waarbij respondenten één of meerdere antwoordopties uit een lijst moeten selecteren. | | Rangschikkingsvraag | Een vraag waarbij respondenten gevraagd wordt om een reeks items te ordenen op basis van een bepaalde criteria, zoals belangrijkheid of voorkeur. | | Schaalvraag | Een vraag waarbij respondenten hun mening, houding of ervaringen moeten aangeven op een continue schaal, vaak met numerieke waarden (bv. 1 tot 10). | | Half open vraag | Een vraag die begint als een meerkeuzevraag, maar een optie "andere, specificeer..." bevat, waardoor respondenten de mogelijkheid krijgen om een antwoord te geven dat niet in de vooraf gedefinieerde opties past. | | Meetniveau | Verwijst naar het niveau waarop gegevens gemeten worden (nominaal, ordinaal, interval, ratio), wat bepaalt welke statistische analyses geschikt zijn. | | Precodering | Het proces van het toekennen van numerieke codes aan antwoordcategorieën voordat de gegevensverzameling start, om de latere invoer en analyse te vergemakkelijken. | | Coderen | Het proces van het toekennen van numerieke codes aan antwoorden op open vragen of aan specifieke antwoordcategorieën om de gegevens geschikt te maken voor statistische analyse. | | Vraagstelling | De precieze formulering van een vraag in een vragenlijst, waarbij duidelijkheid, ondubbelzinnigheid en relevantie cruciaal zijn. | | Vraagvolgorde | De chronologische volgorde waarin vragen in een vragenlijst worden gepresenteerd, wat de flow en de antwoorden van respondenten kan beïnvloeden. | | Opmaak | Het visuele ontwerp en de lay-out van een vragenlijst, inclusief lettertypes, afstanden en algehele presentatie, wat de leesbaarheid en gebruiksvriendelijkheid beïnvloedt. | | Pretesten | Een proefversie van een vragenlijst die wordt afgenomen bij een kleine groep respondenten om de effectiviteit, duidelijkheid en functionaliteit te evalueren voordat deze op grote schaal wordt ingezet. | | Merkbekendheid | De mate waarin consumenten een bepaald merk kennen en herkennen, vaak gemeten door vragen over spontane en geholpen herinnering. | | Tevredenheid | Een subjectieve evaluatie van de mate waarin aan de verwachtingen of behoeften van een persoon is voldaan, vaak gemeten via schaalvragen. |