1VET_22-23_Ethiekindezorg_11_IntegratiesessieCaritas.pptx

# Analyse van de casus zwangerschap en spiritualiteit Deze casus onderzoekt de spirituele beleving en het proces van verbondenheid bij een jonge, onverwacht zwangere vrouw in een behoudende religieuze gemeenschap. ### 1.1 Introductie tot de casus De casus betreft een protestants meisje van begin twintig dat onverwacht zwanger is. Ze heeft een stabiele relatie en studeert, maar de zwangerschap brengt haar in een ethisch en sociaal dilemma, vooral binnen haar behoudende religieuze gemeenschap waar dit ten strengste wordt afgekeurd. Thuis spelen diverse problemen, waaronder ziekte, waardoor ze haar ouders niet durft in te lichten. Ondanks de schok en schaamte, wil ze geen abortus en gelooft ze dat ze na verloop van tijd van het kindje kan gaan houden. De centrale vraag is hoe het verder moet met haar situatie en hoe ze ondersteuning kan krijgen. ### 1.2 Niveau's van spiritualiteit Bij het analyseren van de situatie van het meisje is het van belang om haar niveau van spiritualiteit te bepalen. Dit vereist het onderzoeken van haar: * **Affectieve reactie:** Hoe voelt ze zich emotioneel bij de zwangerschap? Dit omvat gevoelens van schrik, schaamte en onzekerheid. * **Waarden:** Welke principes en normen zijn belangrijk voor haar, zowel persoonlijk als binnen haar religieuze context? * **Praktijken:** Welke religieuze of spirituele activiteiten onderneemt zij? * **Overtuigingen:** Wat gelooft zij over het leven, de dood, de zin van het bestaan en haar eigen rol daarin? Het achterhalen van deze aspecten bij het meisje is cruciaal om haar spirituele behoeften te begrijpen en gepaste ondersteuning te bieden. ### 1.3 Proces van verbondenheid (Cone) Het proces van verbondenheid, zoals beschreven door P. Cone, is een essentieel onderdeel van levensbeschouwelijke zorg. Bij deze casus richt het zich op hoe deze verbondenheid concreet gemaakt kan worden voor het jonge meisje. Dit omvat: * **Vragen stellen:** Hoe ga je haar spirituele behoeften, bronnen, gerichtheid en noden achterhalen? Dit vereist een empathische en open communicatie. * **Concrete acties en woorden:** Wat zeg je en wat doe je om haar te ondersteunen en een gevoel van verbondenheid te creëren? Dit moet afgestemd zijn op haar specifieke situatie en geloofsovertuiging. * **Kwetsbaarheid tonen:** Durf je als hulpverlener of medestudent je eigen kwetsbaarheid op te stellen? Het is belangrijk om dit patiëntgericht te doen, waarbij de focus ligt op de behoeftes van het meisje en niet op die van de helper. ### 1.4 Toepassing van religieuze en levensbeschouwelijke zorg Gezien de protestantse achtergrond van het meisje en de behoudende aard van haar kerkelijke gemeenschap, zijn specifieke elementen van religieuze en levensbeschouwelijke zorg van toepassing. Dit kan worden onderzocht aan de hand van bronnen zoals het Caritas Cahier. #### 1.4.1 Achterhalen van spirituele behoeften Om effectieve zorg te kunnen bieden, is het noodzakelijk om de spirituele behoeften van het meisje te achterhalen. Dit kan door: * **Luisteren naar haar verhaal:** Haar gevoelens van schaamte, angst en haar wens om de zwangerschap voort te zetten zijn belangrijke aanknopingspunten. * **Verkennen van haar geloof:** Hoe interpreteert zij haar geloof in relatie tot haar huidige situatie? Welke bronnen van kracht en troost vindt zij in haar geloof? * **Identificeren van haar coping-mechanismen:** Hoe gaat ze om met de druk van haar omgeving en de onzekerheid over de toekomst? #### 1.4.2 Rol van de hulpverlener of medestudent De rol van de hulpverlener of een medestudent is om ondersteuning te bieden, zonder te oordelen. * **Actieve luisterhouding:** Neem haar verhaal serieus en valideer haar gevoelens. * **Empatisch reageren:** Probeer je in te leven in haar situatie en de dilemma's waarmee ze wordt geconfronteerd. * **Informatie en opties bieden:** Bespreek mogelijke vervolgstappen en hulpbronnen, rekening houdend met haar religieuze en culturele achtergrond. * **Ondersteuning bieden bij het omgaan met de gemeenschap:** Hoe kan ze een weg vinden binnen haar behoudende gemeenschap? ### 1.5 Studente-oefening: rollenspel Een praktische oefening die wordt voorgesteld, is een rollenspel in groepjes van drie: * Eén student speelt de rol van de student die het niet ziet zitten (het zwangere meisje). * Eén student speelt de rol van de medestudent of hulpverlener. * Eén student observeert en noteert de interactie. Dit helpt om de theoretische concepten van verbondenheid en levensbeschouwelijke zorg in de praktijk te oefenen en de communicatievaardigheden te verbeteren. > **Tip:** Tijdens het rollenspel is het belangrijk om niet te snel oplossingen aan te dragen, maar eerst de situatie vanuit het perspectief van het meisje te begrijpen en haar gevoelens te erkennen. > **Voorbeeld:** Een medestudent zou kunnen zeggen: "Ik kan me voorstellen dat dit heel overweldigend voor je moet zijn. Het is moedig van je dat je hierover wilt praten." ### 1.6 Integratie met het Caritas Cahier Het Caritas Cahier wordt aangehaald als een bron om de levensbeschouwelijke zorg concreet te maken. Het verkennen van de inhoud van dit cahier kan inzichten verschaffen in: * **Specifieke rituelen en gebruiken:** Welke elementen uit haar protestantse traditie kunnen relevant zijn voor haar huidige levensfase? * **Spirituele begeleiding:** Hoe kan er spirituele begeleiding geboden worden die aansluit bij haar geloof? * **Omgang met zwangerschap en moederschap binnen de religieuze context:** Welke theologische of pastorale invalshoeken zijn er die haar kunnen helpen? Door de casusvragen te beantwoorden en de stellingen te beargumenteren vanuit de principes van het Caritas Cahier, wordt de koppeling tussen theorie en praktijk versterkt. De nadruk ligt op het cliëntgericht redeneren vanuit de levensbeschouwingen. --- # Levensbeschouwelijke zorg tijdens het vasten Dit onderwerp behandelt de ethische en levensbeschouwelijke aspecten van voeding en zorgverlening tijdens vastenperiodes, met specifieke aandacht voor de interpretatie van religieuze voorschriften en rituelen. ### 2.1 De casus: eten tijdens vasten De casus "eten tijdens vasten" introduceert een situatie waarin een patiënt vreemd reageert bij het aanbieden van eten tijdens een vastenperiode. Dit roept de vraag op hoe de zorgverlener hier cliëntgericht en vanuit de levensbeschouwing van de patiënt op moet reageren. #### 2.1.1 Kernvragen en overwegingen Bij het benaderen van deze casus zijn diverse vragen relevant: * **Wat ga je doen?** De reactie van de zorgverlener moet geredeneerd zijn vanuit de levensbeschouwingen van de patiënt. Dit impliceert dat de zorgverlener zich moet verdiepen in de specifieke voorschriften en tradities rondom het vasten van de betreffende religie. * **In hoeverre klopt dit?** Er worden verschillende stellingen gepresenteerd die getoetst moeten worden aan de hand van het Caritas Cahier en de specifieke religieuze context. Hierbij wordt ook de rol van de zorgverlener en de toepasselijkheid van bepaalde rituelen bevraagd. * **Wat doe je (niet)? Leg uit waarom (redeneer cliëntgericht vanuit levensbeschouwingen!!)** Dit benadrukt de noodzaak van een cliëntgerichte benadering waarbij de zorgverlener de levensbeschouwelijke behoeften en beperkingen van de patiënt respecteert en hiernaar handelt. #### 2.1.2 Specifieke stellingen en argumentatie De casus stelt diverse stellingen die kritische reflectie vereisen: * **Ziekenzalving bij terminaal zieken of levensgevaar:** De stelling dat ziekenzalving enkel ter sprake gebracht moet worden bij terminaal zieke patiënten of patiënten in levensgevaar (zoals voor een operatie) vereist beoordeling. * **Vasten bij pasgeboren moeders die borstvoeding geven tijdens de ramadan:** De vraag of pas bevallen vrouwen die borstvoeding geven zich moeten houden aan de ramadan (ja/nee en waarom) vraagt om een afweging tussen religieuze plicht en de fysieke gesteldheid van de moeder en het kind. * **Aanbieden van dopingsrituelen bij een katholieke moeder van een te vroeg geboren kind:** Het aanbieden van de doop aan een katholieke moeder wiens kind te vroeg geboren is en een slechte prognose heeft, vereist een ethische afweging binnen de katholieke traditie. * **Aanbieden van ziekenzalving aan een protestantse moeder die opziet tegen een keizersnede:** Het aanbieden van de ziekenzalving aan een protestantse moeder die de keizersnede vreest, dient beoordeeld te worden op de toepasselijkheid binnen de protestantse levensbeschouwing. * **Vrijstelling van kasjroet voor zwangere Joodse vrouwen:** De vraag of een Joodse zwangere vrouw zich niet meer aan de kasjroet voorschriften hoeft te houden, vraagt om kennis van Joodse wetgeving omtrent zwangerschap en dieet. * **Uitnodigen voor de mis versus dagelijkse communie voor een protestantse mevrouw:** Het voorstel om een protestantse mevrouw uit te nodigen voor de mis, met het alternatief van dagelijkse communie, vereist een analyse van de verschillen en overeenkomsten tussen de katholieke en protestantse praktijken. > **Tip:** Om deze casus effectief te beantwoorden, is het essentieel om de specifieke rituelen, voorschriften en ethische overwegingen van de verschillende religies (Islam, Jodendom, Christendom - Katholiek en Protestant) te kennen. Het Caritas Cahier kan hierbij als leidraad dienen. #### 2.1.3 Het proces van verbondenheid en levensbeschouwelijke zorg Bij het bieden van levensbeschouwelijke zorg tijdens het vasten is het proces van verbondenheid cruciaal. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van het model van P. Cone. * **Concrete toepassing:** Het is belangrijk om concreet te maken hoe de zorgverlener een band opbouwt met de patiënt. Dit omvat wat er gezegd en gedaan wordt om de patiënt te ondersteunen. * **Spirituele behoeften achterhalen:** De zorgverlener moet de spirituele behoeften, bronnen, gerichtheid en noden van de patiënt achterhalen. Dit vereist open vragen en actief luisteren. * **Kwetsbaarheid van de zorgverlener:** De zorgverlener moet zich ook bewust zijn van zijn of haar eigen kwetsbaarheid en deze op een gepaste, patiëntgerichte manier uiten, zodat de focus op de patiënt blijft. > **Tip:** Oefen rollenspellen met medestudenten om te ervaren hoe je spirituele behoeften kunt achterhalen en hoe je hier ondersteunend op kunt reageren. Eén persoon speelt de patiënt, één de zorgverlener en één observeert. Het integreren van de principes van levensbeschouwelijke zorg, zoals beschreven in het Caritas Cahier, is van fundamenteel belang om adequaat te kunnen handelen in situaties die verband houden met vasten en religieuze praktijken. Het respecteren en ondersteunen van de levensbeschouwelijke identiteit van de patiënt staat hierbij centraal. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Spiritualiteit | Spiritualiteit verwijst naar de persoonlijke ervaring van betekenis, doel en verbinding met iets groters dan zichzelf, wat kan variëren van religieuze overtuigingen tot een dieper gevoel van verbondenheid met de natuur of de mensheid. | | Verbondenheid | Verbondenheid beschrijft de mate waarin iemand zich emotioneel en sociaal verbonden voelt met anderen, met de gemeenschap, of met bredere concepten zoals het leven zelf, en hoe deze relaties de persoonlijke identiteit en het welzijn beïnvloeden. | | Levensbeschouwelijke zorg | Levensbeschouwelijke zorg is een vorm van zorg die rekening houdt met de diepste overtuigingen, waarden en levensvisie van een individu, met als doel deze te ondersteunen en te respecteren binnen een zorgcontext. | | Vasten | Vasten is een periode waarin men zich bewust onthoudt van voedsel en/of drank, vaak om religieuze, spirituele of gezondheidsredenen, waarbij de duur en de regels per traditie verschillen. | | Ramadan | De Ramadan is de negende maand van de islamitische kalender, waarin moslims van zonsopgang tot zonsondergang vasten als een van de vijf zuilen van de islam, ter bevordering van zelfdiscipline en nabijheid tot God. | | Jom Kipoer | Jom Kipoer, ook wel de Grote Verzoendag genoemd, is de heiligste dag in het jodendom, gekenmerkt door een volledige dag van vasten en gebed, bedoeld voor verzoening met God en medemensen. | | Caritas Cahier | Het Caritas Cahier is waarschijnlijk een document of handboek dat richtlijnen en informatie bevat over naastenliefde en christelijke ethiek, specifiek toegepast binnen een zorg- of pastorale context. | | Casus | Een casus is een gedetailleerde beschrijving van een specifieke situatie, persoon of probleem die wordt gebruikt als voorbeeld of studieobject binnen een academische of professionele context. | | Protestantisme | Het protestantisme is een stroming binnen het christendom die zich afsplitste van de Rooms-Katholieke Kerk tijdens de Reformatie, met een breed scala aan denominaties en theologische interpretaties. | | Katholicisme | Het katholicisme is de grootste stroming binnen het christendom, gekenmerkt door het gezag van de paus, de zeven sacramenten en een specifieke liturgie en leer. | | Jodendom | Het jodendom is een monotheïstische religie die zich richt op de leer van de Thora en de profeten, en die diep geworteld is in de geschiedenis en tradities van het Joodse volk. | | Ziekenzalving | Ziekenzalving is een sacrament in sommige christelijke tradities dat wordt toegediend aan zieken of stervenden, bedoeld voor genezing, troost en spirituele versterking. | | Kasjroet | Kasjroet zijn de joodse spijswetten die voorschrijven welke voedingsmiddelen geoorloofd zijn en hoe deze bereid moeten worden, met als doel het heiligen van het dagelijks leven en het creëren van een onderscheid tussen heilig en onheilig. |