Hfdst 5 Aanneming STUDS .pptx

# Begrip en toepassingsgebied van aanneming Dit onderwerp behandelt de definitie van aanneming, de kenmerken van de aannemingsovereenkomst, het onderscheid met andere rechtsfiguren, en het toepassingsgebied, inclusief specifieke wetgeving zoals de woningbouwwet. ### 1.1 Situering en aflijning van het begrip aanneming Aanneming is een overeenkomst waarbij een onafhankelijke partij zich ertoe verbindt, tegen betaling van een vergoeding, een bepaald intellectueel of stoffelijk werk te verrichten ten voordele van een andere partij door het stellen van materiële handelingen. Dit staat tegenover dienstencontracten waarbij de dienstverlener zelfstandig handelt en niet in een ondergeschikt verband werkt. #### 1.1.1 Constitutieve bestanddelen van aanneming * **Dienst verlenen:** Het object van de overeenkomst is het leveren van een dienst. * **Zelfstandige basis:** De dienstverlener werkt zelfstandig, zonder ondergeschikt te zijn aan de opdrachtgever. * **Tegen betaling:** Er staat een tegenprestatie tegenover de geleverde dienst. #### 1.1.2 Onderscheid met andere rechtsfiguren * **Bewaargeving:** Bij bewaargeving gaat het specifiek om het bewaren en bewaken van roerende goederen, terwijl aanneming breder is. * **Lastgeving:** Lastgeving betreft het stellen van rechtshandelingen in naam en voor rekening van een ander, terwijl aanneming focust op materiële of intellectuele handelingen. * **Koop:** Bij aanneming is er een inspanning om een werk te creëren, bij koop wordt een reeds bestaand goed overgedragen. Bij aanneming hoeft de prijs niet onmiddellijk bepaald te zijn, bij koop wel. #### 1.1.3 Toepassingsgebied Het gemeenrechtelijke aannemingsrecht vindt toepassing, tenzij specifieke wetgeving afwijkt. Een belangrijke specifieke wet is de woningbouwwet (wet Breyne), die van dwingend recht is en de koper van nog te bouwen of in aanbouw zijnde woningen beschermt. ### 1.2 Begrip, totstandkoming en kenmerken Een aannemingsovereenkomst is in principe consensueel, wat betekent dat ze tot stand komt door de loutere wilsovereenstemming van partijen en vormvrij is. #### 1.2.1 Kenmerken van de aannemingsovereenkomst * **Wederkerig:** Beide partijen verbinden zich tot een prestatie. * **Onder bezwarende titel:** Er staat een economisch voordeel tegenover de prestatie. #### 1.2.2 Verschillende wijzen van prijsbepaling * **Vaste prijs:** * **Absoluut forfait:** Een vast bedrag voor het gehele werk. Bij meerwerk of hogere kosten is dit voor rekening van de aannemer, tenzij schriftelijk anders overeengekomen. * **Relatief forfait:** Een basisprijs met een tarievenlijst voor eventuele extra werken. * **Onbepaalde prijs / Prijs in regie:** De prijs wordt achteraf bepaald op basis van de geleverde prestaties of de werkelijke kosten. Dit komt veel voor bij diensten zoals die van artsen of advocaten. * **Bestek of prijslijst:** Een gedetailleerde lijst van te verrichten werken met bijhorende prijzen per eenheid. > **Tip:** Bij een absoluut forfait is de aannemer gebonden aan de afgesproken prijs, ongeacht of de werkelijke kosten hoger uitvallen. > **Voorbeeld:** Een opdrachtgever sluit een contract voor de bouw van een garage voor een forfaitaire prijs van 15.000 euro. Als de materiaalkosten tijdens de bouw stijgen, kan de aannemer de prijs niet eenzijdig verhogen zonder schriftelijke toestemming van de opdrachtgever. ### 1.3 Verplichtingen van de partijen #### 1.3.1 Verplichtingen van de aannemer * **Informatie- en raadgevingsverplichting:** De aannemer dient de opdrachtgever te informeren en te adviseren over het uit te voeren werk. Dit is een inspanningsverbintenis. * **Goed uitvoeren van de werken:** De aannemer moet het werk correct en volgens de regels van goed vakmanschap uitvoeren. Dit is een inspannings- of resultaatsverbintenis, afhankelijk van het specifieke werk. * **Bewarings- en teruggave-/leveringsplicht:** De aannemer moet de aan hem toevertrouwde goederen bewaren en het voltooide werk leveren aan de opdrachtgever. Dit zijn resultaatsverbintenissen. #### 1.3.2 Verplichtingen van de opdrachtgever * **Actieve rol:** De opdrachtgever speelt een actieve rol door bijvoorbeeld nodige vergunningen aan te vragen of informatie te verstrekken. * **In ontvangst nemen:** De opdrachtgever dient het uitgevoerde werk in ontvangst te nemen. * **Betaling:** De opdrachtgever is gehouden de overeengekomen prijs te betalen. ### 1.4 Levering, oplevering en risico #### 1.4.1 Levering De levering is de feitelijke, materiële handeling waarbij de aannemer het werk in het fysieke bezit van de opdrachtgever stelt. #### 1.4.2 Oplevering en haar gevolgen De oplevering is een juridische handeling, die stilzwijgend of uitdrukkelijk kan gebeuren. * **Gevolgen van oplevering:** * **Dekt niet-conforme uitvoering en lichte zichtbare gebreken:** Na de oplevering kan de opdrachtgever in principe geen aanspraken meer maken op basis van lichte zichtbare gebreken. * **Start 10-jarige aansprakelijkheid voor ernstige gebreken:** De tienjarige aansprakelijkheid voor zware gebreken (in de bouw) begint te lopen vanaf de oplevering. > **Tip:** Bij de oplevering is het cruciaal om zorgvuldig te controleren en eventuele gebreken vast te stellen. Bij de koop zijn enkel zichtbare gebreken gedekt, bij aanneming (in de bouw) ook lichte zichtbare gebreken na oplevering. #### 1.4.3 Risico Het risico gaat over op de opdrachtgever na de aanvaarding van het werk. ### 1.5 Onderaanneming Onderaanneming ontstaat wanneer de hoofdaannemer een deel van de opdracht doorgeeft aan een andere aannemer. #### 1.5.1 De vordering van de bouwheer tegen de aannemer De bouwheer heeft in de eerste plaats een contractuele vordering tegen de hoofdaannemer. De hoofdaannemer is, op basis van artikel 1797 oud BW, aansprakelijk voor de daden van de personen die hij inschakelt. #### 1.5.2 De (beperkte) rechtstreekse vordering van de bouwheer tegen de onderaannemer * **Voor 1 januari 2025:** De bouwheer had geen directe contractuele vordering tegen de onderaannemer omdat er geen contractuele band bestond. Juridisch waren zij vreemden voor elkaar en genoot de onderaannemer quasi-immuniteit. * **Vanaf 1 januari 2025 (Boek 6 BW):** De quasi-immuniteit wordt opgeheven. De bouwheer kan, mits bewijs van fout, schade en oorzakelijk verband, een vordering instellen tegen de onderaannemer. #### 1.5.3 De rechtstreekse vordering van de onderaannemer tegen de bouwheer Op grond van artikel 1798 oud BW hebben onderaannemers een rechtstreekse vordering tegen de bouwheer, ten belope van hetgeen de bouwheer aan de hoofdaannemer verschuldigd is op het moment dat de vordering wordt ingesteld. * **Voorwaarden:** * Opeisbare schuldvordering van de onderaannemer. * De vordering van de onderaannemer kan nooit hoger zijn dan wat de bouwheer aan de hoofdaannemer verschuldigd is. * De bouwheer kan alle excepties inroepen die hij heeft tegen de hoofdaannemer. * **Vormvrij:** Deze vordering is vormvrij. ### 1.6 Aansprakelijkheidsvorderingen tav de aannemer #### 1.6.1 Niet-uitvoering en (lichte) zichtbare en verborgen gebreken * **Niet-uitvoering:** Bij niet-nakoming kan de opdrachtgever stappen ondernemen via ingebrekestelling en eventueel de uitvoering in natura vorderen. * **Lichte zichtbare gebreken:** Deze worden in principe gedekt door de (definitieve) oplevering. De aannemer moet het zichtbare karakter bewijzen. Exoneratie is mogelijk. * **Lichte verborgen gebreken:** Deze worden niet gedekt door de oplevering. Er dient een rechtsvordering ingesteld te worden binnen een redelijke termijn. Exoneratie is mogelijk, maar met beperkingen. Er is geen vermoeden van kwade trouw bij een gespecialiseerde aannemer, tenzij anders overeengekomen. #### 1.6.2 Tienjarige aansprakelijkheid van de aannemer en de architect (in bouwzaken) Op grond van artikel 1792 oud BW zijn architecten en aannemers gedurende tien jaar aansprakelijk voor ernstige gebreken die leiden tot het (gedeeltelijk) tenietgaan van een gebouw. * **Voorwaarden:** * Aannemingsovereenkomst met betrekking tot een ‘bouwwerk’. * Zwaar gebrek dat de stevigheid van het bouwwerk aantast. * Fout van de aannemer/architect. * De opdrachtgever moet het gebrek bewijzen. * **Vervaltermijn:** 10 jaar vanaf de aanvaarding (oplevering). * **Openbare orde:** De termijn is van openbare orde en kan niet worden verkort. * **Kwalitatief recht:** Dit recht gaat mee over bij verkoop van het gebouw. * **Veroordeling in solidum:** De opdrachtgever kan alle betrokken partijen veroordelen voor de gehele schade, waarna zij onderling de verdeling regelen. #### 1.6.3 Aansprakelijkheid tav derden De aannemer kan ook aansprakelijk zijn ten aanzien van derden, bijvoorbeeld op basis van burenhinder of buitencontractuele aansprakelijkheid. ### 1.7 Einde van de aannemingsovereenkomst #### 1.7.1 Eenzijdige verbreking door de opdrachtgever Volgens artikel 1794 oud BW kan de opdrachtgever de aannemingsovereenkomst eenzijdig opzeggen, ook al is het werk al begonnen. Dit is echter niet kosteloos. De opdrachtgever moet de aannemer schadeloos stellen voor uitgaven, arbeid en verloren winst. > **Tip:** In aannemingsovereenkomsten wordt vaak een verbrekingsvergoeding voorzien in het contract, wat de schadeberekening vergemakkelijkt. #### 1.7.2 Overlijden van de aannemer Bij overlijden van de aannemer eindigt de overeenkomst niet noodzakelijk. De erfgenamen treden in de rechten en plichten van de overleden aannemer. Het overlijden van de opdrachtgever of het faillissement van een partij zijn geen automatische redenen voor beëindiging. --- # Prijsbepaling, verplichtingen en levering bij aanneming Dit deel behandelt de verschillende aspecten van prijsbepaling, de wederzijdse verplichtingen en de levering en oplevering bij aannemingsovereenkomsten. ## 2 Prijsbepaling, verplichtingen en levering bij aanneming ### 2.1 Prijsbepaling bij aanneming Bij aannemingsovereenkomsten zijn er verschillende manieren om de prijs te bepalen: * **Vaste prijs (forfait)**: Hierbij wordt een vast bedrag afgesproken voor het uit te voeren werk. * **Absoluut forfait**: Er wordt één vast bedrag afgesproken voor het volledige werk. Kostenstijgingen of extra werkuren zijn voor rekening van de aannemer, tenzij er schriftelijke afspraken zijn gemaakt over meerwerken. * **Relatief forfait**: Een vaste prijs wordt afgesproken, maar met een bijkomende tarievenlijst voor extra werken of diensten buiten de oorspronkelijke scope. * **Onbepaalde prijs**: De prijs wordt pas bepaald nadat de dienst geleverd is, omdat de omvang van het werk vooraf niet volledig gekend kan zijn. Dit komt bijvoorbeeld voor bij medische diensten. * **Prijslijst (bestek)**: Een gedetailleerd overzicht van de kosten per activiteit of uurloon, waardoor de uiteindelijke prijs beter voorspelbaar is. > **Tip:** Bij een vast contract is de prijsbepaling cruciaal. Zorg ervoor dat de scope van het werk helder is om discussies achteraf te voorkomen. ### 2.2 Verplichtingen van de aannemer De aannemer heeft verschillende verplichtingen, zowel bij het sluiten als tijdens de uitvoering van het contract. Deze verplichtingen zijn veelal inspanningsverbintenissen, maar op specifieke vlakken resultaatsverbintenissen. * **Informatie- en raadgevingsverplichting**: De aannemer is verplicht de opdrachtgever te adviseren over de voorgestelde werken, zelfs als dit niet expliciet is gevraagd. Hij moet zich gedragen als een goede huisvader. * **Goed uitvoeren van de werken**: De aannemer verbindt zich ertoe het werk correct en tijdig uit te voeren, conform de afspraken en volgens de regels van het vakmanschap. Dit is een inspanningsverbintenis. * **Bewarings- en teruggave-/leveringsplicht**: * **Bewaringsplicht**: Tijdens de uitvoering van de werken moet de aannemer de aan hem toevertrouwde goederen zorgvuldig bewaren. * **Teruggave-/leveringsplicht**: Na beëindiging van de werken moet de aannemer de goederen teruggeven en het afgewerkte product leveren. Dit zijn resultaatsverbintenissen. > **Tip:** De aannemer is niet alleen aansprakelijk voor zijn eigen fouten, maar ook voor fouten begaan door personen die hij inschakelt (onderaannemers, werknemers). ### 2.3 Verplichtingen van de opdrachtgever De opdrachtgever speelt ook een actieve rol in de aannemingsovereenkomst en heeft de volgende verplichtingen: * **Medewerking**: De opdrachtgever moet meewerken aan de uitvoering van de werken, bijvoorbeeld door de aannemer toegang te verlenen tot de werklocatie. * **Informatie verstrekken**: De opdrachtgever dient alle noodzakelijke en relevante informatie aan de aannemer te verstrekken die nodig is voor een correcte uitvoering van de werken. * **Aanvragen van vergunningen**: Vaak is de opdrachtgever verantwoordelijk voor het verkrijgen van de nodige vergunningen voor aanvang van de werken. * **Betaling**: De opdrachtgever is verplicht de afgesproken vergoeding te betalen. ### 2.4 Levering en oplevering Het einde van de aannemingsovereenkomst wordt gemarkeerd door de levering en de oplevering. * **Levering**: Dit is de feitelijke, materiële handeling waarbij de aannemer het voltooide werk in het fysieke bezit van de opdrachtgever stelt. * **Oplevering**: Dit is een juridische handeling, die stilzwijgend of uitdrukkelijk kan gebeuren. De oplevering impliceert de aanvaarding van het werk door de opdrachtgever. * **Gevolgen van oplevering**: * De oplevering dekt de conformiteit van het werk. * Lichte, zichtbare gebreken worden gedekt door de oplevering. Dit verschilt van het kooprecht, waar zichtbare gebreken niet gedekt worden. * De 10-jarige aansprakelijkheid voor ernstige gebreken begint te lopen vanaf de oplevering. > **Tip:** Hoewel de oplevering de meeste gebreken dekt, is de 10-jarige aansprakelijkheid voor ernstige gebreken (zie 2.5.2) een belangrijke uitzondering. ### 2.5 Aansprakelijkheid van de aannemer De aansprakelijkheid van de aannemer kan op verschillende gronden worden ingeroepen. #### 2.5.1 Niet-uitvoering en gebreken * **Niet-uitvoering**: Indien de aannemer zijn verbintenissen niet nakomt, kan de opdrachtgever contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheid inroepen. * **Lichte zichtbare gebreken**: Deze worden in principe gedekt door de oplevering. De aannemer moet het zichtbare karakter ervan bewijzen. Exoneratie is mogelijk. * **Lichte verborgen gebreken**: Deze worden niet gedekt door de aanvaarding. Er geldt een meldingsplicht binnen een redelijke termijn. De aannemer kan zich onder bepaalde voorwaarden vrijstellen van aansprakelijkheid, tenzij hij ter kwader trouw was. * **Zware gebreken (bouwwerken)**: Deze vallen onder de 10-jarige aansprakelijkheid. #### 2.5.2 Tienjarige aansprakelijkheid (in bouwzaken) Voor bouwwerken geldt een specifieke tienjarige aansprakelijkheid voor de aannemer en architect. * **Toepassingsgebied**: Deze aansprakelijkheid geldt voor bouwwerken of onderdelen ervan die geheel of gedeeltelijk teniet gaan door een gebrek in de bouw. * **Duur**: Tien jaar vanaf de aanvaarding (oplevering). Deze termijn is van openbare orde en kan niet worden beperkt. * **Voorwaarden**: * Er moet sprake zijn van een aannemingsovereenkomst. * Het betreft een 'bouwwerk'. * Er is sprake van een zwaar gebrek dat de stevigheid van het bouwwerk aantast (zowel zichtbaar als verborgen). * De opdrachtgever moet het gebrek en het oorzakelijk verband bewijzen. * **Veroordeling in solidum**: De opdrachtgever kan de aannemer en architect gezamenlijk aanspreken voor de volledige schadevergoeding. Zij regelen de onderlinge verdeling. * **Verplichte verzekering**: Voor onroerende werken is een verplichte verzekering voorzien. #### 2.5.3 Aansprakelijkheid jegens derden De aannemer is ook aansprakelijk jegens derden op basis van de algemene aansprakelijkheidsregels (art. 1382-1383 oud BW, art. 6.5 e.v. BW) en burenhinder (art. 3.101 e.v. BW). ### 2.6 Onderaanneming Onderaanneming vindt plaats wanneer de hoofdaannemer een deel van de opdracht doorgeeft aan een derde partij (de onderaannemer). * **Rechtstreekse vordering van de bouwheer tegen de onderaannemer**: * **Oud recht**: Beperkt, voornamelijk via art. 1798 oud BW, waarbij de bouwheer rechtstreeks kon betalen aan de onderaannemer tot het bedrag dat hij aan de hoofdaannemer verschuldigd was. * **Nieuw recht (vanaf 1 januari 2025)**: Met de invoering van boek 6 BW wordt de rechtstreekse vordering uitgebreid en kan de quasi-immuniteit van de onderaannemer worden opgeheven bij fout, schade en oorzakelijk verband. * **Rechtstreekse vordering van de onderaannemer tegen de bouwheer**: Via art. 5.110 BW kan de onderaannemer in eigen naam de nakoming van een prestatie eisen van de schuldenaar van zijn schuldenaar, ten belope van hetgeen deze aan zijn schuldenaar verschuldigd is. De onderaannemer kan echter niet meer vorderen dan het bedrag dat de bouwheer aan de hoofdaannemer verschuldigd is. > **Tip:** De rechtstreekse vordering van de onderaannemer biedt een extra zekerheid voor betaling, maar is beperkt tot wat de bouwheer aan de hoofdaannemer verschuldigd is. ### 2.7 Einde van de aannemingsovereenkomst Een aannemingsovereenkomst kan op verschillende manieren eindigen: * **Gemeenrechtelijke gronden**: Zoals ontbinding wegens wanprestatie. * **Eenzijdige verbreking door de opdrachtgever**: De opdrachtgever kan de overeenkomst te allen tijde eenzijdig opzeggen, maar dient de aannemer hiervoor schadeloos te stellen (uitgaven, arbeid en verloren winst). Dit is een aanvullend recht. * **Overlijden van de aannemer**: De overeenkomst eindigt in principe niet door het overlijden van de aannemer; deze gaat over op zijn erfgenamen. Het overlijden van de opdrachtgever of een faillissement leidt evenmin tot het einde van de contract. --- # Onderaanneming en aansprakelijkheid Dit hoofdstuk behandelt de juridische relaties en aansprakelijkheden die ontstaan bij onderaanneming in aannemingsovereenkomsten, met speciale aandacht voor de bouwsector. ### 3.1 Onderaanneming: begrip en juridische relaties Onderaanneming vindt plaats wanneer een hoofdaannemer (HA) die een aannemingsovereenkomst heeft gesloten met een opdrachtgever (OG), op zijn beurt een aannemingsovereenkomst sluit met een onderaannemer (OA) om een deel van het werk uit te voeren. De drie constitutieve bestanddelen van een aannemingsovereenkomst (dienst, zelfstandigheid, tegen vergoeding) moeten aanwezig zijn tussen de hoofdaannemer en de onderaannemer. Dit moet worden onderscheiden van nevenaanneming, waarbij de opdrachtgever rechtstreeks met verschillende aannemers contracteert. #### 3.1.1 Aansprakelijkheid van de hoofdaannemer ten opzichte van de opdrachtgever De hoofdaannemer is in principe aansprakelijk voor de fouten die worden begaan door de personen die hij inschakelt, waaronder de onderaannemers. Dit volgt uit het principe dat de aannemer aansprakelijk is voor de daad van de personen die hij bezigt. De opdrachtgever heeft een contractuele vordering tegen de hoofdaannemer op basis van wanprestatie of buitencontractuele aansprakelijkheid. * **Tip:** Hoewel de bepalingen rond samenloop (mogelijkheid om zowel contractueel als buitencontractueel een vordering in te stellen) in het oude Burgerlijk Wetboek beperkt waren, wordt dit met Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek (vanaf 1 januari 2025) versoepeld, waardoor de 'quasi-immuniteit' van onderaannemers ten opzichte van de opdrachtgever wordt opgeheven. #### 3.1.2 De rechtstreekse vordering van de opdrachtgever tegen de onderaannemer De opdrachtgever en de onderaannemer hebben in beginsel geen rechtstreekse contractuele relatie. Historisch gezien genoot de onderaannemer een zekere 'quasi-immuniteit' ten aanzien van vorderingen van de opdrachtgever. #### 3.1.3 De rechtstreekse vordering van de onderaannemer tegen de opdrachtgever Het oude Burgerlijk Wetboek voorzag in artikel 1798 in een rechtstreekse vordering van onderaannemers, vaklui en arbeiders ten opzichte van de bouwheer. Deze vordering is beperkt tot het bedrag dat de bouwheer op dat moment aan de hoofdaannemer verschuldigd is. De bouwheer die de rechtstreekse vordering betaalt, wordt in die mate bevrijd ten opzichte van de hoofdaannemer. Artikel 5.110 van het Burgerlijk Wetboek veralgemeent dit principe, waarbij een schuldeiser in eigen naam de nakoming kan eisen van de schuldenaar van zijn schuldenaar, ten belope van hetgeen deze aan zijn schuldeiser verschuldigd is. * **Voorwaarden voor de rechtstreekse vordering van de OA tegen de BH:** * Er moet sprake zijn van een opeisbare schuldvordering van de onderaannemer ten aanzien van de hoofdaannemer (bijvoorbeeld openstaande facturen). * De onderaannemer kan nooit een groter bedrag vorderen van de bouwheer dan wat de bouwheer zelf nog aan de hoofdaannemer verschuldigd is. * De bouwheer mag zich tegen de vordering van de onderaannemer verweren met alle excepties die hij tegen de hoofdaannemer zou kunnen inroepen op het moment dat de onderaannemer de uitoefening van zijn recht ter kennis brengt. * **Vormvrijheid:** De rechtstreekse vordering kan vormvrij worden ingesteld. > **Tip:** Deze rechtstreekse vordering is een belangrijke garantie voor onderaannemers om betaling te ontvangen, aangezien de hoofdaannemer mogelijk insolvent is of de bouwheer een betalingsgeschil heeft met de hoofdaannemer. ### 3.2 Aansprakelijkheid voor bouwwerken (tienjarige aansprakelijkheid) In de bouwsector geldt een specifieke tienjarige aansprakelijkheid voor ernstige gebreken die de stevigheid of soliditeit van een bouwwerk aantasten. Deze aansprakelijkheid geldt zowel voor zichtbare als verborgen gebreken. #### 3.2.1 Aannemer en architect Volgens artikel 1792 van het oude Burgerlijk Wetboek zijn de architect en de aannemer gedurende tien jaar aansprakelijk voor het geheel of gedeeltelijk tenietgaan van een gebouw dat tegen een vaste prijs is opgericht, indien dit het gevolg is van een gebrek in de bouw. Artikel 2270 van het oude Burgerlijk Wetboek bepaalt dat na verloop van tien jaar architecten en aannemers ontslagen zijn van hun aansprakelijkheid met betrekking tot de grote werken die zij hebben uitgevoerd of geleid. * **Vervaltermijn:** De termijn van tien jaar vangt aan op het moment van de aanvaarding (oplevering) van het bouwwerk. Deze termijn van openbare orde kan niet worden verkort, maar wel vervroegd. * **Kwalitatief recht:** De tienjarige aansprakelijkheid is een kwalitatief recht, wat betekent dat het overgaat op de opeenvolgende kopers van het gebouw. #### 3.2.2 Voorwaarden voor de tienjarige aansprakelijkheid Om de tienjarige aansprakelijkheid te kunnen inroepen, moeten de volgende voorwaarden vervuld zijn: * Er moet sprake zijn van een aannemingsovereenkomst waarbij een 'bouwwerk' (of een onderdeel daarvan) is opgericht. * Er moet sprake zijn van een zwaar gebrek dat de stevigheid of duurzaamheid van het bouwwerk aantast. * De opdrachtgever moet het gebrek en een fout van de aannemer/architect bewijzen. De aansprakelijkheid is dus niet louter objectief. * De veroordeling kan "in solidum" zijn, wat betekent dat de opdrachtgever de volledige schadevergoeding kan vorderen van zowel de aannemer als de architect, die de schade vervolgens onderling moeten verdelen. > **Tip:** Aangezien zowel de aannemer als de architect verantwoordelijk zijn voor het ontwerp en de uitvoering, moeten zij elkaar controleren. Er geldt een cumulverbod in die zin dat de architectenfunctie en aannemersfunctie binnen hetzelfde project door verschillende partijen moeten worden vervuld. #### 3.2.3 Aansprakelijkheid ten aanzien van derden De aansprakelijkheid voor bouwwerken kan ook derden raken. Hiervoor kunnen verschillende wettelijke grondslagen worden ingeroepen: * **Contractuele gronden (voor de opdrachtgever):** Artikel 1382-1383 oud BW (algemene foutenleer) en artikel 6.5 e.v. BW. * **Aansprakelijkheid voor zaken (voor de eigenaar-bouwheer):** Artikel 1384, eerste lid oud BW en artikel 6.16 e.v. BW. * **Burenhinder:** Artikel 3.101 e.v. BW kan van toepassing zijn wanneer de bouwwerken hinder veroorzaken voor naburige percelen. Een plaatsbeschrijving voor aanvang van de werken is cruciaal om de initiële toestand vast te stellen en de aansprakelijkheid bij schade beter te kunnen beoordelen. ### 3.3 Aansprakelijkheidsvorderingen ten aanzien van de aannemer Naast de tienjarige aansprakelijkheid zijn er diverse andere aansprakelijkheidsvorderingen mogelijk tegen de aannemer: #### 3.3.1 Niet-uitvoering en gebreken * **Niet-uitvoering:** Indien de aannemer de overeenkomst niet nakomt. * **Lichte zichtbare gebreken:** Deze worden in principe gedekt door de (definitieve) oplevering. De aannemer moet het zichtbare karakter van het gebrek bewijzen. Exoneratie is mogelijk, bijvoorbeeld door een meldingstermijn of vervaltermijn in het contract op te nemen. * **Lichte verborgen gebreken:** Deze worden niet gedekt door de oplevering. Een rechtsvordering moet binnen een redelijke termijn worden ingesteld. Exoneratie is mogelijk, maar onderworpen aan de grenzen van dwingend recht (zoals het Consumentenwetboek). Er geldt geen automatisch vermoeden van kennis van het gebrek bij een gespecialiseerde aannemer, wat anders is dan bij een gespecialiseerde verkoper in een koopcontract. De contractuele vrijheid speelt hier een grotere rol. #### 3.3.2 Aansprakelijkheid ten aanzien van derden Aannemers kunnen ook aansprakelijk worden gesteld door derden die schade lijden door de uitvoering van de werken. Hiervoor kunnen de algemene buitencontractuele aansprakelijkheidsregels (artikel 1382-1383 oud BW, thans artikel 1382 e.v. BW) worden ingeroepen, evenals specifieke regels zoals die met betrekking tot burenhinder. ### 3.4 Einde van de aannemingsovereenkomst De aannemingsovereenkomst kan op verschillende manieren eindigen: * **Eenzijdige verbreking door de opdrachtgever:** De opdrachtgever kan de overeenkomst te allen tijde eenzijdig beëindigen, zelfs indien de werken al begonnen zijn (artikel 1794 oud BW). Dit is echter niet kosteloos. De opdrachtgever moet de aannemer schadeloos stellen voor de gemaakte uitgaven, de verrichte arbeid en de gederfde winst. De omvang van deze schadevergoeding kan contractueel worden vastgelegd (bv. een verbrekingsvergoeding). Dit recht is aanvullend. * **Overlijden van de aannemer:** Het overlijden van de aannemer beëindigt de overeenkomst niet automatisch. De verbintenissen gaan over op de erfgenamen van de aannemer. Het overlijden van de opdrachtgever of een faillissement van de opdrachtgever leidt evenmin tot een einde van de overeenkomst. > **Voorbeeld:** Indien een opdrachtgever een DJ boekt voor een feest en later besluit het feest te annuleren, kan de DJ een verbrekingsvergoeding eisen. Indien de DJ een contract heeft met een clausule over een verbrekingsvergoeding van 20% van de totale prijs, zal de opdrachtgever die 20% moeten betalen, ongeacht of de DJ al kosten heeft gemaakt. Zonder zo'n clausule moet de DJ zijn daadwerkelijke schade bewijzen. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Aanneming | Een overeenkomst waarbij een onafhankelijke partij zich tegen betaling ertoe verbindt om een bepaald intellectueel of stoffelijk werk te verrichten ten voordele van een andere partij door het stellen van materiële handelingen, zonder ondergeschikt verband. | | Dienstencontract | Een overkoepelende term voor contracten waarbij een dienst wordt verleend, die zelfstandig wordt geleverd en tegen betaling is, in tegenstelling tot ondergeschikte dienstverlening zoals bij een arbeidsovereenkomst. | | Ondergeschikt verband | Een relatie waarbij de ene partij instructies moet opvolgen van de andere partij, kenmerkend voor een arbeidsovereenkomst, in tegenstelling tot de zelfstandigheid van een aannemingsovereenkomst. | | Bewaargeving | Een type dienstverlening waarbij roerende goederen worden bewaard en bewaakt, zelfstandig uitgevoerd en tegen betaling, onderscheidend van de algemene aanneming. | | Lastgeving | Een overeenkomst waarbij een partij rechtshandelingen stelt in naam en voor rekening van iemand anders, wat een vorm van dienstverlening is maar specifiek gericht op juridische handelingen. | | Woningbouwwet | Een specifieke wet, ook bekend als de Wet Breyne, die de verkoop van te bouwen of in aanbouw zijnde woningen regelt en de koper beschermt door middel van dwingend recht. | | Intellectueel werk | Een werk dat voornamelijk gebaseerd is op kennis, vaardigheden en denkkracht, zoals adviesverlening of het opstellen van plannen, en dat onder het toepassingsgebied van aanneming kan vallen. | | Stoffelijk werk | Een werk dat resulteert in een fysiek tastbaar product of een materiële verandering, zoals de bouw van een huis of de reparatie van een auto, en dat een kernaspect is van aanneming. | | Materiële handelingen | Fysieke acties die worden uitgevoerd om een werk te realiseren, zoals het bouwen, repareren of vervaardigen van objecten, wat centraal staat in de meeste aannemingsovereenkomsten. | | Vergoeding | De tegenprestatie die de opdrachtgever betaalt aan de aannemer voor het geleverde werk, welke niet noodzakelijkerwijs in geld hoeft te zijn, maar ook een andere tegenprestatie kan zijn. | | Forfaitaire prijs (Absoluut) | Een overeengekomen vaste prijs voor het gehele werk, waarbij de aannemer het risico draagt voor eventuele kostenoverschrijdingen of onderschatting van de werkuren. | | Forfaitaire prijs (Relatief) | Een vaste prijs die als basis dient, maar waarbij een tarievenlijst wordt gehanteerd voor extra werken of aanpassingen die buiten de oorspronkelijke afspraken vallen. | | Prijs in regie | Een prijsbepaling waarbij de kosten worden berekend op basis van de werkelijk gemaakte uren en gebruikte materialen, vaak toegepast wanneer de omvang van het werk vooraf niet volledig te bepalen is. | | Bestek of prijslijst | Een document waarin de uit te voeren werken en de bijbehorende kosten gedetailleerd worden beschreven, vaak gebruikt bij grotere projecten om de prijs transparant te maken. | | Inspanningsverbintenis | Een verbintenis waarbij de schuldenaar zich ertoe verbindt om de nodige inspanningen te leveren om een bepaald resultaat te bereiken, zonder garant te staan voor het succes ervan. | | Resultaatsverbintenis | Een verbintenis waarbij de schuldenaar zich ertoe verbindt om een specifiek resultaat te leveren, en pas als dat resultaat niet behaald wordt, is er sprake van een tekortkoming. | | Bewaringsplicht | De verplichting van de aannemer om zorgvuldig om te gaan met en de zaken van de opdrachtgever die aan hem zijn toevertrouwd gedurende de uitvoering van de werkzaamheden. | | Teruggaveplicht / Leveringsplicht | De verplichting van de aannemer om het voltooide werk aan de opdrachtgever te overhandigen en eventuele materialen of goederen die aan hem zijn toevertrouwd, terug te geven. | | Opdrachtgever | De partij die een aannemer inschakelt om een bepaald werk uit te voeren. In de bouwsector wordt deze vaak aangeduid als "bouwheer". | | Bouwheer | De specifieke benaming voor de opdrachtgever in de bouwsector, die de opdracht geeft voor de realisatie van een bouwwerk. | | Oplevering | Een feitelijke, materiële handeling waarbij de aannemer het verrichte werk in het fysieke bezit van de opdrachtgever stelt, en een juridische handeling (aanvaarding) die het einde van de uitvoering markeert en gevolgen heeft voor de aansprakelijkheid. | | Lichte zichtbare gebreken | Kleine imperfecties in het uitgevoerde werk die met het blote oog zichtbaar zijn en geen gevaar opleveren voor de stabiliteit of duurzaamheid van het bouwwerk, die doorgaans door de oplevering worden gedekt. | | Zware gebreken | Ernstige tekortkomingen in de bouw die de stevigheid, stabiliteit of duurzaamheid van een bouwwerk aantasten, waarvoor de aannemer en architect tien jaar aansprakelijk zijn. | | Tienjarige aansprakelijkheid | Een wettelijke regeling die architecten en aannemers tien jaar lang aansprakelijk stelt voor zware gebreken in bouwwerken die zij hebben opgericht of geleid, vanaf de aanvaarding (oplevering). | | Onderaanneming | Een situatie waarin de hoofdaannemer een deel van de opdracht die hij heeft gekregen, uitbesteedt aan een andere partij, de onderaannemer, met wie hij een eigen aannemingsovereenkomst sluit. | | Hoofdaannemer | De aannemer die rechtstreeks een contract heeft met de opdrachtgever en die op zijn beurt werkzaamheden door een of meerdere onderaannemers laat uitvoeren. | | Rechtstreekse vordering | Een wettelijk recht dat een schuldeiser verleent om rechtstreeks de nakoming van een prestatie te eisen van de schuldenaar van zijn schuldenaar, binnen de grenzen van wat deze laatste verschuldigd is. | | Cumulverbod | Een principe dat stelt dat bepaalde functies of rollen binnen een project, zoals die van aannemer en architect, niet door dezelfde persoon of entiteit mogen worden uitgeoefend om belangenconflicten te voorkomen. | | Buren hetze | Burenhinder, een juridisch concept dat betrekking heeft op hinder die wordt veroorzaakt door een naburige eigendom en die de normale uitoefening van het eigendomsrecht belemmert. | | Eenzijdige verbreking | De mogelijkheid voor een partij om een contract eenzijdig te beëindigen, zelfs als dit niet in het contract is voorzien, vaak met een vergoeding voor de geleden schade. | | Verbrekingsvergoeding | Een compensatie die betaald moet worden door de partij die eenzijdig een contract verbreekt aan de andere partij, ter dekking van de gemaakte kosten, arbeid en verloren winst. |