14. Bewaargeving.pptx

# algemene bepalingen omtrent bewaargeving Dit onderwerp behandelt de fundamentele kenmerken, essentiële bestanddelen, verschillende soorten bewaargeving, de juridische aard van het contract en de onderscheidingen met andere contractvormen. ## 1.1 Definitie en essentiële bestanddelen van bewaargeving Bewaargeving is een contract waarbij een persoon (de bewaargever) een roerend goed toevertrouwt aan een andere persoon (de bewaarnemer), met de opdracht dit goed te bewaren en op eerste verzoek in natura terug te geven. De essentiële bestanddelen van bewaargeving zijn: * Het bewaren van de zaak. * Het niet gebruiken van de zaak door de bewaarnemer. * De verplichting de zaak terug te geven. * De bewaarnemer wordt beschouwd als een tijdelijke houder van het goed. ## 1.2 Juridische kenmerken van bewaargeving De belangrijkste kenmerken van bewaargeving zijn: * **Reëel contract**: Naast de wilsovereenstemming is de feitelijke afgifte (traditio) van het goed vereist om het contract tot stand te laten komen. Een uitzondering hierop is de hotelbewaargeving. * **Kosteloos of bezwarende titel**: Bewaargeving kan kosteloos zijn (bv. een vriendendienst) of bezwarend (tegen betaling). * **Eenzijdig of wederkerig**: Afhankelijk van of er al dan niet een tegenprestatie is. * **Voorwerp**: Over het algemeen kan enkel roerend lichamelijk goed als voorwerp van bewaargeving dienen. Een uitzondering hierop is het sekwester, waarbij ook onroerende goederen kunnen worden toevertrouwd. ## 1.3 Onderscheid met andere contractvormen Het is belangrijk bewaargeving te onderscheiden van soortgelijke contracten: * **Onderscheid met bruiklening**: Bij bruiklening is het de bedoeling dat de lener het goed gebruikt, terwijl bij bewaargeving enkel het bewaren centraal staat. * **Onderscheid met aanneming (absorptietheorie)**: De absorptietheorie bepaalt welk contract van toepassing is op basis van de voornaamste prestatie. Indien de nadruk ligt op het bewaren, is het bewaargeving; indien de nadruk ligt op het uitvoeren van een werk, is het aanneming. * **Onderscheid met huur van goederen (garage- versus parkingcontract)**: Een garagecontract impliceert vaak meer dan enkel het bewaren van de auto (bv. onderhoud), terwijl een parkingcontract zich primair richt op het bewaren van het voertuig. ## 1.4 Soorten bewaargeving Er bestaan verschillende soorten bewaargeving: ### 1.4.1 Gewone (vrijwillige) bewaargeving Dit is de meest voorkomende vorm, waarbij de bewaargever vrijwillig zijn goed toevertrouwt aan de bewaarnemer. * **Verbintenissen bewaarnemer**: * De bewaarnemer heeft de plicht tot bewaring en bewaking van het goed. * Hij moet dezelfde zorg aanwenden als voor zijn eigen zaken (middelenverbintenis). * Hij mag het goed niet gebruiken, tenzij met uitdrukkelijke toestemming van de bewaargever. * Hij dient een discretieplicht na te leven. * Bevrijdingsbedingen die de aansprakelijkheid voor nalatigheid beperken, zijn mogelijk, maar de toepassing ervan kan afhangen van de omstandigheden. * De teruggave is een resultaatsverbintenis. De bewaarnemer moet bewijzen dat de niet-nakoming van de teruggave het gevolg is van toeval, overmacht of een vreemde oorzaak. * Bij ontrouwe bewaarnemer kan de eigenaar zijn goed revindiceren. * **Verbintenissen bewaargever**: * Betaling van loon indien dit bedongen is. * Vergoeding van kosten die noodzakelijk waren voor het behoud van de zaak, of schade die de bewaarnemer lijdt ten gevolge van een gebrek aan de zaak. ### 1.4.2 Noodbewaargeving Deze vorm ontstaat uit noodzaak, waarbij de bewaargever gedwongen wordt door omstandigheden zijn goed toe te vertrouwen. De traditionele eis van traditio kan hier afwijken. De regels van vrijwillige bewaargeving zijn hier van toepassing. ### 1.4.3 Hotelbewaargeving Dit is een specifieke vorm van bewaargeving die voortvloeit uit noodzaak en waarvoor geen uitdrukkelijke traditio vereist is. De wetgeving inzake hotelbewaargeving (historisch gebaseerd op internationale verdragen) biedt bescherming aan gasten die hun waardevolle goederen in een hotel achterlaten. * **Beperkte aansprakelijkheid**: De hotelhouder is aansprakelijk voor schade aan goederen die de gasten hem hebben toevertrouwd. De aansprakelijkheid is doorgaans beperkt tot een bepaald veelvoud van de dagprijs van de logies per schadegeval. * **Onbeperkte aansprakelijkheid**: De hotelhouder is onbeperkt aansprakelijk als hij de bewaring van goederen heeft geweigerd terwijl hij daartoe in de mogelijkheid was, of indien de schade te wijten is aan zijn eigen nalatigheid. * **Dwingend recht**: De regels betreffende hotelbewaargeving zijn van dwingend recht. Hotelhouders kunnen hun aansprakelijkheid niet omzeilen door bevrijdingsbedingen. ### 1.4.4 Oneigenlijke bewaargeving Bij oneigenlijke bewaargeving worden vervangbare zaken, zoals geld, toevertrouwd. Het belangrijkste verschil met een lening is dat er geen rente verschuldigd is en de teruggave 'ad nutum' (op eerste verzoek) dient te gebeuren. * **Toepassingen**: Voorbeelden zijn de notaris die een derdenrekening aanhoudt of een advocaat die geld in bewaring neemt. ### 1.4.5 Sekwester Het sekwester is een vorm van bewaargeving waarbij een betwiste zaak (roerend of onroerend) in handen van een derde (de sekwester) wordt gelegd om deze te bewaren en te bewaken, totdat de betwisting is opgelost. * **Soorten sekwester**: * **Bedongen sekwester**: Contractueel overeengekomen tussen twee of meer partijen die een betwiste zaak aan een derde toevertrouwen. Dit kan bezoldigd of kosteloos zijn. Het eindigt wanneer de betwisting is opgelost, wanneer de bewaargevers de zaak terugvorderen, of wanneer de sekwester de opdracht niet meer kan vervullen. * **Gerechtelijk sekwester**: Door een rechter bevolen als bewarende maatregel. De bevoegdheden van de sekwester worden in het vonnis bepaald en zijn doorgaans beperkt tot daden van beheer. Het sekwester eindigt door een vonnis dat de betwisting beslecht, door de toestemming van alle belanghebbenden, of door opheffing van het beslag indien het een inbeslaggenomen goed betreft. De sekwester heeft een inspanningsverbintenis. * **Wettelijk sekwester**: Dit komt voor in geval van schuldeisersverzuim. Indien de schuldeiser weigert het verschuldigde goed in ontvangst te nemen, kan de schuldenaar na ingebrekestelling het voorwerp in bewaring geven bij een professionele sekwester. Indien dit onmogelijk of te duur is, kan de rechter de openbare of onderhandse verkoop toelaten, waarbij de opbrengst wordt geconsigneerd. Deze inbewaringgeving of consignatie bevrijdt de schuldenaar vanaf de kennisgeving ervan aan de schuldeiser. ## 1.5 Verbintenissen van de bewaarnemer De verbintenissen van de bewaarnemer kunnen worden onderverdeeld in die met betrekking tot de bewaring en die met betrekking tot de teruggave. De bewaarnemer is in beginsel slechts aansprakelijk voor eigen fouten. > **Tip:** Bij de beoordeling van de zorgplicht van de bewaarnemer wordt vaak vergeleken met de zorg die een 'bonus pater familias' (goede huisvader) zou betrachten. Bij professionele bewaarnemers kan de norm hoger liggen. ## 1.6 Verbintenissen van de bewaargever De bewaargever is hoofdzakelijk gehouden tot het betalen van de bedongen vergoeding (loon) en het vergoeden van de kosten die noodzakelijk zijn voor het behoud van de zaak, evenals eventuele schade die de bewaarnemer lijdt ten gevolge van gebreken aan de zaak. ## 1.7 Faillissement van de bewaarnemer In geval van faillissement van de bewaarnemer kan de bewaargever zijn goed revindiceren, op voorwaarde dat het goed nog in de boedel aanwezig is en het contract nog niet is omgezet in een schuldvordering. De bewaarnemer heeft een retentierecht op de zaak voor de kosten en eventuele achterstallige betalingen. --- # hotelbewaargeving Dit deel behandelt de specifieke regels omtrent hotelbewaargeving, waarbij de aansprakelijkheid van de hotelhouder centraal staat ter bescherming van de toerist. ### 2.1 Algemene principes van bewaargeving Bewaargeving is een contract waarbij de ene partij (bewaargever) een roerende zaak toevertrouwt aan de andere partij (bewaarnemer) met de opdracht deze te bewaren en op eerste verzoek in natura terug te geven. De bewaarnemer mag de zaak niet gebruiken. Kenmerkend is dat het een reëel contract is, waarbij de traditio (afgifte van de zaak) naast de wilsovereenstemming vereist is. Bewaargeving kan kosteloos of bezwarend zijn, en eenzijdig of wederkerig. Het voorwerp van de bewaargeving zijn in principe enkel roerende lichamelijke goederen, met uitzondering van het sekwester dat ook onroerende goederen kan omvatten. #### 2.1.1 Onderscheid met andere contracten * **Bruiklening:** Verschilt van bewaargeving door het element van gebruik dat bij bruiklening wel toegelaten is. * **Aanneming (absorptietheorie):** De focus ligt hier op het resultaat (aanneming) versus de pure bewaring. * **Huur van goederen:** Een garage- of parkingcontract is geen bewaargeving omdat de hoofdverbintenis de terbeschikkingstelling van ruimte is, niet de actieve bewaking van het goed. #### 2.1.2 Vrijwillige bewaargeving Bij vrijwillige bewaargeving is de verbintenis van de bewaarnemer gericht op het bewaren en bewaken van de zaak. Afhankelijk van de context kan dit een vriendendienst zijn of een bezwarende titel. De bewaarnemer heeft een middelenverbintenis en dient dezelfde zorg te besteden aan de zaak als aan zijn eigen zaken. Gebruik van de zaak is niet toegestaan, tenzij met uitdrukkelijke toestemming. Er geldt een discretieplicht en bevrijdingsbedingen zijn niet steeds geldig. De verbintenis tot teruggave door de bewaarnemer is een resultaatsverbintenis. De bewaarnemer kan zich bevrijden door bewijs van toeval, overmacht of een vreemde oorzaak. Exoneratiebedingen zijn mogelijk, maar onderworpen aan de algemene contractuele beperkingen. De teruggave gebeurt in natura of bij equivalent. Bij ontrouwe bewaarnemer of faillissement van de bewaarnemer kan de eigenaar revindiceren. De bewaargever heeft de verbintenis tot betaling van loon, indien bedongen (met name in het kader van ondernemingsrecht), en tot vergoeding van kosten die noodzakelijk waren voor het behoud van de zaak of ter vergoeding van schade die aan de zaak is toegebracht door een gebrek. #### 2.1.3 Noodbewaargeving Noodbewaargeving ontstaat uit een noodsituatie waarbij de bewaargever de zaak toevertrouwt aan de bewaarnemer omdat hij daartoe gedwongen wordt door de omstandigheden. De traditio is hier vaak geforceerd. Het bewijsrecht kan hier afwijken van de regels voor vrijwillige bewaargeving. De algemene regels van vrijwillige bewaargeving zijn van toepassing. #### 2.1.4 Oneigenlijke bewaargeving Oneigenlijke bewaargeving betreft vervangbare zaken, zoals geld. Hierbij is het gebruik van de zaak niet toegestaan en er wordt geen rente betaald zoals bij een lening. De teruggave geschiedt "ad nutum" (op eerste verzoek). Toepassingen hiervan zijn onder meer de rubriekrekening van een notaris of de derdenrekening van een advocaat. #### 2.1.5 Sekwester Een sekwester betreft de opdracht aan een derde om een betwiste zaak te bewaren en te bewaken. Dit kan bedongen, gerechtelijk of wettelijk zijn. De sekwester moet het goed teruggeven zodra de betwisting is opgelost. ##### 2.1.5.1 Bedongen sekwester Bij een bedongen sekwester komen twee of meer personen overeen een betwiste zaak toe te vertrouwen aan een derde. Dit kan betrekking hebben op roerende of onroerende goederen. De sekwester kan kosteloos zijn, maar vaak wordt er een vergoeding bedongen. Het sekwester eindigt met de oplossing van de betwisting, de terugvordering door alle bewaargevers, of wanneer de sekwester de opdracht niet meer kan vervullen. ##### 2.1.5.2 Gerechtelijk sekwester Een gerechtelijk sekwester wordt door de rechter bevolen als een bewarende maatregel, bijvoorbeeld bij erfdisputen of wanneer beslag wordt gelegd op goederen in afwachting van een gerechtelijke procedure. De bevoegdheden van de sekwester worden bepaald in het vonnis en zijn meestal beperkt tot daden van beheer, uitzonderlijk kunnen daden van beschikking toegestaan worden. De sekwester heeft een inspanningsverbintenis. Het sekwester eindigt met het eindvonnis dat de betwisting beslecht, of wanneer alle belanghebbenden instemmen met de beëindiging (en dit ter kennis wordt gebracht aan de rechter). Bij opheffing van beslag vervalt het sekwester automatisch. ##### 2.1.5.3 Wettelijk sekwester Wettelijk sekwester ontstaat in geval van schuldeisersverzuim. Indien een schuldenaar verplicht is iets af te geven of een werk te verrichten, en de schuldeiser neemt dit niet in ontvangst, kan de schuldenaar na ingebrekestelling van de schuldeiser en het verstrijken van een redelijke termijn het voorwerp in bewaring geven bij een professionele sekwester. Indien dit onmogelijk of te duur is, kan de rechter openbare of onderhandse verkoop toelaten. De opbrengst, na aftrek van kosten, wordt geconsigneerd bij de Deposito- en Consignatiekas. Deze inbewaringgeving en consignatie bevrijden de schuldenaar vanaf de kennisgeving ervan aan de schuldeiser. ### 2.2 Hotelbewaargeving Hotelbewaargeving is een specifieke vorm van bewaargeving die voortvloeit uit de noodzaak. De wetgeving hieromtrent is de omzetting van een internationaal verdrag uit 1962, wat toeristen bescherming biedt bij diefstal of beschadiging van hun waardevolle goederen in een hotel. #### 2.2.1 Aansprakelijkheid van de hotelhouder De hotelhouder geniet een beperkte aansprakelijkheid. De aansprakelijkheid is in principe beperkt tot 100 maal de dagprijs van de logies per schadegeval. Er geldt echter een **onbeperkte aansprakelijkheid** in twee specifieke situaties: 1. Wanneer de gast de hotelhouder heeft verzocht de goederen in bewaring te nemen, en de hotelhouder dit heeft geweigerd, waarna de goederen gestolen raken. 2. Wanneer de hotelhouder nalatig is geweest. #### 2.2.2 Dwingend recht De bepalingen inzake hotelbewaargeving zijn van dwingend recht. Dit betekent dat hotelhouders hun aansprakelijkheid niet kunnen omzeilen door middel van bevrijdingsbedingen. > **Tip:** Voor toeristen is het cruciaal om te weten dat ze beschermd zijn onder deze regels, vooral wanneer ze waardevolle spullen meenemen naar een hotel. Bewaar eventuele waardevolle spullen in de hotelkluis indien deze beschikbaar is en vraag indien nodig om specifieke bewaring. > **Voorbeeld:** Als een hotelgast zijn laptop meeneemt naar de kamer en deze wordt gestolen uit de kamer, is de hotelhouder aansprakelijk tot een bepaald maximum. Als de gast echter zijn juwelen aan de receptie heeft toevertrouwd ter bewaring en de hotelhouder weigert dit, waarna de juwelen verdwijnen, dan is de aansprakelijkheid van de hotelhouder onbeperkt. --- # oneigenlijke bewaargeving en sekwester Hieronder volgt een gedetailleerde samenvatting van "oneigenlijke bewaargeving en sekwester", bedoeld als een examengericht studieonderdeel. ## 3. Oneigenlijke bewaargeving en sekwester Dit onderwerp behandelt de juridische concepten van oneigenlijke bewaargeving voor vervangbare zaken en de diverse vormen van sekwester, inclusief hun specifieke toepassingen en procedures. ### 3.1 Oneigenlijke bewaargeving Oneigenlijke bewaargeving vindt plaats wanneer het gaat om vervangbare zaken, met name geld. Het onderscheid met een reguliere lening ligt in het feit dat bij oneigenlijke bewaargeving geen rente verschuldigd is, en de teruggave "ad nutum" (op eerste verzoek) geschiedt. Het verbod op gebruik van de zaak blijft van kracht. Typische toepassingen van oneigenlijke bewaargeving zijn: * **Rubriekrekening bij een notaris**: Notarissen houden geld aan op derdenrekeningen voor cliënten, waarbij het gaat om vervangbare gelden die niet voor eigen gebruik bestemd zijn. * **Derdenrekening van een advocaat**: Advocaat-mediators en bemiddelaars houden vaak gelden aan op een derdenrekening ten behoeve van partijen in een geschil. ### 3.2 Sekwester Sekwester is een vorm van bewaargeving waarbij een betwiste zaak in handen wordt gegeven van een derde (de sekwester) om deze te bewaren en te bewaken, en na beëindiging van de betwisting terug te geven aan de rechthebbende. Dit kan voortkomen uit een contractuele overeenkomst (bedongen sekwester) of een gerechtelijk bevel (gerechtelijk sekwester). Ook is er een wettelijke vorm van sekwester voorzien. #### 3.2.1 Bedongen sekwester Bij een bedongen sekwester komen twee of meer partijen contractueel overeen om een betwiste zaak toe te vertrouwen aan een derde. Dit kan zowel betrekking hebben op roerende als onroerende goederen. De sekwester kan kosteloos optreden (vergelijkbaar met een vriendendienst), maar vaker zal er een vergoeding voor de diensten worden afgesproken. Het bedongen sekwester eindigt wanneer: * De betwisting is opgelost. * De zaak wordt teruggevorderd door alle oorspronkelijke bewaargevers. * De sekwester de opdracht niet langer kan vervullen. > **Tip:** Beschouw een bedongen sekwester als een contractuele regeling om een goed te beschermen waarover onenigheid bestaat, totdat de kwestie is opgelost. #### 3.2.2 Gerechtelijk sekwester Een gerechtelijk sekwester wordt door een rechter bevolen als een bewarende maatregel. Dit gebeurt vaak in situaties waar een geschil bestaat over een goed, zoals bij erfenissen waar partijen niet tot een verdeling kunnen komen, of bij goederen die onder beslag zijn gelegd in afwachting van een gerechtelijke procedure. Het doel is te voorkomen dat het goed verkommerd of verloren gaat. * **Bevoegdheden**: De bevoegdheden van de gerechtelijke sekwester worden vastgelegd in het vonnis en zijn meestal beperkt tot daden van beheer. In uitzonderlijke gevallen kan de rechter verder reikende bevoegdheden verlenen, inclusief daden van beschikking. * **Verplichting**: De sekwester heeft een inspanningsverbintenis; hij moet zijn opdracht naar beste vermogen uitvoeren. * **Einde**: Het gerechtelijk sekwester eindigt wanneer de betwisting door een vonnis is beslecht, of wanneer alle belanghebbenden ermee instemmen het op te heffen (wat gemeld moet worden aan de rechter). Indien het een inbeslaggenomen goed betreft, vervalt het sekwester automatisch als het beslag wordt opgeheven. > **Voorbeeld:** Bij een langdurige juridische procedure over de eigendom van een kunstverzameling kan een rechter een deskundige aanstellen als gerechtelijk sekwester om de collectie te bewaren en te beheren totdat de uitspraak definitief is. #### 3.2.3 Wettelijk sekwester De wettelijke vorm van sekwester, relatief nieuw, is bedoeld om schuldeisersverzuim op te vangen. Wanneer een schuldenaar een prestatie moet leveren (het afgeven van een zaak of het uitvoeren van een werk), maar de schuldeiser weigert de prestatie in ontvangst te nemen, kan de schuldenaar na ingebrekestelling van de schuldeiser en het verstrijken van een redelijke termijn, het voorwerp van de prestatie in bewaring geven bij een professionele sekwester (bijvoorbeeld een notaris of een gespecialiseerde bewaarplaats). Indien inbewarengestelling onmogelijk of te kostbaar is, kan de schuldenaar de rechter verzoeken om toestemming voor een openbare of onderhandse verkoop van het voorwerp. De opbrengst, na aftrek van de verkoopkosten, wordt dan geconsigneerd bij de Deposito- en Consignatiekas. Zowel de inbewarengestelling als de consignatie bevrijden de schuldenaar vanaf het moment dat de schuldeiser hiervan kennis heeft gekregen. > **Voorbeeld:** Een aannemer moet een gebouwd huis opleveren aan een klant. De klant weigert echter de sleutels in ontvangst te nemen vanwege vermeende gebreken. Na een ingebrekestelling kan de aannemer het huis virtueel "in bewaring geven" via een notariële akte (en zo de risico's voor de klant creëren) of, indien mogelijk, het pand ter beschikking stellen van een bewaarder, om zo verdere aansprakelijkheid te vermijden. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Bewaargeving | Een contract waarbij een persoon (bewaargever) een roerend goed aan een andere persoon (bewaarnemer) toevertrouwt met de opdracht dit te bewaren en op eerste verzoek in natura terug te geven. | | Roerend goed | Een lichamelijk goed dat verplaatsbaar is, in tegenstelling tot onroerende goederen. | | Traditio | De feitelijke overhandiging van de zaak, naast de wilsovereenstemming, als essentieel bestanddeel van het bewaargevingcontract. | | Vrijwillige bewaargeving | Een vorm van bewaargeving die voortkomt uit de vrije wil van de partijen, geregeld in artikel 1921 oud BW. | | Middelenverbintenis | Een verbintenis waarbij de schuldenaar gehouden is de nodige middelen aan te wenden om een bepaald resultaat te bereiken, zonder een garantie op het slagen van het resultaat zelf. De bewaarnemer moet dezelfde zorg betrachten als voor eigen zaken. | | Resultaatsverbintenis | Een verbintenis waarbij de schuldenaar gehouden is een bepaald resultaat te bereiken. Bij teruggave van de zaak in bewaargeving is dit een resultaatsverbintenis. | | Hotelbewaargeving | Een specifieke vorm van bewaargeving die van toepassing is in hotels, geregeld door de Wet van 4 juli 1972, die de aansprakelijkheid van de hotelhouder beperkt maar ook uitzonderingen kent. | | Oneigenlijke bewaargeving | Een vorm van bewaargeving die betrekking heeft op vervangbare zaken, zoals geld, waarbij de bewaarnemer het recht heeft om de zaken te gebruiken en te vervangen door zaken van gelijke soort en hoeveelheid. | | Sekwester | Een bewaargeving van betwiste zaken, waarbij een goed wordt toevertrouwd aan een derde (de sekwester) die het moet bewaren en bewaken totdat de betwisting is opgelost. | | Bedongen sekwester | Een contractuele vorm van sekwester waarbij twee of meer partijen overeenkomen een betwiste zaak aan een derde toe te vertrouwen. | | Gerechtelijk sekwester | Een sekwester dat door een rechter wordt bevolen als een bewarende maatregel, vaak bij erfenisgeschillen of in beslagprocedures. | | Wettelijk sekwester | Een vorm van sekwester die kan ontstaan uit schuldeisersverzuim, waarbij de schuldenaar het voorwerp in bewaring kan geven bij een professionele sekwester of kan laten verkopen. | | Schuldeisersverzuim | Situatie waarin de schuldeiser weigert de verschuldigde prestatie van de schuldenaar te ontvangen. | | Dwingend recht | Regels van recht waarvan partijen niet mogen afwijken, zelfs niet bij overeenkomst. |