Les 7 - Periodieken.pptx

# De geschiedenis van de Belgische dagbladpers Dit overzicht belicht de historische ontwikkeling van de Belgische dagbladpers, van de vroegste verschijningen tot aan het Interbellum, met aandacht voor de politieke, technologische en maatschappelijke factoren die de persvorming hebben beïnvloed. ## 1. De dagbladpers doorheen de eeuwen De periodieke pers kende zijn oorsprong reeds in de 17e eeuw in de Spaanse Nederlanden, met Abraham Verhoeven in Antwerpen als een vroege pionier. In de 18e eeuw, onder de Oostenrijkse heerschappij, nam het belang van de pers toe. De Franse periode (1794-1815) bracht een gecontroleerde pers met het officiële orgaan *Le Moniteur officiel*. Onder het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) speelde de pers een cruciale rol in de oppositie, wat resulteerde in persprocessen zoals die rond Léon de Foere's *Le spectateur belge*. Luik kende *Mathieu Laensbergh* en Louis De Potter's *Courrier des Pays-Bas*. ### 1.1 België vanaf 1830: een nieuw perslandschap Na de onafhankelijkheid in 1830 werd persvrijheid ingesteld, hoewel de dagbladzegel, die al sinds de Franse Tijd bestond, de prijs van kranten hoog hield. Het perslandschap was zeer divers: in 1830 verschenen er 33 dagbladen, allen Franstalig, naast bladen die twee- tot driemaal per week verschenen en weekbladen. Er was zowel geografische als ideologische versnippering. #### 1.1.1 Politieke stromingen en hun persorganen * **Unionistische pers:** De traditie van regeringscontrole bleef bestaan, met *Le Moniteur belge* als officieel orgaan. Koning Leopold I had invloed op *Le Mémorial belge* (1831-1832) en *L’Indépendant* (1831-1843), dat evolueerde naar het gematigd liberale *L’Indépendance belge* (1843-1940). * **Orangistische pers:** De invloed van Willem I manifesteerde zich in bladen als *Le Messager de Gand* (1830-1856) en *Le Journal du Commerce d’Anvers* (1830-1853). Deze kranten evolueerden gaandeweg naar een liberale houding, net zoals de 'letterheren' die de embryonale fase van de Vlaamse beweging vertegenwoordigden, met figuren als Jan Frans Willems. * **Katholieke pers:** Deze stroming werd vertegenwoordigd door onder andere *Le Journal des Flandres* en *L’Emancipation* (1830-1858). *Le Journal de Bruxelles* (1841-1926) kende een succes, net als de twee laatstgenoemden, met oplages van rond de tweeduizend exemplaren. #### 1.1.2 Midden 19e eeuw: veranderingen en nieuwe geluiden Het jaar 1848 bracht de afschaffing van de dagbladzegel, wat resulteerde in een halvering van de prijs en een toename van het drukwerk. Dit was ook de periode waarin buitenlandse radicale pers in België verscheen, zoals de *Deutsche Brüsseler Zeitung* (1847), waar Karl Marx en Friedrich Engels vanaf 1845 in Brussel actief waren. Het eerste Nederlandstalige dagblad, *Vlaemsch België*, zag het licht in 1844. #### 1.1.3 Eind 19e en begin 20e eeuw: groei en technologische vernieuwing De periode 1890-1900 kenmerkte zich door groei, gestimuleerd door verschillende factoren: * **Reclame:** De toegenomen rol van reclame leverde een belangrijke inkomstenbron op. * **Mechanisatie:** De invoering van de cilinderpers en rotatiepers versnelde het drukproces aanzienlijk. * **Kostenreductie:** De daling van de papierprijs maakte kranten toegankelijker. * **Geletterdheid en democratisering:** Een dalend analfabetisme en de uitbreiding van het kiesrecht vergrootten het lezerspubliek. * **Verstedelijking:** De groeiende steden zorgden voor een geconcentreerd publiek. Dit leidde tot een internationaal fenomeen van boulevardpers, tabloids en de 'yellow press', gekenmerkt door sensatie, roddel, schandalen en sportnieuws, hoewel dit in België minder uitgesproken was dan in andere landen. ##### 1.1.3.1 Nieuwe journalistieke mogelijkheden Technologische ontwikkelingen openden nieuwe journalistieke mogelijkheden: * **Trein:** Vergemakkelijkte de distributie van kranten. * **Telegraaf:** De aanleg van telegraaflijnen, zoals tussen Brussel, Mechelen en Antwerpen in 1846, en de kabel naar Frankrijk en Groot-Brittannië in 1851, en de trans-Atlantische kabel in 1865, zorgden voor een snellere verspreiding van nieuws. De draadloze telegraaf, vanaf circa 1900, zette deze evolutie verder. * **Nieuwsagentschappen:** De oprichting van internationale nieuwsagentschappen eind 19e eeuw, en later Belga in 1921, veranderde de manier waarop journalisten aan informatie kwamen. ##### 1.1.3.2 Stabilisering van het perslandschap (1890-1900) Tegen het einde van de 19e eeuw stabiliseerde het perslandschap zich met de opkomst van kranten die tot op heden bekend zijn: * **Katholiek:** *De Gentenaar* (1879), *Het Volk* (1891) (geïnspireerd door *Rerum Novarum* en de sociale leer van de kerk als dam tegen het socialisme), *Gazet van Antwerpen* (1891), *La Libre Belgique* (1915). * **Liberaal:** *Het Laatste Nieuws* (1888), *De Nieuwe Gazet* (1897), *La Dernière Heure* (1906). * **Socialistisch:** *Vooruit* (1884-1978, later *De Morgen*), *Le Peuple* (1860-1998, later *Le Matin*). * **'Onafhankelijk':** *Le Soir* (1887). #### 1.1.4 Het Interbellum: continuïteit en opkomst van nieuwe titels De periode van het Interbellum zag de uitbreiding van het medialandschap met blijvende kranten zoals *De Standaard*, *De Volksgazet*, *Vers l’Avenir*, en *Het Belang van Limburg*. De fascistische pers, met titels als *Le Pays réel* en *Volk & Staat*, maakte ook zijn opwachting. De oplages stegen, met pieken rond de 300.000 exemplaren voor kranten als *Le Soir* en *Het Laatste Nieuws*. Deze periode markeerde ook het begin van de concentratie in de pers, een trend die tot op heden doorzet met mediagroepen zoals Mediahuis en De Persgroep. > **Tip:** Let bij het bestuderen van de persgeschiedenis op de relatie tussen politieke gebeurtenissen en de oprichting of evolutie van kranten. Vaak weerspiegelen deze de ideologische strijd van die tijd. > **Voorbeeld:** De oprichting van *Het Volk* in 1891 kan direct gekoppeld worden aan de publicatie van de encycliek *Rerum Novarum* en de behoefte aan een katholiek arbeidersblad om de opkomst van het socialisme te counteren. ## 2. Krantenonderzoek in de praktijk Voor historisch onderzoek naar de dagbladpers zijn er diverse nuttige bronnen en hulpmiddelen beschikbaar: * **Krantenrepertoria:** Van het Internationaal Universitair Centrum voor Geschiedschrijving (IUCHG) per arrondissement, voornamelijk tot 1914. * **Databank ‘Abraham’:** Beschikbaar voor de periode 1830-1950. * **Belgicapress:** Een project van het Federaal Wetenschapsbeleid (KBR & CegeSoma) dat kranten digitaliseert, met een groeiend aantal online beschikbare titels. * **Catalogus van de Koninklijke Bibliotheek:** Biedt toegang tot de collecties en informatie over Belgische pers. * **Digitiseringsprojecten:** Diverse lokale initiatieven (bv. Ieper, Oostende, Aalst) digitaliseren hun lokale pers. De website historischekranten.be bundelt deze inspanningen. * **Oorlogspers:** De website warpress.cegesoma.be bevat de clandestiene oorlogspers uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. * **Internationale archieven:** Delpher (Nederland) en Gallica (Frankrijk) bieden toegang tot respectievelijk Nederlandstalige en Franse historische kranten. > **Tip:** Raadpleeg altijd de meest recente digitale repertoria en databanken, aangezien deze continu worden uitgebreid en bijgewerkt. ## 3. Illustraties in de pers De integratie van illustraties in kranten kende een geleidelijke ontwikkeling: * **Houtdruk:** Vanaf ongeveer de jaren 1830-1840 werden houtdrukken gebruikt. * **Fotografie:** Ontstond rond het midden van de 19e eeuw, maar reproducties in kranten verschenen pas later. * **Foto's in kranten:** Vanaf circa 1890-1900 werden foto's meer gangbaar. * **Kleurenfoto's:** Pas vanaf de jaren 1980 werden kleurenfoto's standaard. ## 4. Tijdschriften Naast dagbladen speelden tijdschriften een belangrijke rol als bronnen voor de nieuwste tijd. ### 4.1 Politieke en algemeen-culturele tijdschriften * **Politiek:** Er bestonden specifieke tijdschriften voor liberale en katholieke stromingen. De Katholieke Beweging had bijvoorbeeld de *Revue générale* (1865). * **Algemeen-cultureel:** Deze tijdschriften boden vaak samenvattende en duidende analyses en reflecties op culturele verschijnselen. > **Voorbeeld:** Tijdschriften zoals *Revue générale* dienden niet enkel als medium voor politieke opinies, maar ook als platform voor intellectuele debatten en culturele kritiek, wat ze waardevolle bronnen maakt voor het begrijpen van de intellectuele geschiedenis. ### 4.2 Tijdschriften gericht op specifieke doelgroepen Naast de bredere politieke en culturele tijdschriften, ontstonden er ook publicaties gericht op specifieke groepen zoals vrouwen, studenten, jongeren, sportliefhebbers, holebi's, migranten, artsen, journalisten, autoliefhebbers, beleggers, landbouwers, middenstanders, enzovoort. Deze bieden unieke inzichten in de interesses en leefwereld van deze specifieke demografische groepen. ### 4.3 Hulpmiddelen voor tijdschriftenonderzoek * **Repertoria:** Ada Deprez's "Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw" (vanaf 1983) en BelgicaPeriodicals bieden uitgebreide lijsten. * **Digitale archieven:** De ULB's Digithèque en andere online platforms zoals Google Books en archive.org bevatten gedigitaliseerde tijdschriften. * **Belgische Bibliografie (BB):** Vanaf 1875 houdt de Koninklijke Bibliotheek een bibliografie bij van publicaties, waaronder tijdschriften, die in wettelijk depot zijn gedeponeerd. --- # Onderzoek naar historische kranten Dit deel van de studiehandleiding bespreekt de praktische middelen en bronnen die beschikbaar zijn voor het onderzoeken van historische kranten, zowel op nationaal als internationaal niveau. ### 2.1 De krant als historische bron Periodieken, waaronder dagbladen en tijdschriften, worden beschouwd als een van de belangrijkste bronnen voor de geschiedenis van de Nieuwste Tijd. Ze bieden een diversiteit aan thema's en fungeren als een venster op het verleden, terwijl ze zelf ook historische actoren zijn. ### 2.2 Historiek van de Belgische dagbladpers De periodieke pers kent een lange geschiedenis die teruggaat tot de 17e eeuw in de Spaanse Nederlanden, met name in Antwerpen. In de 18e eeuw nam het belang ervan toe in de Oostenrijkse Nederlanden. Tijdens de Franse periode (1794-1815) stond de pers onder controle, zoals de publicatie van 'Le Moniteur officiel' illustreert. In het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) speelde de pers een belangrijke rol in de oppositie, wat leidde tot persprocessen. Na 1830 kende België persvrijheid en vrijheid van meningsuiting. Het perslandschap was aanvankelijk zeer gevarieerd, met zowel dagbladen die meerdere keren per week verschenen als weekbladen. Er was sprake van geografische en ideologische versnippering, met onder andere unionistische pers die een regeringscontrole kende en katholieke en orangistische pers. De afschaffing van het dagbladzegel in 1848 zorgde voor een prijsdaling en een toename van het drukwerk. De periode 1890-1900 kende een groei in de pers, mede dankzij reclame, mechanisatie van het drukproces, dalende papierprijzen, een dalend analfabetisme, uitbreiding van het kiesrecht en verstedelijking. Dit leidde internationaal tot de opkomst van boulevardpers en tabloids, al was dit in België minder uitgesproken. Nieuwe journalistieke mogelijkheden ontstonden door de telegraaf en later de draadloze telegraaf, evenals de oprichting van nieuwsagentschappen. De 19e en 20e eeuw zagen de stabilisering van het perslandschap met de vestiging van invloedrijke kranten binnen de katholieke, liberale, socialistische en 'onafhankelijke' zuilen. #### 2.2.1 Concentratie en mediabedrijven Na het interbellum werd de pers gekenmerkt door verdere uitbreiding met blijvende kranten en de opkomst van fascistische pers. De oplagen stegen, met maximale piek rond 300.000 exemplaren voor kranten als 'Le Soir' en 'Het Laatste Nieuws'. De trend van concentratie leidde tot de vorming van grote mediabedrijven zoals Mediahuis en De Persgroep, die diverse kranten, tijdschriften en omroepzenders omvatten. ### 2.3 Krantenonderzoek in de praktijk Voor het onderzoek naar historische kranten zijn verschillende praktische hulpmiddelen en bronnen beschikbaar. #### 2.3.1 Repertoria en digitale databanken * **Krantenrepertoria van het IUCHG:** Deze zijn beschikbaar per arrondissement, voornamelijk tot 1914. * **Databank 'Abraham':** Deze omvat kranten van 1830 tot 1950 en is toegankelijk via de Vlaamse Erfgoedbibliotheek. * **Belgicapress (Federaal Wetenschapsbeleid, KBR & CegeSoma):** Dit project digitaliseert kranten en biedt een catalogus via de Koninklijke Bibliotheek. * **Nieuw project van meemoo (Vlaams):** Beschikbaar via 'hetarchief.be'. * **Diverse lokale digitaliseringsprojecten:** Specifieke steden en regio's hebben hun eigen initiatieven voor het digitaliseren van lokale kranten. * **Historische kranten online:** Een algemeen overzicht van online beschikbare historische kranten. * **Nieuws van de Grote Oorlog / The Belgian War Press (CegeSoma):** Dit project focust op clandestiene oorlogspers uit de Eerste en Tweede Wereldoorlog. #### 2.3.2 Internationale initiatieven * **Nederland: Delpher:** Biedt toegang tot Nederlandstalige kranten van de 17e tot de 20e eeuw. * **Frankrijk: Gallica / Bibliothèque Nationale de France:** Een uitgebreide digitale bibliotheek met Franse pers. * **Wikipedia:** Bevat een algemeen overzicht van online krantenarchieven. #### 2.3.3 Beeldmateriaal in kranten Illustraties werden vanaf ongeveer 1830-1840 gangbaar (houtdruk). Fotografie ontstond midden 19e eeuw, maar reproducties in kranten verschenen pas vanaf ongeveer 1890-1900. Kleurenfoto's werden pas vanaf de jaren 1980 gebruikt. ### 2.4 Tijdschriften Tijdschriften vormen een belangrijke aanvulling op krantenonderzoek. #### 2.4.1 Politieke en algemeen-culturele tijdschriften * **Belgicaperiodicals:** Een belangrijk initiatief voor Belgische tijdschriften. * **Liberaal Archief:** Biedt een lijst van liberale tijdschriften. * **Revue générale:** Een katholiek tijdschrift dat toegankelijk is via KADOC. * **Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw:** Een meerdelige bibliografie van Vlaamse tijdschriften. * **ULB Digithèque:** Bevat digitale collecties van Belgische literaire tijdschriften. * **Andere bronnen:** Gallica, Google Books en Archive.org bieden ook toegang tot tijdschriften. #### 2.4.2 Tijdschriften gericht op specifieke doelgroepen Er bestaan talloze tijdschriften gericht op specifieke groepen zoals vrouwen, studenten, jongeren, sportliefhebbers, holebi's, migranten, artsen, journalisten, autoliefhebbers, beleggers en landbouwers. Deze kunnen waardevolle inzichten bieden voor gericht onderzoek. #### 2.4.3 Andere bronnen De Belgische Bibliografie (BB) van de Koninklijke Bibliotheek, die vanaf 1875 werd gepubliceerd, en het wettelijk depot, dat publicaties sinds 1 januari 1966 registreert, zijn ook relevante bronnen voor het bredere mediabeleid. Ook audiovisuele bronnen zoals film en radio, opgeslagen in archieven zoals CINEMATEK en het VRT-archief, kunnen nuttig zijn voor historisch onderzoek. --- # Tijdschriften als historische bron Oké, hier is de gedetailleerde samenvatting over "Tijdschriften als historische bron", specifiek gericht op de informatie op pagina's 12-13 van het document. ## 3. Tijdschriften als historische bron Tijdschriften vormen een waardevolle en diverse categorie historische bronnen die diepgaande inzichten bieden in politieke, culturele en maatschappelijke ontwikkelingen. ### 3.1 Het belang en de diversiteit van tijdschriften Tijdschriften worden beschouwd als een cruciale bron voor de geschiedenis van de nieuwste tijd. Ze fungeren als een 'venster' op het verleden en kunnen ook zelf als een historische actor worden beschouwd. De diversiteit aan thema's die ze behandelen, maakt ze bijzonder relevant voor historisch onderzoek. ### 3.2 Types tijdschriften Het document onderscheidt drie hoofdcategorieën tijdschriften: #### 3.2.1 Politieke tijdschriften Deze publicaties richten zich primair op politieke debatten en ontwikkelingen. * **Liberaal:** Informatie over liberale tijdschriften is te vinden bij het Liberaal Archief. * **Katholiek:** Een belangrijk voorbeeld is de *Revue générale*, opgericht in 1865, die bewaard wordt bij KADOC (Limo). #### 3.2.2 Algemeen-culturele tijdschriften Deze tijdschriften behandelen een breder scala aan culturele en maatschappelijke onderwerpen. Ze worden vaak beschouwd als 'intellectueler' en bieden reflecties op algemene culturele verschijnselen. * **Voordelen:** Ze bieden een groot volume aan informatie, zijn samenvattend en duidend in hun aanpak. * **Repertoria:** Voor een overzicht van deze publicaties zijn er specifieke repertoria beschikbaar: * Ada Deprez (ed.), *Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw*, Gent, vanaf 1983 (38 delen). * BelgicaPeriodicals: Dit is een online databank die een breed scala aan Belgische periodieken bevat. * ULB: De Digithèque van de Université libre de Bruxelles biedt toegang tot Belgische literair-historische tijdschriften. * Verdere bronnen zijn te vinden via Gallica (Franse Nationale Bibliotheek) en Archive.org. #### 3.2.3 Tijdschriften gericht op specifieke doelgroepen Deze categorie omvat publicaties die gericht zijn op een welbepaalde lezersgroep, gebaseerd op demografische, sociale, beroepsmatige of lifestylekenmerken. Voorbeelden zijn: * Vrouwen * Studenten * Jongeren * Sportliefhebbers * Holebi's * Migranten * Artsen * Journalisten * Autoliefhebbers * Beleggers * Landbouwers * Middenstanders ### 3.3 Aanvullende bronnen en archieven Naast tijdschriften zijn er andere relevante publicaties en archieven die de historische studie ondersteunen: * **Niet-periodieke publicaties:** Deze zijn te vinden in de *Bibliographie de Belgique – Belgische Bibliografie (BB)*, uitgegeven door de Koninklijke Bibliotheek. Deze bibliografie bestaat sinds 1875 en is vanaf januari 1998 enkel elektronisch beschikbaar. De inhoud is gebaseerd op publicaties die onder het wettelijk depot vallen (vanaf 1 januari 1966). * **Audiovisuele bronnen:** * Voor films, vanaf 1895-1896, met geluidsfilm vanaf 1929-1930. * Voor radio-uitzendingen, vanaf 1923 (NIR opgericht in 1930). * Voor televisie, vanaf 1953. * Een gids naar audiovisuele bronnen over Vlaanderen is: Daniel Biltereyst en Roel Vande Winkel (red.), *Bewegend Geheugen. Een gids naar audiovisuele bronnen over Vlaanderen*, Gent, Academia Press, 2004. * Nationale filmarchieven bestaan vanaf de jaren 1930, met België in 1938 (o.a. Henri Storck). CINEMATEK - Koninklijk Belgisch Filmarchief (KBF) is hiervan een belangrijk instituut. * Het VRT-archief en de samenwerking met het Vlaams Instituut voor Audiovisuele Archivering (VIAA) zijn eveneens relevante bronnen. > **Tip:** Bij het onderzoeken van tijdschriften is het van cruciaal belang om de beschikbare repertoria en databanken te raadplegen. Deze structuren de informatie en maken het veel gemakkelijker om relevante publicaties te vinden. > **Voorbeeld:** Als je onderzoek doet naar de rol van vrouwen in de negentiende-eeuwse politiek, zou je eerst zoeken naar specifieke tijdschriften gericht op vrouwen, en vervolgens breder kijken naar algemeen-culturele tijdschriften die mogelijk artikelen hierover bevatten. De *Bibliografie van de Vlaamse tijdschriften in de negentiende eeuw* zou hierbij een eerste, essentiële stap zijn. --- # Audiovisuele bronnen voor historisch onderzoek Dit onderwerp introduceert audiovisuele media, zoals film en radio, als waardevolle bronnen voor historisch onderzoek, met specifieke aandacht voor de ontwikkeling van film- en omroeparchieven in België. ### 4.1 De rol van audiovisuele bronnen in historisch onderzoek Audiovisuele bronnen, waaronder film, radio en televisie, hebben zich ontwikkeld tot onmisbare instrumenten voor historisch onderzoek, met name voor de geschiedenis van de Nieuwste Tijd. Deze media bieden unieke perspectieven op het verleden die niet altijd in geschreven bronnen te vinden zijn. ### 4.2 Ontwikkeling van audiovisuele media in België De opkomst van audiovisuele media in België kent een specifieke geschiedenis: * **Film:** De ontwikkeling van film begon rond 1895-1896. Geluidsfilm deed zijn intrede rond 1929-1930. Vanaf de jaren 1930 werden nationale filmarchieven opgericht. In België werd in 1938 het Koninklijk Belgisch Filmarchief (CINEMATEK) opgericht, mede dankzij initiatieven van filmmakers zoals Henri Storck. > **Tip:** Bij het bestuderen van filmarchieven is het belangrijk om de specifieke collecties en de catalogiseringsmethoden van instellingen zoals CINEMATEK te raadplegen. * **Radio:** Radio-uitzendingen begonnen in België rond 1923. De oprichting van het Nationaal Instituut voor de Radio (NIR) volgde in 1930. * **Televisie:** Televisie-uitzendingen startten in België vanaf 1953. ### 4.3 Archieven en toegankelijkheid De archivering van audiovisueel materiaal is cruciaal voor het behoud en de toegankelijkheid ervan voor historisch onderzoek. Belangrijke Belgische instellingen en initiatieven op dit gebied zijn: * **CINEMATEK (Koninklijk Belgisch Filmarchief):** Bewaart een uitgebreide collectie films en gerelateerd materiaal. De website biedt toegang tot informatie over hun collecties en activiteiten. * **VRT-archief:** Bevat een breed scala aan materiaal van de Vlaamse publieke omroep. Praktische informatie over het opvragen van materiaal is beschikbaar via hun website. * **Vlaams Instituut voor Audiovisuele Archivering (VIAA):** Speelt een rol in de samenwerking en conservering van audiovisueel erfgoed. > **Voorbeeld:** Het werk "Bewegend Geheugen. Een gids naar audiovisuele bronnen over Vlaanderen" door Daniel Biltereyst en Roel Vande Winkel is een belangrijke heuristische gids voor het verkennen van audiovisuele bronnen met betrekking tot Vlaanderen. ### 4.4 Onderzoek naar audiovisuele bronnen Het gebruik van audiovisuele bronnen in historisch onderzoek vereist specifieke methodologische benaderingen. Het is essentieel om de context, de productiemethoden en de potentiële bias van deze bronnen kritisch te evalueren. De eerder genoemde gidsen en archiefcatalogi zijn onmisbare hulpmiddelen voor onderzoekers. > **Tip:** Naast de nationale archieven kunnen ook internationale digitale platforms zoals Google Books, Archive.org en specifieke collecties van nationale bibliotheken (zoals Gallica van de Bibliothèque Nationale de France of Delpher in Nederland) waardevolle audiovisuele bronnen bevatten. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Dagblad | Een krant die dagelijks of bijna dagelijks verschijnt en nieuws, commentaar en andere artikelen bevat voor een breed publiek. | | Periodieken | Publicaties die regelmatig verschijnen, zoals kranten, tijdschriften en jaarboeken, en die gebruikt kunnen worden als bron voor historisch onderzoek. | | Persvrijheid | Het recht om zonder censuur of inmenging van de overheid gedachten en meningen te uiten via geschreven of gedrukte media. | | Vrijheid van meningsuiting | Het fundamentele recht om vrije meningen te formuleren en te uiten, zonder angst voor repercussies, en dit via diverse communicatiemiddelen. | | Dagbladzegel | Een belasting die vroeger werd geheven op gedrukte publicaties, zoals kranten, wat invloed had op de prijs en verspreiding ervan. | | Boulevardpers | Kranten die zich richten op sensatie, roddel, schandalen en sport, vaak met een grotere oplage en een bredere aantrekkingskracht op het grote publiek. | | Yellow press | Een type sensatiezuchtige journalistiek die gekenmerkt wordt door overdreven koppen, schreeuwende lay-outs en sensationele verhalen om lezers te trekken. | | Nieuwsagentschap | Een organisatie die nieuws verzamelt, produceert en distribueert naar andere mediaorganisaties, zoals kranten, radio- en televisiezenders. | | Concentratie | Het proces waarbij meerdere mediaorganisaties of -bedrijven samensmelten of worden overgenomen, wat leidt tot een vermindering van het aantal onafhankelijke mediabedrijven. | | Geïntegreerde mediaconcerns | Grote bedrijven die eigenaar zijn van en controle hebben over verschillende soorten media, waaronder kranten, tijdschriften, televisie- en radiozenders en online platforms. | | Krantenrepertorium | Een gedetailleerde lijst of catalogus van kranten, vaak geordend per regio, periode of uitgever, die helpt bij het lokaliseren van specifieke historische kranten. | | Digitalisering | Het proces waarbij fysieke documenten, zoals kranten, worden omgezet in digitale bestanden, waardoor ze online toegankelijk worden gemaakt voor onderzoek. | | Clandestiene pers | Publicaties die in het geheim worden verspreid, vaak tijdens perioden van conflict of onderdrukking, om informatie te delen die door de officiële kanalen wordt geweigerd. | | Autonome audiovisuele bronnen | Audiovisuele materialen, zoals films, video's en geluidsopnames, die als zelfstandige bronnen voor historisch onderzoek kunnen worden gebruikt. | | Wettelijk depot | Een wettelijke verplichting voor uitgevers om een bepaald aantal exemplaren van hun publicaties te deponeren bij een nationale bibliotheek, zodat deze bewaard blijven voor het nageslacht. |