C&M sceno.pdf

# Houten verbindingen en hun eigenschappen Dit onderwerp verkent diverse houtmaterialen en hun geschiktheid voor verbindingen, met een specifieke focus op traditionele Japanse technieken. ### 1.1 Droge verbindingen Droge verbindingen kenmerken zich door het ontbreken van hulpstukken en maken het mogelijk om elementen eenvoudig te demonteren en te hergebruiken. Hoewel deze methode geen lijm of spijkers vereist, is de stevigheid van de verbinding cruciaal [8](#page=8). ### 1.2 Houtsoorten en derivaten voor verbindingen #### 1.2.1 Massief hout * **Voordelen:** Zeer sterk en stootvast (afhankelijk van de houtsoort) en heeft een mooie natuurlijke uitstraling [9](#page=9). * **Nadelen:** Hoge prijs en de 'werking' van het hout (uitzetten en krimpen) kan de sterkte van de verbinding negatief beïnvloeden [9](#page=9). #### 1.2.2 Multiplex * **Voordelen:** Sterk in meerdere richtingen en heeft minimale werking, wat resulteert in vormvastheid [9](#page=9). * **Nadelen:** Bewerking aan de randen is moeilijker en de lijmlagen kunnen bij bewerking loskomen [9](#page=9). #### 1.2.3 MDF (Medium-Density Fibreboard) * **Voordelen:** Makkelijk te bewerken door zijn homogene structuur, is goedkoop en goed verkrijgbaar [10](#page=10). * **Nadelen:** Minder sterk, met name een lage treksterkte, en de plaat kan slijten bij herhaaldelijk monteren en demonteren [10](#page=10). #### 1.2.4 OSB (Oriented Strand Board) * **Voordelen:** Redelijk sterk, met name in de opstaande richting [10](#page=10). * **Nadelen:** Moeilijke bewerking, zwakke hoeken en randen, en zwak bij overspanning [10](#page=10). ### 1.3 Japanse houtverbindingen Japanse houtverbindingen leggen de nadruk op precisie en vakmanschap, vaak zonder het gebruik van externe bevestigingsmiddelen. #### 1.3.1 Sashimono Sashimono is een traditionele Japanse techniek die gebruikt wordt voor het monteren van meubels en andere houten voorwerpen zonder het gebruik van bevestigingsmiddelen zoals spijkers of lijm. Deze techniek wordt vaak op de grond uitgevoerd. Kenmerkend is dat de 'tanden' van de verbinding naar de persoon toe gericht zijn. De bewerking vereist zowel grove als fijne beitels, en het gebruik van houtschaven om tot op de millimeter nauwkeurig te werken. Sashimono is een vorm van handwerk [11](#page=11). > **Tip:** Begrijp de inherente eigenschappen van elk houtmateriaal; de sterkte, de neiging tot 'werking' en de bewerkbaarheid zijn cruciaal bij het kiezen van de juiste verbindingstechniek. > > **Tip:** Bij droge verbindingen is het essentieel om de mechanische aspecten van de verbinding goed te analyseren om voldoende stevigheid te garanderen. * * * # Koppelstukken als modulaire verbindingssystemen Koppelstukken fungeren als modulaire verbindingssystemen die snelle montage, demontage en aanpassing ter plaatse mogelijk maken [26](#page=26). ### 2.1 Het plug-and-play principe van koppelstukken Het kernprincipe van koppelstukken is hun plug-and-play functionaliteit, wat inhoudt dat ze eenvoudig en zonder specialistisch gereedschap te monteren en te demonteren zijn. Deze modulariteit en aanpasbaarheid ter plaatse maken ze uitermate geschikt voor projecten waar flexibiliteit vereist is. Ze maken snelle assemblage mogelijk en kunnen vaak in meerdere richtingen worden toegepast [26](#page=26). ### 2.2 Materialen van koppelstukken en basismaterialen De keuze van materialen voor zowel het koppelstuk als het te verbinden basismateriaal beïnvloedt de eigenschappen van de verbinding. Diverse materialen worden ingezet [26](#page=26): #### 2.2.1 Metaal * **Staal:** Biedt zeer hoge sterkte en uitstekende slijtvastheid, maar is gevoelig voor corrosie [27](#page=27). * **Aluminium:** Kenmerkt zich door een laag gewicht en gemakkelijke bewerkbaarheid. Een nadeel is echter de neiging tot vervorming bij overbelasting [27](#page=27). * **Koper:** Is vervormbaar, wat voordelig kan zijn voor specifieke toepassingen. Nadelen zijn hogere slijtage en hogere kosten [27](#page=27). #### 2.2.2 Kunststof Kunststof koppelstukken zijn licht en bieden grote vormvrijheid, mede dankzij technieken als 3D-printen. Ze zijn echter minder stijf en kunnen sneller slijten bij frequent demonteren en monteren [27](#page=27). #### 2.2.3 Hout Hout als materiaal voor koppelstukken is vormvast, sterk in meerdere richtingen en relatief eenvoudig te herstellen. Het is minder geschikt voor zeer fijne verbindingen en vereist vaak grotere koppelstukken [27](#page=27). ### 2.3 Voorbeelden van innovatieve koppelstukken en systemen Verschillende ontwerpers en initiatieven hebben innovatieve koppelstukken ontwikkeld, vaak met de focus op modulariteit, aanpasbaarheid en duurzaamheid. #### 2.3.1 Hitch tools Dit systeem is ontworpen om platen van verschillende diktes met elkaar te verbinden. Een kenmerkend gleufje maakt het mogelijk om zelfs twee verschillende diktes te koppelen, wat de flexibiliteit van het systeem vergroot [28](#page=28). > **Tip:** Hitch tools illustreren hoe een slim ontworpen detail, zoals een gleufje, de toepassingsmogelijkheden van een koppelstuk aanzienlijk kan uitbreiden. #### 2.3.2 Atelier Craft – Expo Mobile Dit project toont een toepassing van modulaire verbindingen in een mobiele expositiecontext [30](#page=30). #### 2.3.3 Sauveur + F – Transformmaker Expo Dit voorbeeld, gerelateerd aan de Transformmaker expo, laat zien hoe koppelstukken bijdragen aan transformerende structuren [31](#page=31). #### 2.3.4 Constructlab – KIOSk for Reciprocity Constructlab's KIOSk voor wederkerigheid (KIOSk for reciprocity) maakt gebruik van modulaire systemen om interactieve of functionele structuren te creëren [32](#page=32). #### 2.3.5 Mx3D – Takenaka Steel Connector & GT2P – Suple * **Mx3D – Takenaka Steel Connector:** Deze verbinding is vervaardigd uit staal en maakt gebruik van 3D-geprinte technieken [33](#page=33). * **GT2P – Suple:** Dit koppelstuk wordt gemaakt door gesmolten aluminium in een mal te gieten [33](#page=33). > **Example:** De combinatie van 3D-printen met staal (Mx3D) en het gieten van aluminium (GT2P) toont de diverse technologische benaderingen om complexe en functionele koppelstukken te realiseren. #### 2.3.6 Brussels Lof – On est là Het "On est là" project van Brussels Lof introduceert een tweeledige constructie waarbij hout door een structureel element steekt. Het demontageproces focust op het losmaken van de koppelstukken waarin het hout is verankerd, in plaats van het hout zelf te ontmantelen [34](#page=34). #### 2.3.7 Noah Thijs – Bio Koppelstuk Noah Thijs presenteert een bio-gebaseerd koppelstuk, wat duidt op een focus op duurzame en hernieuwbare materialen in verbindingssystemen [35](#page=35). #### 2.3.8 Playwood Connector Vergelijkbaar met Hitch tools, richt de Playwood connector zich op het verbinden van platen. Deze variant is vervaardigd uit kunststof, wat resulteert in een zeer lichtgewicht systeem [36](#page=36). #### 2.3.9 Jeff Da-Yu Shi – Bamboo Furniture Dit project demonstreert het gebruik van koppelstukken in meubelontwerp met bamboe [37](#page=37). #### 2.3.10 Thomas Lommée – Open Structures Het initiatief "Open Structures" van Thomas Lommée beoogt een platform te creëren waar iedereen kan ontwerpen en samenwerken. Dit gebeurt door middel van een gestandaardiseerd grid waaraan diverse ontwerpers kunnen bijdragen, wat resulteert in een modulaire en collaboratieve ontwerpomgeving [38](#page=38) [40](#page=40). > **Tip:** Open Structures benadrukt het potentieel van digitale platforms en gestandaardiseerde systemen om collectieve innovatie in modulair ontwerp te stimuleren. * * * # Het gebruik van koord voor verbindingen Dit onderwerp behandelt de veelzijdigheid van koorden als verbindingsmiddelen, inclusief de verschillende bevestigingsmethoden, materiaaleigenschappen en constructies die hun functionaliteit bepalen. ### 3.1 De rol van koord in verbindingen Koorden bieden een flexibele oplossing voor het maken van verbindingen, waarbij de keuze van het koord en de bevestigingsmethode cruciaal zijn voor de stabiliteit en sterkte van de constructie. Het correct toepassen van knopen, rijgen of vlechten is essentieel om de gewenste spanning te verzekeren en aanpassingen aan het basismateriaal te minimaliseren [42](#page=42). ### 3.2 Factoren die koordkeuze bepalen De selectie van een geschikt koord hangt af van meerdere belangrijke eigenschappen: * **Treksterkte:** De maximale belasting die een koord kan weerstaan voordat het breekt [43](#page=43). * **Rek (elasticiteit):** De mate waarin een koord uitrekt onder spanning. Een lage rek resulteert in een strakkere, stabielere verbinding [43](#page=43). * **Knoopvastheid:** Het vermogen van een koord om een knoop goed te houden zonder te verschuiven, wat bij synthetische koorden met gladde oppervlakken een aandachtspunt is [43](#page=43). * **Slijtvastheid:** De weerstand van het koord tegen schade door wrijving [43](#page=43). ### 3.3 Materialen en constructies van koord Koorden kunnen worden onderverdeeld op basis van hun materiaal en constructie: #### 3.3.1 Materialen * **Nylon:** Bekend om zijn hoge elasticiteit en slijtvastheid [45](#page=45). * **Polyester:** Kenmerkt zich door minimale rek en goede slijtvastheid, maar is minder flexibel wat knopen bemoeilijkt [45](#page=45). * **Polypropyleen:** Een lichtgewicht, goedkoop en zacht materiaal, echter minder slijtvast [45](#page=45). * **Kevlar:** Biedt een zeer hoge treksterkte, maar is daardoor ook duurder [45](#page=45). * **Katoen:** Zacht en flexibel, geschikt voor nauwkeurige knopen en decoratief gebruik [46](#page=46). * **Jute:** Rekloos, knoopvast met een lage sterkte, voornamelijk voor decoratief gebruik [46](#page=46). * **Hennep:** Zeer knoopvast en stabiel onder spanning, gebruikt voor kleine meubels en objecten [46](#page=46). #### 3.3.2 Opbouw De constructie van een koord beïnvloedt mede de eigenschappen: * **Draaien/twisten:** De traditionele methode waarbij strengen in elkaar worden gedraaid [47](#page=47). * **Vlechten:** Hierbij worden de strengen in elkaar gevlochten voor een compactere structuur [47](#page=47). * **Kern-mantel:** Een constructie met een beschermende mantel rond een centrale kern [47](#page=47). De dikte van koorden varieert doorgaans van 1 mm tot 12 mm en is meest voorkomend bij kleine tot middelgrote constructies [44](#page=44). ### 3.4 Afwerking en accessoires Om de functionaliteit en levensduur van koorden te verbeteren, worden diverse afwerkingsmethoden en accessoires gebruikt: * **Knopen:** Essentieel voor het maken van verbindingen; de sterkte is afhankelijk van het type knoop en de toepassing [53](#page=53). * **Branden en lijmen:** Synthetische koorden kunnen worden gebrand om rafelen te voorkomen. Natuurlijke koorden blijven branden, waarbij lijm een alternatief is [49](#page=49). * **Eindkappen:** Beschermen de uiteinden van het koord [50](#page=50). * **Koordstoppers:** Gebruikt om de spanning op een koord te regelen of vast te zetten [51](#page=51). * **Krimpkous:** Wordt toegepast over knopen of klemmen om rafelen tegen te gaan en extra versteviging te bieden [52](#page=52). ### 3.5 Belangrijke knopen en toepassingen De keuze van een knoop is cruciaal en hangt af van de gewenste positionering, benodigde sterkte en de te verwachten krachten [53](#page=53). * **Dubbele vissersknoop:** Geschikt voor het maken van een lus die gemakkelijk kan worden aangetrokken en losgetrokken [54](#page=54). * **Karaksteek:** Wordt gebruikt om twee koorden aan elkaar te verbinden [55](#page=55). * **Transomknoop:** Een knoop om materialen aan elkaar te verbinden [56](#page=56). * **Vorksjorring/driepikkelsjorring:** Wordt gebruikt in diverse sjorconstructies [57](#page=57). * **Cas reynders – cabinet cr.24.2.0:** Illustreert het toevoegen van extra elementen om spanning te verhogen [58](#page=58). * **Les ateliers rtt – disco soupe de liege:** Toont hoe een pen en gat gecombineerd worden met een knoop voor extra versteviging om schuiven te voorkomen [61](#page=61). * **Thomas Dellys – expo bout de camp:** Voorbeelden van toepassingen van koordverbindingen in kunst en design [62](#page=62) [63](#page=63). * * * # Kettingen en diverse extra verbindingsmiddelen Dit gedeelte introduceert schakelkettingen als een veelzijdig verbindingsmiddel en verkent aanvullende, vaak innovatieve, verbindingsmethoden zoals kabelbinders, spanbanden en elastieken, met een focus op hun esthetische en functionele toepassingen. ### 4.1 Schakelkettingen Schakelkettingen zijn een basale vorm van verbinding waarbij individuele schakels aan elkaar zijn gekoppeld. Ze kunnen van verschillende materialen worden gemaakt, waarbij staal een veelvoorkomende keuze is. Er zijn diverse soorten schakels die in verschillende diktes en lengtes verkrijgbaar zijn. Vaak zijn aanpassingen aan het basismateriaal van de ketting nodig om aan specifieke vereisten te voldoen [65](#page=65). #### 4.1.1 Toepassingen van schakelkettingen Schakelkettingen vinden brede toepassing in diverse functies [68](#page=68): * **Dragen**: Voor het verplaatsen of dragen van objecten. * **Hangen**: Om objecten op te hangen, bijvoorbeeld in tentoonstellingen of voor decoratieve doeleinden [70](#page=70) [71](#page=71) [72](#page=72) [73](#page=73). * **Koppelen**: Om twee of meer elementen met elkaar te verbinden. * **Spannen**: Voor het strak trekken van materialen of constructies. * **Verankeren**: Om objecten stevig vast te zetten. > **Tip:** De esthetische presentatie van schakelkettingen is, net als bij andere verbindingsmiddelen, steeds belangrijker geworden in hedendaags design, waarbij functionele elementen ook visueel aantrekkelijk worden gemaakt [71](#page=71) [72](#page=72). ### 4.2 Extra verbindingsmiddelen Naast schakelkettingen zijn er diverse andere verbindingsmiddelen die in verschillende contexten worden ingezet [75](#page=75). #### 4.2.1 Kabelbinders Kabelbinders, ook wel tie-wraps genoemd, zijn veelgebruikte verbindingsmiddelen die oorspronkelijk voornamelijk functioneel en uit het zicht werden toegepast. Echter, in design worden ze ook esthetisch ingezet, waarbij ze zichtbaar worden gemaakt als onderdeel van het ontwerp. Ze worden door zichzelf heen gehaald om een sluiting te creëren [76](#page=76). #### 4.2.2 Spanbanden Spanbanden worden vaak gebruikt voor het vastzetten van ladingen en zijn doorgaans niet primair gericht op esthetiek. Desalniettemin kunnen ze, net als kabelbinders, ook esthetisch worden toegepast in creatieve ontwerpen. De manier van verbinden is vergelijkbaar: het ene deel van de band gaat door het andere om een stevige bevestiging te realiseren [77](#page=77). #### 4.2.3 Elastieken Elastieken bieden een flexibele verbindingsmethode en worden gebruikt in diverse toepassingen. Ze zijn geschikt voor het tijdelijk verbinden of spannen van onderdelen [78](#page=78). #### 4.2.4 Thermoplastische vervorming Thermoplastische vervorming is een innovatieve techniek waarbij kunststoffen worden verwarmd om ze te laten smelten en vervolgens te laten stollen tot een nieuwe vorm. Dit proces kan worden gebruikt om verbindingen te creëren of materialen te hergebruiken. Het idee is om de kunststof rond een verbinding te bevestigen en deze vervolgens te laten smelten, waarna het overtollige materiaal kan worden weggesneden. Deze methode kan duurzaam zijn, maar er moet rekening worden gehouden met de tijd die nodig is op de werkvloer en de mogelijkheden voor hergebruik [75](#page=75) [79](#page=79). > **Voorbeeld:** Het Bureau SLA's project "People's Pavilion" gebruikte gesmolten huishoudapparaten om tegels te maken. Deze tegels werden vervolgens aan een wapeningsnet bevestigd met behulp van kolsombandjes (ook wel bekend als 'kriksbanden' of spanbandjes) . Dit project illustreert hoe traditioneel functionele verbindingsmiddelen (kriksbandjes) kunnen worden gecombineerd met innovatieve technieken (thermoplastische vervorming) in een esthetisch en circulair ontwerp [81](#page=81) [82](#page=82) [83](#page=83). * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Alternatieve verbindingen | Verbindingen die afwijken van de traditionele methoden en die gericht zijn op flexibiliteit, snelheid op de werkvloer en tijdelijk gebruik met demonteerbaarheid. | | Houten verbindingen | Technieken voor het samenvoegen van houten elementen, waarbij de focus ligt op droge verbindingen die zonder hulpstukken of met minimale aanpassingen aan het basismateriaal te realiseren zijn. | | Massief hout | Een houtsoort die bekend staat om zijn sterkte en natuurlijke uitstraling, maar waarvan de prijs hoger is en de werking de sterkte van de verbinding kan beïnvloeden. | | Multiplex | Een plaatmateriaal samengesteld uit dunne lagen hout die kruislings verlijmd zijn, wat zorgt voor sterkte in meerdere richtingen en minimale werking, maar bewerking aan de randen bemoeilijkt. | | MDF | Medium-density fibreboard, een plaat van geperste houtvezels, gekenmerkt door gemakkelijke bewerking en lage kosten, maar met een lagere treksterkte en slijtage bij herhaald monteren en demonteren. | | OSB | Oriented strand board, een plaatmateriaal gemaakt van samengeperste houtstralen, dat redelijk sterk is in één richting maar problematisch kan zijn qua bewerking en zwakke hoeken/randen heeft. | | Sashimono | Een traditionele Japanse houtverbindingstechniek die gebruikt wordt voor het monteren van meubels en andere houten voorwerpen zonder het gebruik van externe bevestigingsmiddelen zoals spijkers of lijm. | | Koppelstuk | Een component dat ontworpen is om twee of meer materialen aan elkaar te verbinden, vaak volgens een plug-and-play principe, wat zorgt voor modulariteit en aanpasbaarheid ter plaatse. | | Plug-and-play principe | Een ontwerpprincipe waarbij componenten eenvoudig en zonder specifieke kennis of gereedschappen aan elkaar gekoppeld kunnen worden, wat zorgt voor snelle montage. | | Modulair | Een systeem of ontwerp dat is opgebouwd uit afzonderlijke, uitwisselbare eenheden of modules, waardoor het gemakkelijk aanpasbaar en uitbreidbaar is. | | Hitch tools | Specifieke koppelstukken ontworpen om platen aan elkaar te maken, waarbij een gleuf toelaat om platen van verschillende diktes te verbinden, vergelijkbaar met het concept van Playwood connectors. | | Koord | Een flexibel verbindingsmiddel, dat kan worden gebruikt met diverse bevestigingsmethoden zoals knopen, rijgen of vlechten, en waarbij de keuze afhangt van factoren als treksterkte, elasticiteit en knoopvastheid. | | Treksterkte | De maximale spanning die een materiaal kan weerstaan voordat het breekt. Bij koorden is dit een cruciale factor voor de betrouwbaarheid van de verbinding. | | Rek (elasticiteit) | De mate waarin een materiaal kan uitrekken onder invloed van spanning. Een lage elasticiteit zorgt voor een strakkere verbinding bij koorden. | | Knoopvastheid | Het vermogen van een koord om een stevige en betrouwbare knoop te behouden, wat beïnvloed wordt door het materiaal en de constructie van het koord. Synthetische koorden zijn vaak gladder en daardoor minder knoopvast. | | Slijtvastheid | De weerstand van een materiaal tegen slijtage door wrijving. Dit is belangrijk voor koorden en koppelstukken die veelvuldig gebruikt of belast worden. | | Kern-mantel | Een constructiemethode voor koorden waarbij een kern van vezels is omhuld door een mantel, wat de sterkte en duurzaamheid kan verbeteren. | | Krimpkous | Een flexibele buis van kunststof die bij verhitting krimpt, gebruikt om het uiteinde van een koord te beschermen tegen rafelen of om een knoop extra te verstevigen. | | Dubbele vissersknoop | Een knoop die gebruikt wordt om een lus te maken, waardoor het koord gemakkelijk aangetrokken en losgetrokken kan worden, wat handig is voor het spannen van verbindingen. | | Karaaksteek | Een knoop die gebruikt wordt om twee afzonderlijke koorden met elkaar te verbinden, essentieel voor het verlengen van koorden of het herstellen van beschadigde koorden. | | Transomknoop | Een knoop die specifiek ontworpen is om materialen aan elkaar te verbinden, wat kan variëren van het bevestigen van objecten aan elkaar tot het creëren van stevige structuren. | | Schakelketting | Een ketting die bestaat uit opeenvolgende, onderling verbonden schakels, meestal gemaakt van metaal zoals staal, en gebruikt wordt voor dragen, hangen, koppelen, spannen en verankeren. | | Kabelbinders | Een bevestigingsmiddel, vaak van kunststof, dat gebruikt wordt om kabels of andere objecten bij elkaar te binden. Kan zowel functioneel als esthetisch worden toegepast. | | Spanbanden | Een band, vaak van sterk textiel, met een spansysteem om objecten stevig vast te zetten. Wordt gebruikt in toepassingen waar spanning vereist is. | | Elastieken | Een rekbaar koord of band, meestal gemaakt van rubber of een vergelijkbaar elastisch materiaal, dat gebruikt wordt voor tijdelijke bevestigingen of om spanning te creëren. | | Thermoplastische vervorming | Een proces waarbij een thermoplastisch materiaal onder invloed van warmte vervormbaar wordt, waarna het na afkoeling zijn vorm behoudt. Dit kan gebruikt worden voor het creëren van verbindingen. |