H1 CONSOLIDATIE INLEIDING.pptx

# Introductie tot geconsolideerde jaarrekeningen Dit onderwerp behandelt de algemene redenen voor het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen, de informatie die ze bieden, en de wettelijke en internationale kaders die van toepassing zijn in België en Europa. ## 1.1 Waarom een geconsolideerde jaarrekening? Ondernemingen met affiliatieverbanden vormen vaak een economische eenheid. Om deze groep als één enkele onderneming voor te stellen, is het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening noodzakelijk. De enkelvoudige jaarrekeningen van individuele bedrijven binnen een groep bieden onvoldoende inzicht in de solvabiliteit, liquiditeit en rentabiliteit van het geheel. De geconsolideerde jaarrekening streeft ernaar om de groep voor te stellen als één "economische entiteit". ### 1.1.1 Doel en informatieverschaffing Het hoofddoel van het opstellen van een geconsolideerde jaarrekening is het verstrekken van doelmatige informatie aan belanghebbenden zoals leveranciers, klanten, werknemers en aandeelhouders. Deze cijfers geven een beter inzicht in de prestaties van de groep dan de som van de individuele jaarrekeningen. * **Economisch beeld:** De geconsolideerde jaarrekening geeft een juister economisch beeld door de historische kostprijs van deelnemingen te vervangen door de totaliteit van de activa, passiva en resultaten van de deelneming, met de nodige correcties. * **Transparantie:** Verschillen tussen de boekwaarde van een deelneming en de intrinsieke waarde op de datum van verwerving worden geanalyseerd en toegerekend. * **Neutraliteit:** De reserveringspolitiek op het niveau van een deelneming wordt neutraal voor de bepaling van de resultaten van de groep. * **Eliminatie:** Verrichtingen tussen groepsvennootschappen worden geëlimineerd. ### 1.1.2 Beperkingen van geconsolideerde jaarrekeningen Hoewel geconsolideerde jaarrekeningen veel informatie verschaffen, kennen ze ook beperkingen: * **Niet-financiële informatie:** Alleen activiteiten die in cijfers uit te drukken zijn, worden geregistreerd. Budgetten en niet-financiële informatie worden niet opgenomen. * **Vergelijkbaarheid:** Bij sterk gediversifieerde ondernemingen kunnen soms onvergelijkbare posten bij elkaar worden opgeteld, wat de analyse kan bemoeilijken. * **Verhulling van verliezen:** Negatieve resultaten van bepaalde deelnemingen kunnen na consolidatie minder zichtbaar worden. > **Tip:** Consolidatie leidt niet altijd tot een beter inzicht; een aantal beperkingen van de enkelvoudige jaarrekening blijven bestaan. ## 1.2 Wettelijk en internationaal kader ### 1.2.1 Belgische wetgeving De Belgische regelgeving die van toepassing is bij consolidatie omvat: * Het Gemeen Boekhoudrecht (art. III.82-III.95 W.E.R.). * Het Uitvoeringsbesluit van het Koninklijk Besluit van 21 oktober 2018 tot uitvoering van het Wetboek Vennootschappen en Verenigingen (art. 3:21 tot 3:82 W.V.V.). * Het Uitvoeringsbesluit van het Koninklijk Besluit van 29 april 2019 tot uitvoering van het Wetboek Vennootschappen en Verenigingen (art. 3:96 tot 3:158). ### 1.2.2 Internationaal kader (IFRS) Vanaf 1 januari 2005 zijn beursgenoteerde bedrijven verplicht om hun geconsolideerde jaarrekening op te stellen in overeenstemming met de door Europa goedgekeurde standaarden en interpretaties van de IASB (International Accounting Standards Board). Het doel hiervan is de harmonisatie van de externe financiële verslaggeving binnen de Europese Unie. * **IAS:** International Accounting Standards. * **IFRS:** International Financial Reporting Standards. De volgende IFRS-standaarden komen aan bod in het kader van consolidatie: * IFRS 3 Bedrijfscombinaties * IFRS 11 Gezamenlijke overeenkomsten * IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures * IAS 27 Enkelvoudige jaarrekening * IAS 36 Bijzondere waardevermindering van activa * IAS 38 Immateriële vaste activa #### 1.2.2.1 Doel van IFRS-harmonisatie Het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen volgens IFRS beoogt een geïntegreerde en efficiënt functionerende Europese kapitaalmarkt te creëren. Door de uniforme presentatie van financiële gegevens over landsgrenzen heen, kunnen belanghebbenden jaarrekeningen beter vergelijken en kan kapitaal vrijer bewegen binnen de EU, zonder belemmeringen door uiteenlopende boekhoudregels. ## 1.3 Basisprincipes van geconsolideerde jaarrekeningen ### 1.3.1 Belgische bepalingen Op consolidatievlak zijn de volgende boekhoudbeginselen van toepassing: * **Continuïteit:** Het uitgangspunt is dat de onderneming een onbeperkte levensduur heeft. Indien er echter grote onzekerheid is omtrent het voortbestaan, moet dit bekendgemaakt worden en moeten de waarderingsregels aangepast worden. Dit kan leiden tot de afschrijving van oprichtingskosten en aanvullende afschrijvingen of waardeverminderingen. * **Constante waarderingsregels:** Voor de groep gelden constante waarderingsregels. * **Consistentie:** Dit principe heeft betrekking op de consolidatiekring. Wijzigingen in de samenstelling van de groep die in consolidatie worden opgenomen, moeten worden toegelicht. * **Compensatieverbod:** Schulden en tegoeden, rechten en verplichtingen, alsook baten en lasten, moeten afzonderlijk tot uitdrukking worden gebracht. Dit geldt ook voor de geconsolideerde jaarrekening, met één uitzondering: compensatie van consolidatieverschillen op een dochteronderneming is verplicht. * **Voorzichtigheidsbeginsel:** Ongunstige elementen worden opgenomen zodra er een redelijk vermoeden van verlies is. Gunstige elementen worden pas opgenomen indien er voldoende zekerheid over de realisatie bestaat. Dit geldt eveneens bij consolidatie. * **Historische kostprijs:** In het Belgische boekhoudrecht worden activa gewaardeerd tegen de boekwaarde na aftrek van afschrijvingen of waardeverminderingen. In de geconsolideerde jaarrekening wordt dit geïnterpreteerd als de historische kostprijs voor de groep. * **Getrouw beeld:** De geconsolideerde jaarrekening moet, net als de enkelvoudige, een getrouw beeld geven van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van de groep. De belangen van derden moeten afzonderlijk worden vermeld in de balans en de resultatenrekening. > **Voorbeeld:** Als een moedermaatschappij 80% van de aandelen in een dochteronderneming bezit, dan vertegenwoordigen de overige 20% de belangen van derden, die in de geconsolideerde jaarrekening moeten worden uitgedrukt. ### 1.3.2 IFRS-basisprincipes Onder IFRS omvat de geconsolideerde jaarrekening de activa, verplichtingen, baten, lasten en cashflows van de groep alsof het om één economische activiteit gaat. * **Uniforme waarderingsregels:** Deze gelden, met de mogelijke uitzondering van activa en verplichtingen die aan reële marktwaarde worden gewaardeerd volgens een herwaarderingsmodel (wat niet verplicht is). * **Uniforme grondslagen:** Er worden uniforme grondslagen toegepast voor de waardering. ## 1.4 Bepalingen voor beursgenoteerde bedrijven Beursgenoteerde vennootschappen zijn verplicht om hun geconsolideerde jaarrekening volgens IFRS op te stellen. Indien het bestuursorgaan er vrijwillig voor kiest om dit te doen, is deze beslissing onherroepelijk. * * * # Basisprincipes voor geconsolideerde jaarrekeningen volgens Belgische bepalingen De geconsolideerde jaarrekening beoogt de groep van met elkaar verbonden ondernemingen voor te stellen als één enkele economische entiteit, wat een beter inzicht biedt in de financiële positie en prestaties dan de som van de individuele jaarrekeningen. Dit vereist de toepassing van specifieke boekhoudkundige beginselen. ### 2.1 Continuïteit Het uitgangspunt bij het opstellen van jaarrekeningen, zowel enkelvoudig als geconsolideerd, is dat de onderneming een onbeperkte levensduur heeft. * **Onzekerheid over voortbestaan:** Indien er een grote onzekerheid bestaat omtrent het voortbestaan van de onderneming, moet dit worden bekendgemaakt in de jaarrekening. De waarderingsregels moeten dan aangepast worden om rekening te houden met deze onzekerheid. In een dergelijk scenario dienen eerst oprichtingskosten te worden afgeschreven. Voor andere activa wordt nagegaan of er aanvullende afschrijvingen of waardeverminderingen noodzakelijk zijn, zodat de boekwaarde gelijk is aan de vermoedelijke realisatiewaarde. Ook dient een voorziening te worden getroffen voor de kosten die gepaard gaan met de stopzetting van de activiteiten, zoals erelonen en het sociaal passief (verplichtingen ten opzichte van personeel). ### 2.2 Constante waarderingsregels en consistentie De geconsolideerde jaarrekening hanteert de principes van constante waarderingsregels en consistentie. * **Constante waarderingsregels:** De geconsolideerde jaarrekening dient te beschikken over eigen, consistente waarderingsregels. * **Consistentie:** Dit principe heeft betrekking op de consolidatiekring, oftewel de lijst van vennootschappen die in de consolidatie worden opgenomen. Eventuele wijzigingen in de consolidatiekring gedurende het verslagjaar dienen te worden toegelicht. ### 2.3 Compensatieverbod Het compensatieverbod houdt in dat schulden en tegoeden, rechten en verplichtingen, alsook baten en lasten, afzonderlijk tot uitdrukking moeten worden gebracht. * **Toepassing in geconsolideerde jaarrekening:** Dit verbod geldt ook voor de geconsolideerde jaarrekening. * **Uitzondering:** Een belangrijke uitzondering is de verplichte compensatie van positieve en negatieve consolidatieverschillen die voortvloeien uit de consolidatie van een specifieke dochteronderneming. > **Voorbeeld:** In een enkelvoudige jaarrekening mag men bijvoorbeeld vorderingen op klanten niet compenseren met schulden aan leveranciers. Dit geldt ook voor de geconsolideerde jaarrekening; de totale omvang van de schulden en vorderingen moet duidelijk naar voren komen. ### 2.4 Voorzichtigheidsbeginsel Het voorzichtigheidsbeginsel vereist dat ongunstige elementen die tot verliezen kunnen leiden, worden opgenomen zodra er een redelijk vermoeden van verlies bestaat. Gunstige elementen worden pas opgenomen wanneer er voldoende zekerheid over de realisatie ervan is. * **Toepassing bij consolidatie:** Dit beginsel is eveneens van toepassing bij het opstellen van geconsolideerde jaarrekeningen. * **Ongunstige elementen:** Kosten worden opgenomen zodra er een redelijk vermoeden is van een kostenpost. * **Gunstige elementen:** Opbrengsten worden pas in het resultaat opgenomen indien er voldoende zekerheid bestaat over hun realisatie. * **Scenario's:** Indien een onderneming bijvoorbeeld handel drijft met een verlies, moet dit verlies kritisch worden bekeken. Als het verlies te wijten is aan een daling van de marktprijs, dient dit verlies te worden opgenomen in het resultaat, omdat er voldoende vermoeden is van dit ongunstige element. ### 2.5 Historische kostprijs In het Belgische boekhoudrecht worden activa gewaardeerd tegen hun aanschaffingswaarde (AW), verminderd met de desbetreffende afschrijvingen of waardeverminderingen. * **Interpretatie in geconsolideerde jaarrekening:** Dit beginsel wordt in de geconsolideerde jaarrekening geïnterpreteerd als de historische kostprijs voor de gehele groep. ### 2.6 Getrouw beeld De geconsolideerde jaarrekening moet, net als de enkelvoudige jaarrekening, een getrouw beeld geven van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van de groep als economische entiteit. * **Presentatie van belangen:** Zowel in de balans als in de resultatenrekening moeten de belangen van derden (niet tot de groep behorende aandeelhouders) afzonderlijk worden vermeld. > **Voorbeeld:** Wanneer een moedermaatschappij bijvoorbeeld 80% van de aandelen bezit in een dochteronderneming, vertegenwoordigen de overige 20% de belangen van derden. Deze belangen dienen op passende wijze te worden gepresenteerd in de geconsolideerde jaarrekening. * * * # Toepassingsgebied en standaarden voor beursgenoteerde bedrijven Dit onderwerp belicht de verplichtingen en de rationale achter de opstelling van geconsolideerde jaarrekeningen door beursgenoteerde bedrijven, conform de International Financial Reporting Standards (IFRS). ### 3.1 De noodzaak van geconsolideerde jaarrekeningen Ondernemingen met affiliatieverbanden vormen in essentie een economische eenheid. Een geconsolideerde jaarrekening beoogt deze groep als één enkele onderneming voor te stellen, waardoor een beter inzicht wordt verkregen in de solvabiliteit, liquiditeit en rentabiliteit van het geheel. De enkelvoudige jaarrekeningen van individuele groepsmaatschappijen volstaan niet om dit globale beeld te schetsen. **Doel van een geconsolideerde jaarrekening:** * Het verstrekken van doelmatige informatie aan belanghebbenden (leveranciers, klanten, werknemers, aandeelhouders, etc.). * Het verlaten van het klassieke concept waarbij elke vennootschap louter als een juridische entiteit wordt beschouwd. * Het presenteren van de groep als een "economische entiteit". De geconsolideerde jaarrekening biedt meer informatie dan de loutere som van de enkelvoudige jaarrekeningen en geeft daardoor een juister economisch beeld. Dit wordt bereikt door: * Het vervangen van de boekwaarde van deelnemingen door de totaliteit van de activa, passiva en resultaten van de deelneming, met de nodige correcties. * Het analyseren en toerekenen van het consolidatieverschil tussen de boekwaarde van de deelneming en de intrinsieke waarde op de datum van verwerving. * Het neutraliseren van de reserveringspolitiek op deelnemingsniveau voor de bepaling van de groepsresultaten. * Het elimineren van transacties tussen groepsvennootschappen. Ondanks de voordelen kent de geconsolideerde jaarrekening ook beperkingen: * Enkel activiteiten die in cijfers uitdrukbaar zijn, worden geregistreerd; budgetten en niet-financiële informatie worden niet opgenomen. * Bij gediversifieerde ondernemingen kunnen onvergelijkbare posten (bv. geconsolideerde omzet) bij elkaar worden opgeteld. * Negatieve resultaten van bepaalde deelnemingen binnen het concern zijn na consolidatie mogelijk niet meer zichtbaar. > **Tip:** Consolidatie leidt niet altijd automatisch tot een beter inzicht; sommige beperkingen van de enkelvoudige jaarrekening blijven bestaan. ### 3.2 Basisprincipes voor de Belgische bepalingen inzake consolidatie Bij de consolidatie gelden specifieke boekhoudkundige beginselen, die ook in de Belgische regelgeving worden weerspiegeld: * **Continuïteit:** Het uitgangspunt is een onderneming met een onbeperkte levensduur. Bij grote onzekerheid omtrent het voortbestaan moeten dit en de aangepaste waarderingsregels bekendgemaakt worden. Indien continuïteit in het gedrang komt, moeten eerst oprichtingskosten worden afgeschreven, gevolgd door andere activa waarbij aanvullende afschrijvingen, waardeverminderingen of minderwaarden worden toegepast tot de boekwaarde gelijk is aan de vermoedelijke realisatiewaarde. Ook voorzieningen voor stopzettingskosten en verplichtingen ten opzichte van personeel moeten worden opgenomen. * **Constante waarderingsregels:** Voor de groep als geheel gelden constante waarderingsregels. * **Consistentie:** Dit beginsel heeft betrekking op de consolidatiekring. Wijzigingen in de samenstelling van de kring moeten worden toegelicht. * **Compensatieverbod:** Schulden en tegoeden, rechten en verplichtingen, en baten en lasten moeten afzonderlijk worden uitgedrukt, zowel in de enkelvoudige als in de geconsolideerde jaarrekening. Een uitzondering hierop is de verplichte compensatie van positieve en negatieve consolidatieverschillen op één dochteronderneming. * **Voorzichtigheidsbeginsel:** Ongunstige elementen worden opgenomen zodra er een redelijk vermoeden van verlies bestaat. Gunstige elementen worden enkel opgenomen indien er voldoende zekerheid over de realisatie bestaat. * **Voorbeeld:** Als een onderneming een verkoop realiseert met een potentieel verlies, bijvoorbeeld door een daling van de marktprijs, moet dit verlies in het resultaat worden opgenomen omdat er voldoende vermoeden is van dit ongunstige element. * **Historische kostprijs:** In het Belgische boekhoudrecht worden activa gewaardeerd tegen boekwaarde, verminderd met afschrijvingen of waardeverminderingen. In de geconsolideerde jaarrekening wordt dit geïnterpreteerd als de historische kostprijs voor de groep. * **Getrouw beeld:** Zowel de enkelvoudige als de geconsolideerde jaarrekening moeten een getrouw beeld geven van het vermogen, de financiële positie en de resultaten. Belangen van derden (bv. minderheidsbelangen van 20% bij een moedermaatschappij met 80% aandelenbezit) moeten afzonderlijk worden vermeld in de balans en de resultatenrekening. ### 3.3 Bepalingen voor beursgenoteerde bedrijven en IFRS-standaarden Beursgenoteerde vennootschappen zijn **verplicht** om hun geconsolideerde jaarrekening op te stellen conform de International Financial Reporting Standards (IFRS). Indien het bestuursorgaan er vrijwillig voor kiest om de geconsolideerde jaarrekening volgens IFRS op te stellen, is deze beslissing onherroepelijk. **Doel van geconsolideerde jaarrekeningen volgens IFRS:** * **Harmonisatie van externe financiële verslaggeving:** Dit leidt tot een geïntegreerde en efficiënt functionerende Europese kapitaalmarkt. Internationale bedrijven presenteren hun jaarrekeningen op een vergelijkbare manier, wat de vergelijkbaarheid over landsgrenzen heen vergemakkelijkt en de vrije beweging van kapitaal, aandelen en investeringen bevordert. **Basisprincipes van een geconsolideerde jaarrekening onder IFRS:** * De geconsolideerde jaarrekening omvat de activa, verplichtingen, baten, lasten en cashflows van de groep alsof het om één economische activiteit gaat. * **Uniforme waarderingsregels:** Een uitzondering hierop zijn activa en verplichtingen die gewaardeerd worden aan reële marktwaarde volgens een herwaarderingsmodel, wat niet verplicht is. * **Uniforme grondslagen:** Er worden uniforme grondslagen toegepast voor de verslaggeving. IAS (International Accounting Standards) maakt deel uit van IFRS; IFRS is een uitgebreidere set van standaarden. * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Geconsolideerde jaarrekening | Een geconsolideerde jaarrekening stelt een groep van met elkaar verbonden ondernemingen voor als één enkele economische entiteit, wat een beter inzicht geeft in de gecombineerde prestaties dan de som van de individuele jaarrekeningen. | | Economische eenheid | Een groep van ondernemingen die, hoewel juridisch gescheiden, als één economische entiteit opereren, waardoor een geconsolideerde jaarrekening noodzakelijk is om hun gezamenlijke financiële positie te weerspiegelen. | | Enkelvoudige jaarrekening | De financiële verslaglegging van een individuele rechtspersoon, die de financiële prestaties en positie van die specifieke entiteit weergeeft, zonder de resultaten van dochterondernemingen mee te nemen. | | Beursgenoteerde vennootschap | Een bedrijf waarvan de aandelen vrij verhandeld worden op een effectenbeurs en dat verplicht is geconsolideerde jaarrekeningen op te stellen volgens specifieke internationale standaarden zoals IFRS. | | IFRS (International Financial Reporting Standards) | Een internationale set boekhoudnormen opgesteld door de International Accounting Standards Board (IASB), bedoeld om de externe financiële verslaggeving wereldwijd te harmoniseren. | | IAS (International Accounting Standards) | Vroege internationale boekhoudnormen die de basis vormden voor de latere IFRS-standaarden, en die nog steeds relevant zijn als onderdeel van de IFRS-regelgeving. | | Continuïteit | Het boekhoudkundig principe dat uitgaat van een onbeperkte levensduur van een onderneming, tenzij er serieuze twijfels zijn over het voortbestaan, wat specifieke aanpassingen in de waardering en openbaarmaking vereist. | | Constante waarderingsregels | Het beginsel dat vereist dat dezelfde waarderingsregels consequent worden toegepast binnen een groep voor geconsolideerde jaarrekeningen, om de vergelijkbaarheid en consistentie te waarborgen. | | Compensatieverbod | Het boekhoudkundig principe dat vereist dat activa en passiva, of baten en lasten, afzonderlijk moeten worden gepresenteerd in de jaarrekening en niet tegen elkaar mogen worden weggestreept, tenzij wettelijk toegestaan. | | Voorzichtigheidsbeginsel | Een fundamenteel boekhoudkundig principe dat inhoudt dat ongunstige elementen (kosten, verliezen) worden opgenomen zodra er een redelijk vermoeden van ontstaat, terwijl gunstige elementen (opbrengsten, winsten) pas worden erkend bij voldoende zekerheid over de realisatie. | | Getrouw beeld | Het boekhoudkundig principe dat stelt dat de jaarrekening een waarheidsgetrouw en eerlijk beeld moet geven van het vermogen, de financiële positie en de resultaten van de onderneming of de groep. |