Jourcros_les10_Platformisering-van-nieuws_2025-26.pptx

# De platformisering van nieuws De platformisering van nieuws onderzoekt de toenemende afhankelijkheid van nieuwsmedia van externe platforms voor distributie en bereik, en de gevolgen hiervan voor nieuwsstrategieën en contentcreatie. ## 1. De platformisering van nieuws Nieuwsmedia worden steeds afhankelijker van externe platforms zoals Meta, TikTok en Google voor distributie en bereik, waardoor het ontwikkelen van een eigen, autonome strategie bemoeilijkt wordt. Deze afhankelijkheidsrelatie vereist een continue aanpassing aan de macht en logica van deze platforms. ### 1.1 De noodzaak van aanwezigheid op sociale media Er is een discussie of nieuwsmedia verplicht aanwezig moeten zijn op sociale media, vooral om jongere doelgroepen te bereiken die nieuws mogelijk niet actief consumeren via traditionele kanalen, maar wel actief zijn op platforms als TikTok en Instagram. Het niet bereiken van deze generatie kan leiden tot verlies van toekomstige winstgevendheid. #### 1.1.1 Argumenten voor aanwezigheid op platforms * **Bereik:** Platforms stellen nieuwsmedia in staat om doelgroepen te bereiken waar ze zich bevinden. * **Native news:** Het creëren van content die past binnen het format van een specifiek platform (bv. korte, visuele content voor TikTok). * **Efficiëntie:** Het hergebruiken van bestaand nieuws voor verschillende platforms kan kostenbesparend zijn. * **Brand loyalty:** Aanwezigheid kan zorgen voor merkherkenning en loyaliteit, vooral door de associatie met nieuwsankers of bekende gezichten. * **Hybridisering:** Het integreren van nieuwscontent tussen verschillende platforms (bv. journaalcontent op TikTok en de website). #### 1.1.2 Argumenten tegen aanwezigheid op platforms * **Onzekerheid over geschiktheid:** Het is niet altijd duidelijk welk platform het meest geschikt is voor nieuwsdistributie. * **Monetarisering:** Het vinden van manieren om geld te verdienen via platformaanwezigheid is een uitdaging. * **Afhankelijkheid van algoritmes:** De zichtbaarheid en distributie van nieuws worden sterk bepaald door platformalgoritmes, die constant veranderen. * **Hoge kosten:** Het investeren in het produceren van "native content" kan zeer kostbaar zijn. * **Meetbaarheid:** Het effectief meten van de impact en ROI van platformaanwezigheid is complex. ### 1.2 De evoluerende rol van sociale media en platformen De angst om "iets te missen" (FOMO - Fear Of Missing Out) drijft veel nieuwsmedia tot aanwezigheid op sociale media. Het opbouwen van een sterke, autonome strategie op deze platforms na de initiële aanwezigheid blijkt echter moeilijk. Organisaties die proactief beslissingen nemen, zoals The Guardian die stopte met X (voorheen Twitter) vanwege gebrek aan rendement en ethische overwegingen, kunnen hiermee ook abonnees winnen. Nieuwsredacties zoals VRT NWS starten eigen kanalen op platforms als TikTok, terwijl De Standaard actief zoekt naar werknemers met expertise in social media. ### 1.3 Nieuwsuitgevers en Google News Showcase Naast sociale media is er ook een significante afhankelijkheid van zoekmachines, met name Google. Google fungeert zowel als concurrent als partner voor nieuwsuitgevers. Veel websiteverkeer komt voort uit Google Search, hoewel de Google app dit verkeer deels kan omleiden. De opkomst van Google News bood nieuwsuitgevers een middel om gericht nieuws te verspreiden, maar leidde ook tot de neiging van gebruikers om binnen Google te blijven hangen, met minder doorkliks naar de originele nieuwsbronnen. Google's eigen advertentie-inkomsten creëren een concurrentieverhouding. Dit heeft geleid tot licentieovereenkomsten, zoals de Google News Showcase, waarbij Google mediabedrijven betaalt voor het "cureren" van kwaliteitsjournalistiek. ### 1.4 Platformafhankelijkheid Platformafhankelijkheid wordt gedefinieerd als "the dependency of news organisations on platforms like Facebook for audience traffic". De promotie en distributie van nieuws kan plaatsvinden via eigen platforms (proprietary: krant, website, app, nieuwsbrief) of via platforms van derden (non-proprietary: Facebook, Instagram, X, Google). #### 1.4.1 Studie van Meese & Hurcombe over Facebook en nieuwsmedia Een studie naar de afhankelijkheid van nieuwsmedia van Facebook onder Australische mediaprofessionals toonde aan dat steeds meer tijd, middelen en personeel werden geïnvesteerd in distributie via platforms, met name Facebook. Een kantelmoment werd waargenomen rond 2018, toen Facebook zijn algoritme aanpaste om videocontent meer zichtbaarheid te geven, wat ten koste ging van reguliere nieuwsposts. Dit dwong nieuwsmedia om voortdurend te leren hoe algoritmes zich aanpassen en hoe ze hierop kunnen reageren. > **Tip:** De institutionele dynamiek van de nieuwssector betekent dat media de logica van platforms deels overnemen, maar vaak conservatief en reactief blijven, waarbij innovaties incrementeel en via projecten plaatsvinden. #### 1.4.2 Drie manieren van platformisering van nieuws 1. **Selectie en contentpromotie:** De manier waarop nieuwsartikelen worden geselecteerd en gepromoot op verschillende sociale mediaplatformen, waarbij mogelijk voorkeur wordt gegeven aan opinies, celebritynieuws en persoonlijke verhalen. 2. **Adaptatie:** Aanpassingen aan nieuwsartikelen om ze geschikter te maken voor platformlogica's, zoals het verminderen van hyperlinks, het toevoegen van interactieve elementen, het gebruiken van meer gekleurd taalgebruik of het personaliseren van content. Dit omvat ook de ontwikkeling van nieuwe functieprofielen, zoals social media editors. 3. **Native content production:** Het creëren van content die specifiek is ontworpen voor een platform, zoals TikTok-video's, livestreams op Facebook of YouTube. ### 1.5 News engagement News engagement omvat de diverse manieren waarop nieuwsgebruikers interageren met nieuwscontent en andere gebruikers. Dit gaat verder dan louter consumptie (kijken, lezen, luisteren) en omvat ook interactie met nieuws (scrollen, scannen, personaliseren, liken, bewaren) en interactie via nieuws (delen, erover praten, becommentariëren, co-creëren). Dit leidt tot cross-platform engagement, waarbij massamedialogica's en platformlogica's samenkomen. #### 1.5.1 Affordances van sociale media voor nieuws Affordances zijn de mogelijkheden die sociale media bieden voor interactie, zoals zelfexpressie, visualiteit, multimedialiteit, hypertekstualiteit, interactiviteit, "shareability", personalisatie, serendipiteit en "scrollability". Deze affordances verschillen per platform en bepalen de specifieke "platformlogica". Vier belangrijke affordances voor nieuws zijn: * Algoritmische curatie (personalisatie) * Hypertekstualiteit * Interactiviteit * Visualiteit ### 1.6 Cross-platform onderzoek naar platformisering Een onderzoek analyseerde de platformisering van nieuws door de selectie en promotie van online artikelen op verschillende sociale mediaplatformen (website, Facebook, Instagram, TikTok en Twitter/X) te onderzoeken. De studie keek naar adaptaties aan nieuwsartikelen voor platformlogica's, zoals minder links, meer interactieve elementen en meer gepersonaliseerde of gekleurde taal. #### 1.6.1 Methodologie van het cross-platform onderzoek De studie gebruikte een automatische inhoudsanalyse van nieuwsartikelen gepubliceerd in november 2021 op vier Duitse nieuwswebsites en hun socialemediapagina's. Er werden 2.654 nieuwsartikelen en 2.367 socialemediaberichten geanalyseerd. #### 1.6.2 Bevindingen en conclusies * Het percentage nieuwsartikelen dat gedeeld wordt op externe platforms is relatief laag, met de hoogste proportie op Twitter/X. * Nieuwsmedia passen hun artikelen slechts beperkt aan aan platformlogica's; de massamedialogica blijft dominant. * Er zijn wel indicaties dat journalisten zich enigszins aanpassen aan de technologische affordances van socialemediaplatformen. > **Tip:** Dit onderzoek suggereert dat de adaptatie aan platformlogica's nog niet diep is doorgedrongen in de mediasector. Het gebruik van native content is minder wijdverbreid dan verwacht. De neiging om nieuwsartikelen zonder veel redactie op platforms te plaatsen, wijst op een voorzichtige benadering. Dit kan worden gekenmerkt als "technologische bijziendheid", waarbij de impact van nieuwe innovaties op korte termijn overschat en op langere termijn onderschat wordt. Ondanks de voorzichtigheid vindt er wel degelijk aanpassing plaats. ### 1.7 Conclusie: de strategische uitdaging van platformisering De kernvraag blijft of nieuwsmedia op sociale media aanwezig moeten zijn en op welke platforms. De platformisering van nieuws vereist een constante evaluatie van strategieën, investeringen en de balans tussen het bereiken van nieuwe doelgroepen en het behouden van journalistieke integriteit en autonomie, terwijl de afhankelijkheid van externe platforms beheerst wordt. --- # Nieuwsmedia en sociale media aanwezigheid Dit gedeelte bespreekt de noodzaak en strategieën voor nieuwsmedia om aanwezig te zijn op sociale mediaplatformen, met een focus op het bereiken van jongere doelgroepen en de afweging tussen voor- en nadelen. ### 2.1 De noodzaak van aanwezigheid op sociale media Nieuwsmedia staan voor de uitdaging om hun publiek te bereiken, zeker de jongere generaties die steeds minder traditionele nieuwsbronnen consumeren. Sociale mediaplatformen zoals TikTok en Instagram zijn hierdoor cruciale kanalen geworden om deze doelgroepen alsnog te informeren. Het niet aanwezig zijn op deze platforms kan leiden tot een verlies van potentiële winst en relevantie voor de toekomst. > **Tip:** De afhankelijkheid van nieuwsmedia van derden, zoals sociale mediaplatformen, neemt toe. Het is essentieel om een eigen strategie te ontwikkelen die rekening houdt met de macht van deze platforms. ### 2.2 Strategieën en afwegingen voor aanwezigheid #### 2.2.1 Aanwezigheid op specifieke platforms * **TikTok en Instagram:** Deze platforms zijn populair bij jongeren. Nieuwsmedia kunnen hier "native news" produceren, content die past binnen het format en de stijl van het platform. Dit kan variëren van volledige native producties tot fragmenten van bestaand nieuws. #### 2.2.2 Voordelen van aanwezigheid * **Bereik van jongere doelgroepen:** Het primaire voordeel is het bereiken van jonge consumenten die anders mogelijk niet met nieuws in aanraking zouden komen. * **Brand loyalty:** Associatie met nieuwsanker-figuren op sociale media kan merkloyaliteit versterken. * **Hergebruik van content (hybridisering):** Materiaal kan efficiënt worden aangepast voor verschillende kanalen, zoals van het journaal naar TikTok en de website. * **Nieuwe jobprofielen:** De behoefte aan medewerkers gespecialiseerd in social media groeit, zoals social media editors. #### 2.2.3 Nadelen en uitdagingen * **Onzekerheid over het juiste platform:** Het kan lastig zijn om te bepalen welk platform de juiste doelgroep bereikt. * **Monetarisering:** Het verdienen van geld via sociale media kan complex zijn. * **Afhankelijkheid van algoritmes:** De zichtbaarheid van content wordt sterk beïnvloed door de algoritmes van de platforms. * **Kosten van native content:** Het produceren van content die specifiek voor een platform is gemaakt, kan erg duur zijn. * **Meetbaarheid:** Het meten van de impact en het succes van aanwezigheid op sociale media is niet altijd eenvoudig. * **Morele overwegingen:** Sommige nieuwsmedia, zoals The Guardian, hebben zich teruggetrokken van platforms als X (voorheen Twitter) om morele redenen of omdat de aanwezigheid niet rendabel bleek. Dit kan juist leiden tot meer abonnementen van lezers die de onafhankelijkheid waarderen. > **Tip:** Het vroegtijdig inspelen op trends op sociale media ("op tijd zijn") en het correct positioneren is belangrijk, maar ook het vermogen om strategisch weg te gaan van platforms die niet langer relevant of winstgevend zijn ("op tijd weg gaan"). ### 2.3 Platformafhankelijkheid en de rol van Google #### 2.3.1 Definitie van platformafhankelijkheid Platform dependency wordt gedefinieerd als "the dependency of news organisations on platforms like Facebook for audience traffic". Dit betekent dat nieuwsorganisaties afhankelijk worden van externe platforms voor de distributie en het bereik van hun content. #### 2.3.2 Proprietary versus non-proprietary platforms * **Proprietary platforms:** Eigen platformen van nieuwsmedia, zoals kranten, websites, apps en nieuwsbrieven. * **Non-proprietary platforms:** Platformen van derden, zoals Facebook, Instagram, X, en Google. #### 2.3.3 De relatie met Google Naast sociale media, zijn nieuwsmedia ook sterk afhankelijk van zoekmachines zoals Google. Google kan zowel een concurrent als een partner zijn. * **Google News Showcase:** Een initiatief waarbij Google mediabedrijven betaalt om hoogwaardige journalistiek te cureren. Dit is een reactie op toenemende druk van autoriteiten om uitgevers te compenseren voor het nieuws dat Google verspreidt. * **Referral traffic:** Een significant deel van het verkeer op nieuwswebsites komt via Google Search. Echter, bij gebruik van de Google app kan dit verkeer deels verloren gaan. * **Concurrentie door Google:** Google zelf genereert inkomsten, wat kan leiden tot concurrentie met nieuwsuitgevers. Dit motiveerde nieuwsuitgevers om licentieovereenkomsten met Google aan te gaan. > **Voorbeeld:** Een overeenkomst zoals die tussen Google en Vlaamse uitgevers (DPG Media, Mediahuis, Roularta) waarbij Google betaalt voor de toegang tot nieuwsartikelen, illustreert de complexe dynamiek tussen uitgevers en grote techbedrijven. ### 2.4 De platformisering van nieuws Platformisering van nieuws verwijst naar de aanpassing van nieuwsmedia aan de logica en de structuren van sociale mediaplatformen. Dit uit zich op drie manieren: 1. **Selectie en contentpromotie op platformen:** Hoe nieuwsartikelen worden gepresenteerd en gepromoot op verschillende sociale mediakanalen. Onderzoek suggereert een voorkeur voor opinies, celebritynieuws en persoonlijke verhalen. 2. **Adaptatie van nieuwsartikelen:** Het aanpassen van bestaande nieuwsartikelen aan de specifieke vereisten van platformen. Dit kan inhouden: * Minder hyperlinks. * Toevoegen van interactieve elementen. * Gebruik van meer gekleurd taalgebruik. * Meer personalisering van de content. 3. **Native content production:** Het creëren van content die specifiek is ontworpen voor een bepaald platform, zoals TikTok-video's, livestreams op Facebook of YouTube. ### 2.5 News engagement en affordances van sociale media #### 2.5.1 News engagement News engagement omvat de verschillende manieren waarop nieuwsgebruikers interageren met nieuwscontent en/of andere gebruikers. Dit gaat verder dan enkel consumptie (kijken, lezen, luisteren) en omvat ook: * **Interactie met nieuws (user-content):** Scrollen, scannen, personaliseren, liken, vermijden, bewaren, etc. * **Interactie via nieuws (user-user):** Delen, erover praten, becommentariëren, co-creëren, trolling, etc. * **Cross-platform engagement:** De interactie met nieuws over verschillende platforms heen. #### 2.5.2 Affordances van sociale media Affordances zijn de mogelijkheden die sociale media bieden voor interactie en communicatie. Elk platform heeft unieke affordances die de gebruikerservaring beïnvloeden. Belangrijke affordances voor nieuws zijn: * **Algoritmische curatie (personalisatie):** Content wordt aangepast aan de individuele gebruiker. * **Hypertekstualiteit:** De mogelijkheid om te linken naar andere content. * **Interactiviteit:** Directe interactie met content en andere gebruikers. * **Visualiteit:** Het belang van beeld en multimediale elementen. > **Voorbeeld:** De affordance "shareability" op platforms zoals Facebook faciliteert het delen van nieuwsartikelen, wat bijdraagt aan de verspreiding ervan. ### 2.6 Onderzoek naar platformisering van nieuws Onderzoek naar de platformisering van nieuws richt zich vaak op de selectie en promotie van online artikels, en de aanpassing van deze artikelen aan de platformlogica's. Studies maken vaak gebruik van automatische inhoudsanalyse van nieuwsartikelen op zowel de websites van nieuwsmedia als hun socialemediapagina's. #### 2.6.1 Bevindingen uit onderzoek Onderzoek heeft aangetoond dat: * Het percentage gedeelde nieuwsartikelen op externe platforms relatief laag is, met de hoogste proportie op X (voorheen Twitter). * Nieuwsmedia passen hun artikelen slechts in beperkte mate aan aan de logica's van sociale media. De massamedialogica blijft vaak dominant over de platformlogica. * Er zijn echter indicaties dat journalisten zich wel degelijk licht aanpassen aan de technologische affordances van socialemediaplatformen. #### 2.6.2 Conclusies en technomyopie De aanpassing van nieuwsmedia aan sociale media verloopt vaak voorzichtig en met enige terughoudendheid. Dit kan verklaard worden door "technomyopie" (technologische bijziendheid), waarbij de impact van nieuwe innovaties op korte termijn wordt overschat en op lange termijn wordt onderschat. Hoewel de directe veranderingen soms beperkt lijken, is er op de langere termijn wel degelijk sprake van een kanteling in hoe nieuws wordt geproduceerd en geconsumeerd. Het is daarom cruciaal voor nieuwsmedia om alert te blijven op deze ontwikkelingen en hun strategieën continu aan te passen. --- # Afhankelijkheid van Google en nieuwsplatforms Deze sectie onderzoekt de complexe en vaak ambivalente relatie tussen nieuwsuitgevers en grote technologieplatforms, met name Google, waarbij de platforms enerzijds kansen bieden voor distributie en bereik, maar anderzijds ook als concurrenten optreden en een aanzienlijke afhankelijkheid creëren. ### 3.1 De platformisering van nieuws Nieuwsmedia worden steeds afhankelijker van externe partijen, wat hun vermogen om zelfstandig strategieën te ontwikkelen en aan te passen beperkt. Deze afhankelijkheid wordt gedreven door de dominantie van platforms zoals Meta, TikTok en Google, die de distributie en zichtbaarheid van nieuws sterk beïnvloeden. #### 3.1.1 Aanwezigheid op sociale media De vraag of nieuwsmedia op sociale media aanwezig moeten zijn, wordt voornamelijk ingegeven door de noodzaak om nieuwe, jongere doelgroepen te bereiken die nieuws consumeren via deze kanalen. Dit is cruciaal voor het voortbestaan en de winstgevendheid van nieuwsorganisaties. * **Voordelen:** * Bereiken van jongeren waar zij zich bevinden. * Creëren van "native news" die passen binnen het format van het platform. * Opwekken van merkloyaliteit en associatie met zichtbare nieuwsankers. * Hergebruik van bestaand materiaal, wat leidt tot hybridisering. * Potentieel voor kostenbesparing door efficiënter gebruik van content. * **Nadelen:** * Onzekerheid over de effectiviteit van specifieke platforms (bv. TikTok). * Moeilijkheden bij het genereren van inkomsten via sociale mediakanalen. * Afhankelijkheid van platformalgoritmes die constant veranderen. * Hoge investeringskosten voor de productie van native content. * Moeilijke meetbaarheid van de impact van aanwezigheid. * Vrees om iets te missen, wat leidt tot een reactieve aanwezigheid. #### 3.1.2 De rol van Google Google fungeert zowel als partner als concurrent voor nieuwsuitgevers. Hoewel Google Search zorgt voor referral traffic naar nieuwswebsites, kan de aanwezigheid in Google Nieuws leiden tot een verlies van deze trafiek doordat gebruikers binnen het Google-ecosysteem blijven hangen. * **Google News Showcase:** Dit initiatief is een reactie op de druk van autoriteiten om uitgevers te compenseren voor het gebruik van hun nieuwscontent. Google betaalt mediabedrijven om hoogwaardige journalistiek te "cureren" via dit platform. Recente deals met Vlaamse uitgevers zoals DPG Media, Mediahuis en Roularta tonen de economische significantie van deze samenwerkingen aan. Dit volgde op een periode waarin Google in testlanden, waaronder België, nieuwslinks tijdelijk verwijderde, wat leidde tot veroordeling door nieuwsfederaties. * **Afhankelijkheid van Google:** De afhankelijkheid van nieuwsorganisaties van platforms zoals Google is een breed gedocumenteerd fenomeen, beschreven als "platform dependency". Dit houdt in dat de promotie en distributie van nieuws sterk leunt op zowel eigen platforms (proprietary) als die van derden (non-proprietary). > **Tip:** De relatie met Google is een klassiek voorbeeld van een "win-win" die echter sterk neigt naar een situatie waarin de macht bij het platform ligt, vanwege hun controle over de distributiekanalen en zichtbaarheid. #### 3.1.3 Theoretisch kader: New Institutionalism en Platform Dependency De studie van Meese en Hurcombe (2022) over Facebook en nieuwsmedia biedt een theoretisch kader om platformafhankelijkheid te begrijpen via "new institutionalism". Dit kader analyseert hoe nieuwsmedia zich aanpassen aan een veranderende omgeving door platformlogica's te integreren. * **Methodologie:** De studie baseerde zich op 15 semi-gestructureerde interviews met Australische mediaprofessionals. * **Bevindingen:** * Nieuwsmedia investeren significant meer tijd, middelen en personeel in distributie via platforms zoals Facebook. * Een kantelmoment werd waargenomen rond 2018, met de aanpassing van Facebook's algoritme waardoor nieuws minder zichtbaar werd, terwijl videocontent prioriteit kreeg. * Zoekmachineoptimalisatie (SEO) en social media-optimalisatie blijven belangrijk. * Nieuwsmedia nemen deels de platformlogica over, maar blijven vaak conservatief en reactief, wat leidt tot incrementele innovatie. #### 3.1.4 Manieren van platformisering van nieuws De platformisering van nieuws kan op drie manieren worden bestudeerd: 1. **Selectie en contentpromotie:** Welke artikelen worden geselecteerd en gepromoot op verschillende platforms, en wat is de voorkeur (bv. opinies, celebrity-nieuws)? 2. **Adaptatie van nieuws aan platformlogica's:** Aanpassingen zoals het verminderen van links, het toevoegen van interactieve elementen, het gebruik van meer gekleurd taalgebruik of personalisering. 3. **Native content productie:** Het creëren van content specifiek voor een platform, zoals TikTok-video's, livestreams op Facebook of YouTube. > **Voorbeeld:** Een nieuwsredactie die besluit om een complexe politieke analyse te samenvatten in een korte TikTok-video met ondersteunende graphics en populaire muziek, voert native content productie uit. #### 3.1.5 News engagement en affordances "News engagement" verwijst naar de verschillende manieren waarop nieuwsgebruikers interageren met nieuwscontent en andere gebruikers. Dit gaat verder dan louter consumptie en omvat ook: * **Interactie met nieuws (user-content):** Scrollen, scannen, personaliseren, liken, mijden, bewaren. * **Interactie via nieuws (user-user):** Delen, erover praten, becommentariëren, co-creëren. * **Cross-platform engagement:** De botsing en vermenging van massamedialogica met platformlogica's. De "affordances" van sociale media, de mogelijkheden die deze platforms bieden (bv. zelfexpressie, visualiteit, interactiviteit, shareability, personalisatie), spelen een cruciale rol in hoe nieuws wordt geconsumeerd en gedeeld. Deze affordances verschillen per platform en beïnvloeden de "platformlogica". * **Belangrijke affordances voor nieuws op sociale media:** * Algoritmische curatie (personalisatie) * Hypertekstualiteit * Interactiviteit * Visualiteit #### 3.1.6 Cross-platform-onderzoek naar nieuws Onderzoek naar de platformisering van nieuws, met een focus op selectie, promotie en adaptatie van artikels voor diverse socialemediaplatformen (website, Facebook, Instagram, TikTok, Twitter/X), onthult dat de aanpassing van nieuwsartikels aan platformlogica's nog beperkt is. Massamedialogica blijft dominant over platformlogica's, hoewel er lichte aanpassingen en een bewustzijn van technologische affordances zichtbaar zijn bij journalisten. De mate van aanpassing varieert, waarbij het delen van artikels het hoogst is op Twitter/X. Dit suggereert een voorzichtige en soms terughoudende adoptie van platformstrategieën, wat kan duiden op "technologische bijziendheid" (technomyopie), waarbij de impact op korte termijn wordt overschat en op lange termijn onderschat. --- # News engagement en platform affordances Dit onderwerp onderzoekt hoe gebruikers omgaan met nieuws op digitale platforms, met aandacht voor interactiemodi en de mogelijkheden die platforms bieden voor nieuwsinhoud. ### 4.1 Platformisering van nieuws Nieuwsmedia worden steeds afhankelijker van externe platforms, wat hun strategische autonomie beperkt en hen dwingt zich continu aan te passen aan de macht van bedrijven als Meta, TikTok en Google. Dit creëert een afhankelijkheidsrelatie waarbij nieuwsmedia moeten bepalen of en waar ze aanwezig zijn op sociale media om ook toekomstige generaties te bereiken en winstgevend te blijven. #### 4.1.1 Aanwezigheid op sociale media * **Voorstanders** benadrukken het bereiken van jongere doelgroepen die actief zijn op platforms zoals TikTok en Instagram, zelfs als ze nieuws niet actief volgen. Ze maken "native news", content die past binnen het format van de app, wat sneller en kosteneffectiever kan zijn, met herkenbare nieuwsankers. Dit kan ook leiden tot merkloyaliteit en hergebruik van materiaal (hybridisering). * **Tegenstanders** uiten zorgen over de onzekerheid of een platform wel het juiste is, hoe er geld verdiend kan worden, de afhankelijkheid van algoritmes, de hoge kosten van native content en de beperkte meetbaarheid van aanwezigheid. De Guardian was een van de eerste mediakanalen die stopte met X (voorheen Twitter), deels uit morele overwegingen en deels omdat het niet langer rendabel was door veranderingen in de zichtbaarheid van links. VRT NWS lanceerde een eigen kanaal op TikTok, wat vereist dat specifieke medewerkers zich richten op het creëren van content voor deze platforms. De Standaard zoekt actief naar nieuwe werknemers met expertise in sociale media. #### 4.1.2 Nieuwsuitgevers en Google News Showcase Nieuwsmedia zijn niet alleen afhankelijk van sociale media, maar ook van Google, dat zowel een concurrent als een partner is. Google News genereert inkomsten door licentieovereenkomsten met nieuwsuitgevers en een deel van het websiteverkeer komt van Google Search. Echter, gebruikers blijven vaker hangen op Google News, wat de doorklikratio vermindert. Google's eigen advertenties creëren bovendien concurrentie. Om deze redenen benaderen nieuwsuitgevers Google voor licentieovereenkomsten. De introductie van Google News Showcase is een reactie op toenemende druk om uitgevers te compenseren voor nieuws dat via hun platformen wordt gedistribueerd. #### 4.1.3 Platformafhankelijkheid Platformafhankelijkheid wordt gedefinieerd als de afhankelijkheid van nieuwsorganisaties van platforms zoals Facebook voor publiekstraffiek. Promotie en distributie van nieuws kan plaatsvinden via: * **Eigen platformen (proprietary)**: kranten, websites, apps, nieuwsbrieven. * **Platformen van derden (non-proprietary)**: Facebook, Instagram, X, Google. Een studie naar Facebook en nieuwsuitgevers door Meese & Hurcombe (2021, 2022) toonde aan dat mediaprofessionals steeds meer tijd, middelen en personeel investeerden in distributie via platforms, met Facebook als belangrijkste. 2018 wordt gezien als een kantelmoment, toen Facebook algoritmes aanpaste om video-content meer zichtbaar te maken en reguliere nieuwsposts minder, mede door zorgen over de verspreiding van nepnieuws. Nieuwsmedia bleken conservatief en reactief, waarbij ze incrementeel innoveerden door kleine aanpassingen en projecten, vaak gedreven door succes op andere platforms of door te wachten op trends (zoals de aanpassing van de Guardian op X). #### 4.1.4 Manieren van platformisering van nieuws De platformisering van nieuws kan op drie manieren worden bestudeerd: 1. **Selectie en contentpromotie** op verschillende platformen. 2. **Adaptatie** van nieuwscontent aan platformlogica's, zoals het aanpassen van verhaalstructuren (minder hyperlinks, meer video, statusupdates), het toevoegen van interactieve elementen, of het creëren van nieuwe functies binnen redacties (social media editors). 3. **'Native content production'**: het creëren van content specifiek voor het platform, zoals TikTok-video's of livestreams op Facebook of YouTube. Een studie naar de platformisering van nieuws, uitgevoerd op vier Duitse nieuwswebsites en hun socialemediapagina's (Facebook, Instagram, TikTok en Twitter/X) in november 2021, analyseerde 2.654 nieuwsartikels en 2.367 socialemediaberichten. De bevindingen toonden aan dat het aandeel nieuwsartikels dat gedeeld werd op externe platforms relatief laag was, met X als uitzondering. Nieuwsmedia pasten hun artikels slechts in beperkte mate aan platformlogica's aan, waarbij de massamedialogica dominant bleef over de platformlogica. Er waren echter wel indicaties dat journalisten zich licht aanpasten aan de technologische mogelijkheden (affordances) van sociale mediaplatformen. De aanpassing van de nieuwssector aan platforms wordt gekenmerkt door voorzichtigheid en tegenzin, een fenomeen dat soms wordt aangeduid als 'technomyopie' (technologische bijziendheid), waarbij de impact van innovatie op korte termijn wordt overschat en op lange termijn wordt onderschat. ### 4.2 News engagement News engagement verwijst naar de verschillende manieren waarop nieuwsgebruikers interageren met nieuwscontent en/of andere gebruikers. Dit omvat niet alleen consumptie (kijken, lezen, luisteren), maar ook interactie met nieuws (scrollen, scannen, personaliseren, liken, mijden, bewaren) en interactie via nieuws (delen, erover praten, becommentariëren, co-creëren, trollen). Er is ook sprake van cross-platform engagement, wat een botsing en vermenging inhoudt van massamedialogica met platformlogica's. #### 4.2.1 Affordances van sociale media voor nieuws 'Affordances' van sociale media verwijzen naar de mogelijkheden voor actie die platforms bieden en hoe zij deze acties afbakenen. Enkele belangrijke affordances zijn: * **Zelfexpressie**: Mogelijkheden voor gebruikers om hun identiteit en mening te uiten. * **Visualiteit en multimedialiteit**: Integratie van tekst, beeld en audio. * **Hypertekstualiteit**: Niet-lineaire navigatie door content via links. * **Interactiviteit**: Mogelijkheden voor directe respons en deelname (liken, reageren, delen). * **'Shareability'**: Gemakkelijk delen van content, wat leidt tot connectie en sociabiliteit. * **Personalisatie**: Content wordt aangepast aan individuele voorkeuren, vaak door algoritmes. * **Serendipiteit**: Het onverwacht ontdekken van nieuwe informatie. * **'Scrollability'**: De mogelijkheid om eindeloos door content te scrollen. Deze affordances variëren per platform; zo is serendipiteit bijvoorbeeld hoger op Facebook dan op WhatsApp. #### 4.2.2 Vier belangrijke affordances voor nieuws op sociale media Vier kernaffordances van sociale media voor nieuws zijn: 1. **Algoritmische curatie (personalisatie)**: Content wordt door algoritmes gepresenteerd op basis van gebruikersvoorkeuren. 2. **Hypertekstualiteit**: De mogelijkheid om via links dieper in te gaan op nieuwsverhalen of gerelateerde content. 3. **Interactiviteit**: Gebruikers kunnen direct reageren op nieuws, wat leidt tot meer betrokkenheid. 4. **Visualiteit**: Het gebruik van beeld en video om nieuws aantrekkelijker te maken. Deze affordances verschillen in mate van toepassing en belang per platform. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Platformisering | Het proces waarbij nieuwsmedia hun strategieën, productie en distributie steeds meer aanpassen aan de logica en vereisten van externe digitale platforms. | | Crossmedialiteit | Het strategisch inzetten van verschillende mediakanalen om een boodschap te verspreiden, waarbij de inhoud wordt aangepast aan het specifieke platform en de doelgroep. | | Afhankelijkheidsrelatie | Een situatie waarin een organisatie, in dit geval nieuwsmedia, sterk afhankelijk wordt van externe entiteiten, zoals sociale mediaplatforms, voor hun bereik en exploitatie. | | Native news | Nieuwscontent die specifiek wordt gecreëerd en aangepast aan het format en de gebruikservaring van een bepaald sociaal mediaplatform, om zo de zichtbaarheid en betrokkenheid te maximaliseren. | | Hybridisering | Het samensmelten van verschillende media-activiteiten of contentvormen, waarbij bijvoorbeeld nieuws van televisie of kranten wordt hergebruikt en aangepast voor sociale media. | | Algoritme | Een reeks instructies of regels die een computer volgt om een taak uit te voeren of een probleem op te lossen, zoals het bepalen welke content zichtbaar is voor gebruikers op sociale mediaplatforms. | | Licentieovereenkomst | Een juridische afspraak waarbij een partij het recht verleent aan een andere partij om bepaalde content of technologie te gebruiken, vaak in ruil voor betaling, zoals de overeenkomst tussen nieuwsuitgevers en Google. | | Referral traffic | Bezoekersverkeer op een website dat afkomstig is van externe links of verwijzingen vanaf andere websites of platformen. | | Proprietary platformen | Digitale kanalen die eigendom zijn van de nieuwsorganisatie zelf, zoals een eigen website, app, of nieuwsbrief, waarover de organisatie volledige controle heeft. | | Non-proprietary platformen | Digitale kanalen die eigendom zijn van derden, zoals sociale mediaplatforms (Facebook, X) en zoekmachines (Google), waarover nieuwsorganisaties minder controle hebben. | | Institutioneel kader (new institutionalism) | Een theoretisch perspectief dat analyseert hoe organisaties zich aanpassen aan hun omgeving, met nadruk op structuren, normen en culturele druk, en hoe ze reageren op veranderende instituties. | | Institutionele dynamiek | De processen en krachten die optreden binnen en tussen instituties, zoals nieuwsmedia, als reactie op veranderende externe omstandigheden, zoals de opkomst van digitale platforms. | | Incrementele innovatie | Kleine, geleidelijke veranderingen en verbeteringen aan bestaande producten, diensten of processen, in plaats van radicale vernieuwingen. | | Technomyopie | Een vorm van technologische bijziendheid, waarbij de impact van nieuwe technologieën op korte termijn wordt overschat en op lange termijn wordt onderschat, of omgekeerd. | | News engagement | De verschillende manieren waarop nieuwsgebruikers interageren met nieuwscontent en/of andere gebruikers, waaronder consumeren, liken, delen, becommentariëren en personaliseren. | | Affordances | De mogelijkheden voor actie die een object of omgeving biedt aan een actor, en hoe deze mogelijkheden worden gedefinieerd en afgebakend door het object of de omgeving zelf, zoals de interactieve mogelijkheden van sociale media. | | Algoritmische curatie | Het proces waarbij content automatisch wordt geselecteerd en gepresenteerd aan gebruikers op basis van algoritmes die rekening houden met hun voorkeuren en gedrag. | | Hypertekstualiteit | De eigenschap van digitale teksten om te bestaan uit onderling verbonden stukken informatie (nodes) die via links toegankelijk zijn, wat zorgt voor een niet-lineaire leeservaring. | | User-content interactie | Interactie tussen een gebruiker en de inhoud, zoals het liken, opslaan of delen van nieuwsartikelen. | | User-user interactie | Interactie tussen gebruikers onderling, zoals het delen van nieuws, het voeren van discussies of het reageren op elkaars bijdragen. | | Cross-platform engagement | Betrokkenheid en interactie met nieuws die zich uitstrekt over meerdere digitale platforms en kanalen. | | Massamedialogica | De traditionele manier van werken van massamedia, gericht op het bereiken van een breed publiek met gestandaardiseerde content, in tegenstelling tot de gepersonaliseerde logica van platforms. | | Technologische affordances | De concrete mogelijkheden voor interactie die technologieën bieden aan gebruikers, zoals de functionaliteiten van een smartphone of een sociaal mediaplatform. |