2 ideal_victim_by_nils_christie (1).pdf

# Het concept van het ideale slachtoffer Het concept van het ideale slachtoffer is een sociologisch en criminologisch concept dat de kenmerken onderzoekt die een persoon of groep het meest "geschikt" maken om als slachtoffer te worden beschouwd in de ogen van de samenleving en het rechtssysteem. Het gaat niet zozeer om degenen die zich het meest als slachtoffer voelen of het meest getroffen worden, maar om degenen die de "volledige en legitieme status van slachtoffer" krijgen toegekend. Dit concept is afhankelijk van individuele attributen, maar ook sterk beïnvloed door sociale, culturele en historische contexten [12](#page=12) [1](#page=1) [2](#page=2) [6](#page=6). ## 1. Het concept van het ideale slachtoffer ### 1.1 De aard van slachtofferschap Het idee van slachtofferschap is geen objectief gegeven, maar wordt gevormd door de interpretatie van de situatie door de betrokkenen. Persoonlijke ervaringen kunnen variëren; wat voor de één een nederlaag is, kan voor de ander een reden zijn om zichzelf als slachtoffer te zien. Slachtofferschap kan worden onderzocht op zowel individueel (persoonlijkheidskenmerken) als sociaal systeemniveau (structuren die victimisatie bevorderen of minimaliseren) [1](#page=1) [2](#page=2). ### 1.2 Kenmerken van het ideale slachtoffer Het ideale slachtoffer wordt gekenmerkt door een reeks eigenschappen die het gemakkelijker maken voor de samenleving om hen deze status toe te kennen [2](#page=2). #### 1.2.1 Vijf klassieke attributen Verschillende kenmerken maken een slachtoffer "ideaal" in de ogen van de samenleving [2](#page=2): 1. **Zwakheid:** Het slachtoffer is fysiek of sociaal kwetsbaar. Oudere, zieke of zeer jonge personen lenen zich hier goed voor [2](#page=2). 2. **Respectabel project:** Het slachtoffer was bezig met een moreel hoogstaande activiteit, zoals het zorgen voor een familielid [2](#page=2). 3. **Onschuldige locatie:** Het slachtoffer bevond zich op een plaats waar zij geen blaam trof, zoals op straat overdag [2](#page=2). 4. **Sterke en slechte dader:** De dader was fysiek overmachtiger en moreel verwerpelijk [2](#page=2). 5. **Onbekende dader:** Er was geen persoonlijke relatie tussen dader en slachtoffer [2](#page=2). #### 1.2.2 Contrasterende voorbeelden Een voorbeeld van een "niet-ideaal" slachtoffer is een jonge man die in een bar wordt beroofd door een kennis. Ondanks mogelijk ernstiger letsel of groter financieel verlies, is hij minder ideaal omdat hij: * Sterk was. * Niet bezig was met een respectabel project. * Zich had moeten beschermen door elders te zijn. * Even groot was als de dader. * Dicht bij de dader stond [3](#page=3). Rapecases illustreren dit verder: het ideale geval is een jonge maagd die ernstig mishandeld wordt, vergeleken met een ervaren vrouw of een prostituee [3](#page=3). #### 1.2.3 Contextuele factoren en machtsverhoudingen * **Familie geweld:** Slachtoffers van huiselijk geweld (echtgenotes, kinderen) worden vaak niet gezien als ideale slachtoffers, mede door culturele normen van mannelijke dominantie en het idee van de woning als een "kasteel". Vrouwen werden lang gezien als contractuele partners, en hun mishandeling werd niet direct als misdrijf beschouwd, maar eerder als "husbråk" (ruzie in huis) [3](#page=3) [4](#page=4). * **Veranderende sociale omstandigheden:** De opkomst van feminisme en economische onafhankelijkheid van vrouwen heeft geleid tot een verbetering van hun status als slachtoffer. Veranderde materiële omstandigheden en zelfbeeld maken het voor vrouwen gemakkelijker om hun definitie van de situatie als slachtoffer te laten gelden [4](#page=4). * **Macht om het eigen lot te beïnvloeden:** Een belangrijk kenmerk van het ideale slachtoffer is de kracht om hun situatie bekend te maken en de status als ideaal slachtoffer succesvol te claimen, of de afwezigheid van sterke tegenkrachten die dit verhinderen [4](#page=4). * **Balans van zwakte en kracht:** Om gehoord te worden, moet een slachtoffer sterk genoeg zijn om te spreken, maar niet zo sterk dat ze een bedreiging vormt voor andere belangen. Te veel kracht ondermijnt de status van een "zwak" slachtoffer dat sympathie verdient [5](#page=5). ### 1.3 Niet-ideale slachtoffers: historische en hedendaagse voorbeelden Historische en hedendaagse gevallen tonen aan dat de toekenning van slachtofferstatus contextafhankelijk is en afhangt van maatschappelijke normen en machtsstructuren [5](#page=5) [6](#page=6) [7](#page=7) [8](#page=8). #### 1.3.1 Heksenjachten In de Middeleeuwen werden vrouwen, vooral oudere vrouwen die als heksen werden beschouwd, niet gezien als ideale slachtoffers, ondanks hun zwakte. Dit kwam door: * **Meer macht van oudere vrouwen:** Ze hadden belangrijke sociale functies (geboortes, ziekte, dood) en geheimen, wat hen macht gaf [6](#page=6). * **Geloofssysteem:** Het geloof in de duivel en heksen als zijn dienaren maakte hen tot zondebokken voor ziekte en ongeluk. Zij waren de gepersonifieerde bron van kwaad, niet de passieve ontvangers daarvan [6](#page=6) [7](#page=7). #### 1.3.2 Structurele victimisatie (werkende klasse) Personen die slachtoffer worden van structureel geweld, zoals de werkende klasse die te maken heeft met hogere levensverzekeringspremies of ongelijke kansen in het onderwijs, zijn vaak "niet-ideale" slachtoffers [7](#page=7). * **Onwetendheid:** Zij zijn zich vaak niet bewust van de structurele oorzaken van hun nadelige positie en interpreteren tegenslagen als persoonlijke falen [7](#page=7). * **Afwezigheid van specifieke daders:** Er is geen individuele schuldige aan te wijzen, wat de claim op slachtofferstatus bemoeilijkt [8](#page=8). ### 1.4 Daders en hun rol De concepten van ideale slachtoffers en ideale daders zijn wederzijds afhankelijk [8](#page=8). #### 1.4.1 De ideale dader De ideale dader is moreel "zwart" tegenover het "witte" slachtoffer. Het is een gevaarlijke, externe figuur die een bedreiging vormt. Dit beeld is maatschappelijk nuttig omdat het de externe focus op de dader versterkt en de aandacht afleidt van de complexiteit van de eigen moraliteit en de rol van sociale omstandigheden [11](#page=11) [12](#page=12) [9](#page=9). #### 1.4.2 Niet-ideale daders * **Drugshandelaren ("narco-prikken"):** Hoewel ze publiekelijk als schurken worden gezien, zijn veel grote importeurs zelf gebruikers en dus ook slachtoffers van hun handel. Dit maakt hen "slechte" daders voor de beeldvorming die nodig is voor strenge straffen [8](#page=8). * **Gewelddadige daders in de privésfeer:** De meeste gewelddadige delicten vinden plaats tussen bekenden, vaak onder invloed, en met onduidelijke initiatiefnemers. Dit beeld is veel minder "ideaal" dan de externe, monsterlijke dader [9](#page=9). * **Gewone burgers als daders:** Studies naar bijvoorbeeld Noorse kampbewaarders tijdens de Tweede Wereldoorlog toonden aan dat de daders "gewone Noren" waren, net als de rest van de bevolking. De reactie hierop was terughoudendheid, omdat het beeld van de "normale" dader onaanvaardbaar was in een tijd die behoefte had aan externe, gedemoniseerde vijanden [9](#page=9). ### 1.5 Verschil tussen ideale, reële en bange slachtoffers Ideale slachtoffers komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de meest frequente reële slachtoffers (bijvoorbeeld de man in de bar versus het oude dametje). Wel is er vaak een sterke correlatie tussen de eigenschappen van een ideaal slachtoffer en de angst om slachtoffer te worden. Reële slachtoffers daarentegen, die zich vaker in risicovolle gebieden bevinden, hebben vaak een realistischer beeld van de werkelijke risico's en zijn minder angstig [10](#page=10). ### 1.6 Slachtoffers en sociale omstandigheden #### 1.6.1 De wenselijkheid van slachtoffers Slachtoffers worden soms gewenst omdat hun status de aandacht vestigt op ernstige misstanden en kan leiden tot verbeteringen. Bijvoorbeeld, de erkenning van echtgenotes als slachtoffers van geweld is een belangrijke stap. Echter, het streven naar gelijkheid kan hun status als "ideaal" (zwak, ondergeschikt) slachtoffer ondermijnen [10](#page=10). #### 1.6.2 Bescherming van ouderen Oudere dames kunnen op twee manieren worden beschermd: * **Meer politie en strengere straffen:** Dit leidt echter tot meer angst, wat hun levenskwaliteit beperkt [11](#page=11). * **Versterking van hun sociale status:** Door ouderen een actievere rol en meer maatschappelijke belangrijkheid te geven, zouden ze minder afhankelijk zijn en minder angst voelen, hoewel ze mogelijk vaker reële slachtoffers zouden worden en minder aandacht zouden krijgen bij victimisatie [11](#page=11). #### 1.6.3 De rol van de wetenschapper Wetenschappers hebben de plicht de waarheid te vertellen, wat vaak botst met de maatschappelijke behoefte aan "ideale" (gedemoniseerde) daders. De boodschap dat de meeste daders "gewone mensen" zijn, maakt het moeilijk om de problemen te externaliseren en wordt daardoor niet altijd gehoord. Het creëren van gefragmenteerde samenlevingen met geïsoleerde individuen faciliteert de vorming van ideale slachtoffers en daders. Kennis en confrontatie tussen slachtoffers en daders kunnen leiden tot een realistischer evaluatie en gerichte sancties. Het is cruciaal om sociale systemen te creëren waarin concepten als criminaliteit en criminelen van beperkt nut zijn, en waarbij schuld en verwijt op een meer realistische manier worden benaderd [12](#page=12). --- # De interdependentie tussen ideale slachtoffers en ideale daders Dit deel bespreekt hoe de definitie van een ideaal slachtoffer de noodzaak creëert voor een corresponderend ideaal daderprofiel, en vice versa, en de impact daarvan op de maatschappelijke perceptie. ### 2.1 Het concept van het ideale slachtoffer en de ideale dader Het concept van het "ideale slachtoffer" en de "ideale dader" is wederzijds afhankelijk en beïnvloedt sterk de maatschappelijke perceptie van criminaliteit en gerechtigheid. Wanneer een slachtoffer voldoet aan bepaalde criteria die hen "ideaal" maken, roept dit tegelijkertijd een corresponderend profiel op voor een "ideale" dader [8](#page=8). #### 2.1.1 Kenmerken van het ideale slachtoffer Ideale slachtoffers zijn doorgaans wezens die maximale sympathie opwekken en minimale kritiek oproepen. Ze worden gekenmerkt door hun kwetsbaarheid en onschuld. Denk hierbij aan de oude dame die haar heup breekt na een val op een ijzig pad; zij ontvangt sympathie maar geen grote koppen. De mate waarin een slachtoffer als "ideaal" wordt beschouwd, beïnvloedt direct hoe "ideaal" de bijbehorende dader wordt gezien [8](#page=8). #### 2.1.2 Kenmerken van de ideale dader De ideale dader is het morele tegenovergestelde van het ideale slachtoffer. Deze dader wordt vaak voorgesteld als een gevaarlijk individu dat van ver komt, bijna onmenselijk, en die moreel "zwart" is tegenover het "witte" slachtoffer. Deze externe, ontmenselijkte dader creëert angst en rechtvaardigt daarmee vaak zwaardere straffen of specifieke maatschappelijke reacties [11](#page=11) [9](#page=9). ### 2.2 De afwezigheid van het ideale profiel in de praktijk De praktijk laat echter zien dat zowel ideale slachtoffers als ideale daders zeldzaam zijn. #### 2.2.1 Niet-ideale slachtoffers en daders * **Niet-ideale slachtoffers:** Dit zijn individuen die weliswaar lijden, maar niet de volledige sympathie of aandacht krijgen die bij een "ideaal" slachtoffer hoort. Voorbeelden hiervan zijn heksen uit het verleden, die ondanks hun moeilijkheden nog steeds cultureel veroordeeld konden worden, en arbeiders, die slachtoffer zijn van depersonaliseerde sociale omstandigheden in plaats van specifieke daders. Ook de "man in de bar" is statistisch gezien een vaker voorkomend slachtoffer dan de oude dame, maar wordt minder vaak als ideaal slachtoffer gepresenteerd [10](#page=10) [8](#page=8). * **Niet-ideale daders:** Veel daders passen niet in het stereotype beeld van de ideale, afstandelijke schurk. * **Drugshandelaren:** Hoewel vaak aangeduid als "narc-papegaaien" (haaien), zijn de grote importeurs vaak zelf gebruikers en dus ook slachtoffer van hun handel. Hun profiel is dus minder duidelijk als een ideale, losstaande dader [8](#page=8). * **Geweldsdelinquenten:** Veel geweldplegers zijn bekend bij het slachtoffer, soms zelfs intiem, en de omstandigheden zijn vaak onduidelijk, met gedeelde intoxicatie. Dit staat haaks op het beeld van de afgelegen, vijandige dader [9](#page=9). * **Oorlogsmisdadigers/Kampbewaarders:** Studies van oorlogsmisdadigers, zoals kampbewaarders, toonden aan dat deze individuen vaak "gewone" mensen waren die, onder specifieke omstandigheden, soortgelijk gedrag zouden kunnen vertonen. Dit beeld is moeilijk te rijmen met het idee van inherent kwaadaardige, ontmenselijkte daders [9](#page=9). #### 2.2.2 De interconnectie tussen de twee idealen De wederzijdse afhankelijkheid tussen het ideale slachtoffer en de ideale dader is cruciaal. Wanneer de maatschappij de neiging heeft om bepaalde individuen als "ideale slachtoffers" te bestempelen, creëert dit impliciet de behoefte aan een tegenhanger: de "ideale dader". Dit mechanisme wordt versterkt door de mediabelangstelling en het maatschappelijke verlangen naar duidelijke schuldigen en onschuldigen [8](#page=8). ### 2.3 De rol van sociale omstandigheden en perceptie De perceptie van slachtofferschap en daderschap is sterk beïnvloed door sociale omstandigheden en de manier waarop informatie wordt verspreid. #### 2.3.1 Angst en de media Ideale slachtoffers, zoals oudere dames, zijn vaak extreem angstig om slachtoffer te worden. Dit komt deels door de onevenredige aandacht die media besteden aan dergelijke risico's, waardoor het lijkt alsof criminaliteit een veel grotere rol speelt dan in werkelijkheid. Deze angst kan leiden tot beperkingen in hun dagelijks leven [10](#page=10) [11](#page=11). #### 2.3.2 De "heksenstatus" als alternatief Een alternatieve benadering voor kwetsbare groepen, zoals ouderen, is om hen meer sociale rol en macht te geven, vergelijkbaar met de "heksenstatus" in vroegere tijden – wat betekent dat ze niet in een afhankelijke, passieve positie verkeren. Meer sociale participatie en afhankelijkheid van anderen kan leiden tot minder angst en minder aandacht bij victimisatie, hoewel het hen ook kwetsbaarder kan maken voor reële criminaliteit [11](#page=11). #### 2.3.3 De beperkingen van het ideaal-dader concept Het concept van de ideale, afstandelijke dader dient er vaak toe om de "normale" maatschappij te beschermen tegen de confrontatie met de realiteit dat de meeste daders "niet-ideaal" zijn en vergelijkbaar met de rest van de bevolking. Dit externeert het probleem en belemmert pogingen om de ware aard van criminaliteit en de sociale oorzaken ervan te begrijpen. Criminologen die deze realiteit benadrukken, worden hierdoor vaak genegeerd [12](#page=12). ### 2.4 Kennis en contact als sleutel tot realisme Het overwinnen van de mythe van de ideale slachtoffers en daders vereist directe confrontatie en kennis. #### 2.4.1 De noodzaak van persoonlijk contact Fragmentatie in de samenleving, met geïsoleerde individuen, creëert een vruchtbare bodem voor de vorming van ideale slachtoffers en daders. Kennis en persoonlijk contact met de dader leidt tot een realistischere en multidimensionale evaluatie van situaties, wat kan leiden tot beter gerichte sancties [12](#page=12). #### 2.4.2 De rol van het strafproces Het is belangrijk om slachtoffers een grotere rol te geven in het strafproces en te streven naar een "civilisatie" van het juridische proces. Het creëren van sociale systemen waarin mensen dichter bij elkaar staan, kan ertoe leiden dat begrippen als "criminaliteit" en "criminelen" van beperkt nut worden geacht. Blame en schuld zijn essentieel in het sociale leven, maar de nadruk op slachtoffers en daders als specifieke entiteiten is dat minder [12](#page=12). > **Tip:** De obsessie met "ideale" profielen voor slachtoffers en daders kan een simplificatie zijn die de complexe sociale realiteit maskeert. Het bevorderen van direct contact en kennisdeling kan helpen om deze vereenvoudigde beelden te doorbreken en tot effectievere oplossingen te komen. --- # Sociale condities en de constructie van slachtofferschap Dit onderwerp onderzoekt hoe sociale, economische en culturele factoren de toekenning van slachtofferschap beïnvloeden. ## 3 Sociale condities en de constructie van slachtofferschap De maatschappelijke structuur, economische omstandigheden en culturele overtuigingen bepalen in belangrijke mate hoe de status van slachtoffer wordt waargenomen en toegekend. Dit concept van het "ideale slachtoffer" is cruciaal in deze constructie [4](#page=4). ### 3.1 Het concept van het ‘ideale slachtoffer’ Het 'ideale slachtoffer' is niet altijd congruent met de meest voorkomende slachtoffers of degenen die daadwerkelijk het meest lijden. Integendeel, ideale slachtoffers zijn vaak diegenen die de meeste publieke sympathie en aandacht genereren, wat niet noodzakelijk overeenkomt met de frequentie van criminaliteit. Een belangrijke voorwaarde voor het zijn van een ideaal slachtoffer is de macht om iemands zaak kenbaar te maken en de status van slachtoffer succesvol te claimen, ofwel de afwezigheid van sterke tegenmachten die dit verhinderen [10](#page=10) [4](#page=4). #### 3.1.1 Ideale slachtoffers en angst Er is een significante correlatie aangetoond tussen de kwaliteiten die iemand tot een ideaal slachtoffer maken en een verhoogde angst om slachtoffer te worden van criminaliteit, met name geweld. Dit fenomeen wordt versterkt door de informatie die idealiter slachtoffers via de massamedia ontvangen, wat een overdreven beeld kan schetsen van criminaliteit als een dominante levensactiviteit [10](#page=10). > **Tip:** Houd er rekening mee dat de perceptie van 'ideaal slachtofferschap' kan leiden tot meer angst, zelfs als de werkelijke risico's anders zijn. #### 3.1.2 Evolutie van slachtofferschap: het geval van mishandelde vrouwen Historisch gezien werden mishandelde vrouwen niet altijd als ideale slachtoffers gezien. In culturen waar mannelijke dominantie heerst en de sociale structuren dit toelaten, kan partnergeweld worden gereduceerd tot "geluid in huis" (husbråk). Recentere maatschappelijke veranderingen, zoals economische welvaart die scheidingen mogelijk maakt en de veranderde positie van vrouwen, hebben ertoe geleid dat zij dichter bij de status van ideaal slachtoffer komen. Vrouwen vinden het minder "natuurlijk" om geweld te ondergaan en kunnen hun ervaringen als geldige definities van de situatie claimen, wat politiek kan worden geuit als een claim om echte slachtoffers te zijn. Dit is echter een voortschrijdend proces [4](#page=4). #### 3.1.3 Historische perspectieven: de heksenvervolgingen Vrouwen, met name oudere vrouwen, waren niet altijd "ideale slachtoffers" die sympathie opriepen. In de Middeleeuwen werden vrouwen, vooral ouderen, die beschuldigd werden van hekserij, gemarteld en verbrand, wat toen een normaal onderdeel van het publieke leven was. Dit contrast met de huidige maatschappij, waar ouderen vaak als slachtoffers van onderdrukking worden gezien (zij het te laat), illustreert de veranderende sociale rollen en geloofssystemen [6](#page=6). Twee contrasterende elementen tussen de Middeleeuwen en nu zijn: 1. **De rol van vrouwen:** Oudere vrouwen hadden in de Middeleeuwen mogelijk meer macht en belangrijke sociale functies (bij geboorte, ziekte, dood). Tegenwoordig hebben zij vaak een meer afhankelijke status, ontdaan van belangrijke sociale functies [6](#page=6) [7](#page=7). 2. **Het geloofssysteem:** In de Middeleeuwen was de hel een realiteit en de Duivel een centrale figuur, waarbij heksen als zijn dienaren werden gezien. Ziekte en ongeluk konden aan hen worden toegeschreven. Tegenwoordig worden dergelijke fenomenen verklaard door wetenschappelijke inzichten (virussen, cholesterol), wat heksen minder bruikbaar maakte als verklarend element voor onheil [6](#page=6). De huidige situatie maakt de oude dame, ontdaan van macht en sociale functies, een geschikte kandidaat voor de rol van ideaal slachtoffer in criminele zaken, wat schuldgevoelens kan omzetten in aandacht en woede jegens de crimineel [7](#page=7). ### 3.2 Slachtofferschap en maatschappelijke structuren Slachtofferschap is nauw verbonden met de sociale en economische structuren van een samenleving. #### 3.2.1 Structureel geweld en de onwetende slachtoffers Niet alle slachtoffers zijn zich bewust van hun slachtofferschap. Dit geldt met name voor slachtoffers van "structureel geweld", waarbij individuen onbewust en zonder kennis van de bron worden benadeeld. Een voorbeeld hiervan is de arbeidersklasse die hogere levensverzekeringspremies moet betalen omdat ze statistisch gezien korter leven dan functionarissen. Hoewel de maatschappij welvarender is geworden, blijven klassenverschillen bestaan, wat ertoe leidt dat mensen onnodig vroeg sterven door hun sociale klasse [7](#page=7). Het werkende kind in het onderwijssysteem kan bijvoorbeeld een dergelijk onbewust slachtoffer zijn. Zij nemen deel aan een competitie die is ontworpen voor kinderen uit hogere klassen en interpreteren hun nederlagen als persoonlijke mislukkingen, wat bijdraagt aan een patroon van het accepteren van minder goede beloningen [7](#page=7). #### 3.2.2 Slachtoffers en de noodzaak van erkenning Slachtoffers zijn soms gewenst, met name wanneer dit de situatie van lijdende individuen verbetert. Vrouwen die hun ervaringen met partnergeweld naar buiten brengen, hebben gezorgd voor een verbetering in de definitie van dit gedrag als misdaad in plaats van slechts "geluid". De erkenning van vrouwen als een belangrijke categorie van slachtoffers is een noodzakelijke eerste stap. Echter, het nastreven van volledige gelijkheid zou hun status als ideale slachtoffers kunnen ondermijnen, aangezien het ideale slachtoffer zich in een ondergeschikte, zwakke positie bevindt [10](#page=10). #### 3.2.3 Alternatieve benaderingen van slachtofferschap Oude dames kunnen op twee manieren worden beschermd: 1. **Verhoogde veiligheid en sympathie:** Dit omvat meer politieaanwezigheid en strengere straffen. Dit kan echter leiden tot verhoogde angst en een leven dat wordt beperkt door de constante focus op hun potentiële slachtofferschap [11](#page=11). 2. **Versterking van sociale functies:** Dit houdt in dat ouderen niet zo afhankelijk worden gemaakt en een leven krijgen dat minder ontdaan is van belangrijke sociale functies. In plaats van passieve consumenten te zijn, zouden zij meer macht en een actiever sociaal leven kunnen hebben. Dit zou paradoxaal genoeg kunnen leiden tot vaker slachtoffer worden, minder aandacht wanneer dit gebeurt, en minder angst om slachtoffer te worden [11](#page=11). #### 3.2.4 De ideale en niet-ideale crimineel In bepaalde sociale processen is het belangrijk om bepaalde handelingen als misdaad te definiëren en bepaalde personen als criminelen te bestempelen, zoals bij partnergeweld of milieuvervuiling. Echter, de focus op de 'ideale crimineel' – een verre, onmenselijke figuur – kan ertoe leiden dat minder extreme, maar nog steeds schadelijke handelingen onopgemerkt blijven. Het oververeenvoudigde beeld van de ideale crimineel als een "monster" stelt de rest van de samenleving in staat om door te gaan zoals gewoonlijk, zonder de eigen moraliteit te verbeteren [11](#page=11). Criminologen worden vaak genegeerd wanneer zij benadrukken dat de meeste criminelen niet ideaal zijn, maar lijken op andere mensen in de meeste aspecten van hun leven. Dit boodschap botst met de behoefte om problemen te externaliseren [12](#page=12). > **Tip:** Realistische en multidimensionale evaluaties van criminaliteit en sancties komen voort uit kennis, wat bereikt kan worden wanneer mensen dichter bij elkaar staan. ### 3.3 Het belang van nabijheid en kennis Gefragmenteerde samenlevingen met geïsoleerde individuen creëren ideale omstandigheden voor het ontstaan van ideale slachtoffers en ideale criminelen. Kennis leidt tot realistische en multidimensionale evaluaties en gerichte sancties. Een belangrijke methode om mensen zelf te laten ontdekken is om slachtoffers en daders realistische kansen te bieden om elkaar te leren kennen. Het strafproces moet de slachtoffer een belangrijkere rol geven, en het juridische proces moet meer geciviliseerd worden. Het doel is om sociale systemen te creëren waarin mensen zo dicht bij elkaar staan dat concepten als misdaad en criminelen van beperkt nut worden geacht. Blame en schuld zijn essentieel in het sociale leven, maar de auteur twijfelt of daders en slachtoffers dat zijn in de huidige opvatting [12](#page=12). --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Ideale slachtoffer | Een persoon of categorie individuen die, wanneer getroffen door criminaliteit, het meest gemakkelijk de volledige en legitieme status van slachtoffer krijgt toegewezen. Dit slachtoffer is vaak zwak, voerde een respectabel project uit, was op een plek waar hij/zij niet aan te wijzen was, en de dader was groot, slecht en onbekend. | | Persoonlijkheidsniveau | Een analytisch niveau dat focust op de individuele neiging om zichzelf in de meeste levenssituaties als slachtoffer te ervaren, wat gezien kan worden als een persoonlijkheidstrek. | | Sociaal systeem niveau | Een analytisch niveau dat kijkt naar systemen waarin veel slachtofferschap wordt waargenomen of juist weinig, en hoe deze systemen de perceptie van slachtofferschap beïnvloeden. | | Ideale dader | De tegenhanger van het ideale slachtoffer; een dader die moreel zwart is tegenover een wit slachtoffer, vaak beschreven als een gevaarlijke vreemdeling die nauwelijks menselijk is. Dit profiel dient om het slachtofferlegitimatie te versterken. | | Structureel geweld | Vormen van geweld die voortkomen uit de structuur van maatschappelijke systemen, zoals economische of sociale ongelijkheid, die leiden tot onnodige schade of sterfte, vaak zonder direct aanwijsbare daders. | | Bewijs van ongepast gedrag | Gevonden bewijs dat wijst op een gedrag dat niet voldoet aan de normen, met name in de context van een competitie of wedstrijd, wat kan leiden tot een herdefinitie van een situatie als slachtofferschap. | | Psychiatrische afwijking | Een verwijzing naar een medische of psychologische conditie die kan leiden tot afwijkend gedrag of de perceptie van het hebben van "kleine duivels", zoals beschreven bij de "aarts-zondaar". | | Non-ideaal slachtoffer | Een slachtoffer dat niet voldoet aan de kenmerken van het ideale slachtoffer, bijvoorbeeld omdat de persoon sterk was, geen respectabel project uitvoerde, of een relatie had met de dader. Zulke slachtoffers krijgen minder sympathie en legitimiteit. | | Wrevel en angst | Gevoelens van onrust en vrees die kunnen voortkomen uit de maatschappelijke focus op potentiële slachtofferschap, wat het leven van individuen kan handicappen. | | Afhankelijkheid | Een staat van ondergeschiktheid of zwakte waarin een persoon zich bevindt, wat een voorwaarde kan zijn voor de status van ideaal slachtoffer, maar ook kan leiden tot een beperking van autonomie. |