Het contextuele denken van Nagy [Automatisch opgeslagen].pptx

# Het contextuele denken en de balans van geven en nemen Het contextuele denken benadrukt de cruciale rol van acties en de balans tussen geven en nemen in relaties, met een focus op relationele ethiek. ## 1. Het contextuele denken en de balans van geven en nemen Het contextuele denken, ontwikkeld door Nagy, richt zich op de dynamiek binnen relaties, met name de balans tussen geven en nemen, en de ethische dimensies die hieraan ten grondslag liggen. De kern van deze stroming ligt in het belang van actie; het zijn daden, en niet enkel intenties of gevoelens, die de relationele balans beïnvloeden en bestaansrecht in relaties creëren. ### 1.1 De centrale rol van actie Binnen het contextuele denken is actie het sleutelbegrip dat de balans tussen geven en nemen in beweging zet. Intenties, bedoelingen en gevoelens zijn weliswaar belangrijk, maar ze hebben geen directe invloed op het bestaansrecht in relaties. Het is de concrete daad, in het bijzonder de gepaste zorg voor de ander, die dit bestaansrecht fundeert en de relationele balans activeert. ### 1.2 De vier dimensies van relationele ethiek De contextuele interventies zijn geworteld in vier dimensies, waarvan de vierde dimensie, de dimensie van de relationele ethiek, centraal staat. Deze dimensie omvat begrippen als loyaliteit, rechtvaardigheid, bestaansrecht en destructief recht. Binnen deze dimensie wordt de balans van verdiensten opgemaakt. Psycho-sociale begeleiding binnen het contextuele denken streeft ernaar dat de betrokken partijen opnieuw investeren in relaties door zorg en gepaste verantwoordelijkheid te dragen, teneinde het vertrouwen te vergroten. #### 1.2.1 Loyaliteit Loyaliteit is een fundamenteel begrip met een "zijns-kwaliteit". Het onderscheidt zich van het *voelen* van loyaliteit; het gaat om het *zijn* van loyaal. * **Primaire loyaliteit:** Ontstaat door geboorte en kan niet worden verbroken, enkel ontkend (onzichtbare loyaliteit). Een kind dankt zijn bestaan aan zijn ouders, en zorg, hoe gering ook, voedt deze primaire loyaliteit die generaties bindt. Ook het kind investeert door zorg te aanvaarden. * **Verticale en horizontale loyaliteit:** Verticale loyaliteit verwijst naar de banden met oudere generaties, terwijl horizontale loyaliteit de relaties met leeftijdsgenoten en partners betreft. * **Onzichtbare loyaliteit:** Wanneer verticale loyaliteit onzichtbaar wordt, kunnen loyaliteitsconflicten ondraaglijk worden. Belangrijke levensgebeurtenissen (life-events) vereisen een hernieuwde balans van loyaliteiten. Ontkenning van onzichtbare loyaliteit kan leiden tot een instabiele basis. De therapeut probeert deze onzichtbare loyaliteit zichtbaar te maken, zodat cliënten openlijk loyaal kunnen zijn en hun recht kunnen verdienen door middel van actie. * **Verticale loyaliteit en partnerschap:** Een gezonde horizontale relatie vereist dat de partner de verticale loyaliteiten van de ander respecteert en ruimte biedt voor openlijke loyaliteit. Gevaren ontstaan wanneer een partnerrelatie ten koste gaat van de banden met het eigen gezin van herkomst, of wanneer de partnerkeuze een daad van rebellie of juist een poging tot eerherstel van ouderlijke wensen is. * **Gespleten loyaliteit:** Dit treedt op wanneer een kind gedwongen wordt te kiezen tussen ouders, waarbij loyaliteit aan de één als verraad aan de ander wordt ervaren. Het kind kan gevangen raken in wantrouwen en zich "nooit goed doend" voelen. De kwaliteit van de ouderlijke relatie is hierbij cruciaal. * **Loyaliteit en legaat:** Het legaat omvat de ethische verplichting om het erfgoed van voorouders en ouders, zowel baten als lasten, zodanig te hanteren dat het bijdraagt aan het welzijn van volgende generaties. Dit houdt in het goede te behouden en het "slechte" te herdenken, zoals het verzachten van rigide tradities en het voorkomen van ernstige parentificatie. * **Loyaliteit en adoptie:** Een adoptiefkind heeft een primaire loyaliteit jegens de biologische moeder, die door zorg en ouderschap wordt aangevuld met verworven loyaliteit aan de adoptieouders. Ontkenning van primaire loyaliteit om de adoptieouders geen verdriet te doen, kan relaties bemoeilijken. Hoe meer adoptieouders ruimte geven voor loyaliteit aan de primaire band, hoe beter de relatie met het adoptiefkind zal zijn. #### 1.2.2 De rechtvaardigheid Relationele rechtvaardigheid is de hoeksteen van contextuele hulpverlening. Het is geen intrapsychisch gevoel van rechtvaardigheid of moralisme, maar een relationele afweging van balans over langere tijd, waarbij rekening wordt gehouden met eventuele asymmetric van geven en ontvangen. Meerzijdige partijdigheid, waarbij de hulpverlener een evenwichtige houding aanneemt ten opzichte van alle betrokkenen, is hierbij essentieel. * **De twee rechten van het kind:** Elk kind heeft recht op zorg en verantwoord ouderschap (bestaansrecht) en het recht om te geven. Het kind wordt vaak enkel gezien als ontvanger, terwijl het ook een bron van natuurlijk vertrouwen is. Het niet erkennen van de zorg die een kind geeft, wordt beschouwd als een vorm van verwaarlozing. * **Destructief recht:** Ontstaat door het negeren van het natuurrecht van het kind op zorg. Een kind dat tekort wordt gedaan, kan meer aanspraak maken en "te veel gerechtigd" worden. Dit destructieve recht komt voort uit vroegkinderlijke verwaarlozing, parentificatie of gespleten loyaliteit, waarbij het vertrouwen van het kind niet wordt beantwoord. Dit kan leiden tot problemen die op zichzelf of op onschuldige derden worden afgereageerd ("roulerende rekening"), soms over generaties heen. * **Van destructief recht naar verdiend recht:** Contextuele hulpverlening beoogt dat cliënten niet langer steunen op destructief recht, maar hun eigen recht verdienen. Dit proces richt zich op het herstellen van vertrouwen en het stoppen van de doorgeef van "roulerende rekeningen". De focus ligt op actie en vooruitkijken. Bij symptoomgedrag van een kind wordt gekeken naar de tekorten in de jeugd van de ouders. Weerstand tegen deze gesprekken kan worden gezien als loyaliteit aan grootouders. Elke stap richting verantwoord ouderschap wordt erkend. * **Verdiende vrijheid:** Het primaire doel is niet symptoomverandering, maar het verwerven van persoonlijke vrijheid door het verdienen van recht in relatie tot anderen. Dit leidt vaak tot een verhoogd zelfwaardegevoel en het opkomen voor eigen belangen, waarbij psychosomatische en psychiatrische symptomen plaatsmaken voor nieuwe levensopties en relaties. ### 1.3 Contextuele begeleiding in veelvoorkomende probleemgebieden Het contextuele denken kan toegepast worden in diverse contexten, waaronder: * Incest * Adoptie * Echtscheiding * Het samengestelde gezin * Depressie * Pleeggezinnen * Dreiging van suïcide * Overlevenden * Mensen met een beperking --- # Loyaliteit en de verschillende vormen ervan Dit deel van de studiegids focust op het concept van loyaliteit, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen loyaal-voelen en loyaal-zijn, en behandelt verschillende vormen van loyaliteit zoals primaire, onzichtbare, verticale, horizontale en gespleten loyaliteit, inclusief hun implicaties voor relaties. ### 2.1 Het concept loyaliteit Loyaliteit is een 'zijns-kwaliteit' die verder gaat dan enkel het gevoel erbij betrokken te zijn; het betreft het daadwerkelijk loyaal *zijn*. Het is essentieel om dit begrip niet te moraliseren, maar zonder waardeoordeel de ethische gevolgen van loyaliteitsproblemen te analyseren. ### 2.2 Primaire loyaliteit Primaire loyaliteit ontstaat door de geboorte. Een kind dankt zijn bestaan aan zijn ouders, en de zorg en verantwoord ouderschap, hoe minimaal ook, voeden deze primaire loyaliteit die generaties lang kan verbinden. Het kind investeert hierin door op deze zorg in te gaan. Primaire loyaliteit kan niet worden verbroken, wel worden ontkend. ### 2.3 Onzichtbare loyaliteit Onzichtbare loyaliteit ontstaat wanneer de primaire loyaliteit wordt ontkend. Als verticale loyaliteit 'onzichtbaar' wordt, kunnen loyaliteitsconflicten onleefbaar worden. Dit kan leiden tot problemen waarbij het individu het gevoel heeft dat de steunpilaren van zijn bestaan zijn weggerot. Het is cruciaal om onzichtbare loyaliteit zichtbaar te maken, zodat het individu openlijk loyaal kan zijn en door middel van actie een balans kan herstellen en zijn recht kan verdienen. > **Tip:** Belangrijke levensgebeurtenissen zoals geboorte, adolescentie of huwelijk zijn momenten waarop het nodig is om loyaliteiten opnieuw in evenwicht te brengen en onzichtbare loyaliteit zichtbaar te maken. ### 2.4 Verticale en horizontale loyaliteit * **Verticale loyaliteit** verwijst naar de banden binnen een familiestructuur, met name tussen generaties (bv. ouders-kind). * **Horizontale loyaliteit** betreft relaties op hetzelfde niveau, zoals tussen partners, vrienden of collega's. Voor een goede horizontale relatie (bv. partnerschap) is het essentieel dat de partner de verticale loyaliteiten van de ander respecteert en ruimte biedt om hieraan uiting te geven. Een gevaar in horizontale relaties is het zich te sterk binden aan het gezin van herkomst van de partner ten koste van de eigen verticale loyaliteiten. De keuze voor een partner kan een daad van rebellie zijn tegenover het eigen gezin van herkomst, of juist een manier om de wens van de ouders te honoreren. ### 2.5 Gespleten loyaliteit Gespleten loyaliteit treedt op wanneer een individu, vaak een kind, gedwongen wordt te kiezen tussen twee of meer personen of groepen waaraan het loyaal is. De keuze voor de ene partij impliceert dan een verraad aan de ander. Dit plaatst het individu in een onhoudbare positie, waarin het nooit "goed" kan doen. Het kind probeert dan vaak de gespleten loyaliteit ongedaan te maken door bijvoorbeeld te bemiddelen of de aandacht af te leiden. Als dit gedrag van het kind niet wordt erkend door de ouders, kan destructieve parentificatie optreden. > **Voorbeeld:** Een kind dat moet kiezen tussen het verdedigen van de ene ouder in een scheiding, wat automatisch een veroordeling van de andere ouder inhoudt, ervaart gespleten loyaliteit. ### 2.6 Loyaliteit en legaat Het concept van 'legaat' omvat alle verworvenheden, zowel positief als negatief, materieel en immaterieel, die een erfgoed vormen voor de huidige generatie. De ethische verplichting is om met dit erfgoed iets te doen dat de kwaliteit van het bestaan van volgende generaties bevordert. Dit houdt in het behouden en vormgeven van het "goede" en het herdenken en verzachten van het "slechte", zoals rigide tradities of herhaaldelijke parentificatie. Het opnemen van dit legaat op deze manier leidt tot persoonlijke vrijheid. ### 2.7 Loyaliteit en adoptie Bij adoptie ontstaat een complex loyaliteitsdilemma. Biologisch gezien heeft een kind een primaire loyaliteit ten opzichte van de biologische moeder en vader. Door de zorg en verantwoordelijkheid van de adoptieouders ontstaat er echter ook verworven loyaliteit met hen. Een adoptiefkind kan de primaire loyaliteit ontkennen om de adoptieouders geen verdriet te doen. Hoe meer de adoptieouders de erkenning van de primaire loyaliteit toestaan, hoe beter de relatie met het adoptiefkind kan zijn. ### 2.8 De rechtvaardigheid in relaties Relationele rechtvaardigheid is de hoeksteen van contextuele hulpverlening. Het betreft een balans van geven en ontvangen over langere tijd, waarbij eventuele asymmetrie wordt erkend. Het is geen intrapsychisch rechtvaardigheidsgevoel of moralisme. Verschillende partijen kunnen echter verschillende interpretaties hebben van wat rechtvaardig is, wat meerzijdige partijdigheid noodzakelijk maakt. ### 2.9 De twee rechten van het kind 1. **Bestaansrecht:** Ieder kind heeft van nature recht op zorg en verantwoord ouderschap. 2. **Recht op geven:** Het kind wordt vaak primair gezien als ontvanger, maar is ook een bron van natuurlijk vertrouwen en een gever. Dit geven, zelfs wanneer het kind zelf weinig ontvangt, wordt in onze cultuur vaak niet erkend, wat een vorm van verwaarlozing kan zijn. ### 2.10 Destructief recht Destructief recht ontstaat uit de verwaarlozing van het natuurrecht van een kind. Wanneer een kind de zorg die het toekomt niet ontvangt, kan het meer aanspraak maken en 'te veel gerechtigd' worden. Dit komt voor bij vroegkinderlijke verwaarlozing, parentificatie of gespleten loyaliteit, situaties waarin het vertrouwen van het kind niet met vertrouwen wordt beantwoord. Dit 'te veel gerechtigd' zijn kan zich uiten in automutilatie, verslaving of door het verhalen op een onschuldige derde, resulterend in een roulerende rekening die generaties kan overspannen. > **Tip:** Er bestaat ook constructieve parentificatie, die verschilt van de destructieve vorm. ### 2.11 Van destructief recht naar verdiend recht Contextuele hulpverlening faciliteert een proces waarbij cliënten stoppen met steunen op destructief recht en in plaats daarvan hun eigen recht gaan verdienen. Het doel is het vertrouwen te mobiliseren, het doorgeven van roulerende rekeningen te stoppen en de balans te herstellen. De focus ligt op actie en de toekomst. Kleine stappen of acties van ouders in de richting van verantwoord ouderschap worden erkend, zelfs als er weerstand is tegen het bespreken van diepere problemen, die als loyaliteit naar grootouders kunnen worden gezien. ### 2.12 Verdiende vrijheid Het uiteindelijke doel van contextuele hulpverlening is niet primair het veranderen van symptoomgedrag, maar het verwerven van persoonlijke vrijheid door het verdienen van recht in relatie tot anderen. Dit leidt vaak tot een verhoogd gevoel van zelfwaarde, het opkomen voor eigen belangen, en kan leiden tot het verdwijnen van psychosomatische en psychiatrische symptomen, waardoor nieuwe relaties en levensopties mogelijk worden. --- # Rechtvaardigheid, bestaansrecht en destructief recht Dit onderwerp verkent de relationele rechtvaardigheid, de fundamentele rechten van het kind, en de oorsprong en gevolgen van destructief recht dat voortkomt uit verwaarlozing binnen contextuele relaties. ## 3.1 Relationele rechtvaardigheid De contextuele hulpverlening plaatst relationele rechtvaardigheid centraal. Dit concept onderscheidt zich van een intrapsychisch rechtvaardigheidsgevoel of moralisme. Een relatie wordt als rechtvaardig beschouwd wanneer de balans tussen geven en ontvangen over een langere periode in evenwicht is, en wanneer deze balans recht doet aan eventuele inherente asymmetrieën. De erkenning van gepaste zorg draagt bij aan dit evenwicht. > **Tip:** Het is cruciaal om te onthouden dat verschillende betrokken partijen subjectieve interpretaties kunnen hebben van wat rechtvaardig is. Meerzijdige partijdigheid, waarbij de hulpverlener de verschillende perspectieven erkent en betrekt, is daarom een essentiële attitude. ## 3.2 De twee rechten van het kind Het kind kent twee fundamentele rechten: het bestaansrecht en het recht op geven. ### 3.2.1 Bestaansrecht Ieder kind heeft van nature recht op zorg en verantwoord ouderschap. Dit is de basis van het bestaansrecht. ### 3.2.2 Het recht op geven Het is van belang om het kind niet uitsluitend te beschouwen als ontvanger. Kinderen zijn ook een bron van natuurlijk vertrouwen en dragen actief bij door te geven, zelfs wanneer zij zelf weinig ontvangen. Dit aspect van het geven door kinderen wordt in onze cultuur vaak onvoldoende erkend. Het niet erkennen van de zorg die kinderen bieden, wordt beschouwd als een vorm van verwaarlozing. ## 3.3 Destructief recht Destructief recht ontstaat als gevolg van de verwaarlozing van het natuurrecht van het kind, met name het bestaansrecht en het recht op geven. Wanneer een kind de zorg waar het recht op heeft niet ontvangt, kan het meer aanspraak gaan maken en alsnog compensatie verwachten. Dit leidt tot een situatie waarin het kind 'te veel gerechtigd' lijkt te zijn. Destructief recht manifesteert zich in situaties van vroegkinderlijke verwaarlozing, parentificatie, en gespleten loyaliteit. Dit zijn situaties waarin het vertrouwen van het kind niet wordt beantwoord met vertrouwen. De 'afrekening' hiervoor wordt vervolgens op het kind zelf (bijvoorbeeld door automutilatie of verslaving) of op een onschuldige derde partij verhaald. Dit wordt ook wel een 'roulerende rekening' genoemd. > **Tip:** Een roulerende rekening kan zich over vele generaties uitstrekken en diverse vormen aannemen. Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen destructieve parentificatie en constructieve parentificatie. ### 3.3.1 Van destructief recht naar verdiend recht Contextuele hulpverlening beoogt een proces in gang te zetten waarbij de cliënt zich niet langer beroept op destructief recht, maar zijn of haar eigen recht gaat verdienen. Het doel is om de balans te herstellen, wantrouwen te mobiliseren naar vertrouwen, en het doorgeven van roulerende rekeningen aan volgende generaties te stoppen. De focus ligt op actie en de toekomst, hoewel terugkijken noodzakelijk is voor begrip. Bij kinderen met symptoomgedrag wordt gekeken naar de tekorten in de jeugd van de ouders. Pas wanneer er voldoende ruimte is voor hun verdriet en pijn, kan besproken worden hoe zij hun kind tot slachtoffer maken. Weerstand tegen deze gesprekken kan worden gezien als loyaliteit naar de grootouders. Elke stap, hoe klein ook, van de ouder richting verantwoord ouderschap wordt erkend. > **Voorbeeld:** Een ouder die worstelt met depressie kan symptomen vertonen die het kind belasten. Contextuele hulpverlening zou zich richten op het helpen van de ouder om zijn of haar eigen jeugdige tekorten te verwerken, zodat deze vervolgens meer ruimte kan bieden aan het kind. ### 3.3.2 Verdiende vrijheid Het primaire doel van contextuele hulpverlening is niet het veranderen van symptoomgedrag. Het gaat erom dat de cliënt door het verdienen van recht, in relatie tot anderen, persoonlijke vrijheid verwerft. Gevoelens van zelfwaarde en het opkomen voor eigen belangen zijn vaak het gevolg van succesvolle contextuele hulpverlening. Psychosomatische klachten en psychiatrische symptomen kunnen verdwijnen en plaatsmaken voor nieuwe relaties en levensperspectieven. --- # Van destructief recht naar verdiende vrijheid en toepassingen Dit gedeelte beschrijft het contextuele proces van het omzetten van destructief recht naar verdiend recht, wat leidt tot persoonlijke vrijheid en zelfwaarde, en bespreekt de toepassing ervan in specifieke probleemgebieden. ### 4.1 De basisprincipes van contextueel denken De contextuele stroming richt zich op relationele ethiek, waarbij de vierde dimensie van loyaliteit en rechtvaardigheid centraal staat. Het doel is om door middel van zorg en verantwoordelijkheid voor de ander het vertrouwen in relaties te herstellen en de balans van geven en nemen te herstellen. #### 4.1.1 De balans van geven en nemen Het concept van de balans van geven en nemen is fundamenteel. Intenties en gevoelens zijn belangrijk, maar het zijn de daden, met name de gepaste zorg voor de ander, die de balans in beweging zetten en existentieel betekenis hebben. #### 4.1.2 Vier dimensies van contextuele hulpverlening Contextuele interventies zijn gebaseerd op relationele ethiek, waarbij loyaliteit, rechtvaardigheid, bestaansrecht en destructief recht centraal staan. Het proces richt zich op het herstellen van investeringen in relaties door middel van zorg en verantwoordelijkheid, met als doel vertrouwen te vergroten. ### 4.2 Loyaliteit Loyaliteit is een fundamenteel bestaansbegrip dat verder gaat dan enkel het gevoel. #### 4.2.1 Primaire loyaliteit Primaire loyaliteit ontstaat door geboorte en de zorg die ouders hierin investeren. Deze vorm van loyaliteit, die generaties bindt, kan niet verbroken worden, maar wel ontkend worden, wat leidt tot onzichtbare loyaliteit. #### 4.2.2 Verticale en horizontale loyaliteit * **Verticale loyaliteit** betreft de relatie met de oorsprong, zoals ouders en grootouders. * **Horizontale loyaliteit** betreft relaties met tijdgenoten, zoals partners en vrienden. Onzichtbare verticale loyaliteit kan leiden tot onleefbare loyaliteitsconflicten. Belangrijke levensgebeurtenissen vereisen een herstel van het evenwicht in loyaliteiten. Het negeren van onzichtbare loyaliteit kan leiden tot een instabiele basis. Het zichtbaar maken van onzichtbare loyaliteit en het faciliteren van openlijke loyaliteit is essentieel om het recht te verdienen. #### 4.2.3 Verticale loyaliteit en partnerschap Een gezonde horizontale relatie vereist respect voor elkaars verticale loyaliteiten. Het aangaan van een te hechte relatie met de familie van de partner, ten koste van de eigen herkomstfamilie, kan problematisch zijn. De keuze voor een partner kan een uiting zijn van rebellie of een wens om aan de verwachtingen van de ouders te voldoen. #### 4.2.4 Gespleten loyaliteit Gespleten loyaliteit ontstaat wanneer een kind moet kiezen tussen ouders, waarbij de keuze voor de ene ouder een verraad aan de andere inhoudt. Dit plaatst het kind in een onhoudbare positie. De kwaliteit van de ouderrelatie is hierbij cruciaal. Het kind probeert dit te compenseren door te bemiddelen, maar wanneer dit niet door de ouders wordt erkend, kan dit leiden tot destructieve parentificatie. #### 4.2.5 Loyaliteit en legaat Het legaat omvat de materiële en immateriële verworvenheden van voorouders en ouders die door de huidige generatie worden doorgegeven. Het ethisch legaat inhoudt de verplichting om het goede te behouden en vorm te geven, en het slechte te herdenken. Het omvat ook het verzachten van rigide tradities en het voorkomen van ernstige parentificatie. Het opnemen van het legaat op deze manier leidt tot persoonlijke vrijheid. #### 4.2.6 Loyaliteit en adoptie Adoptie kinderen hebben een biologische loyaliteit die niet verbroken kan worden. Verworven loyaliteit ontstaat door de zorg van adoptieouders. Adoptiekinderen ontkennen vaak hun primaire loyaliteit om hun adoptieouders niet te kwetsen. Hoe meer adoptieouders de primaire loyaliteit erkennen en toestaan, hoe beter de relatie zal zijn. ### 4.3 De rechtvaardigheid Relationele rechtvaardigheid vormt de hoeksteen van contextuele hulpverlening. Een relatie is rechtvaardig wanneer de balans van geven en ontvangen over langere tijd in evenwicht is en recht doet aan eventuele asymmetrie. Meerzijdige partijdigheid is hierbij essentieel. #### 4.3.1 De twee rechten van het kind Kinderen hebben een bestaansrecht, wat inhoudt recht op zorg en verantwoord ouderschap. Daarnaast hebben zij ook het recht om te geven. Het niet erkennen van kinderlijke zorg is een vorm van verwaarlozing. ### 4.4 Destructief recht Destructief recht ontstaat uit de verwaarlozing van het natuurrecht van het kind, met name het recht op zorg. Wanneer een kind niet de zorg ontvangt waar het recht op heeft, kan het excessieve aanspraken maken. Dit is vaak het gevolg van vroegkinderlijke verwaarlozing, parentificatie, of gespleten loyaliteit. Het destructief recht wordt dan verhaald op zichzelf of op onschuldige derden, wat resulteert in een 'roulerende rekening' die over generaties kan doorwerken. > **Tip:** Naast destructieve parentificatie bestaat er ook constructieve parentificatie. Het is belangrijk het verschil hiertussen te kennen. ### 4.5 Van destructief recht naar verdiend recht Contextuele hulpverlening initieert een proces waarbij cliënten stoppen met steunen op hun destructief recht en beginnen hun eigen recht te verdienen. Dit proces herstelt de balans, mobiliseert vertrouwen en stopt het doorgeven van roulerende rekeningen. De focus ligt op actie en vooruitgang, hoewel het verleden wordt begrepen. > **Tip:** Weerstand tegen het bespreken van deze zaken kan gezien worden als loyaliteit naar de grootouders. Elke stap in de richting van verantwoord ouderschap wordt erkend. #### 4.5.1 Verdiende vrijheid Het uiteindelijke doel is niet het veranderen van symptoomgedrag, maar het verwerven van persoonlijke vrijheid door het verdienen van recht in relatie met anderen. Dit resulteert vaak in een versterkt gevoel van zelfwaarde, betere relaties en nieuwe levensopties, waarbij psychosomatische en psychiatrische klachten kunnen verdwijnen. ### 4.6 Contextuele begeleiding in veelvoorkomende probleemgebieden Contextuele begeleiding kan toegepast worden in diverse problematieken, waaronder: * Incest * Adoptie * Echtscheiding * Het samengestelde gezin * Depressie * Pleeggezinnen * Dreiging van suïcide * Overlevenden * Mensen met een beperking --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Contextueel denken | Een therapeutische stroming die zich richt op de relationele context van individuen, waarbij de nadruk ligt op de balans van geven en nemen, loyaliteit en rechtvaardigheid binnen de familie- en systeemrelaties. | | Geven en nemen | Het principe dat alle relaties, inclusief familiebanden, gebaseerd zijn op een voortdurende uitwisseling van zorg, verantwoordelijkheid en erkenning, waarbij een evenwicht essentieel is voor gezonde interacties. | | Vier dimensies | De contextuele theorie identificeert vier dimensies van relationele ethiek: de dimensie van feiten, de dimensie van psychologie, de dimensie van interacties en de dimensie van relationele ethiek, die allemaal bijdragen aan het begrijpen van relatieconflicten. | | Relationele ethiek | Het ethisch kader binnen de contextuele stroming dat zich bezighoudt met rechtvaardigheid en loyaliteit in relaties, en hoe deze principes het welzijn van individuen en generaties beïnvloeden. | | Loyaliteit | Een diepgewortelde, zijnsmatige verbinding en ethische verplichting die voortkomt uit relaties, met name familiaire banden, en die cruciaal is voor de psychologische stabiliteit en het welzijn van een persoon. | | Primaire loyaliteit | De oorspronkelijke, onverbrekelijke loyaliteit die ontstaat door geboorte en die de band tussen kind en ouders vormt; deze kan weliswaar ontkend worden, maar nooit verbroken. | | Onzichtbare loyaliteit | Een vorm van primaire loyaliteit die niet openlijk erkend of uitgesproken wordt, maar die desondanks de relaties en het gedrag van individuen diepgaand kan beïnvloeden, vaak leidend tot onbewuste conflicten. | | Verticale loyaliteit | De loyaliteit die van generatie op generatie doorgegeven wordt, meestal tussen ouders en kinderen, en die de basis vormt voor de familiebanden en de overdracht van waarden en tradities. | | Horizontale loyaliteit | De loyaliteit binnen een peer-groep of partnerrelatie, die zich richt op de gelijkwaardige uitwisseling en het ondersteunen van elkaar in de huidige levensfase. | | Gespleten loyaliteit | Een situatie waarin een individu gedwongen wordt te kiezen tussen conflicterende loyaliteiten, bijvoorbeeld tussen twee ouders, wat leidt tot diepgaande psychologische stress en een gevoel van verraad. | | Legaat | Het erfgoed, zowel materieel als immaterieel, dat door voorouders en ouders wordt doorgegeven aan de volgende generatie, inclusief baten en lasten, die de ethische verplichting met zich meebrengen om dit erfgoed te verwerken. | | Destructieve parentificatie | Een vorm van parentificatie waarbij een kind buitensporige verantwoordelijkheden op zich neemt die eigen zijn aan een ouder, als gevolg van verwaarlozing of disfunctioneren van de ouders, wat leidt tot psychische schade bij het kind. | | Rechtvaardigheid in de relatie | Het principe dat een relatie rechtvaardig is wanneer de balans van geven en ontvangen over een langere periode in evenwicht is en recht doet aan eventuele asymmetrieën, waarbij erkenning van zorg een belangrijk component is. | | Bestaansrecht | Het fundamentele recht van elk kind op zorg en verantwoord ouderschap, wat de basis vormt voor zijn ontwikkeling en welzijn, en het belang benadrukt van het erkennen van het kind als zowel ontvanger als gever. | | Destructief recht | Een aanspraak die voortkomt uit het niet ontvangen van noodzakelijke zorg in de kindertijd, waardoor een individu zich "te veel gerechtigd" voelt en dit gedrag kan uiten in zelfbeschadiging, verslaving of door het betrekken van onschuldige derden. | | Verdiend recht | Het recht dat een individu verwerft door middel van positieve acties en het dragen van gepaste zorg en verantwoordelijkheid binnen relaties, wat leidt tot persoonlijke groei en het stoppen van destructieve patronen. | | Verdiende vrijheid | De persoonlijke vrijheid die verkregen wordt door het proces van contextuele hulpverlening, waarbij destructieve rechten worden omgezet in verdiende rechten en individuen een grotere mate van zelfwaarde en autonomie ervaren. |