7 voorlopige hechtenis.pdf

# Vrijheidsberoving en aanhouding Dit onderdeel behandelt de verschillende vormen van vrijheidsberoving, de voorwaarden voor aanhouding, de duur van vrijheidsberoving en de rechten van de gearresteerde persoon. ### 1.1 Begripsomschrijving en basisprincipes Vrijheidsberoving is een van de meest verregaande beperkingen op het fundamentele recht op persoonlijke vrijheid en is daarom gebonden aan zeer strikte voorwaarden. Vrijheidsberoving is geen straf, omdat er nog geen uitspraak is gedaan over de grond van de zaak. De tijd die men in vrijheidsberoving doorbrengt, wordt echter wel aangerekend op de definitieve straf indien men veroordeeld wordt. Het is geen loutere onderzoeksmaatregel; de noodzaak voor onderzoek is onvoldoende, er moet een noodzaak zijn voor de openbare veiligheid [5](#page=5) [8](#page=8). ### 1.2 Vormen van vrijheidsberoving Er zijn verschillende vormen van vrijheidsberoving te onderscheiden: #### 1.2.1 Medebrengingsbevel Een medebrengingsbevel kan worden uitgevaardigd wanneer iemand niet spontaan verschijnt voor een verhoor. De duur van de vrijheidsberoving bij een medebrengingsbevel is beperkt tot 24 uur voor getuigen en 48 uur voor verdachten [5](#page=5). #### 1.2.2 Aanhoudingsbevel Een aanhoudingsbevel heeft geen beperkte duur en wordt bevolen door de onderzoeksrechter (OR). Dit is een verregaande inperking op het recht op persoonlijke vrijheid en kent strikte grond- en vormvoorwaarden [16](#page=16) [17](#page=17) [5](#page=5). #### 1.2.3 Bestuurlijke arrestatie Bestuurlijke arrestatie betreft situaties waarin iemand de openbare orde verstoort, bijvoorbeeld door dronkenschap of het verhinderen van verkeer. Deze vorm van arrestatie staat los van het al dan niet begaan hebben van een misdrijf [9](#page=9). #### 1.2.4 Vattingsbevel Een vattingsbevel wordt uitgevaardigd door de politie indien iemand veroordeeld is tot een vrijheidsstraf en zich niet vrijwillig aanmeldt bij de gevangenis om de straf uit te zitten [9](#page=9). #### 1.2.5 Elektronisch toezicht (ET) Elektronisch toezicht is sinds 2014 ook een vorm van vrijheidsbeperking. Dagen doorgebracht onder ET tellen gelijk aan dagen van voorlopige hechtenis en worden ook aangerekend op de uiteindelijke straf. Het is niet hetzelfde als ET tijdens strafuitvoering of als straf op zich [18](#page=18) [5](#page=5). ### 1.3 Voorwaarden voor aanhouding #### 1.3.1 Heterdaad Politie is enkel bevoegd tot aanhouding bij betrapping op heterdaad. Ook een particulier kan iemand aanhouden (of tegenhouden) bij heterdaad, mits de politie direct wordt ingelicht. Een particulier mag hierbij geen geweld gebruiken. Bij heterdaad begint de termijn van 48 uur vrijheidsberoving te lopen vanaf het moment dat men niet meer over vrije wil en bewegingsvrijheid beschikt [11](#page=11) [13](#page=13). #### 1.3.2 Buiten heterdaad Bij aanhoudingen buiten heterdaad is de politie (meer specifiek de PdK - politie) bevoegd, echter enkel met een bevel van de onderzoeksrechter. De duur van de vrijheidsberoving mag in dit geval maximaal 48 uur zijn. Buiten heterdaad begint de termijn van 48 uur te lopen vanaf het moment dat men in kennis wordt gesteld van de beslissing van de PdK [13](#page=13) [16](#page=16). #### 1.3.3 Grondvoorwaarden voor aanhoudingsbevel (langdurige vrijheidsberoving) Voor een aanhoudingsbevel, dat langer kan duren dan 48 uur, gelden strikte voorwaarden [17](#page=17): * **Ernstige aanwijzingen van schuld:** Dit moet steunen op wettig verkregen bewijsmateriaal [17](#page=17). * **Misdrijf moet gepleegd zijn en betreffen een inverdenkinggestelde:** Het moet gaan om een feit waarvoor een gevangenisstraf van meer dan 1 jaar mogelijk is [17](#page=17). * **Volstrekte noodzakelijkheid voor openbare orde/veiligheid:** Dit is de belangrijkste voorwaarde [17](#page=17). * Bij feiten waarvoor meer dan 15 jaar gevangenisstraf staat, is enkel de noodzakelijkheid voor de openbare veiligheid vereist [17](#page=17). * Bij feiten waarvoor minder dan 15 jaar gevangenisstraf staat, is naast de noodzakelijkheid voor openbare veiligheid, nog een bijkomende reden vereist uit een lijst van vier: recidivegevaar, vluchtgevaar, verduisteringsgevaar (risico op verdwijning van bewijs) en collusiegevaar (risico op afspraken met derden). Het collusiegevaar is beperkt tot drie specifieke gevallen: op het moment van uitvaardiging van het aanhoudingsbevel, bij de eerste controle door de raadkamer binnen 5 dagen, en na 1 maand. Enkel in deze gevallen kan de raadkamer collusie als grond gebruiken voor opsluiting [17](#page=17). * Voor terroristische misdrijven geldt een uitzondering: enkel de noodzakelijkheid voor de openbare veiligheid is vereist, ongeacht de strafmaat [17](#page=17). #### 1.3.4 Mondelinge afstand van vertrouwelijk overleg Hoewel er recht is op vertrouwelijk overleg, kan de verdachte schriftelijk afstand doen van dit recht. Ingewijzigd in 2024, kan zelfs zonder vertrouwelijk overleg binnen 2 uur voor een verhoor, het verhoor aanvangen indien de verdachte schriftelijk afstand doet [12](#page=12). ### 1.4 Duur van de vrijheidsberoving * **Aanhouding bij heterdaad (politie/particulier):** Maximaal 48 uur. Indien deze termijn wordt overschreden, volgt er geen strafbaarstelling meer [13](#page=13) [16](#page=16) [18](#page=18). * **Aanhouding buiten heterdaad (met bevel OR/PdK):** Maximaal 48 uur. Overschrijding van deze termijn leidt tot vrijlating [13](#page=13) [16](#page=16). * **Voorlopige hechtenis in strikte zin (aanhoudingsbevel art.16 VH-wet):** Kan langer zijn dan 48 uur; hieraan is geen wettelijke maximumduur verbonden [17](#page=17). #### 1.4.1 Berekening van de 48-uurs termijn * **Bij heterdaad:** Vanaf het moment dat men niet meer over vrije wil en bewegingsvrijheid beschikt [13](#page=13). * **Door een particulier:** Vanaf het moment dat de particulier de feiten meldt aan de politie [13](#page=13). * **Buiten heterdaad:** Vanaf het moment dat men in kennis wordt gesteld van de beslissing van de PdK [13](#page=13). ### 1.5 Rechten van de gearresteerde persoon Gearresteerden hebben bepaalde rechten, mede geïnspireerd door de Salduz-wetgeving [12](#page=12): * **Recht op voorafgaand overleg:** Dit geldt met een advocaat [12](#page=12). * **Recht op bijstand tijdens het verhoor:** De verdachte heeft recht op bijstand door een advocaat tijdens het verhoor [12](#page=12). * **Recht op inzage:** Partijen krijgen 24 uur van tevoren automatisch inzage in de procedure bij de raadkamer [26](#page=26). ### 1.6 Gerechtelijke controle op vrijheidsberoving #### 1.6.1 Aanhoudingsbevel en de raadkamer Tegen een aanhoudingsbevel kan men geen beroep aantekenen. Er is echter wel rechterlijke controle. De raadkamer voert ambtshalve een controle uit op de wettigheid en opportuniteit van het aanhoudingsbevel [23](#page=23) [25](#page=25). * **Wettigheidscontrole:** Controleert de vorm- en grondvoorwaarden van het aanhoudingsbevel [26](#page=26). * **Opportuniteitscontrole:** Beoordeelt of de vrijheidsberoving nog noodzakelijk is en of de modaliteiten aangepast kunnen worden [26](#page=26). De raadkamer heeft een motiveringsplicht. De eerste controle door de raadkamer moet plaatsvinden binnen 5 dagen na de beslissing van de OR. Indien de vijfde dag op een weekend of feestdag valt, wordt de termijn in voordeel van de verdachte verlengd. Na deze eerste controle focust de periodieke handhaving enkel nog op de opportuniteit [25](#page=25) [26](#page=26). #### 1.6.2 Rechtsmiddelen * **Beroep tegen beslissing raadkamer:** Tegen de beslissing van de raadkamer kan zowel de verdachte als het Openbaar Ministerie (OM) hoger beroep aantekenen bij het Hof van Cassatie (KI). Dit moet binnen 24 uur vanaf de dag van de beschikking (voor het OM) of vanaf de betekening (voor de verdachte) gebeuren. Het KI doet uitspraak binnen 15 dagen, anders volgt vrijlating [27](#page=27). * **Verzoekschrift bij vonnisgerecht:** Na de fase van Regeling der Rechtspleging (RdR) kan men een verzoekschrift indienen bij het vonnisgerecht waarheen de zaak verwezen is, met betrekking tot de voortzetting van de voorlopige hechtenis [28](#page=28). ### 1.7 Vrijlating en wijziging modaliteiten #### 1.7.1 Opheffing aanhoudingsbevel Indien vrijheidsberoving niet langer volstrekt noodzakelijk is voor de openbare veiligheid, kan het aanhoudingsbevel worden opgegeven. De OR moet dit motiveren en meedelen aan de PdK [21](#page=21). #### 1.7.2 Nieuw aanhoudingsbevel Indien iemand in vrijheid is gesteld, kan er onder bepaalde omstandigheden toch een nieuw aanhoudingsbevel worden uitgevaardigd. Dit is mogelijk bij nieuwe bewijzen/omstandigheden, of indien iemand verzuimt in proceshandelingen. Dit is niet hetzelfde als een tweede aanhoudingsbevel voor andere feiten [22](#page=22). #### 1.7.3 Modaliteiten van uitvoering De modaliteiten van uitvoering van een aanhouding kunnen worden gewijzigd, bijvoorbeeld door voorlopige hechtenis om te zetten naar detentie of elektronisch toezicht (ET). Wanneer de raadkamer een omzetting naar ET bepaalt, is dit een puur uitvoeringsmodaliteit en verandert dit de termijnen niet [18](#page=18) [26](#page=26). ### 1.8 Vrijheidsberoving na veroordeling Na een veroordeling tot een gevangenisstraf met$(\\backslash)$uitvoerings$(\\backslash)$straf$(\\backslash)$vordering (GVS) rust de vrijheidsberoving op het veroordelend vonnis, dat in kracht van gewijsde moet treden voor tenuitvoerlegging [30](#page=30). * Indien men al aangehouden was vóór de uitspraak, en de voorlopige hechtenis is gelijk aan de gevangenisstraf, volgt invrijheidstelling omdat dit wordt aangerekend [30](#page=30). * Bij GVS minder dan 3 jaar effectief (of 1 jaar bij terreur/seksuele misdrijven), volgt onmiddellijk invrijheidsstelling, tenzij men geen hoofdverblijfplaats in België heeft [30](#page=30). * Indien men nog niet aangehouden was maar wel veroordeeld is tot een gevangenisstraf van meer dan 3 jaar effectief, volgt onmiddellijke aanhouding ter terechtzitting. Het OM moet hiervoor een verzoek indienen, gevolgd door een apart debat. Er moet vrees zijn voor vlucht- of recidivegevaar [30](#page=30) [31](#page=31). ### 1.9 "Right to bail" Geïnspireerd op common law landen, bestaat het "right to bail" in alle fasen van het proces (vooronderzoek, onderzoek ter zitting). Door het betalen van een borgsom wordt verzekerd dat de betrokkene aanwezig zal zijn op de zitting en dat de straf zal worden uitgevoerd. Eerst betalen, dan vrijheid. Zolang de borgsom niet betaald is, blijft men aangehouden en loopt de rechterlijke controle verder [33](#page=33). ### 1.10 Onwerkzame hechtenis Onwerkzame hechtenis is een koepelterm die zowel onrechtmatige als onwerkdadige hechtenis omvat [34](#page=34). * **Onrechtmatige hechtenis:** Vrijheidsberoving die in strijd is met artikel 5 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Een schending van de Belgische VH-wet leidt automatisch tot een schending van het EVRM, waarna men schadevergoeding kan vorderen van de Staat voor de burgerlijke rechtbank [34](#page=34). * **Onwerkdadige hechtenis:** Kan volledig rechtmatig zijn, maar men heeft langer dan 8 dagen in hechtenis gezeten en wordt nadien buiten de zaak gesteld (vrijspraak), buiten vervolging gesteld, of de strafvordering is verjaard. In dergelijke gevallen kan men een vergoeding naar billijkheid krijgen via een verzoekschrift aan de Minister van Justitie (MvJ) [34](#page=34). ### 1.11 Specifieke maatregelen #### 1.11.1 Secreet op hechtenis Synoniem voor "op secretstelling". Dit is een maatregel waarbij een verdachte tegen wie een aanhoudingsbevel is uitgevaardigd, geen contact mag hebben met derden gedurende 3 dagen. Deze maatregel geldt nooit tegen een advocaat, die altijd contact mag hebben met zijn cliënt. Het geldt \_in personam en kan slechts eenmaal worden toegepast, ook al pleegt de verdachte meerdere misdrijven [20](#page=20). ### 1.12 Periodieke controle van de vrijheidsberoving De controle op de noodzaak van vrijheidsberoving gebeurt periodiek. De frequentie van deze controles evolueert [26](#page=26): * Eerst: 5 dagen controle door de raadkamer. * Daarna: * Vóór 2016: Om de 3 maanden voor niet-correctionaliseerbare misdrijven. * Na 2016: 1 maand, 1 maand, en daarna om de 2 maanden. * Sinds 2023: 1 maand, 1 maand, 1 maand, en daarna om de 2 maanden. > **Tip:** De duur van de periodieke controle is van belang voor de continuïteit van de vrijheidsberoving. Let op de evolutie van deze termijnen in de wetgeving. > **Voorbeeld:** Een verdachte die reeds 48 uur onder aanhouding is, en waarvoor de OR een aanhoudingsbevel uitvaardigt, wordt binnen de 5 dagen gecontroleerd door de raadkamer. De raadkamer beoordeelt of de vrijheidsberoving nog noodzakelijk is en of de modaliteiten aangepast kunnen worden. > **Belangrijk:** Zittingen in het onderzoeksgerecht, inclusief de Raadkamer, vinden altijd achter gesloten deuren plaats [27](#page=27). * * * # Rechterlijke controle op vrijheidsberoving Dit onderwerp behandelt de rechterlijke toetsing van vrijheidsbeneming in België, met specifieke aandacht voor de rol van de raadkamer en de mogelijkheden tot hoger beroep. ### 2.1 De rol van rechterlijke controle Het recht op een rechterlijke toetsing van de rechtmatigheid van vrijheidsberoving is gewaarborgd. Dit betekent dat er een rechter moet zijn die de rechtmatigheid van de vrijheidsberoving beoordeelt. Deze controle omvat zowel de wettelijkheid als de opportuniteit van de vrijheidsberoving [24](#page=24) [25](#page=25). #### 2.1.1 Wettelijkheid en opportuniteit * **Wettigheidscontrole**: Dit betreft de controle op de vormelijke en grondwettelijke vereisten van het aanhoudingsbevel [26](#page=26). * **Opportuniteitscontrole**: Hierbij wordt nagegaan of het nog noodzakelijk is om iemand van zijn vrijheid te beroven en of de modaliteiten eventueel gewijzigd kunnen worden [26](#page=26). > **Tip:** In België geniet men van een hogere bescherming door de ambtshalve controle door de raadkamer, wat betekent dat men er niet zelf om hoeft te verzoeken [25](#page=25). ### 2.2 De raadkamer #### 2.2.1 Initiële controle De raadkamer voert een ambtshalve controle uit op het aanhoudingsbevel. Deze controle vindt plaats binnen vijf dagen na het uitvaardigen van het aanhoudingsbevel door de onderzoeksrechter. De raadkamer controleert hierbij zowel de wettelijkheid als de opportuniteit van de aanhouding. Na deze initiële controle focust de raadkamer zich enkel nog op de opportuniteitscontrole en niet meer op de wettelijkheid, omdat deze laatste reeds is vastgesteld [25](#page=25) [7](#page=7). De raadkamer kan nietigheden herstellen, zoals het wijzigen van een motivering wegens gebrek aan motivatie. Zij kunnen echter geen onherstelbare nietigheden behandelen, bijvoorbeeld wanneer een aanhouding steunt op een onrechtmatige onderzoeksverrichting. De raadkamer is eveneens gebonden aan een motiveringsplicht [26](#page=26). > **Tip:** Indien de vijfde dag van de controle door de raadkamer op een weekend of feestdag valt, wordt deze in het voordeel van de verdachte verschoven naar de direct voorafgaande werkdag [26](#page=26). #### 2.2.2 Periodieke controle Na de initiële controle volgt de periodieke handhaving, die ambtshalve gebeurt. Hierbij wordt enkel nog gekeken naar de opportuniteit en of er iets aan de modaliteiten gewijzigd moet worden. Deze controle loopt zolang er een gerechtelijk onderzoek gaande is en er geen einde is gesteld aan de voorlopige hechtenis. De periodiciteit van deze controles is als volgt [26](#page=26): * Eerste controle: binnen 5 dagen [26](#page=26). * Daarna: telkens 1 maand [26](#page=26). * Sinds 2023: na de initiële periodes om de maand, wordt de frequentie nog verhoogd naar om de 2 maanden voor bepaalde misdrijven [26](#page=26). Voor 2016 kwamen de partijen voor niet-correctionaliseerbare misdrijven maar om de 3 maanden samen; daarna was het 5-1-1-2 en sinds 2023 5-1-1-1-2 [26](#page=26). #### 2.2.3 Zittingen en inzage De zittingen in het onderzoeksgerecht, en dus ook in de raadkamer, vinden altijd achter gesloten deuren plaats. Partijen krijgen 24 uur voorafgaand aan een verschijning voor de raadkamer automatisch inzage in de procedure [26](#page=26) [27](#page=27). ### 2.3 Hoger beroep Er is geen beroep mogelijk tegen een aanhoudingsbevel zelf. Wel kan men in beroep gaan tegen de beslissing van de raadkamer [25](#page=25) [27](#page=27). * **Hoger beroep bij het instellen gerecht (KI)**: Zowel de verdachte als het Openbaar Ministerie (OM) kunnen hoger beroep aantekenen bij het KI. Dit moet gebeuren binnen 24 uur vanaf de dag van de beschikking van de raadkamer voor het OM. Indien de verdachte hoger beroep wil instellen, moet dit binnen 24 uur vanaf de betekening gebeuren. Het KI moet uitspraak doen binnen 15 dagen, anders volgt vrijlating [27](#page=27). ### 2.4 Cassatieberoep en laatste beslissingen Tijdens de Regeling der Rechtspleging (RdR) kan de raadkamer de laatste beslissing nemen over de voortzetting van de vrijheidsberoving. Tegen deze laatste beslissing is geen beroep meer mogelijk. Vanaf dat moment kan men een verzoekschrift indienen bij het vonnisgerecht waarnaar verwezen is [28](#page=28). #### 2.4.1 Fase ten gronde Na de Regeling der Rechtspleging, in de fase ten gronde, is een verzoek tot voorlopige invrijheidsstelling wel mogelijk, maar dit gebeurt op verzoek van de beklaagde [25](#page=25). * * * # Internationale overlevering en uitlevering Dit onderwerp behandelt de procedures en voorwaarden voor de overlevering van personen tussen EU-lidstaten en de uitlevering naar derde landen. ### 3.1 Overlevering tussen EU-lidstaten De overlevering tussen EU-lidstaten valt onder de bevoegdheid van de rechterlijke autoriteiten onderling en vereist geen tussenkomst van de uitvoerende macht, in tegenstelling tot uitlevering naar derde landen. De Europese arrestatiebevel (EAB) wetgeving, die het kaderbesluit over overlevering heeft omgezet in nationale wetgeving, vormt de basis hiervoor [39](#page=39) [41](#page=41). #### 3.1.1 Grondslagen en weigeringsgronden voor overlevering De overlevering is gebaseerd op specifieke artikelen in de EAB-wetgeving, waarbij artikel 4 en 5 de verplichte weigeringsgronden ("moet") bevatten, en artikel 6 de facultatieve weigeringsgronden ("kan") regelt [42](#page=42). * **Vereisten voor het feit:** * Het feit waarvoor overlevering wordt gevraagd, moet strafbaar zijn volgens het recht van de uitvaardigende lidstaat [42](#page=42). * Indien het gaat om het instellen van een strafvordering, dient de maximale duur van de straf minstens twaalf maanden te zijn [42](#page=42). * Indien het gaat om de tenuitvoerlegging van een straf, dient de opgelegde straf minstens vier maanden te zijn [42](#page=42). * **Dubbele criminaliteit (dubbele incriminatie):** * Onder het kaderbesluit is dubbele criminaliteit afgeschaft; het feit hoeft enkel strafbaar te zijn volgens de uitvaardigende lidstaat [42](#page=42). * Lidstaten kunnen echter besluiten dubbele criminaliteit toch als weigeringsgrond te hanteren, zoals België. Als een feit niet strafbaar is naar Belgisch recht, wordt er niet overgeleverd, met een uitzondering voor de "32-lijst" waarbij dubbele criminaliteit niet kan worden ingeroepen als de maximale straf minstens drie jaar bedraagt [42](#page=42). #### 3.1.2 Facultatieve en verplichte weigeringsgronden Naast dubbele criminaliteit zijn er specifieke facultatieve en verplichte weigeringsgronden: * **Gedeeltelijke pleging op grondgebied uitvoerende staat:** Indien het feit geheel of gedeeltelijk op het grondgebied van de uitvoerende staat (degene die overlevert) is gepleegd, kan de uitvoerende staat facultatief weigeren. Bijvoorbeeld, als Nederland om overlevering vraagt voor een persoon, maar het misdrijf is deels in België gepleegd, kan België facultatief weigeren [43](#page=43). * **Verjaring:** Indien het feit verjaard is volgens het recht van de uitvoerende staat, is dit een facultatieve weigeringsgrond. In België is verjaring echter een verplichte weigeringsgrond [43](#page=43). * **Andere feiten:** Wanneer een persoon wordt gezocht voor een ander, maar identiek feit, is dit geen weigeringsgrond, maar leidt het wel tot uitstel van overlevering [43](#page=43). * **Politieke misdrijven:** Politieke misdrijven vormen geen beletsel meer voor uitleveringen binnen de EU, vanwege het vertrouwen dat dergelijke misdrijven niet meer voorkomen [43](#page=43). #### 3.1.3 Bijkomende weigeringsgronden en bijzondere regelingen * **Nationaliteit:** De nationaliteit van de betrokkene vormt geen beletsel voor overlevering. Lidstaten kunnen echter wel weigeren indien zij zelf de straf ten uitvoer gaan leggen [44](#page=44). * **Minderjarigheid:** De overlevering van minderjarigen is in principe een verplichte weigeringsgrond [44](#page=44). * **Verstekvonnissen:** Bij verstekvonnissen (waarbij de verdachte niet aanwezig was) is overlevering alleen mogelijk indien er garantie wordt geboden voor een mogelijkheid tot herziening van het vonnis in de uitvaardigende lidstaat, zoals de mogelijkheid tot verzet of hoger beroep [45](#page=45). #### 3.1.4 Procedurele aspecten van overlevering * De eerste beoordeling door de onderzoeksrechter dient binnen 48 uur plaats te vinden [47](#page=47). * Er wordt geen ander arrest dan het Europees arrestatiebevel uitgevaardigd, omdat het EAB reeds geldt [47](#page=47). * Er is geen controle- of monitoringssysteem met periodieke controles; de beoordeling door de onderzoeksrechter vindt eenmalig plaats om te oordelen over eventuele weigeringsgronden [47](#page=47). ### 3.2 Uitlevering naar derde landen Hoofdstukken over uitlevering in handboeken zijn doorgaans alleen van toepassing op situaties waarbij personen naar derde landen worden uitgeleverd, en niet wanneer het gaat om overlevering tussen EU-lidstaten. De procedure en vereisten voor uitlevering naar derde landen verschillen van die van overlevering binnen de EU [39](#page=39). * * * # Informatieverstrekking aan slachtoffers Dit onderwerp behandelt de recente wijzigingen met betrekking tot het informeren van slachtoffers over het verloop van de vrijheidsberoving [36](#page=36). ### 4.1 Nieuwe regelgeving: artikel 38ter Sinds 2023 is artikel 38ter van kracht geworden, dat specifieke bepalingen bevat inzake de informatieverstrekking aan een benadeelde persoon (slachtoffer) over het verloop van de vrijheidsberoving. Dit artikel is een nieuwe toevoeging en niet terug te vinden in het oorspronkelijke handboek [36](#page=36). * * * ## Veelgemaakte fouten om te vermijden * Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens * Let op formules en belangrijke definities * Oefen met de voorbeelden in elke sectie * Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Vrijheidsberoving | Een ingrijpende beperking van het fundamentele recht op persoonlijke vrijheid, die onder strikte voorwaarden aan de orde is. | | Vooronderzoek | Een fase in het strafrechtelijk proces die voorafgaat aan de eigenlijke berechting, waarin bewijs wordt verzameld en de omstandigheden van het delict worden onderzocht. | | Openbare orde | Het geheel van maatschappelijke regels en normen dat noodzakelijk is voor het vreedzaam samenleven van burgers binnen een gemeenschap. | | Medebrengingsbevel | Een bevel uitgevaardigd door de onderzoeksrechter om een getuige of verdachte onder dwang te laten verschijnen voor verhoor, indien deze niet spontaan verschijnt. | | Aanhoudingsbevel | Een bevel van de onderzoeksrechter om een verdachte gedurende een bepaalde periode van zijn vrijheid te beroven met het oog op het onderzoek, zonder een beperkte duur te hebben. | | Elektronisch toezicht (ET) | Een vorm van vrijheidsbeperking waarbij een persoon thuis wordt gehouden onder toezicht door middel van elektronische middelen, zoals enkelbanden. | | Raadkamer | Een kamer binnen de rechtbank die bevoegd is voor de beslissing over de rechtmatigheid en opportuniteit van voorlopige hechtenis en andere onderzoeksmaatregelen. | | Onderzoeksrechter (OR) | Een rechter die belast is met het leiden van het vooronderzoek in strafzaken, met de bevoegdheid om dwangmaatregelen te bevelen, zoals aanhouding. | | Bestuurlijke arrestatie | Een arrestatie die wordt uitgevoerd door politieambtenaren op basis van bestuurlijke bevoegdheden, bijvoorbeeld bij verstoring van de openbare rust of hinderlijk gedrag. | | Vattingsbevel | Een bevel uitgevaardigd door de procureur des Konings om een veroordeelde persoon die zich niet vrijwillig aanbiedt bij de gevangenis, te laten aanhouden en de straf uit te laten voeren. | | Heterdaad | Een misdrijf dat wordt betrapt op het moment dat het plaatsvindt of kort daarna, waarbij de dader nog in het bezit is van de gestolen goederen of nog de sporen van het misdrijf bij zich draagt. | | Particulier | Een burger die geen politiefunctionaris is, maar onder bepaalde omstandigheden bevoegd kan zijn om iemand aan te houden, zoals bij betrapping op heterdaad. | | Salduz wetgeving | Wetgeving die de rechten van gedetineerde personen regelt, waaronder het recht op bijstand van een advocaat tijdens verhoren en de rechten met betrekking tot vrijheidsberoving. | | Voorlopige hechtenis | De vrijheidsberoving van een verdachte gedurende het vooronderzoek, die door de onderzoeksrechter wordt bevolen en getoetst door de raadkamer. | | Secreetstelling | Een maatregel waarbij een verdachte die onder aanhoudingsbevel is geplaatst, gedurende een beperkte periode (meestal 3 dagen) geen contact mag hebben met derden, met uitzondering van zijn advocaat. | | Europese Arrestatiebevel (EAB) | Een gerechtelijk besluit dat door een lidstaat wordt uitgevaardigd om de aanhouding en overlevering van een persoon door een andere lidstaat te verzoeken, met het oog op strafrechtelijke vervolging of de tenuitvoerlegging van een straf. | | Dubbele incriminatie | Het vereiste dat een feit strafbaar moet zijn volgens zowel het recht van de uitvaardigende lidstaat als het recht van de uitvoerende lidstaat om overlevering mogelijk te maken. | | Opportuniteitscontrole | Een controle door de rechterlijke macht om te beoordelen of een vrijheidsberoving nog noodzakelijk is voor het onderzoeksbelang of de openbare veiligheid. | | Wettigheidscontrole | Een controle door de rechterlijke macht om te beoordelen of de vrijheidsberoving voldoet aan de wettelijke vorm- en grondvereisten. | | Tenuitvoerlegging | De daadwerkelijke uitvoering van een opgelegde straf, zoals een gevangenisstraf, na een definitieve rechterlijke uitspraak. | | Borgsom | Een geldbedrag dat door een verdachte wordt betaald als garantie dat hij zal verschijnen voor de rechter en dat de opgelegde straf zal worden uitgevoerd, in ruil voor invrijheidstelling. | | Onwerkzame hechtenis | Een algemene term die verwijst naar hechtenis die onrechtmatig is of hechtenis die rechtmatig was, maar waarbij de verdachte uiteindelijk buiten vervolging wordt gesteld of wordt vrijgesproken. | | Overlevering | De procedure waarbij een persoon wordt overgedragen van de ene naar de andere staat op basis van een gerechtelijk bevel, met name binnen de Europese Unie. | | Uitlevering | De procedure waarbij een persoon wordt overgedragen van de ene naar de andere staat op basis van een gerechtelijk bevel, wanneer het gaat om een derde land buiten de Europese Unie. |