Les 4 Kijken naar kinderen_observeren_deel 2.pptx

# De centrale rol van welbevinden en betrokkenheid in onderwijs Het centrale thema van dit onderwerp is het belang van welbevinden en betrokkenheid als procesindicatoren voor onderwijskwaliteit en als fundamentele voorwaarden voor leren en ontwikkelen bij kinderen. ## 1. De centrale rol van welbevinden en betrokkenheid in onderwijs ### 1.1 De procesgerichte kijk op leren en ontwikkelen Leren en ontwikkelen bij kinderen wordt beschouwd vanuit een procesgerichte invalshoek, waarbij twee cruciale procesindicatoren centraal staan: welbevinden en betrokkenheid. Deze indicatoren bieden inzicht in de kwaliteit van het onderwijs en fungeren als voorwaarden voor groei en ontwikkeling. Goed onderwijs kenmerkt zich niet enkel door de inhoud, maar ook door de manier waarop kinderen deze ervaren. Het observeren van deze processen is essentieel voor leraren om hun pedagogisch en didactisch handelen te bepalen en een positieve relatie met de kinderen op te bouwen. Een gerichte, objectieve, nauwkeurige en systematische observatie van welbevinden en betrokkenheid vormt de basis voor een effectieve leeromgeving. ### 1.2 Het belang van welbevinden Welbevinden wordt gezien als een conditie voor een gezonde emotionele ontwikkeling en als een basisvoorwaarde voor goed onderwijs. Het manifesteert zich in signalen zoals spontaniteit, openheid, ontspanning, vitaliteit en het gevoel "top" te zijn. Een diepere voorwaarde voor welbevinden is "goed in je vel zitten", wat een gezonde emotionele basis impliceert met zelfvertrouwen, een positief zelfbeeld, voeling met zichzelf, weerbaarheid en goed functioneren. De bevrediging van basisbehoeften, zoals uiteengezet door Maslow, is hierin cruciaal. Welbevinden is contextgebonden en wordt opgebouwd vanuit vijf belangrijke relatievelden: * Relatie met medeleerlingen * Relatie met leerkrachten * Relatie met de klas- en schoolwereld * Relatie met gezinsleden * Relatie met de spel- en ontspanningswereld Het observeren van welbevinden is van belang omdat het ontbreken ervan een signaal van ongerustheid kan zijn, duidend op onbevredigde basisbehoeften. Het aanwezig zijn van welbevinden signaleert dat kinderen het op emotioneel vlak goed maken en dat de relaties binnen de genoemde velden positief zijn. Welbevinden maakt een persoon sterker, verdiept de band met zichzelf en geeft moed en zelfvertrouwen. Hoewel welbevinden een basisvoorwaarde is, is het geen garantie voor ontwikkeling op zich. > **Tip:** Welbevinden is een procesvariabele, geen vaststaand kenmerk van een persoon. Het kan dus fluctueren afhankelijk van de context en de relaties. #### 1.2.1 Het meten van welbevinden De Leuvense Welbevinden Schaal kan gebruikt worden om het welbevinden van kinderen te meten. ### 1.3 Het belang van betrokkenheid Betrokkenheid wordt beschouwd als de tweede cruciale procesindicator en als een conditie voor diepgaand leren. Het manifesteert zich in signalen zoals volledige concentratie, tijdvergeten bezig zijn, motivatie, doorzettingsvermogen, alertheid, mentale intensiteit, exploratiedrang en het actief grijpen naar de werkelijkheid. Betrokkenheid treedt op wanneer men zich aan de grens van de eigen mogelijkheden beweegt, wat leidt tot fundamenteel leren, ook wel "deep level learning" genoemd. Het concept van "state of flow" is hierbij relevant, waarbij er een optimale balans is tussen het competentieniveau van het kind en de moeilijkheidsgraad van de taak. #### 1.3.1 Soorten betrokkenheid Er worden verschillende soorten betrokkenheid onderscheiden: * **Intrinsieke betrokkenheid:** Gedreven door exploratiedrang als krachtbron, noodzakelijk om in "state of flow" te geraken. * **Emotionele betrokkenheid:** Intense ervaring die ontstaat wanneer men door een bepaalde activiteit of gebeurtenis diep geraakt wordt. * **Functionele betrokkenheid:** Wanneer de aandacht en concentratie gericht zijn op een taak, vaak gedreven door extrinsieke motivatie. #### 1.3.2 Het meten van betrokkenheid De Leuvense Betrokkenheidsschaal kan gebruikt worden om de betrokkenheid van kinderen te meten. #### 1.3.3 Het belang van het observeren van betrokkenheid Het observeren van betrokkenheid is essentieel omdat het een signaal is dat er (fundamenteel) geleerd wordt. Het duidt op een perfecte combinatie tussen het kind en de omgeving, waarbij het kind "in ontwikkeling" is. Exploratiedrang krijgt een boost, wat leidt tot een gevoel van competentie. Dit versterkt het zelfvertrouwen en draagt bij aan een positief zelfbeeld. Het observeren van betrokkenheid en het inschatten ervan geeft informatie over de kwaliteit van het onderwijs en signaleert de noodzaak tot aanpassingen in de aanpak. Betrokkenheid is daarmee een tweede criterium dat een indicatie geeft over de ontwikkeling van competenties. > **Tip:** De vraag is niet of leren prettig moet zijn, maar hoe het leren zo georganiseerd kan worden dat kinderen een hoge mate van betrokkenheid ervaren. ### 1.4 Welbevinden en betrokkenheid als graadmeter van onderwijskwaliteit Welbevinden en betrokkenheid samen vormen een krachtige graadmeter voor de kwaliteit van onderwijs. Wanneer kinderen beide toestanden in hun volle gedaante vertonen, floreren ze in een bepaalde situatie. Het ontbreken van duidelijke signalen van welbevinden en betrokkenheid kan worden beschouwd als een alarmfase die om actie vraagt. Het vraagt meesterschap van de leraar om het niveau van welbevinden en betrokkenheid te verhogen. Het focussen op het proces van welbevinden en betrokkenheid leidt tot een zinvolle en effectieve aanpak in het onderwijs. Het proces van iets nieuws leren, wat soms aanvoelt als het instappen in een "leerkuil", vereist welbevinden en betrokkenheid. > **Voorbeeld:** Een kind dat vol enthousiasme een complexe puzzel oplost, waarbij het volledig opgaat in de taak (betrokkenheid) en tegelijkertijd zichtbaar plezier en voldoening ervaart (welbevinden), toont optimale leercondities. --- # Signalen en meting van welbevinden Dit onderwerp verkent de signalen die wijzen op welbevinden bij kinderen, de factoren die hierop van invloed zijn, en hoe welbevinden gemeten kan worden. ### 2.1 Welbevinden als voorwaarde voor ontwikkeling Welbevinden wordt beschouwd als een cruciale voorwaarde voor gezonde emotionele ontwikkeling en een indicator van kwaliteit in het onderwijs. Het observeert of kinderen zich goed, veilig en zelfbekwaam voelen en of ze worden uitgedaagd op hun maximale, haalbare en wenselijke leerniveau. #### 2.1.1 Signalen van welbevinden Signalen van hoog welbevinden omvatten onder andere: * Zichzelf goed voelen en volop genieten. * Spontaniteit en de vrijheid om zichzelf te zijn. * Openheid en ontvankelijkheid. * Ontspanning en innerlijke rust. * Vitaliteit en energie die voelbaar is en uitstraalt. Deze signalen duiden op een kind dat "goed in zijn vel zit", wat voortkomt uit een gezonde emotionele basis met zelfvertrouwen, een positief zelfbeeld, zelfinzicht, weerbaarheid en goed functioneren. > **Tip:** Welbevinden is contextgebonden en een procesvariabele, geen vaststaand kenmerk van een persoon. #### 2.1.2 Factoren die welbevinden beïnvloeden: relatievelden en basisbehoeften Welbevinden wordt mede gevormd door de kwaliteit van relaties binnen verschillende "relatievelden": * Relatie met medeleerlingen. * Relatie met leerkrachten. * Relatie met de klas- en schoolwereld. * Relatie met gezinsleden. * Relatie met de spel- en ontspanningswereld. Daarnaast is de bevrediging van basisbehoeften (zoals beschreven door Maslow) een diepere voorwaarde voor welbevinden. #### 2.1.3 Meting van welbevinden Welbevinden kan gemeten worden, bijvoorbeeld met behulp van de Leuvense Welbevinden Schaal. Het ontbreken van welbevinden wordt gezien als een signaal van ongerustheid, omdat dit kan duiden op onvervulde basisbehoeften. Het observeren van welbevinden biedt inzicht in hoe kinderen zich emotioneel voelen en hoe de relaties in hun omgeving functioneren. Welbevinden maakt een persoon sterker, versterkt de band met zichzelf en geeft moed en zelfvertrouwen. Hoewel welbevinden een basisvoorwaarde is voor goed onderwijs, garandeert het op zichzelf geen verdere ontwikkeling. ### 2.2 Betrokkenheid als voorwaarde voor diepgaand leren Betrokkenheid wordt geïntroduceerd als een tweede, essentieel criterium om de kwaliteit van onderwijs te beoordelen en ontwikkeling te stimuleren. Het is een toestand die garant staat voor de ontwikkeling van competenties en diepgaand leren mogelijk maakt. #### 2.2.1 Signalen van betrokkenheid Kenmerkende signalen van betrokkenheid zijn: * Volledige concentratie en het vermogen om tijd te vergeten tijdens een activiteit. * Motivatie en doorzettingsvermogen. * Alertheid en aandacht voor details. * Mentale intensiteit en activiteit. * Exploratiedrang en plezier in het begrijpen van de werkelijkheid. * Bewegen aan de grens van eigen mogelijkheden, wat fundamenteel leren bevordert. Betrokkenheid wordt omschreven als een "state of flow", waarbij een optimale balans bestaat tussen het competentieniveau van het kind en de moeilijkheidsgraad van de taak. > **Tip:** Betrokkenheid ontstaat wanneer de uitdaging van een taak aansluit bij de competenties van het kind. #### 2.2.2 Soorten betrokkenheid Er worden drie soorten betrokkenheid onderscheiden: * **Intrinsieke betrokkenheid:** Gevoed door de eigen exploratiedrang, essentieel om in een "state of flow" te komen. * **Emotionele betrokkenheid:** Een intense emotionele ervaring die men ondergaat tijdens een activiteit. * **Functionele betrokkenheid:** Hierbij is de aandacht en concentratie gericht op de taak vanwege extrinsieke motivatie. #### 2.2.3 Meting van betrokkenheid Net als welbevinden, kan ook betrokkenheid gemeten worden, bijvoorbeeld met de Leuvense Betrokkenheidsschaal. Het observeren van betrokkenheid geeft een geruststellend signaal dat er fundamenteel geleerd wordt. Het duidt op een perfecte combinatie tussen het kind en de omgeving, waarbij het kind "in ontwikkeling" is. Dit versterkt het gevoel van competentie, wat op zijn beurt leidt tot zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld. Betrokkenheid is hiermee het tweede criterium dat indicaties geeft over de ontwikkeling van competenties. #### 2.2.4 Betekenis van welbevinden en betrokkenheid voor onderwijskwaliteit Het observeren van welbevinden en betrokkenheid biedt inzicht in hoe de onderwijsactiviteiten verlopen, de kwaliteit van het onderwijs, en de noodzaak voor aanpassingen. De centrale vraag is niet of het prettig is om te leren, maar hoe het leren zodanig georganiseerd kan worden dat kinderen een hoge mate van welbevinden en betrokkenheid ervaren. Het samenspel van welbevinden en betrokkenheid wordt gezien als een "graadmeter" voor kwaliteit in opvoeding en onderwijs. Wanneer beide toestanden in volle gedaante aanwezig zijn, floreren kinderen. Het ontbreken van duidelijke signalen van welbevinden en betrokkenheid is een alarmsignaal dat vraagt om interventie en aanpassing. Het vereist meesterschap van de leraar om het niveau van welbevinden en betrokkenheid te verhogen. > **Voorbeeld:** Het leren van iets nieuws kan vergeleken worden met het durven instappen in een "leerkuil", wat welbevinden en betrokkenheid vereist, typerend voor een "growth mindset". --- # Signalen en meting van betrokkenheid Dit onderwerp verkent de signalen die wijzen op de betrokkenheid van kinderen, de cruciale rol ervan in diepgaand leren en de 'flow state', verschillende types van betrokkenheid, hoe we deze kunnen meten, en hoe deze inzichten kunnen worden toegepast om onderwijs te verbeteren. ## 3.1 De rol van welbevinden en betrokkenheid in leren De kwaliteit van onderwijs kan worden geëvalueerd aan de hand van twee procesindicatoren: welbevinden en betrokkenheid. Deze factoren geven aan of kinderen floreren in een bepaalde situatie. Het observeren van deze indicatoren is essentieel om het pedagogisch en didactisch handelen te bepalen en een goede relatie met kinderen op te bouwen. Een gericht, objectief, nauwkeurig en systematisch observeren van gedrag is hierbij de basis. ### 3.1.1 Welbevinden als voorwaarde voor ontwikkeling Welbevinden wordt gedefinieerd als het zich goed, veilig en zelfbekwaam voelen. Het is een diepere voorwaarde voor een gezonde emotionele ontwikkeling, waarbij kinderen zelfvertrouwen hebben, een positief zelfbeeld koesteren, in contact staan met zichzelf, weerbaar zijn en goed functioneren. Voldoende bevrediging van basisbehoeften, zoals beschreven door Maslow, draagt hieraan bij. Welbevinden is contextgebonden en een procesvariabele, geen vaststaand kenmerk van een persoon. **Signalen van welbevinden:** * Zich goed en energiek voelen. * Spontaniteit en jezelf durven zijn. * Open en ontvankelijk opstellen. * Ontspannen en innerlijk rustig zijn. * Vitaliteit uitstralen. Welbevinden wordt opgebouwd vanuit goede relaties met de omgeving, waaronder medeleerlingen, leerkrachten, de klas- en schoolwereld, gezinsleden, en in spel- en ontspanningssituaties. Een gebrek aan welbevinden kan duiden op onvervulde basisbehoeften en is een alarmsignaal. Geobserveerd welbevinden signaleert dat kinderen emotioneel goed functioneren en dat de onderlinge relaties positief zijn. Hoewel welbevinden een belangrijke basis is voor gezonde emotionele ontwikkeling en het kind sterker maakt, is het geen garantie voor ontwikkeling op cognitief vlak. ### 3.1.2 Betrokkenheid als conditie voor diepgaand leren Om ontwikkeling op cognitief vlak te waarborgen, is betrokkenheid cruciaal. Betrokkenheid wordt gezien als een staat van 'flow', waarbij een kind zich volledig concentreert, de tijd vergeet, gemotiveerd is om door te zetten, alert is op details en mentaal intensief bezig is. Er is een exploratiedrang aanwezig en het kind geniet ervan om grip te krijgen op de werkelijkheid. Dit gebeurt aan de grens van de eigen mogelijkheden, wat fundamenteel leren faciliteert. **Signalen van betrokkenheid:** * Volledige concentratie en tijdvergetelheid. * Motivatie om door te zetten. * Alertheid en aandacht voor details. * Mentale intensiteit. * Exploratiedrang en plezier in het begrijpen van de werkelijkheid. * Leren aan de grenzen van de eigen capaciteiten. Betrokkenheid ontstaat wanneer er een optimale balans is tussen het competentieniveau van het kind en de moeilijkheidsgraad van de taak. Dit leidt tot een gevoel van competentie, wat vervolgens het zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld versterkt. #### 3.1.2.1 Soorten betrokkenheid Er worden drie soorten betrokkenheid onderscheiden: * **Intrinsieke betrokkenheid:** Gedreven door exploratiedrang als krachtbron, noodzakelijk om in een flow state te geraken. * **Emotionele betrokkenheid:** Een intense ervaring die ontstaat wanneer men diep wordt geraakt door een gebeurtenis. * **Functionele betrokkenheid:** De aandacht en concentratie zijn aanwezig met een externe focus, vaak gedreven door extrinsieke motivatie. Het observeren van betrokkenheid is een geruststellend signaal dat er fundamenteel geleerd wordt. Het duidt op een perfecte combinatie tussen het kind en de omgeving, waarbij het kind in ontwikkeling is en de exploratiedrang wordt versterkt. ## 3.2 Meten van welbevinden en betrokkenheid Om de kwaliteit van het onderwijs te beoordelen, wordt gebruik gemaakt van metingen van welbevinden en betrokkenheid. ### 3.2.1 Leuvense welbevindenschaal De Leuvense welbevindenschaal is een instrument dat wordt gebruikt om het welbevinden van kinderen te meten. ### 3.2.2 Leuvense betrokkenheidsschaal De Leuvense betrokkenheidsschaal is een instrument dat wordt ingezet om de mate van betrokkenheid van kinderen bij leertaken te meten. ## 3.3 Praktische toepassingen voor onderwijsverbetering Het observeren en meten van welbevinden en betrokkenheid biedt cruciale informatie over hoe er onderwezen wordt en over de kwaliteit van het onderwijs. Dit stelt onderwijzers in staat om indien nodig aanpassingen te doen. De vraag is niet of leren prettig moet zijn, maar hoe het leerproces zo georganiseerd kan worden dat kinderen in hoge mate betrokken zijn. Het ontbreken van duidelijke signalen van welbevinden en betrokkenheid kan als een alarmsituatie worden beschouwd, die vraagt om meesterschap van de leerkracht om het niveau te verhogen. Kijken naar het proces, met aandacht voor welbevinden en betrokkenheid, leidt tot een zinvolle aanpak van nieuw te leren stof, wat vergelijkbaar is met het durven instappen in een 'leerkuil' en het omarmen van een growth mindset. > **Tip:** Beschouw welbevinden en betrokkenheid als de 'temperatuur' van de klas. Als deze indicatoren laag zijn, is er iets aan de hand dat het leren belemmert. > **Voorbeeld:** Een kind dat normaal gesproken actief deelneemt aan lessen, wordt stil en teruggetrokken. Dit kan een signaal zijn van een lager welbevinden of een afnemende betrokkenheid bij de huidige leerstof. De leerkracht kan hierop reageren door de oorzaak te onderzoeken en eventueel de les aan te passen. --- # Praktische toepassing en evaluatie van onderwijskwaliteit Dit onderwerp richt zich op de praktische observatie en evaluatie van onderwijskwaliteit door middel van welbevinden en betrokkenheid van leerlingen, met een koppeling naar sociaal-constructivistische leertheorieën. ### 4.1 Het belang van welbevinden en betrokkenheid in leren en ontwikkelen Goed onderwijs wordt in dit kader beoordeeld op basis van twee cruciale procesindicatoren: welbevinden en betrokkenheid van leerlingen. #### 4.1.1 Welbevinden als voorwaarde voor ontwikkeling Welbevinden wordt gezien als een fundamentele voorwaarde voor gezonde emotionele ontwikkeling en groei. Het omvat het gevoel van goed en veilig voelen, zelfbekwaamheid ervaren, en uitgedaagd worden op het niveau dat maximale, haalbare en wenselijke groei mogelijk maakt. ##### 4.1.1.1 Signalen van welbevinden De signalen van welbevinden zijn onder andere: * Zich energiek voelen en volop genieten. * Spontaan zijn en zichzelf durven zijn. * Open en ontvankelijk opstellen. * Ontspannen en innerlijk rustig zijn. * Vitaliteit uitstralen. ##### 4.1.1.2 Diepere voorwaarden voor welbevinden Een diepere voorwaarde voor welbevinden is een gezonde emotionele basis, gekenmerkt door zelfvertrouwen, een positief zelfbeeld, in voeling zijn met zichzelf, weerbaarheid en goed functioneren. Dit sluit aan bij de bevrediging van basisbehoeften. ##### 4.1.1.3 Contextgebondenheid van welbevinden Welbevinden is contextgebonden en een procesvariabele, geen vaststaand persoonlijk kenmerk. Het wordt mede opgebouwd vanuit de relaties van een kind met zijn omgeving, onderverdeeld in vijf relatievelden: * Relatie met medeleerlingen. * Relatie met leerkrachten. * Relatie met de klas- en schoolwereld. * Relatie met gezinsleden. * Relatie met de spel- en ontspanningswereld. ##### 4.1.1.4 Het nut van het observeren van welbevinden Het observeren van welbevinden is essentieel omdat: * Het ontbreken ervan een signaal van ongerustheid is en kan duiden op onbevredigde basisbehoeften. * Het aangeeft dat kinderen het op emotioneel vlak goed maken en dat relaties functioneren. * Het een kind sterker maakt, de band met zichzelf verdiept en moed en zelfvertrouwen geeft. Welbevinden is een cruciale basisvoorwaarde voor goed onderwijs, maar geen garantie voor ontwikkeling. #### 4.1.2 Betrokkenheid als conditie voor diepgaand leren Betrokkenheid is de tweede belangrijke procesindicator en fungeert als een conditie voor diepgaand leren, waarbij kinderen op de grens van hun mogelijkheden bewegen. ##### 4.1.2.1 Signalen van betrokkenheid De signalen van betrokkenheid omvatten: * Volledige concentratie en tijdvergeten bezig zijn. * Gemotiveerd zijn en kunnen doorzetten. * Alert zijn en aandacht hebben voor details. * Mentaal intens actief zijn. * Exploratiedrang ervaren en genieten van het begrijpen van de werkelijkheid. ##### 4.1.2.2 Betrokkenheid als 'state of flow' Betrokkenheid wordt geassocieerd met een 'state of flow', een ideale balans tussen het competentieniveau van het kind en de moeilijkheidsgraad van de taak. ##### 4.1.2.3 Soorten betrokkenheid Er worden drie soorten betrokkenheid onderscheiden: * **Intrinsieke betrokkenheid:** Gedreven door exploratiedrang als krachtbron om in een 'state of flow' te geraken. * **Emotionele betrokkenheid:** Intense ervaring die ontstaat wanneer men door een gebeurtenis wordt aangegrepen. * **Functionele betrokkenheid:** Aandacht en concentratie die er is omwille van een externe factor (extrinsieke motivatie). ##### 4.1.2.4 Het nut van het observeren van betrokkenheid Het observeren van betrokkenheid is waardevol omdat: * Het een geruststellend signaal is dat fundamenteel leren plaatsvindt. * Het duidt op een perfecte combinatie tussen kind en omgeving, waarbij het kind zich 'in ontwikkeling' bevindt. * Het exploratiedrang stimuleert en een gevoel van competentie bevordert, wat leidt tot zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld. Betrokkenheid is een belangrijke indicator voor de ontwikkeling van competenties en geeft informatie over de kwaliteit van het onderwijs en de noodzaak tot aanpassingen. De focus ligt niet zozeer op of leren prettig is, maar hoe het georganiseerd kan worden voor maximale betrokkenheid. ### 4.2 Praktische toepassing en evaluatie in de praktijk #### 4.2.1 Observatie tijdens verkenningsdagen Tijdens verkenningsdagen wordt de praktische toepassing van de evaluatie van onderwijskwaliteit door middel van observaties van welbevinden en betrokkenheid geoefend. Dit omvat het herkennen van lesfasen en het inschatten en verantwoorden van de mate van welbevinden en betrokkenheid van leerlingen aan de hand van waargenomen signalen. #### 4.2.2 Koppeling met leerconcepten De concepten welbevinden en betrokkenheid sluiten nauw aan bij het **sociaal-constructivistisch leerconcept**, waarbij leren wordt gezien als een actief, sociaal en constructief proces. Nieuw leren vereist zowel welbevinden als betrokkenheid, wat resoneert met het idee van een 'growth mindset' en het durven instappen in een 'leerkuil'. Daarnaast is er een koppeling met het **psycho-didactisch web**, wat impliceert dat pedagogische en didactische keuzes rekening moeten houden met zowel de psychologische toestand (welbevinden) als de leerprocessen (betrokkenheid) van de leerling om effectief onderwijs te realiseren. > **Tip:** Het observeren van welbevinden en betrokkenheid biedt een directe, procesgerichte kijk op de kwaliteit van onderwijs. Een gebrek aan duidelijke signalen op deze gebieden kan een alarmsignaal zijn dat om actie vraagt. Meesterschap als leerkracht ligt mede in het verhogen van deze niveaus. > **Voorbeeld:** Een kind dat stil en teruggetrokken is in de hoek, terwijl de rest van de klas actief deelneemt aan een opdracht, kan duiden op een laag welbevinden of een gebrek aan betrokkenheid bij de taak. Een leerkracht zou dit kunnen observeren en proberen de oorzaak te achterhalen, bijvoorbeeld door contact te zoeken of de taak anders aan te bieden. > **Voorbeeld:** Een situatie waarin een leerling gefocust is op een uitdagende taak, met een glimlach en doorzettingsvermogen werkt, en de tijd vergeet, is een duidelijk signaal van hoge betrokkenheid en potentieel diepgaand leren. De **Leuvense welbevindenschaal** en **Leuvense betrokkenheidsschaal** kunnen gebruikt worden om welbevinden en betrokkenheid systematisch te meten en te evalueren. #### 4.2.3 Opdracht ter voorbereiding In het kader van verkenningsdagen kan een opdracht gericht zijn op: * Het herkennen en benoemen van de vier lesfasen en de rollen van leerkracht en leerlingen daarin. * Het identificeren en motiveren van de sterkste momenten van welbevinden en betrokkenheid. * Het benoemen en motiveren van kenmerken van leren volgens het sociaal-constructivisme. * Het noteren op welke wijze aspecten van het psycho-didactisch web aan bod kwamen in de geobserveerde les. --- ## Veelgemaakte fouten om te vermijden - Bestudeer alle onderwerpen grondig voor examens - Let op formules en belangrijke definities - Oefen met de voorbeelden in elke sectie - Memoriseer niet zonder de onderliggende concepten te begrijpen

| Term | Definition | |------|------------| | Welbevinden | Welbevinden is een procesvariabele die aangeeft hoe kinderen zich voelen, of ze zich goed, veilig en zelfbekwaam voelen, en wordt gezien als een basisvoorwaarde voor gezonde emotionele ontwikkeling en een goede relatie met de omgeving. | | Betrokkenheid | Betrokkenheid is een procesindicator die duidt op de diepgaande leerervaring van een kind, gekenmerkt door concentratie, motivatie, alertheid en mentale activiteit, en die essentieel is voor competentieontwikkeling. | | Procesindicatoren | Procesindicatoren zijn meetbare elementen die de kwaliteit van een proces, zoals onderwijs, aangeven. In dit document zijn welbevinden en betrokkenheid de centrale procesindicatoren voor het beoordelen van de onderwijskwaliteit. | | Zelfbekwaam | Zelfbekwaamheid verwijst naar het geloof dat een individu heeft in zijn eigen vermogen om specifieke taken uit te voeren of uitdagingen te overwinnen, wat een belangrijke component is van welbevinden. | | Basisbehoeften | Basisbehoeften zijn de fundamentele, universele psychologische en fysieke noden die essentieel zijn voor menselijk welzijn en ontwikkeling, zoals autonomie, competentie en verbondenheid, volgens theorieën zoals die van Maslow. | | Relatievelden | Relatievelden zijn de verschillende sociale omgevingen en interacties waarbinnen het welbevinden van een kind wordt gevormd en geobserveerd, waaronder relaties met medeleerlingen, leerkrachten, gezinsleden en de bredere school- en spelwereld. | | Diepgaand leren | Diepgaand leren, ook wel fundamenteel leren genoemd, treedt op wanneer een individu zich op een intensieve, gemotiveerde manier bezighoudt met nieuwe materie, vaak op de grens van de eigen mogelijkheden, wat leidt tot duurzame kennis en vaardigheden. | | Flow state | Een flow state, ook wel "state of flow" genoemd, is een mentale toestand van volledige absorptie en betrokkenheid bij een activiteit, waarbij men tijdvergetend en met intense concentratie bezig is, wat vaak gepaard gaat met een gevoel van plezier en voldoening. | | Intrinsieke motivatie | Intrinsieke motivatie is de drijfveer om een activiteit uit te voeren puur vanwege het plezier, de interesse of de voldoening die de activiteit zelf biedt, in tegenstelling tot externe beloningen of druk. | | Leerkuil | De metafoor van de leerkuil beschrijft het proces van iets nieuws leren als het durven instappen in een onzekere ruimte waar men nieuwe kennis en vaardigheden opdoet, wat moed en welbevinden vereist. | | Growth mindset | Een growth mindset (groeimindset) is de overtuiging dat intellectuele vaardigheden en talenten kunnen worden ontwikkeld door toewijding en hard werk, wat essentieel is voor het omgaan met uitdagingen en het leren van nieuwe dingen. |